Ο Πολυκράτης ήταν τύραννος της Σάμου[1] κατά το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π.Χ.

Ανάληψη εξουσίας

Δεν είναι γνωστό ποια χρονολογία ακριβώς πήρε την εξουσία. Εκμεταλλεύτηκε μια γιορτή της Ήρας όταν όλοι βρίσκονταν έξω από την πόλη και ανέτρεψε το καθεστώς μαζί με τους αδερφούς του, που από τον Ηρόδοτο αναφέρονται ως Παντάγνωτος και Συλοσών. Μοίρασαν το νησί σε τρία μέρη και ο καθένας διοικούσε από ένα, όμως ο Πολυκράτης σκότωσε τον Παντάγνωτο και εξόρισε τον Συλοσώντα[2].

Ακολουθώντας τη συνηθισμένη τακτική των τυράννων ο Πολυκράτης προσπάθησε πρώτα απ' όλα να εδραιώσει την εξουσία του. Σκότωσε ή εξόρισε όσο μπορούσε περισσότερους γεωμόρους, δηλαδή μεγαλογαιοκτήμονες, οι οποίοι επιθυμούσαν να εγκαταστήσουν στη Σάμο ολιγαρχικό πολίτευμα. Ο Πολυκράτης έφτιαξε ένα στόλο από εκατό πλοία και χίλιους τοξότες και λεηλατούσε τα νησιά του Αιγαίου, όπως για παράδειγμα τη Ρήνεια της Δήλου, την οποία αφιέρωσε στο Δήλιο Απόλλωνα[3]. Κατάφερε επίσης να νικήσει το συνασπισμένο στόλο της Μιλήτου και της Λέσβου.

Σύμμαχοι και αντίπαλοι

Είχε συμμαχήσει με τον τύραννο της Νάξου, Λυγδάμη, και με τον φαραώ της Αιγύπτου, Άμασι. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο[4], ο Άμασις βλέποντας ότι ο Πολυκράτης ήταν πολύ τυχερός τον συμβούλεψε να ξεφορτωθεί κάτι πολύτιμο που είχε επάνω του για να μην θυμώσει τους θεούς. Έτσι ο Πολυκράτης πήρε ένα δαχτυλίδι[1] και το πέταξε στη θάλασσα. Μετά από μερικές μέρες ένας ψαράς έφερε στο Πολυκράτη δώρο ένα μεγάλο ψάρι που είχε πιάσει. Ετοιμάζοντας το ψάρι οι υπηρέτες βρήκαν μέσα το δαχτυλίδι του Πολυκράτη. Τότε ο Πολυκράτης χαρούμενος έστειλε γράμμα στον Άμασι εξηγώντας του τι είχε συμβεί. Ο Άμασις διέλυσε τη συμμαχία του με τον Πολυκράτη, πιστεύοντας ότι ένας τόσο τυχερός άνθρωπος αναμφισβήτητα θα είχε πολύ άσχημο τέλος. Το πιο πιθανό όμως είναι η συμμαχία να διαλύθηκε, επειδή ο Πολυκράτης είχε στείλει βοήθεια στον Καμβύση όταν αυτός επιτέθηκε στην Αίγυπτο.

Ο Πολυκράτης θέλοντας να απαλλαγεί από τους πολιτικούς του αντιπάλους, τους έστειλε ως βοήθεια στον Καμβύση στην εκστρατεία του κατά της Αιγύπτου, ζητώντας του να βρει τρόπο να τους ξεφορτωθεί. Οι Σάμιοι όμως το κατάλαβαν και επέστρεψαν από την Αίγυπτο για να επιτεθούν στον τύραννο. Κατάφεραν να τον νικήσουν στη θάλασσα, αποκρούστηκαν όμως στη στεριά. Επέστρεψαν μαζί με βοήθεια από τους Σπαρτιάτες και τους Κορίνθιους αλλά μετά από πολιορκία σαράντα ημερών αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την προσπάθεια.
Θάνατος

