Ο Κρεώφυλος ήταν ένας από τους αρχαιότερους επικούς ποιητές. Έζησε τον 7ο ή 6ο π.Χ. αιώνα και καταγόταν από την Σάμο ή την Χίο.[1]

Θεωρούνταν, όπως μας πληροφορεί η Σούδα, φίλος ή γαμβρός του Ομήρου, ο οποίος και του χάρισε το επικό του ποίημα Οἰχαλίας ἅλωσις, όταν κάποτε ο Κρεώφυλος τον φιλοξένησε στο σπίτι του στη Σάμο (ή, κατ' άλλους, στη Χίο ή στην Ίο).[2] Ο Καλλίμαχος πάντως, ο επιφανής λόγιος και ποιητής της ελληνιστικής εποχής, δεν αποδεχόταν την ιστορία αυτή εκτιμώντας ότι το έπος γράφτηκε εξαρχής από τον Κρεώφυλο, άποψη την οποία κατέθεσε και στο διασωθέν (από τον Στράβωνα) επίγραμμά του για την "Οιχαλία" και στον Σάμιο ποιητή της.[3]

Όλα αυτά δείχνουν, πέρα από τον μύθο και τις αντιπαραθέσεις, ότι ο Κρεώφυλος ήταν μάλλον ένας από τους πρώτους Ομηρίδες. Ο Πλάτων τον θεωρούσε μαθητή [εταίρο] του Ομήρου.[4] Υπήρχαν ωστόσο και κάποιοι (όπως μας πληροφορούν ο Ευστάθιος[5] και ο Φώτιος), οι οποίοι, αντιστρέφοντας την σχέση, υποστήριζαν ότι δεν ήταν ο Κρεώφυλος συνεχιστής του Ομήρου, αλλά ο δάσκαλός του.

Εκτός από την Οἰχαλίας ἅλωσιν, ο Παυσανίας απέδιδε στον Κρεώφυλο και μια Ἡράκλεια,[6] δηλαδή ένα έπος που διηγιόταν τις περιπέτειες του Ηρακλή (το οποίο όμως μπορεί να ήταν απλώς ένα άλλο όνομα της "Οιχαλίας").[7]
Παραπομπές & Σημειώσεις

Λεξικόν Σουΐδα, λήμμα: "Κρεώφυλος".
W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Creophyllus", τόμ. 1, σελ. 889.
Στράβων, Γεωγραφικά, 14.1.18:

Τοῦ Σαμίου πόνος εἰμί, δόμῳ ποτὲ θεῖον Ὅμηρον
Δεξαμένου· κλαίω δ᾿ Εὔρυτον, ὅσα ἔπαθεν,
Καὶ ξανθὴν Ἰόλειαν. Ὁμήρειον δὲ καλεῦμαι
Γράμμα. Κρεωφύλῳ, Ζεῦ φίλε, τοῦτο μέγα.

("Είμαι έργο του Σαμίου εκείνου που κάποτε στο σπίτι του / φιλοξένησε τον θεϊκό Όμηρο. Ψάλλω τον Εύρυτο, τα πάθη του / και την ξανθή Ιόλη. Με είπαν του Ομήρου δημιούργημα. / Μα τον Δία, πόσο μεγάλη τιμή για τον Κρεώφυλο."
- Ομηρικά - Επικός κύκλος, "Οἰχαλίας ἅλωσις". σελ. 132, εκδ. Κάκτος, 2005.)
Πλάτων, Πολιτεία, Χ.600c. (Η λέξη ἑταῖρος είχε και την σημασία του ακόλουθου ή του μαθητή.)
Ο Πλάτων βέβαια δεν έτρεφε καμιά ιδιαίτερη εκτίμηση για τον Κρεώφυλο, όπως άλλωστε και για τους άλλους ποιητές:
"γιατί ο Κρεώφυλος, Σωκράτη, ο φίλος [εταίρος] του Ομήρου, θα φαινόταν ίσως κατά την παιδεία του γελοιότερος και απ' αυτό το όνομά του, αν αληθεύουν όσα λέγονται για την διαγωγή του απέναντι στον Όμηρο· λέγουν δηλαδή ότι έδειξε σ' αυτόν, ενόσω ζούσε, μιαν αχαρακτήριστη αμέλεια". (Μετάφραση Ι. Γρυπάρη: Πλάτων Πολιτεία, εκδ. Δαίδαλος - Ζαχαρόπουλος.)
Ευστάθιος (Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης), Παρεκβολαὶ εἰς τὴν Ὁμήρου Ἰλιάδα (Commentarii ad Homeri Iliadem), σελ. 268, Λειψία, 1827.
Παυσανίας, Ἑλλάδος περιήγησις, 4.2.3.
Η Οιχαλίας άλωσις διηγιόταν την κατάληψη και καταστροφή της θεσσαλικής Οιχαλίας από τον Ηρακλή και την αρπαγή της Ιόλης, κόρης του βασιλιά Ευρύτου.