ART

Γεγονότα, Hμερολόγιο

.

Ο Σωκράτης Καραντινός (Αθήνα, 1906 – Αθήνα, 02/06/1979) ήταν Έλληνας σκηνοθέτης του θεάτρου, θεατρικός κριτικός, καθηγητής δραματικών σχολών και ηθοποιός. Παράλληλα, ασχολήθηκε και με τη ζωγραφική. Ανέπτυξε πλούσια και ποικίλα δράση στα ελληνικά θεατρικά τεκταινόμενα ήδη από τα χρόνια του Μεσοπολέμου, όμως η κύρια σκηνοθετική του δραστηριότητα συντελέστηκε κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Σκηνοθέτησε μεγάλο αριθμό παραστάσεων τόσο στο ελεύθερο θέατρο όσο και στις κρατικές σκηνές σε Ελλάδα, Κύπρο και Γαλλία. Συνδέθηκε με την ίδρυση και τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (Κ.Θ.Β.Ε.) του οποίου ήταν ο πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής (1961–1967).[1]
Βιογραφικά στοιχεία

Ο Σωκράτης Καραντινός γεννήθηκε στην Αθήνα[α] το 1906 αλλά έζησε ως το 1914 στην Κωνσταντινούπολη. Η καταγωγή της οικογένειάς του ήταν από την Κεφαλλονιά. Ήταν γιος του ιδιοκτήτη του θεάτρου Ολύμπια και θεατρικού επιχειρηματία Νικόλαου Καραντινού και αδερφός του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού. Λόγω της ενασχόλησης του πατέρα του με το θέατρο βρέθηκε από πολύ μικρή ηλικία να παρακολουθεί θεατρικές παραστάσεις, πρόβες αλλά και τα παρασκήνια. Από τα εφηβικά του χρόνια άρχισε να ασχολείται με το ερασιτεχνικό θέατρο.[2] Αρχικά, παρακολούθησε μαθήματα ηθοποιίας στη Δραματική Σχολή του Ελληνικού Ωδείου με δάσκαλο τον Νικόλαο Παπαγεωργίου και έπειτα στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών όπου δίδασκε ο Μιχάλης Κουνελάκης.[3] Ακολούθησαν οι σπουδές του στο εξωτερικό, στον τομέα της αγωγής του προφορικού λόγου (Δρέσδη) και στον τομέα του θεάτρου όπου μαθήτευσε ως ακροατής στο Εργαστήριο του Ράινχαρτ (Βιέννη). Παράλληλα παρακολούθησε συστηματικά τις θεατρικές εξελίξεις σε Γερμανία και Γαλλία. Περιστασιακά, κατά την περίοδο που βρισκόταν στο εξωτερικό έστειλε κάποιες δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις σε ελληνικά καλλιτεχνικά περιοδικά (Μουσικά Χρονικά), οι οποίες αφορούσαν θεατρικά ζητήματα.

Το 1933 επέστρεψε στην Ελλάδα και άρχισε να δραστηριοποιείται επαγγελματικά σε ποικίλους τομείς που σχετίζονταν με το θέατρο. Πραγματοποίησε τις πρώτες σκηνοθετικές απόπειρές του, συμμετείχε στην ίδρυση της Νέας Δραματικής Σχολής (1933-1939), όπου δίδαξε και σκηνοθέτησε παραστάσεις επίδειξης. Επιπλέον, δίδαξε αγωγή του προφορικού λόγου σε διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα και φορείς (Μαράσλειο Διδασκαλείο, Σχολείο Μετεκπαιδευομένων Διδασκάλων, Δημόσιο Πρότυπο Σχολείο Αθηνών κ.α), ενώ επί μακρόν ασχολήθηκε με τη διδασκαλία σε δραματικές σχολές.[4] Από τα μέσα της δεκαετίας του '30 δραστηριοποιήθηκε στο χώρο της θεατρικής κριτικής (Νεοελληνικά Γράμματα, 1936–1941) και των περιοδικών εκδόσεων (Το Τρίτο Μάτι, Θέατρο). Στη συνέχεια εργάστηκε για το ραδιόφωνο ως προϊστάμενος ειδικού τμήματος του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών (1940–1943), με στόχο την εκπαίδευση των εκφωνητών του ραδιοφώνου στην αγωγή του λόγου.[5] Επίσης, πρωτοστάτησε στην παρουσίαση λογοτεχνικών ραδιοφωνικών εκπομπών, ενώ οργάνωσε και λογοτεχνικές βραδιές σε διάφορα θέατρα και άλλους χώρους.

Διετέλεσε μέλος της Εταιρείας Θεατρικής Συνεργασίας, της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου, αλλά και διευθυντής στη Νέα Δραματική Σχολή, στη Σχολή Θεάτρου του Μορφωτικού Συλλόγου «Αθήναιον» και στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Ανέπτυξε πλούσιο συγγραφικό έργο γύρω από την αγωγή του προφορικού λόγου, τη θεωρία θεάτρου και τη θεατρική πράξη. Τις θεματικές αυτές ανέπτυξε κατά καιρούς και σε διαλέξεις και συνέδρια. Υπάρχουν αναφορές ότι είχε ασχοληθεί και με τη λογοτεχνική συγγραφή, κυρίως με την πεζογραφία. Τα έργα του αυτά έμειναν αδημοσίευτα (Το χρονικό από το Άγιο Όρος, Λαϊκή γιορτή στον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας κ.ά.).[6] Το 1953 υπήρξε ιδρυτικό μέλος της βραχύβιας κινηματογραφικής εταιρείας «Ελληνική Κινηματογραφική Εταιρεία» (Ε.Κ.Ε.). Η μοναδική ταινία που δημιούργησε η Ε.Κ.Ε. ήταν η Νυχτερινή περιπέτεια (1954), σε σκηνοθεσία Άγγελου Τερζάκη.[7]

Μία ακόμα πτυχή της πολύπλευρης καλλιτεχνικής του φύσης υπήρξε η ενασχόλησή του με τη ζωγραφική. Ήταν αυτοδίδακτος ζωγράφος. Σταδιακά, μετά τα μέσα της δεκαετίας του '40 άρχισε να παρουσιάζει δημόσια, ζωγραφικά του έργα τόσο σε ομαδικές εκθέσεις όσο και σε ατομικές.[8] Ήταν υπέρμαχος της παραδοσιακής ζωγραφικής. Δημιούργησε κυρίως τοπιογραφίες με ρέουσες πινελιές, καμπυλόσχημες μορφές και συχνά διακοσμητικό ύφος. Στις συνθέσεις του απέδιδε τον χώρο με αντινατουραλιστικό τρόπο, δισδιάστατο με παράθεση των επιπέδων. Επίσης, αποτύπωνε με προσοχή τις λεπτομέρειες των θεμάτων του, συχνά σε βάρος της οικονομίας της σύνθεσης.[9] «Αντιλαμβανόταν το φως με τονικές διαβαθμίσεις και όχι με χρωματικές σχέσεις».[10] Την κλίση του στη ζωγραφική την ανέδειξε και στο θέατρο σχεδιάζοντας ο ίδιος σκηνικά για παραστάσεις έργων όπως η Αΐντα (Θέατρο Αθηνών, 1942) ή ο Ταρτούφος (Θ.Ο.Κ., 1973). «Ιδιαίτερα επιτυχημένη είχε θεωρηθεί η αμφίπλευρη σκηνογραφική λύση που πρότεινε για την παράσταση Η θυσία του Αβραάμ το 1969 στο Παναθηναϊκό Στάδιο, η οποία εκτεινόταν σε οκτώ επάλληλα επίπεδα σ' όλο σχεδόν το μήκος του στίβου».[11]

