Ο Τίμαιος ο Λοκρός, ο κύριος ομιλητής του ομώνυμου πλατωνικού διαλόγου, ήταν Πυθαγόρειος φιλόσοφος και αστρονόμος του 5ου π.Χ. αιώνα από τους Λοκρούς της Κάτω Ιταλίας.[1]
Οι αρχαίες πηγές για τη ζωή και το έργο του Τιμαίου

Kανείς άλλος συγγραφέας, προγενέστερος ή σύγχρονος του Πλάτωνος, δεν μνημονεύει τον Τίμαιο τον Λοκρό. Αργότερα πάντως, ο Κικέρων ανέφερε ότι ο Τίμαιος ήταν μαζί με τον Αρχύτα τον Ταραντίνο αυτοί που μύησαν τον Πλάτωνα στην πυθαγόρεια φιλοσοφία, μετά τον θάνατο του Σωκράτη .[2]

Σύμφωνα με την Σούδα ο Τίμαιος ο Λοκρός έγραψε βιβλία μαθηματικών, καθώς και τα έργα Περί φύσεως και Περὶ τοῦ Πυθαγόρου βίου.[3] Το Περί φύσεως είναι μάλλον το διασωθέν μέχρι σήμερα, γραμμένο σε δωρική διάλεκτο, έργο με τίτλο Περὶ ψυχᾶς κόσμω [κόσμου] καὶ φύσιος[4] (που τυπώθηκε για πρώτη φορά, ήδη το 1488, σε λατινική μετάφραση στη Βενετία).[5] Ο Πρόκλος υποστήριζε ότι ο Πλάτων χρησιμοποίησε το έργο αυτό για να γράψει τον δικό του Τίμαιο.[6] Ανάλογη άποψη εξέφραζε και ο σκεπτικός φιλόσοφος και σκωπτικός ποιητής του 3ου π.Χ. αιώνα Τίμων ο Φλειάσιος (ο επονομαζόμενος και σιλλογράφος[7]) που διακωμωδούσε τον Πλάτωνα λέγοντας: "Και συ, Πλάτων, διότι και σε κατέλαβε πόθος να μάθης - με πολλά δε αργύρια μικρόν ηγόρασες βιβλίον - και εκ τούτου έμαθες να Τιμαιογραφής".[8]
Σύγχρονες απόψεις για το Τίμαιο

Στην πραγματικότητα, το Περὶ ψυχᾶς κόσμου καὶ φύσιος είναι ένα ψευδεπίγραφο έργο, μια όψιμη ερμηνεία του πλατωνικού Τιμαίου γραμμένη μεταξύ 2ου π.Χ. και 1ου μ.Χ. αιώνα από κάποιον άγνωστο συγγραφέα.[9] Αλλά και το Περί του Πυθαγόρου βίου (που δεν αναφέρεται από καμιά άλλη αρχαία πηγή εκτός από την Σούδα) ίσως να ήταν κάποιο χαμένο τμήμα ή κεφάλαιο από το εκτεταμένο έργο του ιστορικού της Σικελίας Τιμαίου του Ταυρομενίτη.[10]

Αμφισβητείται επίσης, πέρα από τα έργα, ακόμη και η ύπαρξη του Τιμαίου του Λοκρού ως πραγματικού ιστορικού προσώπου. Πολλοί σύγχρονοι μελετητές θεωρούν ότι ήταν απλώς ένας χαρακτήρας που επινόησε ο Πλάτων για τις ανάγκες του διαλόγου του. Άλλωστε ούτε ο κατάλογος των Πυθαγορείων του Ιαμβλίχου αναφέρει τον Τίμαιο τον Λοκρό, ενώ αναφέρονται σε αυτόν ο Τίμαιος ο Πάριος και ο Τίμαιος ο Κροτωνιάτης, πρόσωπα ελάχιστα γνωστά.[11]
Παραπομπές

Πλάτων, Τίμαιος, 20a & 27a.
Κικέρων, Περί Πολιτείας, I.10.
Λεξικόν Σουίδα, σελ. 1028 (Τίμαιος, Λοκρός, φιλόσοφος Πυθαγόρειος. μαθηματικά, Περὶ φύσεως, Περὶ τοῦ Πυθαγόρου βίου).
Τίμαιος ο Λοκρός, Περὶ ψυχᾶς κόσμω καὶ φύσιος, google.
William Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1859), Τόμος III, σελ. 1131, Timaeus of Locri.
Πρόκλος, Υπόμνημα εις τον Πλάτωνος Τίμαιον, εκδ. Κάκτος.
Σίλλοι ήταν τα σκωπτικά ποιήματα.
Παύλος Γρατσιάτος, "Προλεγόμενα" στο Πλάτωνος Τίμαιος, εκδ. Φέξη. 1911.
A. Lesky, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 1094, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
William Smith, ό.π.
Ιάμβλιχος, "Περί του Πυθαγορείου βίου", Πυθαγόρας - Άπαντα 2, εκδ. Κάκτος, 1999