Ο Ψαραντώνης (Αντώνης Ξυλούρης, 1942) είναι Έλληνας μουσικός και ένας από τους πιο γνωστούς Κρητικούς λυράρηδες.

Βιογραφία

Ο Αντώνιος Ξυλούρης του Γεωργίου και της Ελευθερίας, γεννήθηκε το 1942 στα Ανώγεια Μυλοποτάμου Ρεθύμνου Κρήτης και είναι αδελφός του Νίκου Ξυλούρη και του Γιάννη Ξυλούρη.

Ο ίδιος είναι μια ξεχωριστή μορφή της κρητικής μουσικής, διαθέτει μία φωνή με ιδιαίτερη χροιά και προσωπικό ύφος στο παίξιμο της λύρας και των άλλων παραδοσιακών οργάνων.

Έμαθε μουσική δίπλα στο μεγαλύτερο αδελφό του τον Νίκο από πολύ μικρός. Για πρώτη φορά έπαιξε σε γάμο σε ηλικία 13 ετών και πολύ γρήγορα απέκτησε φήμη παίζοντας σε γιορτές και πανηγύρια σε διάφορα μέρη και χωριά της Κρήτης.

Το 1964 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο 45 στροφών. Μέχρι σήμερα έχει εκπροσωπήσει πολλές φορές την Ελλάδα σε φεστιβάλ του εξωτερικού. Πρώτη φορά πήρε μέρος σε φεστιβάλ το 1982 στην Κολωνία της Δυτικής Γερμανίας σε διοργάνωση του τηλεοπτικού καναλιού WDR. Το 1984 έπαιξε στο Βερολίνο, στις εκδηλώσεις για τα 750 χρόνια από την ίδρυση της πόλης, το 1989 στο "Journée des cinq continents" στη Ζυρίχη και το Άμστερνταμ, ενώ τον Ιούνιο του 1999 πάλι ως εκπρόσωπος της Ελλάδας στο φεστιβάλ Η Συνάντηση των Πέντε Ηπείρων στο Μαρτινί στην Ελβετία κερδίζοντας διθυραμβικές κριτικές.

Το 2005 παίζει για τα 20 χρόνια του World Music Institute στο Town Hall της Νέας Υόρκης, το 2007 στο φεστιβάλ ροκ μουσικής "All tomorrow's Parties" στο Μάινχεντ της Αγγλίας, η πρώτη ελληνική συμμετοχή σε αυτό το φεστιβάλ, και το 2009 για δεύτερη φορά στο ίδιο φεστιβάλ στο Σίδνεϊ και στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, το οποίο επιμελήθηκε ο Nick Cave.

Η λύρα του Ψαραντώνη εκτίθεται σήμερα στο "The World's first Global Musical Instrument Museum" στο Φοίνιξ της Αριζόνα των ΗΠΑ, όπου και προβάλλεται video με τον Ψααραντώνη να παίζει λύρα.

Όνομα

Το όνομα Ψαραντώνης οφείλεται στον παππού του, επειδή έπιανε τους Τούρκους σαν τα ψάρια.[1]

Δισκογραφία

1973 Κρητικιά Ξαστεριά
1976 Πηγές
1976 Η Μάχη Της Κρήτης (μουσική: Μπάμπης Πραματευτάκης)
1978 Σαϊτέματα
1982 Αναστορήματα
1983 Οι Ρίζες Μου
1985 Εκτός Εαυτού
1986 Να Κάμω Θέλω Ταραχή
1989 Τα Μεράκια Του Ψαραντώνη (Παραπονούμαι Μιας Ψυχής)
1990 Από Φλόγες Η Κρήτη Ζωσμένη (Όταν Σε Αναστορηθώ)
1991 30 Χρόνια Ψαραντώνης
1991 Son Of Psiloritis
1994 Παλιό Κρασί Είν' Η Σκέψη Μου
1995 The Way Of Psarantonis
1996 Από Καρδιάς
1998 Νογώ
1999 Ιδαίον Άντρον
2000 Τέσσερις Δρόμοι Για Τον Ερωτόκριτο (Ψαραντώνης & Λουδοβίκος των Ανωγείων & Νίκος Ξυδάκης & Γιώργος Κουμεντάκης)
2000 Λεόντιος Μαχαιράς - Χρονικό Της Κύπρου (Ψαραντώνης & Ευαγόρας Καραγιώργης)
2002 Ριζίτικα
2004 Όταν Σε Βλέπω Τραγουδώ (Ψαραντώνης & Μαρκογιάννης)
2004 Στα Πρώτα Του Τραγούδια
2006 Συναυλία Αρχαίας Ελεύθερνας
2007 Να 'χεν Η Θάλασσα Βουνά
2008 Αντάρτες Των Βουνών
2008 Έκεια Που Θέλω (μουσική: Βασίλης Ξυλούρης)
2010 Σαν Πυροβάτης
2012 Ζωντανή Ηχογράφηση
2014 Πέρα Από Τα Σύνορα (Ψαραντώνης & Χαΐνηδες & Mode Plagal)
2015 Έχω μια Σκέψη... (Ψαραντώνης & Νίκος Στρατάκης & Γιώργος Νικηφόρου Ζερβάκης)

Προσωπική Ιστοσελίδα

Παραπομπές

Συλλογικό έργο, Κρήτη, Το Αφιέρωμα, Βιογραφίες, τ. 9, σελ. 145, εκδ. οίκος Αρσινόη, Αθήνα 1985.