Ο Πανάγος Κυβέλος ήταν καπετάνιος της Δυτικής Μάνης, αρχηγός μεγάλης οικογένειας, που τα μέλη της κατοικούσαν στα χωριά Μηλέα, Γραμπελέα (Κυβέλεια) και Σελίντσα. Στις 23 Μαρτίου 1821, επικεφαλής ισχυρού σώματος μπήκε στη Καλαμάτα μαζί με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τους άλλους Μανιάτες και την απελευθέρωσαν χωρίς μάχη.
Ο Κυβέλος έμεινε με τον Πετρόμπεη στην Καλαμάτα ενώ οι άλλοι Μανιάτες πήγαν στα μεσσηνιακά φρούρια και ο Κολοκοτρώνης στην Αρκαδία. Το 1826 ο Κυβέλος πρωτοστάτησε στην άμυνα των Μανιατών εναντίον του Ιμπραήμ.
Το 1837 αναφέρεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ως λοχαγός της Λακωνικής φάλαγγας, εκ Μιλέας[1].
ΚΥΒΕΛΟΣ. Επίθετον εξεχούσης οικογενείας της Μάνης[2], καταγομένης εκ Μηλέας του τέως δήμου Λεύκτρου.Αύτη αναφέρεται ήδη από των πρώτων δεκαετηρίδων του ΙΗ΄αιώνος. Ο Νικήτας Νικηφάκος εν τη εμμέτρω αυτού περιγραφή της Μάνης, η οποία ως φαίνεται , συνετάχθη το 1798 , αναφέρει ως καπετάνιο της Μηλέας τον Κυβέλον, (ούτος άνευ βαπτιστικού) αναγνωρίζοντα ως καθόλου αρχηγόν της Μανης τον Τζανήμπεην Καπετανάκην Γρηγοράκην. Βραχύ προ της Επαναστάσεως αναφέρεται ως αρχηγός της περί ής οικογενείας ο Πανάγος Κυβέλος . Ούτος εν αναγραφή των επαρχιών της Μάνης , την οποίαν συνέταξε περί το 1818 ο Αναγνώστης Παπαγεωργίου, ο επικαλούμενος Αναγνωσταράς, αναφέρεται ως καπετάνιος της Μηλέας και των εις αυτή υποκειμένων χωρίων διαθέτων 500 στρατιώτας. Εν ετέρα αναγραφή των Επαρχιών της Πελοποννήσου, η οποία αναφέρεται εις τας Παραμονάς της Επαναστάσεως, μνημονεύονται οπλαρχηγοί της Επαρχίας Ζυγού της Μάνης ο Χρηστέας και ο Κυβέλος διαθέτοντας 700 άνδρας. Εκραγείσης, της Επαναστάσεως ο Πανάγος Κυβέλος, περί την 23η Μαρτίου 1821 εισήλθε εις τας υπό των Μανιατών καταληφθείσας Καλάμας, και έμεινεν εκεί μετά του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, και άλλων επισήμων προς διατήρησιν της τάξεως, ενώ οι λοιποί οπλαργηχοί Μανιάται ανεχώρησαν εις διάφορα σημεία της Πελοποννήσου προς ενίσχυσιν του επαναστατικού κινήματος.
Απομνημονεύματα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη:Εἰς τὰς 23 Μαρτίου ἐπιάσαμε τοὺς Τούρκους εἰς τὴν Καλαμάτα, τὸν Ἀρναούτογλην, σημαντικόν Τοῦρκον τῆς Τριμπολιτζᾶς. Εἴμεθα 2.000 Μανιάτες, ὁ Πετρόμπεης, ὁ Μούρτζινος, ὁ Κυβέλος, Δυτική Σπάρτη. Ἡ Ἀνατολική Σπάρτη ἐκινήθη τὴν ἴδιαν ὥρα. Οἱ Σπαρτιᾶται ἀφοῦ ἐπῆραν λάφυρα, προχωροῦν καὶ πολιορκοῦν τὴν Μονοβασιά.