Ως επαγγελματίας σκηνοθέτης ο Σ. Καραντινός αρχικά, εργάστηκε στις παραστάσεις της Νέας Δραματικής Σχολής (1934-1938).[12] Ακολούθησαν τη δεκαετία του '40 οι συνεργασίες του με το Εθνικό Θέατρο (1943–1946), την Εθνική Λυρική Σκηνή και με διάφορους θιάσους του ελεύθερου θεάτρου (θίασος Κατερίνας Ανδρεάδη, Εταιρία Ελληνικού Θεάτρου του Τζ. Καρούσου κ.ά.). Στο Εθνικό Θέατρο επήλθε κατά περιόδους μέχρι και τη δεκαετία του '70 και σκηνοθέτησε περισσότερες από δέκα θεατρικές παραγωγές. Το 1955 πρωτοστάτησε στην ίδρυση του θιάσου Αττική Σκηνή, στις παραστάσεις της οποίας εκτός από σκηνοθέτης συμμετείχε και ως ηθοποιός.[13] Το 1961 κλήθηκε να αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση του νεοσύστατου τότε Κ.Θ.Β.Ε., θέση που διατήρησε έως το 1967. Τόσο κατά τη διάρκεια της θητείας ως καλλιτεχνικός διευθυντής όσο και αργότερα εργάστηκε στο Κ.Θ.Β.Ε. και ως σκηνοθέτης, παρουσιάζοντας περισσότερες από δεκαπέντε θεατρικές παραγωγές.[14] Τον Δεκέμβριο του 1972 ανέλαβε καθήκοντα καλλιτεχνικού συμβούλου και σκηνοθέτη στον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου (Θ.Ο.Κ.), παραμένοντας στη θέση αυτήν έως το 1974. Κατά τη διάρκεια της συνεργασίας του με τον Θ.Ο.Κ. σκηνοθέτησε πέντε θεατρικές παραγωγές, ενώ οργάνωσε και αρκετές εορταστικές παραστάσεις με παρουσιάσεις σκηνών από θεατρικά έργα και αναγνώσεις λογοτεχνικών αποσπασμάτων.[15]
Η κεντρική σκηνή Σωκράτης Καραντινός του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος στις εγκαταστάσεις της Μονής Λαζαριστών

Για την προσφορά του στο θέατρο και ευρύτερα στην πνευματική ζωή της χώρας έλαβε αρκετές διακρίσεις. Τιμήθηκε με το παράσημο του Τάγματος του Φοίνικα – Σταυρός Ταξιαρχών και με το Αργυρό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών. Επί της Λεωφόρου 30ής Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη βρίσκεται μνημείο αφιερωμένο στον Σωκράτη Καραντινό, ενώ η κεντρική σκηνή του Κ.Θ.Β.Ε. στις εγκαταστάσεις της Μονής Λαζαριστών στη Σταυρούπολη, φέρει τιμητικά το όνομά του. Επίσης, στη Μενεμένη Θεσσαλονίκης υπάρχει οδός Σωκράτη Καραντινού. Πέθανε στις 2 Ιουνίου 1979 έπειτα από μετεγχειρητικές επιπλοκές. Έχει θαφτεί στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.
Σκηνοθετική πορεία

Η πρώτη απόπειρα του Σ. Καραντινού να εμπλακεί στην επαγγελματική θεατρική ζωή της Αθήνας το 1933, συμμετέχοντας στο Λαϊκό Θέατρο του Βασίλη Ρώτα δεν τελεσφόρησε. Στη συνέχεια αποφάσισε να σχηματίσει δικό του θίασο και να παρουσιάσει το έργο του Μολιέρου Ο κατά φαντασίαν ασθενής (θέατρο Ολύμπια, 1933), με τη συμμετοχή του Νίκου Παρασκευά, της Αγγέλας Λαλαούνη, της Γεωργίας Βασιλειάδου, του Νίκου και του Άρη Βλαχόπουλου κ.ά. Στην επανάληψη της παράστασης στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά ερμήνευσε ο ίδιος τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Αργκάν, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Στέφανος Κρίνος.[16] Την ίδια χρονιά συμμετείχε στην ίδρυση της Νέας Δραματικής Σχολής (1933–1939), όπου ανέλαβε τη διεύθυνσή της, καθήκοντα διδασκαλίας και σκηνοθεσίας των παραστάσεων επίδειξης των αποφοίτων της Σχολής. Υπό την επιρροή του Σ. Καραντινού δόθηκε έμφαση στη διδασκαλία της εκφοράς του λόγου και στην εμβάθυνση σε τεχνικά και αισθητικά ζητήματα που σχετίζονταν με την όψη μιας παράστασης —οι μαθητές σχεδίαζαν σκηνικά και κοστούμια, δημιούργησαν μακέτες σκηνικών, χρησιμοποίησαν μαριονέτες κ.ά.[17] Το δραματολόγιο που επέλεγε ο Σ. Καραντινός για τις παραστάσεις επίδειξης ήταν κυρίως κλασικό και νεοελληνικό. Παρουσίασε τα έργα Ο κατά φαντασίαν ασθενής του Μολιέρου, Η θυσία του Αβραάμ από το θέατρο της κρητικής Αναγέννησης, Η τύχη της Μαρούλας του Δ. Κορομηλά, Οι Πετροχάρηδες του Π. Χορν κ.ά. Εναλλακτική πτυχή της δράσης της Σχολής υπήρξε η παρουσίαση παραστάσεων σε διάφορες επαρχιακές πόλεις της Ελλάδας (Καλαμάτα, Ρέθυμνο κ.α), σε μια προσπάθεια ανάδειξης του ηθικού και παιδαγωγικού χαρακτήρα του θεάτρου.[18] Η κριτική της εποχής επαίνεσε τον προσανατολισμό της διδασκαλίας της Σχολής προς την ανάπτυξη αυτενέργειας και άμεσης συμμετοχής των μαθητών σε όλα τα στάδια της παράστασης.[19] Η δράση του στη Νέα Δραματική Σχολή αναδεικνύει έναν «άνθρωπο των εικαστικών τεχνών, εμπλεγμένο με τα εικαστικά δίκτυα της πρωτοπορίας», έναν «άνθρωπο του λόγου, με πίστη στη δύναμη της παρουσίας του στο θέατρο».[20]

Έχει υποστηριχθεί ότι ο Σ. Καραντινός «προσπάθησε με αξιοθαύμαστη προσήλωση να εφαρμόσει στις παραστάσεις της Νέας Δραματικής Σχολής την κριτική του θεωρία».[21] Ο ίδιος υποστήριζε ότι «το θετικότερο αποτέλεσμα και η καλύτερη κριτική είναι η αντιπαράθεση δουλειάς, που γίνεται σημείο σύγκρισης [...]».[22] Οι θεωρητικές του θέσεις όπως τις διατύπωσε και τις εφάρμοσε στη Νέα Δραματική Σχολή συμπυκνώνονται: στην αναγκαιότητα ύπαρξης ενός ισορροπημένου συνδυασμού αισθητικής και τεχνολογίας,[23] στην ανάδειξη μέσω μιας παράστασης της ουσίας του θεατρικού κειμένου έναντι της πρακτικής τονισμού των εξωτερικών στοιχείων και του εντυπωσιασμού,[24] αλλά και στην ανάδειξη του σκηνοθέτη ως απαραίτητο παράγοντα για την ανάκαμψη του θεάτρου.[25]