Ο Πολυκράτης δολοφονήθηκε το 522 π.Χ. πέφτοντας στην παγίδα του σατράπη των Σάρδεων, Οροίτη. Αυτός μισούσε τον Πολυκράτη είτε γιατί είχε αποτύχει να κατακτήσει τη Σάμο είτε γιατί ο Πολυκράτης είχε περιφρονήσει έναν Πέρση πρέσβυ. Γνωρίζοντας την απληστία του Πολυκράτη, του διαμήνυσε ότι η περιουσία του κινδύνευε από τον βασιλιά της Περσίας και τον κάλεσε για να τον βοηθήσει υποτίθεται στη φυγάδευση του θησαυρού του, υποσχόμενος στον Πολυκράτη τη μισή. Ο Πολυκράτης, παρά τις συμβουλές των φίλων του καθώς και την προφητεία της κόρης του (ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι το κορίτσι είχε δει ένα άσχημο όνειρο που σήμαινε ότι ο πατέρας του θα πεθάνει), πήγε στις Σάρδεις. Εκεί ο Οροίτης τον συνέλαβε και έβαλε να τον γδάρουν ζωντανό και έπειτα να τον σταυρώσουν.

Έργα

Κατά τη διάρκεια της τυραννίας του, ο Πολυκράτης έκανε πολλά σπουδαία έργα στη Σάμο. Έφερε από τα Μέγαρα τον υδραυλικό Ευπαλίνο, ο οποίος κατασκεύασε το «Ευπαλίνειο όρυγμα» που ύδρευε με ασφάλεια την πόλη σε περίπτωση πολιορκίας. Περιτείχισε την ακρόπολη Αστυπάλαια, όπου έχτισε το πλούσιο ανάκτορο του. Επί ημερών του ακόμη, ανεγέρθηκε το Ηραίον, ο μεγαλύτερος ελληνικός ναός που είχε δει ο Ηρόδοτος. Στα ανάκτορά του έμειναν οι λυρικοί ποιητές Ανακρέων και Ίβυκος[5].

Δείτε επίσης

Οπλίτης της Σάμου

Παραπομπές

↑ 1,0 1,1 [...]Θεοδώρου δὲ ἔργον ἦν καὶ ἡ ἐπὶ τοῦ λίθου τῆς σμαράγδου σφραγίς, ἣν Πολυκράτης ὁ Σάμου τυραννήσας ἐφόρει τε τὰ μάλιστα καὶ ἐπ' αὐτῇ περισσῶς δή τι ἠγάλλετο.Παυσανία Αρκαδικά, 14.8.
↑ {{πολυτονικό|Καμβύσεω δὲ ἐπ᾽ Αἴγυπτον στρατευομένου ἐποιήσαντο καὶ Λακεδαιμόνιοι στρατηίην ἐπὶ Σάμον τε καὶ Πολυκράτεα τὸν Αἰάκεος· ὃς ἔσχε Σάμον ἐπαναστάς, καὶ τὰ μὲν πρῶτα τριχῇ δασάμενος τὴν πόλιν.. τοῖσι ἀδελφεοῖσι Πανταγνώτῳ καὶ Συλοσῶντι ἔνειμε, μετὰ δὲ τὸν μὲν αὐτῶν ἀποκτείνας τὸν δὲ νεώτερον Συλοσῶντα ἐξελάσας ἔσχε πᾶσαν Σάμον...Ηροδότου Ιστορίαι, Βιβλίο Γ', 39.1-3.
↑ Θουκυδίδης, Βιβλίο Α', κεφ. 13.
↑ Ηροδότου Ιστορίαι, Βιβλίο Γ', κεφ. 40-43.
↑ Ποίημα του Ίβυκου που αναφέρει τον Πολυκράτη

Πηγές

Ηρόδοτος, Ιστορίαι, Θάλεια
Livius - Polycrates of Samos