Ο Μιχαήλ Μητσάκης (Μέγαρα, 1868 - Αθήνα, 6 Ιουνίου 1916) υπήρξε Έλληνας δημοσιογράφος και πεζογράφος, καθώς και ένας εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων

Αρχικά Χρόνια

Ως ημερομηνία γέννησης του Μιχαήλ Μητσάκη δίνεται το έτος 1868. Σύμφωνα με μελετητές του έργου του όμως, ασφαλέστερα έτη γεννήσεων θα ήταν το 1863 ή το 1865, καθώς αυτά συνάδουν καλύτερα με ορισμένα γεγονότα της ζωής του πεζογράφου. Γεννήθηκε στα Μέγαρα, γιός του Αριστείδη Μητσάκη, καθηγητή και ανωτέρου υπαλλήλου, και της Μαριγώς Μητσάκη (1830-1910), κόρης του Παναγιώτη Γιατράκου. Παρά την αρχοντική καταγωγή της μητέρας του, δεν ήταν εύπορος και αναγκάστηκε να ζήσει μέσω της συγγραφικής του δραστηριότητας.

Έλαβε τις γυμνασιακές του σπουδές στη Σπάρτη, απ'όπου έλκυε την καταγωγή του. Ως μαθητής εξέδωσε την χειρόγραφη βραχύβια εφημερίδα "Ταΰγετος".

Το 1880 γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την οποία όμως εγκατέλειψε μετά από δύο χρόνια για να αφοσιωθεί στην δημοσιογραφία.

Δημοσιογραφικό έργο

Στην Αθηνα συμμετέχει αρχικά στη σύνταξη της σατιρικού περιεχομένου εφημερίδας "Ασμοδαίος". Στη συνέχεια δημοσιεύει άρθρα σε όλες σχεδόν τις εφημερίδες της Αθήνας της εποχής του, καθώς και σε πολλά περιοδικά. Ενώ εκδίδει μόνος του δύο σατιρικές ευθυμογραφικές εφημερίδες, τις "Θόρυβος" και "Πρωτεύουσα".

Υπογράφει άλλοτε με το όνομά του, άλλοτε, χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα (μεταξύ των οποίων τα: Καιροσκόπος, Κόθορνος, Πλανόδιος, Ιξίων, Κρακ), ενώ υπάρχουν πληροφορίες πως έγραψε και ανώνυμα άρθρα.

Υπήρξε επίσης διευθυντής του Ελληνικού Ημερολογίου του Π.Δ.Σακελλαρίου, ενώ συνίδρυσε το σατιρικό "Άστυ" μαζί με το Θέμο και Μπάμπη Άννινο.

Ανέλαβε επίσης αρκετές δημοσιογραφικές αποστολές, ταξιδεύοντας έτσι σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και αποτυπώνοντας τις ταξιδιωτικές του εμπειρίες.

Λογοτεχνικό έργο

Παράλληλα με τη δημοσιογραφική του ενασχόληση, ο Μητσάκης παράγει και λογοτεχνικό έργο. Κινούμενος ανάμεσα στο διήγημα και το χρονογράφημα, δημοσιεύει αφηγήματα, κριτικά δοκίμια, επιγράμματα και ποιήματα και καθίσταται ένας από τους πρωτοπόρους του νατουραλισμού και θεμελιωτές της αστικής πεζογραφίας στην Ελληνική λογοτεχνική παραγωγή. Επηρεάζεται από τα ρεύματα του ρεαλισμού και του αισθητισμού, με τα οποία είχε έρθει σε επαφή από τη γνωριμία του με τη σύγχρονή του γαλλική λογοτεχνία.

Η δομή του έργου του υποχωρεί στην προσπάθεια του συγγραφέα του να απεικονίσει την αποξένωση και την αλλοτρίωση της ζωής στην πόλη, ο μύθος και η πλοκή δεν τον ενδιαφέρουν ιδιαίτερα, ενώ επιμένει στην λεπτομέρεια.

Η γλώσσα των έργων του είναι μεικτή. Χρησιμοποιεί ένα προσωπικό ιδίωμα διανθισμένο κυρίως με στοιχεία της καθαρεύουσας. Η ιδιαιτερότητά του αυτή οφείλεται στο παραδοξότητα πως παρόλο που υπήρξε υπέρμαχος της Δημοτικής στο γλωσσικό ζήτημα που ταλάνιζε την εποχή του, γεγονός που μαρτυρείται από διάφορες πηγές (το κριτικό άρθρο του για τον Γεράσιμο Μαρκορά (1890),την επιστολή του "Η δήθεν δημώδης γλώσσα" (1888), το άρθρο του "Το γλωσσικόν ζήτημα εν Ελλάδι· Μια φιλολογική σελίς εις δυο γλώσσας" (1892), γραμμένο δυο φορές, μια στην καθαρεύουσα ("Η θλίψις του μαρμάρου") και μια στη δημοτική ("Το παράπονο του μαρμάρου")), ο ίδιος υποχρεώθηκε στην δημοσιογραφική του ζωή να γράψει στην καθαρεύουσα η οποία ήταν ο επιβεβλημένος τρόπος γραφής στις εφημερίδες της εποχής του. Η γλωσσική αυτή ιδιατερότητα του λογοτεχνικού του έργου οδήγησε τον Κωστή Παλαμά να δώσει στον Μητσάκη τον χαρακτηρισμό "Κάλβος του πεζού λόγου".

