Ο Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος (1928 - 24 Σεπτεμβρίου 2015) ήταν Έλληνας στρατιωτικός, απότακτος αξιωματικός του Στρατού Ξηράς (αντισυνταγματάρχης, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας καθαιρέθηκε στο βαθμό του απλού στρατιώτη) που το όνομά του έγινε συνώνυμο της βιαιότητας και του αυταρχισμού της χούντας των συνταγματαρχών. Διετέλεσε υποδιοικητής του ΕΑΤ-ΕΣΑ από το 1968 ως το 1970 και στη συνέχεια διοικητής του από το 1970 ως το 1972, οπότε παρέδωσε τη διοίκηση στον φίλο του Νικόλαο Χατζηζήση. Σύμφωνα με τις περισσότερες μαρτυρίες και καταθέσεις, ο Θεοφιλογιαννάκος έκανε κουμάντο στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και πριν γίνει επίσημα διοικητής, καθώς ο Πέτρος Κούτρας (αρχικός διοικητής του ΕΑΤ-ΕΣΑ επί χούντας) ήταν αδύναμος χαρακτήρας και δεν μπορούσε να του επιβληθεί.[2]
Βιογραφικά στοιχεία
Η καταγωγή του ήταν από τη Λογγάστρα Λακωνίας , ενώ μεγάλωσε στη Σπάρτη. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος στο επάγγελμα. Αρχικά φοίτησε στη Σχολή Αεροπορίας (σημερινή Σχολή Ικάρων), όμως τον έδιωξαν λόγω ανικανότητας: ο ίδιος στην απολογία του υποστήριξε ότι ο πραγματικός λόγος αποπομπής του ήταν το γεγονός ότι η Αεροπορία ελεγχόταν από κομμουνιστές.[3]
Τελικά αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων ως ανθυπολοχαγός του Πεζικού.[4] Ήταν μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη του ΑΣΠΙΔΑ, όμως με την στάση του περισσότερο βοήθησε την υπεράσπιση (κατηγόρησε συνάδελφούς του αξιωματικούς ότι είναι κομμουνιστές επειδή διάβαζαν Τα Νέα και υποστήριζαν τον Ανδρέα Παπανδρέου).[5] Μάλιστα, ήλθε σε έντονη αντιπαράθεση με τον συνήγορο υπεράσπισης Ευάγγελο Γιαννόπουλο, μεταπολιτευτικά κορυφαίο υπουργό:[6]
Γιαννόπουλος: «Εκεί εφθάσαμε κύριε πρόεδρε, οι αγράμματοι λοχαγοί να δίνουν πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης στους υπουργούς της Κυβερνήσεως».
Θεοφιλογιαννάκος: «Οι λοχαγοί είναι λεβέντες και πολεμάνε».
Γιαννόπουλος: «Οι ψεύδορκοι όμως λοχαγοί σαν κι εσένα δεν είναι λεβέντες, και πάνε φυλακή!»
Θεοφιλογιαννάκος: «Διαμαρτύρομαι κύριε πρόεδρε, διότι υβρίζομαι ως ψεύδορκος. Παρακαλώ να σημειωθεί η ύβρις εις τα πρακτικά, διά να υποβάλω μήνυσιν. Δεν μπορώ να ανέχομαι να με συκοφαντούν.»
Συμμετείχε ενεργά στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ως λοχαγός Πεζικού, ενώ το 1968 έγινε υποδιοικητής του ΕΑΤ-ΕΣΑ, για να γίνει διοικητής το 1970. Επί χούντας προήχθη αρχικά σε ταγματάρχη και έπειτα σε αντισυνταγματάρχη.
Ο Θεοφιλογιαννάκος και οι άνδρες του έδειραν και βασάνισαν εκατοντάδες ανθρώπους κατά τη διάρκεια της χούντας. Αυτό που τον έκανε ιδιαίτερα απεχθή στις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων ήταν ότι ο ίδιος ξυλοκόπησε κι βασάνισε συνάδελφούς του αξιωματικούς, όπως ο στρατηγός Καλαμάκης, ο ναύαρχος Εγκολφόπουλος, ο ηρωικός ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής, ο Γιάννης Παπαδονικολάκης, ο Αλέξανδρος Παπαδόγγονας κ.α.
Προφυλακίστηκε στα τέλη του 1974 και στις δίκες της χούντας το 1975 καταδικάστηκε για διάφορα αδικήματα (βαρεία σωματική βλάβη, κατάχρηση εξουσίας, ηθική αυτουργία σε απλή σωματική βλάβη κτλ) και συνολικά έμεινε στη φυλακή για 18 χρόνια, μέχρι το Σεπτέμβριο του 1992.[7] Μετά την αποφυλάκισή του αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα ενώ έπεσε και θύμα ξυλοδαρμών και προπηλακισμών: ο Δημήτρης Κουφοντίνας αναφέρει στο βιβλίο του ότι ο Θεοφιλογιαννάκος ήταν στους υπό εξέταση στόχους για «εκτέλεση» της 17 Νοέμβρη.[8]
Στις δίκες της χούντας τον υπερασπίστηκε η σύζυγός του Σοφία.[9]
Πέθανε στις 24 Σεπτεμβρίου του 2015.[10] Η κηδεία του έγινε στις 26 Σεπτεμβρίου στο Συκαράκι Λακωνίας.[11]
Μαρτυρίες
Στην ανατριχιαστική του κατάθεση στη δίκη των βασανιστών ο Αλέκος Παναγούλης λέει:
«Από την πρώτη στιγμή και παρουσία των Λαδά, Τζεβελέκου, Καραμπάτσου άλλων ανωτέρων και ανωτάτων αξιωματικών άρχισε με τα χέρια δεμένα πίσω να μου κάνει εγκαύματα με το τσιγάρο του, να μου τραβάει τα μαλλιά και να μου χτυπάει το κεφάλι ωρυόμενος και στη συνέχεια προχωρήσαμε για να φτάσουμε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ.
