.
Ο Σταύρος Μ. Πλακίδης (1893 – 1990) ήταν Έλληνας αστρονόμος και μαθηματικός του εικοστού αιώνα.
Βιογραφικά στοιχεία Στέλιος Λυδάκης: «Οι Έλληνες Γλύπτες – Η νεοελληνική γλυπτική: ιστορία – τυπολογία – λεξικό γλυπτών», τόμ. 5ος, σελ. 308 - 310, Εκδοτικός οίκος «ΜΕΛΙΣΣΑ», Αθήνα, 1981.
Ζέττα Αντωνοπούλου: «Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια γλυπτική 1834 – 2004», σελ. 146, 147 & 202, α΄ έκδοση, Εκδόσεις «Ποταμός», Αθήνα, 2003.
Ο Σταύρος Πλακίδης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Απεφοίτησε με άριστα από τη Μεγάλη του Γένους Σχολή εκεί, και μετά σπούδασε στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας, από όπου πήρε το πτυχίο του το 1915 . Το 1920 διορίσθηκε βοηθός αστρονόμος στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ενώ από το 1928 ανέλαβε επιμελητής του εργαστηρίου Αστρονομίας του Πανεπιστημίου. Με τη βοήθεια του Κοργιαλενείου Κληροδοτήματος, ο Πλακίδης στάλθηκε στη Δυτική Ευρώπη, όπου επισκέφθηκε και εργάσθηκε διαδοχικώς επί δύο χρόνια σε πολλά αστεροσκοπεία και Α.Ε.Ι. της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας, ενώ διετέλεσε και βοηθός του «πατέρα της Αστροφυσικής» Άρθουρ Στάνλεϋ Έντινγκτον. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα αναγορεύθηκε διδάκτορας (1930). Το 1935 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής της Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής του Αστρονομικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Στη συνέχεια έγινε μέλος της «Γεωδαιτικής και Γεωφυσικής Επιτροπής του Κράτους», οπότε επεδίωξε και πέτυχε με δική του πρωτοβουλία να ιδρυθεί, το 1937, ο «Αστρονομικός Σταθμός Πεντέλης» στην κορυφή του λόφου «Κουφού» στην Πεντέλη, το γνωστό σήμερα ανεπίσημα και ως «αστεροσκοπείο Πεντέλης». Τα επόμενα δύσκολα χρόνια υπήρξε ο κυριότερος οργανωτής του νέου αυτού ερευνητικού αποκτήματος. Το 1952 ταξίδεψε ως αρχηγός ελληνικής αστρονομικής αποστολής στο Σουδάν για την παρατήρηση και μελέτη της ολικής εκλείψεως Ηλίου στις 25 Φεβρουαρίου της χρονιάς εκείνης.
Ο Σταύρος Πλακίδης υπήρξε κυρίως παρατηρησιακός αστρονόμος. Παρετήρησε τις διαβάσεις του πλανήτη Ερμή το 1924 και το 1927, τους άλλους πλανήτες (ιδίως τον Δία, τον Κρόνο και τον Άρη), όλους (πάνω από 50) τους κομήτες που εμφανίσθηκαν από το έτος 1920 μέχρι τον θάνατό του, πολλούς αστεροειδείς και βροχές διαττόντων, αλλά και πλήθος μεταβλητών αστέρων μακράς περιόδου, πάνω στους οποίους εξετέλεσε σειρές χιλιάδων παρατηρήσεων, για τις οποίες τιμήθηκε με μετάλλιο από τη γαλλική κυβέρνηση. Η θεωρητική μελέτη αυτών των αστέρων απετέλεσε και το θέμα διατριβής του και συνεργασίας με τον Έντινγκτον.
Ως συγγραφέας, ο Πλακίδης έγραψε σειρά αστρονομικών μελετών πάνω στις έρευνές του, καθώς και τα συγγράμματα «Πρακτική Αστρονομία», «Μαθηματική Αστρονομία» και «Φυσική Αστρονομία», προοριζόμενα για φοιτητές και σπουδαστές. Για το γενικό κοινό συνέγραψε τις μελέτες «Η Αστρονομία και το Βυζάντιον», «Ο αστήρ της Βηθλεέμ», «Λαϊκή Αστρονομία» και εκατοντάδες εκλαϊκευτικά άρθρα, που βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορα ελληνικά περιοδικά, ιδίως στην επιθεώρηση «Ήλιος» και το «Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου» (ουσιαστικά εγκυκλοπαίδεια), των οποίων διετέλεσε τακτικός συνεργάτης. Μετά τον θάνατό του, οι συνεργάτες του εξέδωσαν, από χειρόγραφα που βρέθηκαν στο γραφείο του, το ογκώδες έργο Η μυθολογία, η ονοματολογία και τα αξιοπαρατήρητα των αστερισμών, με 976 σελίδες (Εκδόσεις: «Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων», Αθήνα 1992). Αυτό το έργο αποτελεί ελεύθερη απόδοση του κλασικού Star-Names and Their Meanings του Richard Hinckley Allen (έκδ. G.E. Stechert, 1899).
Ο Πλακίδης υπήρξε μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών, όπως της Αστρονομικής Εταιρείας της Γαλλίας (από το 1918), της Γαλλικής Ενώσεως Παρατηρητών Μεταβλητών Αστέρων (από το 1923), της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας (Μ. Βρετανία, από το 1929) και της Αμερικανικής Αστρονομικής Ενώσεως. Το 1946 ίδρυσε την «Ελληνική Αστρονομική Ένωση» για την εκλαΐκευση της Αστρονομίας στην Ελλάδα. Διετέλεσε επίσης μέλος του Δ.Σ. της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών.
Πηγή
Κ.Σ. Χασάπη: το άρθρο για τον Σ. Πλακίδη στο «Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου», τ. ΙΕ΄, σελ. 943.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα
Σύγχρονη Ελληνική αστρονομία
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
