Ο Πέτρος Σ. Σπανδωνίδης (περ. 1890 – 2 Ιανουαρίου 1964) ήταν Έλληνας φιλόλογος, κριτικός της λογοτεχνίας και δοκιμιογράφος.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Πέτρος Σπανδωνίδης γεννήθηκε στη Ρουμανία, αλλά η καταγωγή του ήταν από το Μελένικο. Από την ηλικία των 15 περίπου ετών, το 1905, εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου και πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του. Αναγορεύθηκε διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ είχε ήδη πραγματοποιήσει την εμφάνισή του στον χώρο των γραμμάτων το 1926 με δημοσιεύματα σε εφημερίδες και περιοδικά. Το 1932 υπήρξε συνιδρυτής των «Μακεδονικών ημερών». Διακρίθηκε κυρίως για τις μελέτες του για την ποίηση και για τα δοκίμιά του επί θεμάτων της κλασικής και ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, ενώ υπήρξε και τακτικός συνεργάτης των επιφυλλίδων της αθηναϊκής εφημερίδας Η Καθημερινή. Πέθανε στη Θεσσαλονίκη ως, συνταξιούχος πλέον, γυμνασιάρχης σε ηλικία 74 ετών.
Εργογραφία
Ο Σπανδωνίδης κυκλοφόρησε πολλές από τις εργασίες του σε βιβλία, από τις οποίες οι κυριότερες είναι οι ακόλουθες:
Δοκίμια
Το κλασσικό και ρομαντικό (1938)
Τι είναι η λογοτεχνία (1947)
Το θέμα της κριτικής (1959)
Η μάχη για την ουσία (1962)
Η ελληνικότητα (1962)
Μελέτες
Εισαγωγή στην αρχαία ελληνική τραγωδία (1935)
Το κλέφτικο τραγούδι και η αρχαϊκή τέχνη (1952)
Η νεώτερη ποίηση στην Ελλάδα (1955)
Η μεσαιωνική λογοτεχνία (1962)
Η σύγχρονη ποιητική γενεά (1962)
Οι κλεφταρματολοί και τα τραγούδια τους (1962)
Αναλύσεις έργων
Διονύσιος Σολωμός (1947)
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο θεατής της γης (1960)
Νίκος Καζαντζάκης, ο γιος της ανησυχίας (1960)
Κ. Χρηστομάνος ή όνειρο και αγωνία (1962)
Αποτίμηση
Ο Σπανδωνίδης αξιολογείται ως ένας από τους σημαντικότερους νεοέλληνες κριτικούς, με γόνιμη επιρροή στα νεοελληνικά γράμματα. Προσαρμοσμένος στα νέα ρεύματα, στον χώρο των οποίων κινήθηκε με άνεση, μπόρεσε να επισημάνει τους αξιόλογους ποιητές της λεγόμενης τότε «μοντέρνας» ποίησης και να τους ερμηνεύσει με μεθοδικότητα και κατανόηση. Γενικότερα οι μελέτες και δοκίμια που έγραψε για την ποίηση, από εκείνη της αρχαίας τραγωδίας ως τη μεσαιωνική και εκείνη των κλέφτικων τραγουδιών, αποτελούν υπόδειγμα κριτικού ύφους. Το ίδιο και οι αναλύσεις του έργου των Σολωμού, Παπαδιαμάντη, Χρηστομάνου και ιδιαίτερα του Ν. Καζαντζάκη, η οποία και τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο. Κατορθώνει οι «επιμέρους» πιθανές διαφορετικές απόψεις του αναγνώστη να ατονούν, καθώς η κομψή γραφή, η νηφαλιότητα και η όλη συγκρότηση των δοκιμίων του τελικά κυριαρχούν. Γράφηκε ότι ο Σπανδωνίδης είναι ένας από τους λίγους `Ελληνες κριτικούς και δοκιμιογράφους με «ευρωπαϊκότητα συνείδησης και εποπτείας». Ο κριτικός Σπανδωνίδης έχει εξάλλου να επιδείξει και προσωπικές αντιλήψεις αισθητικής, που συνθέτουν το ιδιόμορφο κριτικό του έργο.
Πηγές
Γιαλουράκης, Μ.: Το λήμμα του για τον Σπανδωνίδη στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 20 (1975), σελ. 734
Η Καθημερινή, 4 Ιανουαρίου 1964
Eξωτερικές Συνδέσεις
Οι Έλληνες στη Ρουμανία το 19ο αιώνα