Το 1942 κλήθηκε να σκηνοθετήσει για πρώτη φορά για κάποιον θίασο, τον οποίο δεν είχε σχηματίσει ο ίδιος. Συνεργάστηκε με την θεατρική εταιρεία «Θέατρο Αθηνών» του Κωστή Μπαστιά και παρουσίασε την όπερα του Τζ. Βέρντι Αΐντα (Θέατρο Ολύμπια). Εκτός από τη σκηνοθεσία ανέλαβε και τη σκηνογραφία της παράστασης, η οποία εστίασε στην απόδοση της ιστορικής ακρίβειας του έργου. Ακολούθησε η συνεργασία του με το Εθνικό Θέατρο (1943-1946).[26] Εναρκτήρια παραγωγή υπήρξε η τραγωδία του Ευριπίδη Εκάβη, στην οποία συμμετείχαν οι ηθοποιοί: Ελένη Παπαδάκη —στην τελευταία της παράσταση, Έλσα Βεργή, Τζαβαλάς Καρούσος, Νικόλαος Ροζάν κ.ά. Με την παράσταση της Εκάβης προσπάθησε να υλοποιήσει κάποιες από τις απόψεις του για την αναβίωση της αρχαίας τραγωδίας. Ήταν υπέρμαχος της κλασικιστικής προσέγγισης. Πρέσβευε την ανάδειξη του ποιητικού λόγου έναντι σε κάθε ρεαλιστικό τόνο. Ο ίδιος αναφέρονταν στην «ευλαβική» απόδοση της αρχαίας τραγωδίας ως «λόγου καθαρού», ενώ για τη όψη ήταν θιασώτης της «γενικής αρχιτεκτονικής οικονομίας».[27] Για να πετύχει τον στόχο του επέλεξε όπως μαρτυρούν οι θεατρικές κριτικές της εποχής, την τραγουδιστή απαγγελία.[28] Πέρα από την έμφαση στον λόγο και στον τρόπο εκφοράς του, ήταν υποστηρικτής του διαχωρισμού των ηθοποιών από τον χορό, στο προσκήνιο και στην ορχήστρα. αντίστοιχα, όμως αυτό δεν μπόρεσε να το τηρήσει, καθώς τον περιόρισε η αρχιτεκτονική της σκηνής και του κλειστού θεάτρου. Ανεξάρτητα από τη συνολική αποτίμηση της παράστασης, αποτέλεσε κοινή παραδοχή στις περισσότερες κριτικές ότι ο λόγος αποτέλεσε το κυρίαρχο στοιχείο της παράστασης.[29][30][31]

Το καλοκαίρι του 1944 σκηνοθέτησε για την Εθνική Λυρική Σκηνή, την όπερα του Μανώλη Καλομοίρη Ο πρωτομάστορας (Ωδείο Ηρώδου του Αττικού), παράσταση στην οποία συμμετείχε και η Μαρία Κάλλας. Κατά την Απελευθέρωση ο Σ. Καραντινός ανέλαβε την επιμέλεια μιας πανηγυρικής παράστασης στο Εθνικό Θέατρο, η οποία περιελάμβανε «το μονόπρακτο του Μιχαήλ Ροδά Λευτεριά, γραμμένο την ίδια χρονιά, απαγγελία πατριωτικών ποιημάτων και ένα απόσπασμα από τους Πέρσες του Αισχύλου».[32] Μετά την Εκάβη ο Σ. Καραντινός σκηνοθέτησε για το Εθνικό Θέατρο τα έργα: Στην κάψα του καλοκαιριού (1944), Ο Ταρτούφος (1944), Φλωρεντινή τραγωδία και Ο κύριος ντε Πουρσονιάκ (1945), Μια πόρτα πρέπει να είναι ανοιχτή ή κλειστή (1945), Ο επιθεωρητής (1945), Στο γέρμα του χειμώνα (1945), Η γη είναι σφαίρα (1946), Καποδίστριας (1946). [33] Η παράσταση Ο ηλίθιος κέρδισε τον έπαινο από το σύνολο σχεδόν της κριτικής, αλλά και την ανταπόκριση του κοινού. Αντίθετα, η παράσταση του Καποδίστρια μέσα στην πολιτική συγκυρία του Εμφυλίου Πολέμου προκάλεσε αντιδράσεις και αποτέλεσε τη θρυαλλίδα της απομάκρυνσης μεταξύ άλλων και του Σ. Καραντινού από το Εθνικό Θέατρο. Την περίοδο αυτή εξέφρασε δημόσια τις αντιρρήσεις του για τις πολιτικές παρεμβάσεις στο Εθνικό Θέατρο μέσα από άρθρα του στον ημερήσιο Τύπο.

Μετά την απομάκρυνσή του από το Εθνικό Θέατρο επικεντρώθηκε στην οργάνωση φιλολογικών εκδηλώσεων, ρεσιτάλ απαγγελίας και στη συμμετοχή σε διαλέξεις. Το 1947 συνεργάστηκε με την Εταιρία Ελληνικού Θεάτρου του Τζαβαλά Καρούσου, σκηνοθετώντας τρεις παραγωγές, οι οποίες βασίζονται στην παρουσίαση νέων ελληνικών έργων (Το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας, Το κορίτσι του λιμανιού, Άγρια χρόνια). Από τις παραστάσεις αυτές η κριτική ξεχώρισε Το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας, με αρκετές θετικές αναφορές στη σκηνοθεσία του Σ. Καραντινού. Ενδεικτικά, ο Άλκης Θρύλος έκανε λόγο για έξοχα σκηνοθετικά ευρήματα και για την ανάδειξη του συνόλου μέσω της αρμονίας και του ρυθμού.[34][β] Λίγο πριν επιστρέψει στο Εθνικό Θέατρο, πραγματοποίησε τη σκηνοθεσία της σαιξπηρικής τραγωδίας Αντώνιος και Κλεοπάτρα, για τον θίασο της Κατερίνας Ανδρέαδη. Την ίδια εποχή σκηνοθέτησε και μία σειρά από παραστάσεις επίδειξης στη Δραματική Σχολή του Μορφωτικού Συλλόγου «Αθήναιον», όπου και δίδασκε.

