.
Ο Κυριάκος Κωνστάντης (1852-1921) ήταν Ρώσος ζωγράφος ελληνικής καταγωγής.
Κυριάκος Κωνσταντής (1852 - 1921), ζωγράφος, Οδησσός
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Κυριάκος Κωνστάντης γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1852 στο χωριό Ντοφίνοφκα, κοντά στην Οδησσό.
Ήταν το έκτο παιδί στην οικογένεια ενός ψαρά, ο πατέρας και η μητέρα ήταν Έλληνες στην εθνικότητα. Ο Κυριάκος Κωνστάντης ήταν εννιά ετών όταν πέθανε ο πατέρας του, αφήνοντας μια χήρα με εννέα παιδιά. Σε αναζήτηση τρόπου επιβίωσης, ο Κ. Κωνστάντης έφυγε για την Οδησσό το 1862. Εργάστηκε σε μπακάλικο και σε κελάρια κρασιών. Κάθε ελεύθερο λεπτό αξιοποιούσε ζωγραφίζοντας όλα όσα έβλεπε γύρω του. Ζωγράφιζε με κιμωλία στον πάγκο, με κάρβουνο ή μολύβι στον τοίχο, έγραφε ο πρώτος βιογράφος του Kωνστάντη, ο Β.Φ. Λαζούρσκι. Τις πρώτες ζωγραφιές του τυχαία είδε ο φωτογράφος Μπιούλοφ και τον πήρε μαζί του στο φωτογραφείο να εργαστεί ως ρετουσέρ.
Τα δύο χρόνια που εργάστηκε στου Μπιούλοφ ο Κυριάκος θεωρούσε ως τα πρώτα του βήματα στη ζωγραφική. Το 1870 άρχισε να παρακολουθεί δωρεάν μαθήματα ζωγραφικής τις Κυριακές σε σχολή ζωγραφικής στην Οδησσό. Το 1871 έγινε κανονικός μαθητής του σχολείου. «Στην αυτοβιογραφία του ο Κυριάκος έγραψε ότι κράτησε τις καλύτερες αναμνήσεις για τον Γιορίνι, τον Μπάουερ και τον Μαλμάν, ως ανθρώπους που αγαπούσαν την τέχνη τους και εμπότισαν με την αγάπη τους τους μαθητές τους, σημείωνε ο Β. Λαζούρσκι.
Μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο το 1874, χάρη στη βοήθεια του Ι.Κ. Αϊβαζόφσκι και με την υλική υποστήριξη του Έλληνα προξένου στην Οδησσό Βουτσινά μπήκε στην Ακαδημία Τεχνών της Αγίας Πετρούπολης, όπου ένας από τους δασκάλους του ήταν Π.Π. Τσιστιακόφ. Η οικονομική κατάσταση παρέμεινε δύσκολη - ήταν αναγκασμένος να παραδίνει μαθήματα ζωγραφικής και με σπάνιες παραγγελίες για αντιγραφή πινάκων, τα έφερνε βόλτα με δυσκολία. Αποφοίτησε από την Ακαδημία το 1882 με τον τίτλο του καλλιτέχνη 3ου επιπέδου.
Ενώ ήταν ακόμα στην ακαδημία, ο Kωνστάντης προσκλήθηκε ως δάσκαλος στη σχολή ζωγραφικής της Οδησσού και από τον Φεβρουάριο του 1885 εγγράφηκε ως ανώτερος δάσκαλος. Εδώ εργάστηκε μέχρι το τέλος της ζωής του. Στις αρχές του 1887 ο Κωνστάντης μπόρεσε να πραγματοποιήσει ένα μακρύ ταξίδι στο εξωτερικό. Μαζί με τους αδελφούς Νικολάι και Ντμίτρι Kουζνετσόφ, επισκέφθηκε τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Αυστρία και την Ιταλία. Από το 1884 παίρνει μέρος στις εκθέσεις του Συνδέσμου των Περεντβιζνικοί (WANDERERS).Aπό το 1897 ως Ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Νοτιορώσων καλλιτεχνών και μόνιμα συμμετέχων σε εκθέσεις. Το 1902 εξελέγη μόνιμος πρόεδρος της Εταιρείας καλλιτεχνών.