Ο Φωτάκος ,αγωνιστής της επανάστασης του 1821 και συγγραφέας, αναφέρει τον Πανάγο Κυβέλο στα ονοματα των ηρώων που εισέβαλαν στην Καλαμάτα 23 Μαρτίου: Ακολούθως ήλθον ο Πανάγος Κυβέλος, Νικόλαος Χριστέας, Ηλίας Χρυσοσπάθης, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Κυριακούλης Κουτράκος, Χριστόδουλος Καπετανάκης, Κωνσταντίνος Πιεράκος, Δημήτριος Πουλικάκος, Θεόδωρος Μεσικλής, Ιωάννης Γρηγοράκης, ο Σκλαβούνος από τον Πύργο της Μάνης και ο Πιέρος Βοϊδής.
ΒΙΒΛΙΟΓΡ. - Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, Ήλιος, Δομή , Ιστορικαί αλήθειαι συμβάντων τινών της Μάνης (Αθ. 1858, σελ. 47)-Ι Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως(τομ. Α΄Αθ. 1859, σελ. 163, 212, 214, ).-Φ.Χρυστανθοπούλου ή Φωτάκου , Βίοι Πελοποννησίων Ανδρών (Αθ. 1888 σελ 253 κ.ε. ).-Δ. Αλεξανδράκου, Ιστορία της Μάνης (Αθ. 1890 σελ. 62 , 106).
« Ἡ προφορικὴ παράδοσις διέσωσε περαιτέρω καὶ τὴν ἑξῆς εἴδησιν περὶ τῶν συμβάντων εἰς ἕν τῶν τελευταίων, μετὰ τὴν 17ην Μαρτίου, ἀλλεπαλλήλων συμβουλίων τῶν Μανιατῶν καπεταναίων ἐν Κιτριαῖς, ἥν μεταφέρω ενταῦθα, ἀκούσας ταύτην κατὰ τὴν νεανικήν μου ἡλικίαν παρὰ γερόντων ἐν τῇ ἰδιαιτέρᾳ μου πατρίδι. Εἰς τελευταίαν σύσκεψιν τῶν καπεταναῖων ἐν Κιτριαῖς, εἶχε γίνει προειδοποίησις εἰς τοὺς πέριξ τοῦ πύργου τοῦ Πετρόμπεη συναθροισμένους ἐνόπλους, ὅτι τὸ ἄγγελμα τῆς συμφωνίας τῶν συνεδριαζόντων καπεταναίων τῆς Μανῆς, παρευρισκομένου εἰς τὸν ὀντᾶν καὶ τοῦ Κολοκοτρώνη, θὰ δοθῇ διὰ πυροβολισμοῦ ἐκ τοῦ πύργου συνθηματικῶς, ὅτι ἐπετεύχθη αὕτη ἀρθείσης πάσης διαφωνίας, καὶ πράγματι, ἐν τῇ προόδῳ τῆς συσκέψεως, ἐπεκρότησε τὸ τελικὸν ἀποτέλεσμα τῆς πλήρους συμφωνίας ριφθεὶς πυροβολισμός διὰ πιστόλας, ὑπὸ τοῦ γεροντοτέρου τῶν καπεταναίων Πανάγου Κυβέλου, προβαλόντος εἰς τὸ παράθυρον, διὰ να ἐπακολουθήσουν πανηγυρικοὶ πυροβολισμοι τῶν ἀναμενόντων μαχητῶν ἀποδεξαμένου ὁμοθύμως, κατ΄αὐτὸν τὸν τρόπον, καὶ τοῦ λαοῦ, τὴν προσδοκωμένην χαρμόσυνον ἀπόφασιν διὰ τὴν ἔνοπλον εἰσβολὴν πρὸς ἅλωσιν τῆς Καλαμάτας καὶ κατάλυσιν τῆς Ὀθωμανικής ἐξουσίας». Βασιλείου Δ. Πατριαρχέα « ΔΙΠΤΥΧΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΝ ΤΗΣ ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑΣ», Αθήνα 1971,σελ. μα΄.[3],
Αναφορές
Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος Αρ. 19, 1839 (5 Οκτωβρίου), σελ. 93
ΚΥΒΕΛΑΙΟΙ - ΗΓΕΤΙΚΟ ΓΕΝΟΣ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine. Έκδοση Όλγα Μεν. Κυβέλου,1995- Βιβλίο που εξιστορεί τη γέννηση και τη δημιουργία της οικογένειας.
Δίπτυχον της εθνεγερσίας: ιστορικόν και φιλολογικόν. Η διακήρυξις της ελευθερίας εν Καλαμάτα την 23 Μαρτίου 1821. Αγνωστον χειρόγραφον εθνεγερτηρίων ασμάτων του αγώνος
Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