Ο νέος κύκλος συνεργασίας του με το Εθνικό Θέατρο την περίοδο 1951/52 διακρίνεται από τη σκηνοθεσία έργων κλασικού ρεπερτορίου (Δον Ζουάν, Ο καλόκαρδος γκρινιάρης, Ο αρχοντοχωριάτης), αλλά κυρίως από την πρώτη παρουσίαση κωμωδίας του Αριστοφάνη από το Εθνικό Θέατρο. Σκηνοθέτησε την κωμωδία Νεφέλες, σε σκηνογραφία και κοστούμια του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα και με τον Χριστόφορο Νέζερ στον ρόλο του Στρεψιάδη. Η επιλογή του Εθνικού Θεάτρου να αναβιώσει το συγκεκριμένο έργο της αττικής κωμωδίας προκάλεσε έντονες συζητήσεις εντός και εκτός θεατρικών κύκλων. Ο Σ. Καραντινός επέλεξε λύσεις που έτειναν προς την «πιστή», «ορθόδοξη» αναβίωση της αττικής κωμωδίας, χρησιμοποιώντας προσωπεία και σκευή. Παρέκκλινε όμως στο ζήτημα των κοθόρνων και της διατήρησης της ορχήστρας.[35] Στην πράξη επέμεινε στην άποψη του για αντι-ρεαλιστική παρουσίαση του αρχαίου δράματος.[36] Ο ίδιος υποστήριζε ότι με σκευή και προσωπεία οι υποκριτές αποκτούν τη διάσταση συμβόλου.[37] Λίγους μήνες αργότερα κλήθηκε στη Γαλλία για να σκηνοθετήσει τις Νεφέλες σε παραγωγή της Κομεντί Φρανσαίζ. Παρόλα αυτά αρκετοί θεατρικοί κριτικοί διατύπωσαν θετικές κρίσεις για τη σκηνοθετική του γραμμή και τον ρυθμό που έδωσε στην παράσταση.[38]

Μετά από μία παύση δύο χρόνων ο Σ. Καραντινός επανήλθε στον σκηνοθετικό στίβο το 1955, ανεβάζοντας τον Εξηνταβελόνη στην Καλλιθέα, στο πλαίσιο μιας φιλανθρωπικής παράστασης. Με την παράσταση αυτή επανήλθε και ως ερμηνευτής, υποδυόμενος τον ομώνυμο πρωταγωνιστικό ρόλο. Το 1956 προχώρησε στην ίδρυση της Αττικής Σκηνής, ενός θεατρικού σχήματος με σταθερό κύκλο συνεργατών, ως επί το πλείστον νέων καλλιτεχνών, μαθητών του Σ. Καραντινού. Ο θίασος παρουσίασε πέντε παραγωγές το καλοκαίρι του 1956 στο θέατρο Ντο-Ρε, δύο έργων κλασικού ρεπερτορίου (Παντρολογήματα, Ταρτούφος), ένα γαλλικό λυρικό δράμα (Πελλέας και Μελισσάνθη), ένα σύγχρονο γαλλικό δράμα (Νύχτες οργής) και ένα ελληνικό έργο (Εξηνταβελώνης).[39] Ο Σ. Καραντινός σκηνοθέτησε το σύνολό αυτών των παραστάσεων και συμμετείχε ως ηθοποιός σε τέσσερις από αυτές.[γ] Χρέη βοηθού σκηνοθέτη εκτέλεσε ο Κανέλλος Αποστόλου, ο οποίος συμμετείχε σε κάποιες παραστάσεις και ως ηθοποιός. Τα σκηνικά και τα κοστούμια για τις τέσσερις από τις πέντε παραστάσεις φιλοτέχνησε η Λίζα Ζαΐμη.[δ] Οι ηθοποιοί του θιάσου μεταξύ άλλων, ήταν ο Θάνος Αρώνης, ο Μπάμπης Γιωτόπουλος, ο Κώστας Ματσακάς, ο Θόδωρος Σαρρής, η Ζωή Σκουρλά. Η κριτική επισήμανε μια σειρά από αρνητικά στοιχεία, όπως η απειρία των νέων ηθοποιών, τα πενιχρά οικονομικά μέσα της παραγωγής, το άνισο ρεπερτόριο κ.ά., όμως αναγνώρισε ως θετικά την πρόθεση του θιάσου να παρουσιάσει ένα ποιοτικό ρεπερτόριο, την «αγνότητα και τον τίμιο ενθουσιασμό»[40] κ.ά.

Τη χειμερινή σεζόν 1956/57 ο Σ. Καραντινός αποφάσισε να πραγματοποιήσει μια σειρά περιοδειών με την Αττική Σκηνή σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας. Απόφαση στην οποία έδωσε θεωρητικό υπόβαθρο με μια σειρά από άρθρα για τη θεατρική αποκέντρωση. Για τις ανάγκες της περιοδείας στο υπάρχον ρεπερτόριο προστέθηκαν τα έργα: Η θυσία του Αβραάμ, Ο κληρονόμος της τσάτσας, Η σκιά του λαγκαδιού, Αίτησις σε γάμον και Κατσαντώνης. Ο Σ. Καραντινός ακολούθησε τον θίασο και συμμετείχε ως ηθοποιός στις περισσότερες παραστάσεις.[41] Ο κύκλος της Αττικής Σκηνής ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 1958 με την παρουσίαση δύο παραγωγών αρχαίου δράματος. Ο ίδιος ο Σ. Καραντινός θα σκηνοθετήσει την τραγωδία του Σοφοκλή Αίας και ο Κανέλλος Αποστόλου την κωμωδία του Αριστοφάνη Πλούτος. Οι παραστάσεις αυτές παρουσιάστηκαν σύμφωνα με την ερμηνευτική γραμμή που είχε ακολουθήσει ο Σ. Καραντινός και τα προηγούμενα χρόνια σε σχέση με την αναβίωση του αρχαίου δράματος δηλ. αντι-ρεαλισμός, έμφαση στον ποιητικό λόγο, χρήση προσωπείων και σκευής.

Το 1961 διορίστηκε καλλιτεχνικός διευθυντής στο νεοσύστατο τότε Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (Κ.Θ.Β.Ε) και ανέλαβε να καταρτίσει πολιτική ρεπερτορίου, συνεργασιών και παράλληλων δράσεων.[1] Κατά τη διάρκεια της θητείας του παρουσιάστηκαν σαράντα εννέα θεατρικά έργα σε σαράντα πέντε παραγωγές.[42] Μέσα από ένα πολυσυλλεκτικό ρεπερτόριο και τη σύναψη συνεργασιών με σημαντικούς δημιουργούς και καλλιτέχνες της εποχής, ο Σ. Καραντινός πέτυχε να καθιερωθεί άμεσα το Κ.Θ.Β.Ε. ως σημαντικός θεατρικός φορέας. Επίσης, πέτυχε να δημιουργηθεί σταδιακά ένας σταθερός πυρήνας ηθοποιών και άλλων συνεργατών, έδωσε έμφαση στην παρουσίαση προσεγμένων και «πλούσιων» στην όψη παραγώγων, οι οποίες ενείχαν σεβασμό στο δραματικό κείμενο, ενώ άφησε χώρο για πειραματισμούς σε μια νεότερη γενιά συνεργατών. Παράλληλα, ο Σ. Καραντινός μερίμνησε για την πραγματοποίηση περιοδειών του Κ.Θ.Β.Ε. στις πόλεις της Βορείου Ελλάδας, για την καθιέρωση του εναλλασσόμενου δραματολογίου, τη διοργάνωση εκδηλώσεων ευρύτερου πολιτιστικού χαρακτήρα, την ενίσχυση θερινών περιφερειακών φεστιβάλ με την παρουσία του Κ.Θ.Β.Ε., το «άνοιγμα» προς καλλιτέχνες της Θεσσαλονίκης κ.ά.[43]