Οι ζωγράφοι της Οδησσού τον αποκαλούσαν «ζωγράφο της συνείδησής τους». Ούτε μία έκθεση στην οποία έπαιρνε μέρος ο Kωνστάντης δεν περνούσε απαρατήρητη. στις εκθέσεις της Νότιας Ρωσίας . Κάθε νέα του δουλειά προκαλούσε έντονο ενδιαφέρον και θαυμασμό των θεατών και των κριτικών. Υπάρχει ένα ενδιαφέρον σχόλιο για την έκθεση του 1903, του νεαρού γλύπτη Β. Ιζντέμπσκι «Ένας ταλαντούχος ζωγράφος με πάντα νεανική ψυχή, με λεπτή αίσθηση της ομορφιάς της φύσης. Κάθε ένα από τα έργα του, είναι και ένα μικρό αριστούργημα! Δεν υπάρχουν θλίψη και απαισιοδοξία στα έργα του. Ο ήλιος, ο καθαρός, ανοιξιάτικος ήλιος, το φως και η χαρά χύνεται με ένα γενναιόδωρο χέρι στους μικρούς καμβάδες του Κωνστάντη.
Την άνοιξη του 1894, μαζί με τους καλλιτέχνες Ε.Ι. Μπουκοβέτσκι και Π.A. Νίλους ο Κωνστάντης πηγαίνει στο εξωτερικό για δεύτερη φορά. Επισκέφθηκαν τη Γαλλία, την Αυστρία και τη Γερμανία. Παντού επισκέφτηκαν μουσεία για να ενημερωθούν για τις τελευταίες τάσεις στη ζωγραφική. Για άλλη μια φορά ο Κωνστάντης επισκέφθηκε την Ευρώπη το καλοκαίρι του 1900. Με μια ομάδα καλλιτεχνών της Νότιας Ρωσίας, όπως οι Λ. Παστερνάκ, Π. Nίλους, Γ. Γκολοφκόφ και A. Στυλιανούδη, επισκέφθηκαν τις πινακοθήκες της Βιέννης και του Μονάχου. Ο απώτερος στόχος του ταξιδιού ήταν η Παγκόσμια Έκθεση στο Παρίσι.
Μεταξύ των άλλων ρωσικών έργων στο τμήμα τέχνης, ήταν το έργο του Κωνστάντη «Η πρώιμη άνοιξη», το οποίο βραβεύθηκε με χάλκινο μετάλλιο της έκθεσης.
Ο Kωνστάντης είναι ένας από τους διοργανωτές της Λογοτεχνικής και Καλλιτεχνικής Εταιρείας της Οδησσού, που ιδρύθηκε το 1897 και άνοιξε το 1899 το Δημοτικό Μουσείο Καλών Τεχνών (σήμερα το Μουσείο Τέχνης της Οδησσού). Το 1907, έχοντας πλατιά αναγνώριση στον καλλιτεχνικό χώρο, έλαβε τον τίτλο του ακαδημαϊκού από την Ακαδημία Τεχνών της Πετρούπολης. Το 1902 στη έκθεση της Νότιας Ρωσίας, ο πίνακας «Ανθισμένη πασχαλιά» προκάλεσε τον απόλυτο θαυμασμό του κοινού. Το έργο αυτό αγοράστηκε για 1000 ρούβλια από το μουσείο της πόλης. Ένας μαθητής του Κωνστάντη, ο Α.Μ. Νιούρενμπέργκ, έλεγε αργότερα στους άλλους, εμείς κάθε φορά πηγαίνουμε να συναντήσουμε την «Ανθισμένη πασχαλιά».
