Ο Ραφαέλ Σαλέμ (Θεσσαλονίκη, 7 Νοεμβρίου 1898-1963) ήταν Ελληνοεβραίος μαθηματικός προς τιμήν του οποίου ονομάστηκαν οι Αριθμοί Σαλέμ. Κάθε χρόνο, από το 1968, απονέμεται, σε μαθηματικούς που ασχολούνται με την Μιγαδική και Αρμονική Ανάλυση, το Βραβείο Σαλέμ, που θεσπίστηκε από τη σύζυγο του, Αντριάνα Τζεντίλι ντι Τζιουζέπε.
Βιογραφικό
Γεννήθηκε στις 7 Νοεμβρίου του 1898 στη Θεσσαλονίκη. Καταγόταν από επιφανή οικογένεια Σεφαραδιτών Εβραίων. Παππούς του ήταν ο ραβίνος Ραφαέλ Σαλέμ και πατέρας του ο γνωστός δικηγόρος, πρώτος γενικός γραμματέας του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και ηγετικό στέλεχος της εβραϊκής κοινότητας της πόλης Εμμανουέλ Σαλέμ.
Ο Ραφαέλ Σαλέμ ξεκίνησε τις γυμνασιακές του σπουδές στο ιταλικό γυμνάσιο στη Θεσσαλονίκη και τις ολοκλήρωσε στο Lycée Condorcet στο Παρίσι όπου είχε εγκατασταθεί με την οικογένειά του από το 1914. Στη συνέχεια σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού και παράλληλα, καθώς τον ενδιέφεραν περισσότερο τα μαθηματικά, παρακολούθησε μαθήματα του μαθηματικού Jacques Salomon Hadamard. Το 1919 αποφοίτησε από την Νομική Σχολή στο Παρίσι και ξεκίνησε το διδακτορικό του αλλά τελικά στράφηκε στις θετικές επιστήμες. Έλαβε το Licencié ès sciences από το Πανεπιστήμιο της Σορβόνης και το 1921 το πτυχίο μηχανικού (Ingénieur des Arts et Manufactures) από το École Centrale. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε να εργάζεται στην τράπεζα Banque de Paris et des Pays-Bas και στον ελεύθερο χρόνο του ασχολούνταν με τις Σειρές Φουριέ, ένα θέμα με το οποίο ασχολούνταν σε ολόκληρη τη ζωή του. Την άνοιξη του 1939 συνεργάστηκε με τον Πολωνό μαθηματικό Józef Marcinkiewicz.
Όταν ξεκίνησε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος ο Σαλέμ συνδέθηκε με το Δεύτερο Γραφείο του Γενικού Επιτελείου (Deuxième Bureau of the General Staff) του γαλλικού στρατού και στάλθηκε στην Αγγλία για να βοηθήσει τον Επικεφαλής της Γαλλοβρετανικής Συντονιστικής Επιτροπής (Franco-British Coordination Committee). Το φθινόπωρο του 1940 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στο Κέμπριτζ της Μασσαχουσέτης, στις Η.Π.Α γλυτώνοντας έτσι από τους Ναζί σε αντίθεση με την μητέρα του, την αδερφή του, τον γαμπρό του και τον ανηψιό του που συνελήφθησαν από τους Ναζί και στάλθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου όλοι δολοφονήθηκαν. Στο Κέμπριτζ των Η.Π.Α ο Ραφαέλ Σαλέμ δίδαξε μαθηματικά, αρχικά ως λέκτορας και πολύ σύντομα ως καθηγητής, στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT). Επίσης έγινε επισκέπτων καθηγητής στο Χάρβαρντ και στο Στάνφορντ. Το 1958 διορίστηκε καθηγητής στη Σορβώνη. Παρέμεινε στο Παρίσι μέχρι το θάνατό του το 1963.
Ο Ραφαέλ Σαλέμ ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με την μελέτη της ανάλυσης Φουριέ και εισήγαγε την ιδέα των τυχαίων μετρήσεων στην αρμονική ανάλυση. Συνεργάστηκε μεταξύ άλλων με τον Νόρμπερτ Βίνερ, ο οποίος είναι γνωστός ως πατέρας της επιστήμης συστημάτων cybernetics. Προς τιμή του πήρε το όνομά του το Εργαστήριο Μαθηματικών “Ραφαέλ Σαλέμ” του Πανεπιστημίου της Ρουέν. Από το 1968 απονέμεται κάθε χρόνο το Βραβείο “Ραφαήλ Σαλέμ” (Prix Salem) μεταξύ δε των βραβευθέντων ήταν και οι Έλληνες μαθηματικοί Νικόλαος Βαρόπουλος (1968) και Στυλιανός Πηχωρίδης (1980).
Παραπομπές
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb122845521. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2017.
(Γαλλικά) Léonore database. Υπουργείο Πολιτισμού. 19800035/398/53361. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb122845521. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., «Ραφαέλ Σαλέμ», MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