Παράλληλα, σκηνοθέτησε και μία σειρά παραστάσεων. Επικεντρώθηκε σε παραστάσεις: αρχαίου δράματος (Οιδίπους Τύραννος, Προμηθέας Δεσμώτης, Ιφιγένεια εν Αυλίδι, Ιππόλυτος, Λυσιστράτη και Τρωαδίτισσες), νεοελληνικού ρεπερτορίου (Η κυρία με τ' άσπρα γάντια, Σίβυλλα, Τρισεύγενη, Στέλλα Βιολάντη, Πέφτει το βράδυ), κλασικών ξένων έργων (Ο αρχοντοχωριάτης, Ντον Ζουάν, Οθέλλος) και μόλις ενός ξένου σύγχρονου δράματος (Ερρίκος Δ').[44] Ο Σ. Καραντινός με τις παραστάσεις αυτές υπογράμμισε το σκηνοθετικό του ενδιαφέρον για το ποιητικό θέατρο. Ιδιαίτερα το έργο Σίβυλλα του Α. Σικελιανού το μελετούσε και το προετοίμαζε επί χρόνια, μέχρι να του δοθεί η ευκαιρία να το παρουσιάσει επί σκηνής το 1962. Η σπουδαιότητα του ποιητή Σικελιανού έστρεψε την προσοχή των κριτικών στην παράσταση, οι περισσότεροι από τους οποίους βρήκαν θετικά στοιχεία στη σκηνοθετική δουλειά του Καραντινού. Σε σχέση με την αναπαράσταση του αρχαίου δράματος την περίοδο αυτήν, ο Σ. Καραντινός έμεινε σταθερός στη θεωρία που είχε αναπτύξει δεκαετίες πριν, γεγονός που κατέστησε τις παραστάσεις του σεβαστές μεν ως προς την αρτιότητα παρουσίασης της σκηνοθετικής άποψης, ωστόσο ξεπερασμένες ως σκηνοθετική αντίληψη κυρίως για τους θεατρικούς κριτικούς αλλά και για μία μερίδα του κοινού. Τέλος, την περίοδο της θητείας του στο Κ.Θ.Β.Ε. σκηνοθέτησε κάποιες παραστάσεις και για το Εθνικό Θέατρο, κυρίως έργων ξένου κλασικού και νεοελληνικού ρεπερτορίου (Ψυχοσάββατο - Θείος Όνειρος, Το καφενείο, Ο κατά φαντασίαν ασθενής κ.ά).

Το 1972 ο Σ. Καραντινός πήγε στην Κύπρο και σκηνοθέτησε για τον Θ.Ο.Κ. το ποιητικό δράμα του Κωστή Παλαμά Τρισεύγενη. Λίγους μήνες αργότερα ανέλαβε καθήκοντα καλλιτεχνικού συμβούλου στον Οργανισμό και μέχρι τη λήξη της θητείας του το 1974, πέτυχε σημαντικά βήματα στην αναδιοργάνωση του Θ.Ο.Κ. Επιπλέον, σκηνοθέτησε και μια σειρά από παραστάσεις που έτυχαν ευρείας αποδοχής από κριτική και κοινό.[45] Συγκεκριμένα, σκηνοθέτησε πέντε θεατρικές παραγωγές, που βασίστηκαν σε ένα ετερόκλιτο ρεπερτόριο. Ξεκίνησε με μία κλασική κωμωδία τη Λοκαντιέρα του Γκολντόνι, συνέχισε με μία κοινή παράσταση δύο σύγχρονων αλλά μάλλον αταίριαστων μεταξύ τους έργων, τη Θαυμαστή μπαλωματού και το Μια πόρτα πρέπει να είναι ανοιχτή ή κλειστή. Ακολούθησε η παράσταση της τραγωδίας Αίας, όπου ο σκηνοθέτης τηρώντας τη σκηνοθετική του παράδοση στο είδος, εστίασε στον λόγο και στην εκφορά του. Για άλλη μια φορά καταπιάστηκε σκηνοθετικά με τον Ταρτούφο του Μολιέρου, ενώ αντίθετα για πρώτη φορά σκηνοθέτησε έργο του Ερρίκου Ίψεν, συγκεκριμένα Το σπίτι της κούκλας. Το 1973 σε εκδήλωση για τον Μολιέρο παρουσίασε ως σκηνοθέτης και ως ηθοποιός σκηνές από τον Εξηνταβελώνη.[46] Πρόκειται για την τελευταία εμφάνιση του Καραντινού επί σκηνής.
Σημειώσεις

Στη βιβλιογραφία απαντάται και ως τόπος γέννησης η Κωνσταντινούπολη. Ο ίδιος στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο «Σαράντα χρόνια θέατρο» δεν διευκρινίζει τον τόπο γέννησής του.
Αντίθετα ο Μ. Καραγάτσης δεν έμεινε ικανοποιημένος από τη σκηνοθεσία, αφήνοντας μάλιστα υπονοούμενο ότι δεν θεωρεί τον Καραντινό καλό σκηνοθέτη. Βλ. στο Μ. Καραγάτσης. Κριτική Θεάτρου, 1946–1960. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1999, σ. 79.
Δεν ερμήνευσε κάποιον ρόλο στα Παντρολογήματα.

Τη σκηνογραφία στην παράσταση Νύχτες οργής σχεδίασε ο Γιώργος Βακαλό.

Συγγραφικό έργο
Μονογραφίες - Ανάτυπα

Καραντινός, Σ. Αγωγή του λόγου: ορθοφωνία, άρθρωση και στοιχεία για τις αρρώστιες και τα ελαττώματα της ομιλίας. Αθήνα: [χ.ό.], 1935.

Καραντινός, Σ. Στοχασμοί γύρω από το θέατρο: γενικά – ο σκηνοθέτης – ο ηθοποιός – το δραματικό έργο – η σκηνογραφία. Αθήνα : Μαυρίδης, 1941.

Καραντινός, Σ. Το αρχαίο δράμα: η παράσταση της Εκάβης. Αθήνα: Αετός, 1944.

Καραντινός, Σ. Ο νέος στο θέατρο. Αθήνα: Μορφωτικός Σύλλογος Αθήναιον, 1948.

Καραντινός, Σ. Περί θεάτρου: δοκίμιο. Αθήνα: [χ.ό.], 1949.

Καραντινός, Σ. Η αρχαία κωμωδία και η σκηνική ερμηνεία της: οι Νεφέλες του Αριστοφάνη. Αθήνα: Ίκαρος, 1951.
Καραντινός, Σ. Το θέμα της αρχαίας τραγωδίας : ομιλία που διαβάστηκε την πρώτη Απριλίου 1954 στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς σε κύκλο διαλέξεων του Θυμελικού θιάσου για την ερμηνεία του αρχαίου δράματος. Αθήνα: [χ. ό.], 1954.
Καραντινός, Σ. Η ερμηνεία του αρχαίου δράματος: ανακοίνωση στο Διεθνές Θεατρικό Συνέδριο του Κέντρου Θεάτρου (Ωδείον Ηρώδου του Αττικού). Αθήνα: [χ.ό.], 1957.
Καραντινός, Σ. O προφορικός μας λόγος: μερικά από τα ζητήματα που τοποθετεί η σύγχρονη πραγματικότητα. Αθήνα: [χ.ό.], 1958.