Το 1910, στην 25η επέτειο της καλλιτεχνικής και παιδαγωγικής δραστηριότητάς, του ο καλλιτέχνης έλαβε συγχαρητήριο γράμμα από τον Ι.Ε. Ρέπιν: «Πάντα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον περιμένουμε να δούμε τα σπάνια και πολύτιμα έργα σας. Αγωνίζομαι για τις ωραίες εκθέσεις μας», έγραψε ο σεβαστός καλλιτέχνης, «και οι πίνακές σας με προσελκύουν πάντα, και περιέχουν τόση ζεστασιά, ζωντάνια και ομορφιά. Όλα όσα απεικονίζετε είναι γεμάτα γοητεία και τεχνική αρτιότητα.» Για το έργο του Κωνστάντη έγραψε και ο Π.Α. Νίλους: «Η επιρροή του στον καλλιτεχνικό χώρο είναι τεράστια και ζωογόνος. Μας αποκάλυψε τα ανοιξιάτικα πρωινά, τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού, και το ηλιοβασίλεμα του φθινοπώρου.»
Τον Μάρτιο του 1917 ο Κωνστάντης γίνεται διευθυντής του μουσείου της πόλης. Αυτός ο διορισμός ήταν μεγάλη υποστήριξη στην οικονομική κατάσταση για πολύτεκνη οικογένεια. Παράλληλα συνέχιζε να παραδίδει μαθήματα ζωγραφικής στη σχολή. Τον Δεκέμβριο του 1920 αρρώστησε και από τον Φεβρουάριο του 1921 δεν μπορούσε πλέον να παραδίδει μαθήματα στη σχολή. Τα αποτελέσματα της ανάρρωσης ήταν προσωρινά. Στις 3 Οκτωβρίου η καρδιά του σταμάτησε.
Τον Νοέμβριο δημιουργήθηκε επιτροπή εις μνήμην του μεγάλου καλλιτέχνη και το 1922 οι φίλοι του ίδρυσαν την Εταιρεία Τέχνης που πήρε το όνομά του, η οποία λειτούργησε μέχρι το 1929.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του δεν είχε διοργανωθεί ούτε μια δική του προσωπική έκθεση. Μόνο το 1924 διοργανώθηκε μεταθανάτια έκθεση των έργων του. Οι επόμενες εκθέσεις πραγματοποιήθηκαν το 1941 και το 1952 στην Οδησσό, και το 1941 και 1977 στο Κίεβο. Το 1996 το Μουσείο τέχνης της Οδησσού και το Ελληνικό Πολιτιστικό Ίδρυμα διοργάνωσαν την έκθεση «Κυριάκος Κωνστάντης», μαζί με τους μαθητές του και άλλους Έλληνες ζωγράφους της Οδησσού. Τα έργα του Κωνστάντη υπάρχουν σήμερα στα μεγαλύτερα μουσεία της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Μια πραγματικά εκπληκτική συλλογή από έργα ζωγραφικής και σχεδίων φυλάσσεται στο μουσείο τέχνης της Οδησσού.
Την 1η Σεπτεμβρίου 1920 στην αυλή του σπιτιού όπου έμενε ο Κυριάκος Κωστάντης, στην οδό Παστέρ αρ. 46, τοποθετήθηκε το μνημείο του καλλιτέχνη και στις 30 Αυγούστου 2013 τοποθετήθηκε αναμνηστική πλάκα στην πρόσοψη του σπιτιού. Στις 2 Σεπτεμβρίου 2017 στη 223η επέτειο της ίδρυσης της Οδησσού στη Λεωφόρο των Αστέρων εμφανίστηκε ένα νέο Αστέρι: Το αστέρι του Κυριάκου Κωνσταντίνοβιτς Κωνστάντη.
Ήταν νυμφευμένος με την Ευφροσίνα Κουζμίνισνα. Κατοικούσε στο Μάλιι Φοντάν, προάστιο της Οδησσού, όπου σήμερα βρίσκεται οδός που φέρει το όνομά του.
Παραπομπές
«Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Great Russian Entsiklopedia, JSC. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2015.
«Kiriak Konstantinovich Kostandi». RKDartists. 211960.
«Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Great Russian Entsiklopedia, JSC. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
http://odessa-memory.info/index.php?id=232
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