Η ανάκριση άρχισε κλιμακούμενη από της περιοχής των γρονθοκοπημάτων, των εγκαυμάτων, της φάλαγγος και των ραβδισμάτων μέχρι και της περιοχής των σεξουαλικών βασανιστηρίων. Ο Θεοφιλογιαννάκος ο ίδιος προσωπικά με χτύπησε με ένα καλώδιο, κατ’ επανάληψη σε όλο μου το σώμα. Υπάρχουν ακόμη στην περιοχή των ώμων μου σημάδια γιατί το άκρο του καλωδίου ήταν δεμένο με σύρμα και δημιούργησε μεγαλύτερη πληγή. Και στη μια πλευρά και στην άλλη.
Ο ίδιος ο Θεοφιλογιαννάκος υπήρξε μάρτυρας όταν ο Μάλλιος και ο Μπάμπαλης μου είχαν περάσει σιδηρά βελόνη στην ουρήθρα και εθέρμαιναν το εκτός της ουρήθρας μέρος...»
Στη συνέχεια ο Παναγούλης περιγράφει πώς ο Θεοφιλογιαννάκος του έκλεινε το στόμα ώστε να μην μπορεί να αναπνεύσει μέχρι που τον δάγκωσε και έκτοτε χρησιμοποιούσε κουβέρτα και μαξιλάρια για να τον εμποδίσει να αναπνεύσει…[12]
Απολογία
Ο στρατοδίκης Μ. Ζούβελος ανέφερε για τον Θεοφιλογιαννάκο: «Οργάνωσε κατά ζηλευτόν τρόπον ένα πλήρες δίκτυο παρακολουθήσεως, συλλήψεων, εκφοβισμού. Διαπνεόμενος από τυφλόν αντικομμουνισμόν, είμαι βέβαιος ότι αν συνέβαινε ένας ισχυρός καταστρεπτικός σεισμός ο μόνος εν Ελλάδι που θα τον απέδιδε στους κομμουνιστάς είναι ο ταγματάρχης τότε Θεοφιλογιαννάκος»[13]
Η απολογία του Θεοφιλογιαννάκου χαρακτηρίστηκε «μνημείο αντικομμουνιστικής υστερίας»:
«Είμαι Λάκων, υιός διδασκάλου, έχω ανατροφή ελληνοχριστιανική και είχα την τιμή να συμμετάσχω ενεργώς στην επανάσταση της 21ης Απριλίου. Σαν Σπαρτιάτης είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος, γιατί το επάγγελμα που διάλεξα αρμόζει με τον τόπο της καταγωγής μου. Η Σπάρτη φιάχνει Λεωνίδες, Μαυρομιχάληδες, Δαβάκηδες! Από μικρός έμαθα να αγαπώ την πατρίδα μου και έζησα στα πρώτα χρόνια της ζωής μου έναν εμφύλιο πόλεμο. Στη Σπάρτη έμαθα ότι ένας είναι ο εχθρός, ο κομμουνισμός και οι συνοδοιπόροι του! Ο κομμουνιστής είναι ένα τομάρι που δεν σκέπτεται την πατρίδα. Ύστερα από επιτυχείς εξετάσεις μπήκα στη Σχολή Ικάρων και με έδιωξαν από κει, όχι λόγω ανικανότητος, όπως υποστήριξε στην κατάθεσή του ο Αναστάσιος Μήνης, αλλά επειδή ήμουν ακραιφνής εθνικόφρων. Επειδή αγαπούσα το επάγγελμα του αξιωματικού, κατατάχθηκα στη Σχολή Ευελπίδων. Εκεί έμαθα να σέβομαι τους ανωτέρους μου, να αναλαμβάνω πάντοτε τις ευθύνες μου και να μισώ τον κομμουνισμό!»[14]
Πηγές
www.rizopoulospost.com/pethane-o-arxibasanisths-ths-xountas-o-d-kammenos-ton-eixe-episkefthei-prosfata-sto-nosokomeio/. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
Περικλής Ροδάκης, Οι Δίκες της Χούντας, 1976, σελ. 734
http://www.lamprakides.gr/blog/wp-uploads/eat10_13.pdf
Τα Νέα, 24/10/1975
Τα Νέα, 24/10/1975
Εφημερίδες Τα Νέα, Η Καθημερινή και Έθνος, 16 Δεκεμβρίου 1966
"Espresso", 25-7-2008
http://www.newsit.gr/default.php?pname=Article&art_id=273941&catid=4
http://www.lamprakides.gr/blog/wp-uploads/eat10_13.pdf
Εφ. "Τα Νέα": Πέθανε ο Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος, ανακτήθηκε στις 24/09/2015.
Εφημ. "Το Ποντίκι", 24/09/2015
"Το Ποντίκι", 27-9-2015
"το Περιοδικό", 25-9-2015
http://www.lamprakides.gr/blog/wp-uploads/eat10_13.pdf
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Δίκη των βασανιστών ΕΑΤ-ΕΣΑ στις Φυλακές Κορυδαλλού (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