Καραντινός, Σ. L’influence du théatre français sur le théatre néo-grec = Επιδράσεις του γαλλικού θεάτρου στην ελληνική σκηνή. Αθήνα: Association des anciens élèves de l’institut Français d’Athènes, 1960.

Καραντινός, Σ. Σύστημα αγωγής του προφορικού λόγου. Θεσσαλονίκη: [χ.ό], 1961.
Καραντινός, Σ. Σύστημα ασκήσεων του προφορικού λόγου. Θεσσαλονίκη: [χ.ό], 1961. (ένθετο παράρτημα στο Σύστημα αγωγής του προφορικού λόγου)

Καραντινός, Σ. S.O.S.: μια φωνή απελπισίας για τα θέματα της ηχητικής της ελληνικής γλώσσας. Λίγα λόγια, ένα γράμμα. Ο προφορικός μας λόγος (μερικά ζητήματα που τοποθετεί η σημερινή πραγματικότητα. Η σημασία του λόγου στο θέατρο. Θεσσαλονίκη: [χ.ό.], 1962.

Καραντινός, Σ. Η ερμηνεία του αρχαίου δράματος = L’intrepretation du drame antique. Καβάλα: [χ.ό.], 1963.

Καραντινός, Σ. Προς το αρχαίο δράμα: τριάντα χρόνια αγώνας και αγωνία για την προσπέλαση στο θέμα της ερμηνείας του αρχαίου δράματος 1937–1967. Αθήνα: [χ.ό.], 1969.

Καραντινός, Σ. Σαράντα χρόνια θέατρο: τα πρώτα χρόνια του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Αθήνα: [αυτοέκδοση], 1971.

Καραντινός, Σ. Σαράντα χρόνια θέατρο I: στον προθάλαμο. Σκαμπανεβάσματα Α'. 1920–1946. Αθήνα: [αυτοέκδοση], 1974.

Καραντινός, Σ. Σαράντα χρόνια θέατρο II: σκαμπανεβάσματα Β'. 1946–1961. Αθήνα: [αυτοέκδοση], 1976.
Καραντινός, Σ. Ζωγραφική. Αθήνα: [Αλ. Ματσούκης], 1978.

Ενδεικτική αρθρογραφία

Καραντινός, Σωκράτης. «Το θέατρο πρόζας στις φετεινές γιορτές του Ζάλτσμπουργκ», Μουσικά Χρονικά, 43–45 (Ιούλιος – Σεπτέμβριος 1932), σ. 200–203.
Καραντινός, Σ. «Η αγωγή της ομιλίας», Μουσικά Χρονικά, Ε' (1933), σ. 53–57.
«Το θέατρο και η εποχή: απαντά ο κ. Σωκράτης Καραντινός Αρχειοθετήθηκε 2020-10-07 στο Wayback Machine.», Νέα Εστία 39, 454–455 (01–15 Ιουνίου 1946), σ. 612–614.
Καραντινός, Σ. «Η απαγγελία», Μουσικά Χρονικά, 13 (Νοέμβριος 1949), σ. 3–5.
Καραντινός, Σ. «Επαρχία και θέατρο Αρχειοθετήθηκε 2022-01-20 στο Wayback Machine.», Νέα Εστία, 61, 717 (15 Μαΐου 1957), σ. 704–710.
Καραντινός, Σ. «Το θέατρον της Βορείου Ελλάδος εισέρχεται εις περίοδον ακμής: ανέρχεται η ποιοτική του στάθμη αυξάνεται το ενδιαφέρον του κοινού», [Θεσσαλονίκη], 11/01/1965.
Καραντινός Σ. «Μολιέρος: τριακόσια χρόνια από τον θάνατο του Αρχειοθετήθηκε 2020-10-08 στο Wayback Machine.», Νέα Εστία 93, 1102 (01 Ιουλίου 1973), σ. 716–720.
Καραντινός, Σ. «Ο Θεοτοκάς στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Αρχειοθετήθηκε 2020-10-09 στο Wayback Machine.», Νέα Εστία, 94, 1114 (01 Δεκεμβρίου 1973), σ. 1634–1637.
Καραντινός, Σ. «Μάσκες και μασκαρέματα», Ηπειρωτική Εστία 70 (Φεβρουάριος 1978), σ. 168–170.

Ενδεικτική κριτικογραφία

Συγκεντρωτική λίστα με τα θεατρικά κριτικά σημειώματα που έγραψε ο Σωκράτης Καραντινός.
Παραστασιογραφία

I. Λίστα με παραστάσεις στις οποίες ο Σ. Καραντινός συμμετείχε ως ηθοποιός.

II. Κατάλογος θεατρικών παραστάσεων τις οποίες ο Σ. Καραντινός σκηνοθέτησε.
Άμεση ενημέρωση καταλόγου

χρονική περίοδος παράσταση εταιρεία παραγωγής θέατρο
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1943/1944 Ο Ταρτούφος Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Θερινόν Θέατρον
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1944/1945 Ο επιθεωρητής Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Θερινόν Θέατρον
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1945/1946 Στο γέρμα του χειμώνα Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Κτήριο Τσίλερ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1945/1946 Η γη είναι σφαίρα Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Κτήριο Τσίλερ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1945/1946 Καποδίστριας Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Κτήριο Τσίλερ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1946/1947 Το παιχνίδι της τρέλλας και της φρονιμάδας Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου Τζαβαλά Καρούσου Θέατρο Μακέδο
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1946/1947 Άγρια χρόνια Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου Τζαβαλά Καρούσου Θέατρο Μακέδο
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1949/1950 Αντώνιος και Κλεοπάτρα Θίασος Κατερίνας - Ελεύθερος Καλλιτεχνικός Οργανισμός Θέατρο Ιντεάλ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1951/1952 Νεφέλαι Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Κτήριο Τσίλερ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1952/1953 Ο αρχοντοχωριάτης Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Κτήριο Τσίλερ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1955/1956 Τα παντρολογήματα Αττική Σκηνή Θέατρο Ντο Ρε
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1955/1956 Πελλέας και Μελισσάνθη Αττική Σκηνή Θέατρο Ντο Ρε
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1955/1956 Ο Εξηνταβελόνης Αττική Σκηνή Θέατρο Ντο Ρε
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1955/1956 Νύχτες οργής Αττική Σκηνή Θέατρο Ντο Ρε
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1956/1957 Ο Κατσαντώνης Αττική Σκηνή περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1957/1958 Αίας Αττική Σκηνή περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1959/1960 Φοιτηταί Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Κτήριο Τσίλερ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1960/1961 Οιδίπους τύραννος Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1961/1962 Η κυρία με τ' άσπρα γάντια Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Βασιλικό Θέατρο Θεσσαλονίκης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1961/1962 Προμηθεύς Δεσμώτης Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1962/1963 Σίβυλλα Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1962/1963 Ο αρχοντοχωριάτης Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1962/1963
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1963/1964		 Ιφιγένεια εν Αυλίδι Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1963/1964 Τρισεύγενη Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1963/1964 Οθέλλος Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1964/1965
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1965/1966		 Ιππόλυτος Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Αρχαίο θέατρο Φιλίππων
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1964/1965
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1965/1966		 Λυσιστράτη Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1965/1966 Ντον Ζουάν Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1965/1966 Στέλλα Βιολάντη Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1966/1967 Τρωαδίτισσες Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1966/1967 Ερρίκος Δ Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1966/1967 Πέφτει το βράδυ Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1967/1968 Ταρτούφος Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Κτήριο Τσίλερ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1968/1969 Το καφενείο Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1968/1969 Ο κατά φαντασίαν ασθενής Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1969/1970 Η βεντάλια της λαίδης Γουίντερμηρ Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας Κτήριο Τσίλερ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1970/1971 Εκκλησιάζουσαι Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1971/1972
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1972/1973		 Ο Αλχημιστής Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας περιοδεία
Κτήριο Τσίλερ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1974/1975 Συναπάντημα στην Πεντέλη Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1976/1977 Ο εξηνταβελώνης Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος περιοδεία

