Ο Μαρίνος Φαλιέρος (1397-1474) ήταν βενετικής καταγωγής ποιητής που γεννήθηκε και έζησε στην Κρήτη και είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της πρώτης περιόδου της κρητικής λογοτεχνίας. Τα λογοτεχνικά έργα του που έχουν σωθεί είναι δύο ποιήματα ερωτικού και τρία θρησκευτικού-ηθικοδιδακτιού περιεχομένου.
Βιογραφία
Η οικογένεια Falier ήταν αριστοκρατική οικογένεια της Βενετίας και μέλη της εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη ήδη από την αρχή της Βενετοκρατίας το 1211. Ο πατέρας του ποιητή, Μάρκος Φαλιέρος, ήταν ο μόνος απόγονος της οικογένειας στην Κρήτη και η μητέρα του, Agnese, προερχόταν από την αριστοκρατική οικογένεια Ghisi που διοικούσε τις κυκλάδες. Ο Μαρίνος Φαλιέρος ήταν ένας από τους ισχυρότερους γαιοκτήμονες της Κρήτης. Παντρεύτηκε γύρω στο 1418 την Fiorenza Zeno, κόρη του διοικητή της Άνδρου Pietro Zeno και απέκτησε 9 παιδιά. Ήταν μέλος του Μείζονος Συμβουλίου του Χάνδακα (Ηρακλείου) και της Συγκλήτου. Από τις υπάρχουσες πληροφορίες δεν φαίνεται να είχε αποκτήσει μεγάλη μόρφωση, σίγουρα όμως ήταν σε θέση να παρακολουθεί τις ιταλικές λογοτεχνικές εξελίξεις.
Τα λογοτεχνικά του έργα φαίνεται ότι γράφτηκαν ανάμεσα στα χρόνια 1418 και 1430. Έχουν όλα τη μορφή του ιαμβικού δεκαπεντασύλλαβου στίχου με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία και εμπνέονται από δυτικές λογοτεχνικές πηγές. Πιθανότατα γράφτηκαν πρώτα τα δύο ερωτικά ποιήματα, τα Ιστορία και Όνειρο και Ερωτικό Ενύπνιο. Όπως φαίνεται από τον τίτλο, πρόκειται για αφηγήσεις ονείρων του ήρωα-αφηγητή, που ονειρεύεται μια συνάντηση με την αγαπημένη του. Και τα δύο έχουν διαλογική μορφή (σε αυτό διαφαίνεται επίδραση του ιταλικού ποιητικού είδους contrasto) και θεατρικό χαρακτήρα. Στο πρώτο έργο, που είναι και εκτενέστερο, εκτός από τον αφηγητή και την κοπέλα, που λέγεται Αθούσα, συμμετέχουν και η Μοίρα και η υπηρέτρια της Αθούσας, η Ποθούλα. Το δεύτερο έργο, που είναι και συντομότερο, παραδίδεται χωρίς όνομα ποιητή σε ένα από τα χειρόγραφα που διέσωσαν το Ιστορία και Όνειρο, γι' αυτό εικάζεται ότι και το δεύτερο ποίημα είναι έργο του Φαλιέρου, το οποίο ενδέχεται να έχει υποστεί προσθήκες στο τέλος. Σε αυτό ο ποιητής ονειρεύεται την αγαπημένη του που συνοδεύεται από τον προσωποποιημένο Έρωτα. Και τα δύο όνειρα διακόπτονται απότομα, το πρώτο από το τσίμπημα ενός ψύλλου, και το δεύτερο από το λάλημα ενός κόκορα.
Τα θρησκευτικά ποιήματα του Φαλιέρου είναι συντομότερα. Το πρώτο λέγεται Ρίμα παρηγορητική και απευθύνεται, με σκοπό την παρηγορία, στον φίλο του Benedetto da Molin, επίσης αριστοκράτη βενετικής καταγωγής, ο οποίος έχασε την οικογένεια και την περιουσία του. Το δεύτερο έργο λέγεται Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν, έχει θεματολογία σχετική με τη χριστιανική διδασκαλία (κυρίως τα αμαρτήματα και τις αρετές) στο πρώτο μέρος, ενώ το δεύτερο περιέχει πρακτικές συμβουλές για την οικογενειακή ζωή. Το τελευταίο έργο του, Θρήνος εις τα Πάθη και την Σταύρωσιν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού έχει διαλογική μορφή: πρόκειται για έναν θρήνο της Παναγίας, που εντάσσεται αφηγηματικά σε μια συζήτηση ανάμεσα σε δύο άτομα που παρατηρούν μια ζωγραφική απεικόνιση της Σταύρωσης.
Πηγές
A. F. van Gemert, «Λογοτεχνικοί πρόδρομοι», στο: Λογοτεχνία και κοινωνία στην Κρήτη της Αναγέννησης, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1997, σελ. 70-74.
Gemert, A. F. Van, «Δύο προβλήματα τοῦ Θρήνου τοῦ Φαλιέρου » , Θησαυρίσματα - Thesaurismata [Τόμοι 16-], 26 (1996), σσ. 79-93
Gemert, A. F. Van, «The Cretan Poet Marinos Falieros » , Θησαυρίσματα - Thesaurismata [Τόμοι 1-15], 14 (1977), σσ. 7-70
Βιβλιογραφία
Μαρίνος Φαλιέρος, Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν. Επιμ. Arnold van Gemert & Wim Bakker, 2014 (Παλιότερα Κείμενα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 6). Σελ. 116. ISBN 978-960-231-157-8
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