Ψυχική ασθένεια και θάνατος

Ο Μιχαήλ Μητσάκης υπήρξε πέρα από πολυγραφότατος δημοσιογράφος και λογοτέχνης, ένας ιδιόρρυθμος χαρακτήρας με ανησυχίες που τάραξαν την ψυχική του γαλήνη. Η ιδιορρυθμία του χαρακτήρα του ήταν κι η αιτία της βραχύβιας παραμονής στις εφημερίδες με τις οποίες συνεργαζόταν.

Στις 20 Δεκεμβρίου 1894 νοσηλεύτηκε στο ψυχιατρείο της Κέρκυρας για 15 ημέρες, μέχρι τις 5 Ιανουαρίου 1895.

Το γεγονός πως το μεγαλύτερο μέρος του λογοτεχνικού του έργου ο Μητσάκης δεν κατάφερε να το τυπώσει κατά τη διάρκεια της ζωής του επέτεινε την απογοήτευσή του, ενώ υπήρξε πηγή παθολογικών ιδεών καταδιώξεως. Το 1896, σε ηλικία 28 ετών, η ήδη υπάρχουσα ψυχική ταραχή του εκδηλώνεται φανερά και τον οδηγεί στην πρώτη εισαγωγή του στο Δρομοκαΐτειο για 5 μήνες, από τις 17 Απριλίου 1896 μέχρι τις 21 Σεπτεμβρίου 1896.

Η λογοτεχνική του παραγωγή σταματά και βυθίζεται στην αρρώστια. Στις 6 Ιουνίου 1916, ο Μητσάκης πεθαίνει από περιπνευμονία στο Δρομοκαΐτειο.

Επιλεγμένη εργογραφία

* Εις τον οίκον των τρελλών, εκδόσεις Πατάκη, 2004
* Η αρκούδα, διήγημα που πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ακρόπολις", το 1893 και έχει ως θέμα του την κακοποίηση των ζώων, για τα οποία ο συγγραφέας αναφέρεται συχνά στα έργα του με ευαισθησία. Το διήγημα συγκαταλέγεται στο βιβλιο των κειμένων Νέας Ελληνική Λογοτεχνίας της Β' Λυκείου.
* Παρά τοις δούλοις, Τα Ιωάννινα, εκδόσεις Πατάκη, 2004
* Αυτόχειρ, εκδόσεις Ιστός, 1996
* Πεζογραφήματα, εκδόσεις Νεφέλη 1988
* Αθηναϊκαί Σελίδες
* Κουρτουπάσσης, 1888
* Εις Αθηναίος Χρυσοθήρας, 1890
* Το γιατί, 1893
* Άνθρωποι και Κτήνη
* Μια Φιλολογική Σελίς εις Δύο Γλώσσας
* Το Βάπτισμα, το οποίο ηπήρξε το πρώτο διήγημα του συγγραφέα.
* Αφηγήματα και Ταξιδιωτικές εντυπώσεις, φιλολογική επιμέλεια Μανόλης Γ. Σεργής, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Πυράνη, τ.Α'
* Μιχ. Μητσάκης, Το έργο του, εκδόσεις Εστία, 1956

Online έργα

• Το Φίλημα
• Η Παναγιά η Μεγαλομάτα
• Το ομορφότερο πράμα του κόσμου
• Το γλωσσικόν ζήτημα εν Ελλάδι. Μία φιλολογική σελίς εις δύο γλώσσας
• Αυτόχειρ
• Οιωνός

Βιβλιογραφία για τον Μητσάκη

* Βελλιανίτης Θ., "Μητσάκης Μιχαήλ", Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 17. Αθήνα, Πυρσός, 1931
* Γουνέλας Χ.Δ., "Μητσάκης Μιχαήλ", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 6. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987
* Γκότση Γεωργία, "Μιχαήλ Μητσάκης", Η παλαιότερη πεζογραφια μας·Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Στ΄ (1880-1900), σ.264-323. Αθήνα, Σοκόλης, 1997
* Περάνθης Μιχαήλ, "Μητσάκης Μιχαήλ", Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας10. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.)

Εξωτερικές συνδέσεις

• Ο νατουραλισμός που γίνεται αισθητισμός (άρθρο για το βιβλίο Αφηγήματα και Ταξιδιωτικές εντυπώσεις)
• Μιχαήλ Μητσάκης, η ζωή του, το έργο του και τι έγραψαν γι'αυτόν οι Δημαράς, Στεργιόπουλος, Παλαμάς
• Pieter Borghart, Η νατουραλιστική διάσταση στο έργο του Μιχαήλ Μητσάκη

Έλληνες