Όλες οι πληροφορίες προέρχονται από το έντυπο πρόγραμμα της κάθε παράστασης ή/και από σχετικά δελτία τύπου.
Παραπομπές

«Η πόλη που αγαπά το θέατρο». ΤΟ ΒΗΜΑ. 24 Νοεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2023.
Καραντινός, Σωκράτης (1974). Σαράντα χρόνια θέατρο I: στον προθάλαμο. Σκαμπανεβάσματα Α' 1920–1946. Αθήνα: Αυτοέκδοση. σελ. 9–13.
Καραντινός, Σωκράτης (1974). ό.π.
Γλυτζουρής, Αντώνης (2014). Η σκηνοθετική τέχνη στην Ελλάδα (2η έκδοση). Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σελ. 514. ISBN 978-960-524-330-2.
Γ., Δημ. (15/06/1979). «Τα γεγονότα και τα ζητήματα: Σωκράτης Καραντινός». Νέα Εστία 105 (1247): 889. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-10-10. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2020.
Ξύδης, Θεοδωρος (15 Αυγούστου 1979). «Μνήμη Σωκράτη Καραντινού». Νέα Εστία 106 (1251): 1169. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-10-11. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2020.
Λαζαρίδης, Γιώργος (1999). Φλας μπακ: μια ζωή σινεμά. Αθήνα: Λιβάνης. σελ. 341–342. ISBN 960-14-0159-8.
Καραντινός, Σωκράτης. ό.π., 17.
Σπητέρης, Τώνης (1956). «Κριτική των εκθέσεων». Ζυγός (7).
Ματθιόπουλος, Ευγένιος (επιμ.). Λεξικό Ελλήνων καλλιτεχνών: ζωγράφοι – γλύπτες – χαράκτες , 16ος – 20ος αιώνας. Τόμος 2: Θ–Λ. Αθήνα: Μέλισσα, 2000, σ. 146.
Ματθιόπουλος, Ευγένιος (επιμ.). ό.π.
Γεωργοπούλου, Βαρβάρα (2008). Η θεατρική κριτική στην Αθήνα του Μεσοπολέμου, Α' τόμος. Αθήνα: Αιγόκερως. σελ. 208-211. ISBN 978-960-322-360-3.
Καραντινός, Σωκράτης (1976). Σαράντα χρόνια θέατρο II: σκαμπανεβάσματα Β'. 1946-1961. Αθήνα: Αυτοέκδοση.
Καραντινός, Σωκράτης (1971). Σαράντα χρόνια θέατρο: τα πρώτα χρόνια του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Αθήνα: Αυτοέκδοση.
Κωνσταντίνου, Άντρη (2004). Το θέατρο στην Κύπρο από το 1960 ως το 1974: οι θίασοι, η κρατική πολιτική και η ίδρυση του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου [Διδακτορική Διατριβή]. Θεσσαλονίκη: Α.Π.Θ. – Σχολή Καλών Τεχνών – Τμήμα Θεάτρου. σελ. 420–427.
Καραντινός, Σωκράτης. Σαράντα χρόνια θέατρο I: στον προθάλαμο. ό.π., σ. 43–45.
Γεωργοπούλου, Βαρβάρα. ό.π., τόμος Α', σ. 208–211, 298.
Καραντινός, Σωκράτης. Σαράντα χρόνια θέατρο I: στον προθάλαμο. ό.π., σ. 56–59.
Γεωργοπούλου, Βαρβάρα. ό.π., τ. Β, σ. 449.
Ευκλείδης, Αλέξανδρος (2010). «Η σκηνοθεσία πέραν της σκηνής: το παράδειγμα της σχολής και του περιοδικού του Σωκράτη Καραντινού». Παράδοση και εκσυγχρονισμός στο νεοελληνικό θέατρο: από τις απαρχές ως τη μεσοπολεμική εποχή (Πρακτικά Γ' Πανελληνίου Θεατρολογικού Συνεδρίου, 2008). Ηράκλειο: Π.Ε.Κ. σελ. 336.
Γεωργοπούλου, Βαρβάρα. ό.π.
Καραντινός, Σωκράτης (1974). Σαράντα χρόνια θέατρο I. ό.π., σ.113.
Γεωργοπούλου, Βαρβάρα. ό.π., τ. Β, σ. 433.
Γεωργοπούλου, Βαρβάρα. ό.π., τ. Β σ. 389-390.
Γεωργοπούλου, Βαρβάρα. ό.π., τ. Β', σ. 357.
«Πρόσωπα: Σωκράτης Καραντινός». Εθνικό Θέατρο Ελλάδας - Ψηφιοποιημένο Αρχείο.
Καραντινός, Σωκράτης. Σαράντα χρόνια θέατρο I: στον προθάλαμο. ό.π., σ. 148–149.
Θρύλος, Άλκης (01/01/1944). «Το θέατρον». Νέα Εστία 35 (398): 121–122. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-10-06. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου.
Λαλαούνη, Αλεξάνδρα (22/12/1943). «Η μουσική στην "Εκάβη". Μορφή και περιεχόμενο». Η Βραδυνή [Αθήνα].
Θρύλος, Άλκης. ό.π.
Σικελιανός, Άγγελος (30/12/1943). «Η διδασκαλία της Εκάβης: αρχαίο πνεύμα αθάνατο». Ελεύθερον Βήμα [Αθήνα]: σελ. 1.
Σταματοπούλου, Έλενα (2017). Το νεοελληνικό θέατρο στα χρόνια της Καχεκτικής Δημοκρατίας (1944–1967) : η πολιτική ρεπερτορίου των αθηναϊκών επαγγελματικών θιάσων πρόζας. Τόμος Α': 1944–1955. Ιωάννινα: Ισνάφι. σελ. 29. ISBN 978-960-9446-20-4.
«Πρόσωπα: Σωκράτης Καραντινός». Εθνικό Θέατρο Ελλάδας – Ψηφιοποιημένο Αρχείο.
Θρύλος, Άλκης (15/07/1947). «Έναρξη της θερινής περιόδου Β'». Νέα Εστία 42 (481): 890-892. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-10-08. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2020.
Μαυρογένη, Μαρία (2002). «Νεφέλες, 1951. Η σκευή και τα προσωπεία στην πρώτη παράσταση αττικής κωμωδίας από το Εθνικό Θέατρο». Ελληνική σκηνογραφία - ενδυματολογία (Πρακτικά Ημερίδας, Απρίλιος 1999). Αθήνα: Ε.Κ.Π.Α - Τμήμα Θεατρικών Σπουδών. σελ. 54–71.
Καραγάτσης, Μ. (1999). Κριτική θεάτρου, 1946–1960. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. σελ. 234. ISBN 960-05-0880-1.
Καραντινός, Σωκράτης (1969). Προς το αρχαίο δράμα: τριάντα χρόνια αγώνας και αγωνία για την προσπέλαση στο θέμα της ερμηνείας του αρχαίου δράματος 1937–1967. Αθήνα: [χ.ό.] σελ. 150–151.
Θρύλος, Άλκης. ό.π. και Καραγάτσης. Μ. ό.π.
Καραντινός, Σωκράτης. Σαράντα χρόνια θέατρο II. ό.π., σ. 157–200
Τερζάκης, Άγγελος (21/06/1956). «Παντρολογήματα. Αττική Σκηνή». Το Βήμα [Αθήνα]: σελ. 2.
Καραντινός, Σωκράτης. Σαράντα χρόνια θέατρο II. ό.π., σ. 201–229.
Καραντινός, Σωκράτης. Σαράντα χρόνια θέατρο: τα πρώτα χρόνια του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Αθήνα: [αυτοέκδοση], 1971.
Τσόκου, Γιάννα (2010). «Σχέσεις σκηνοθεσίας - σκηνογραφίας στο μεταπολεμικό θέατρο: η περίπτωση του Σωκράτη Καραντινού». Παράδοση και εκσυγχρονισμός στο νεοελληνικό θέατρο: από τις απαρχές ως τη μεσοπολεμική εποχή (Πρακτικά Γ' Πανελληνίου Θεατρολογικού Συνεδρίου, 2008). Ηράκλειο: Π.Ε.Κ. σελ. 339–349. ISBN 978-960-524-300-5.
«Συντελεστές: Καραντινός, Σωκράτης». Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος – Ψηφιακή Βιβλιοθήκη.
Κωνσταντίνου, Άντρη. ό.π., σ. 409–427.

Κωνσταντίνου, Άντρη. ό.π., σ. 409–427.

Βιβλιογραφία

Γ., Δημ. «Τα γεγονότα και τα ζητήματα: Σωκράτης Καραντινός». Νέα Εστία, 105, 1247 (15/06/1979).
Γεωργοπούλου, Βαρβάρα. Η θεατρική κριτική στην Αθήνα του Μεσοπολέμου, Α' τόμος. Αθήνα: Αιγόκερως, 2008.
Γλυτζουρής, Αντώνης. Η σκηνοθετική τέχνη στην Ελλάδα. 2η έκδ. Ηράκλειο: Π.Ε.Κ., 2014.
Ευκλείδης, Αλέξανδρος (2010). «Η σκηνοθεσία πέραν της σκηνής: το παράδειγμα της σχολής και του περιοδικού του Σωκράτη Καραντινού», στο Α. Γλυτζουρής και Κ. Γεωργιάδη (επίμ.) Παράδοση και εκσυγχρονισμός στο νεοελληνικό θέατρο: από τις απαρχές ως τη μεσοπολεμική εποχή (Πρακτικά Γ' Πανελληνίου Θεατρολογικού Συνεδρίου, 2008). Ηράκλειο: Π.Ε.Κ., σ. 327–337.
Θρύλος, Άλκης. «Έναρξη της θερινής περιόδου Β'», Νέα Εστία, 42, 481 (15 Ιουλίου 1947).
Θρύλος, Άλκης. «Το θέατρον», Νέα Εστία 35, 398 (01 Ιανουαρίου 1944).
Καραγάτσης, Μ. Κριτική Θεάτρου, 1946–1960. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1999.
Καραντινός, Σωκράτης. Προς το αρχαίο δράμα: τριάντα χρόνια αγώνας και αγωνία για την προσπέλαση στο θέμα της ερμηνείας του αρχαίου δράματος 1937–1967. Αθήνα: [χ.ό.], 1969.
Καραντινός, Σωκράτης. Σαράντα χρόνια θέατρο: τα πρώτα χρόνια του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Αθήνα: [αυτοέκδοση], 1971.
Καραντινός, Σωκράτης. Σαράντα χρόνια θέατρο I: στον προθάλαμο. Σκαμπανεβάσματα Α'. 1920–1946. Αθήνα: [αυτοέκδοση[, 1974.
Καραντινός, Σωκράτης. Σαράντα χρόνια θέατρο II: σκαμπανεβάσματα Β'. 1946-1961. Αθήνα: [αυτοέκδοση], 1976.
Κωνσταντίνου, Άντρη. Το θέατρο στην Κύπρο από το 1960 ως το 1974: οι θίασοι, η κρατική πολιτική και η ίδρυση του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου [Διδακτορική Διατριβή]. Θεσσαλονίκη: Α.Π.Θ. – Σχολή Καλών Τεχνών – Τμήμα Θεάτρου, 2004.
Λαζαρίδης, Γιώργος. Φλας μπακ: μια ζωή σινεμά. Αθήνα: Λιβάνης, 1999.
Λαλαούνη, Αλεξάνδρα. «Η μουσική στην "Εκάβη". Μορφή και περιεχόμενο», Η Βραδυνή [Αθήνα], 22/12/1943.
Ματθιόπουλος, Ευγένιος (επιμ.). Λεξικό Ελλήνων καλλιτεχνών: ζωγράφοι – γλύπτες – χαράκτες , 16ος – 20ος αιώνας. Τόμος 2: Θ–Λ. Αθήνα: Μέλισσα, 2000.
Μαυρογένη, Μαρία. «Νεφέλες, 1951. Η σκευή και τα προσωπεία στην πρώτη παράσταση αττικής κωμωδίας από το Εθνικό Θέατρο», στο Α. Μουζενίδου (επίμ.) Ελληνική σκηνογραφία – ενδυματολογία (Πρακτικά Ημερίδας, Απρίλιος 1999). Αθήνα.Ε.Κ.Π.Α - Τμήμα Θεατρικών Σπουδών 2002, σ. 54–71.
Ξύδης, Θεοδωρος. «Μνήμη Σωκράτη Καραντινού». Νέα Εστία, 106, 1251 (15 Αυγούστου 1979).
Σικελιανός, Άγγελος. «Η διδασκαλία της Εκάβης: αρχαίο πνεύμα αθάνατο». Ελεύθερον Βήμα [Αθήνα], 30/12/1943.
Σπητέρης, Τώνης. «Κριτική των εκθέσεων». Ζυγός 7 (1956).
Σταματοπούλου, Έλενα. Το νεοελληνικό θέατρο στα χρόνια της Καχεκτικής Δημοκρατίας (1944–1967): η πολιτική ρεπερτορίου των αθηναϊκών επαγγελματικών θιάσων πρόζας. Τόμος Α': 1944–1955. Ιωάννινα: Ισνάφι, 2017.
Τερζάκης, Άγγελος. «Παντρολογήματα. Αττική Σκηνή», Το Βήμα [Αθήνα], 21/06/1956.
Τσόκου, Γιάννα. «Σχέσεις σκηνοθεσίας - σκηνογραφίας στο μεταπολεμικό θέατρο: η περίπτωση του Σωκράτη Καραντινού». Παράδοση και εκσυγχρονισμός στο νεοελληνικό θέατρο: από τις απαρχές ως τη μεσοπολεμική εποχή (Πρακτικά Γ' Πανελληνίου Θεατρολογικού Συνεδρίου, 2008). Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2010. σ. 339–349.

Έλληνες

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License