Ο Ιάσων Ζηργάνος (30 Σεπτεμβρίου 1909 – 27 ή 28 Σεπτεμβρίου 1959) ήταν μόνιμος αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού και κολυμβητής μεγάλων αποστάσεων. Υπήρξε ο δεύτερος στην ιστορία και πρώτος επίσημα καταγεγραμμένος –από τους αρμόδιους φορείς– Έλληνας που διήλθε το στενό της Μάγχης κολυμπώντας, ο δε μοναδικός έως σήμερα που το έχει πετύχει τέσσερις φορές (στο διάστημα 1949-1954). Πραγματοποίησε την έκτη και τελευταία του προσπάθεια μερικές εβδομάδες πριν αποβιώσει εκτός χώρας, εντός όμως του αγαπητού του θαλάσσιου στοιχείου.
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Ο Ιάσων Ζηργάνος γεννήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου του 1909 στο Βόλο[1]. Το 1929 εισάχθηκε στη Σχολή Ευελπίδων, από όπου το 1933 αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού.[2] Έλαβε μέρος στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41 με το βαθμό του λοχαγού στο Γ΄ σύνταγμα Βαρέος Πυροβολικού. Κατά τις μάχες του Εμφυλίου στο Γράμμο τραυματίστηκε ελαφρά. Στις αρχές του 1950 παραιτήθηκε από το Στρατό, για να αφοσιωθεί στην κολυμβητική ενασχόληση.
Κολυμβητής
Γεννήθηκε στο Βόλο το 1909 και άρχισε το άθλημα στον τοπικό Γυμναστικό Σύλλογο από ηλικία 6 ετών. Στη διάρκεια της στρατιωτικής του υπηρεσίας, έκανε προπονήσεις στην Κόνιτσα και τον Αώο ώστε να λάβει μέρος σε αθλητικούς αγώνες των Ενόπλων Δυνάμεων. Το Σεπτέμβριο του 1946 διήνυσε την απόσταση Αίγινα–Παλαιό Φάληρο σε 11½ ώρες.[2] Το χειμώνα του 1948 προπονούταν υπό συνθήκες δριμύτατου ψύχους σε Αώο και Λίμνη των Ιωαννίνων. Την Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 1949, ξεκίνησε μόνος (όχι μέλος ομάδας) από το ακρωτήρι Γκρι Νε της Γαλλίας και έφτασε σε 18½ ώρες την αγγλική ακτή του Φαν Μπέι κοντά στο Ντόβερ,[3] [4] πετυχαίνοντας τον διάπλου της Μάγχης για δεύτερη φορά από Έλληνα κολυμβητή, έπειτα τον πρόσκοπο Εμμανουήλ Βελισσάριο το 1930.[5] Τα ξένα μέσα ενημέρωσης χαιρέτισαν με ιδιαίτερα εγκωμιαστικό τρόπο το γεγονός, καθώς αντίθετα με τους περισσότερους επιχειρήσαντες δεν προηγήθηκε επί τόπου προπόνηση και αποτέλεσε την πρώτη απόπειρα του Ζηργάνου. Στις 22 Αυγούστου του ερχόμενου έτους, το επανέλαβε κατά τον διεθνή κολυμβητικό μαραθώνιο που είχε προκηρύξει η βρετανική εφημερίδα «Daily Mail», όταν και κατέλαβε την 7η θέση με χρόνο 16 ώρες και 19 λεπτά. Διέπλευσε το στενό άλλες δύο φορές τα έτη 1951 και 1954, ενώ δεν ολοκλήρωσε την προσπάθεια τα 1952 και 1959,[6] στη δε τελευταία "εγκαταλείψας λόγω σφοδράς θαλασσοταραχής" και κάποιες εβδομάδες προ του θανάτου του.[7] Εκτός από την κολύμβηση, ασχολήθηκε επιπλέον με τα ακοντισμό, μονόζυγο, πυγμαχία, ξιφασκία, αναρρίχηση, ιππασία, ελληνορωμαϊκή πάλη και δρόμο των 1500 μέτρων.
Στη θάλασσα μέχρις εσχάτων
Στις 27 Σεπτεμβρίου 1959 και παρότι είχε ήδη επιχειρήσει πρόσφατα να διασχίσει εκ νέου τη Μάγχη μετά πενταετία, αποπειράθηκε το ίδιο στο Βόρειο Κανάλι μεταξύ Ιρλανδίας και Σκοτίας. Κατόπιν 17 ωρών και διάνυση 27 χιλιομέτρων περίπου (τα ¾ της απόστασης), έχασε τις αισθήσεις του στα παγωμένα νερά της παλίρροιας και γρήγορα απεβίωσε, παρά την ιατρική επέμβαση για καρδιακές μαλάξεις με τη χρήση απλώς ενός σουγιά.[7]
Κολυμβητικά επιτεύγματα
Ο Ζηργάνος υπήρξε το 1949 ο δεύτερος Έλληνας που διέπλευσε τη θάλασσα της Μάγχης, ακολουθώντας τον κολυμβητή του 1930 Εμμανουήλ Βελισσάριο.[5] Επίσης, ο μόνος έως σήμερα που το έχει κατορθώσει 4 φορές, ο πρώτος που κολύμβησε το γύρο του Μανχάταν και με επιτυχία τον διάπλου του Βοσπόρου.[8]
Συγγραφικό έργο
Το βιβλίο από τον Σ.Ζ –πιθανώς ο αδελφός του Στάθης– "Πώς πέρασα τη Μάγχη • Αφηγείται ο Ταγματάρχης Ιάσων Ζηργάνος" (Εκδόσεις Λαγούση-Χρυσοχόου, Αθήνα 1950) αφορά στην "εξιστόρηση της περιόδου που προηγήθηκε του πρώτου διάπλου" του.[9] Τη μοιραία χρονιά, εξέδωσε εφημερίδα με θέμα το θαλάσσιο αθλητισμό και τον Ιούνιο είχε ολοκληρώσει μελέτη για το κολύμπι ελεύθερου στυλ (κρόουλ). Προγραμμάτιζε την κυκλοφορία μίας σειράς που "θα περιληφθούν τα υπόλοιπα είδη κολυμβήσεως, ήτοι πρόσθιο, ύπτιο, πεταλούδα, συστήματα προπονήσεως κολυμβητών, διατροφή, μασσάζ, Ναυαγωσωστική κλπ", με στόχο
... την θεωρητικήν κατάρτισιν των κολυμβητών και προπονητών μας, ιδιαιτέρως δε δια να μυηθούν οι ανά τα πέρατα της πατρίδος μας ευρισκόμενοι λάτρεις της κολυμβήσεως εις τα μυστικά του αθλήματος, διότι στερούμενοι προπονητού ή ενός ειδικού, διστάζουν να επιδοθούν εις την κολύμβησιν, ή οι επιδιδόμενοι λαμβάνουν εσφαλμένας αρχάς, αι οποίαι τους εμποδίζουν να εξελιχθούν...
ώστε να παρέχει υπό μορφή εγχειριδίων "ευθηνό και πρόχειρο βοήθημα δια την προπαγάνδαν της κολυμβήσεως εις τας μεγάλας μάζας των Ελλήνων φιλάθλων." Απόσπασμα από το κύριο τμήμα του πονήματος περί κρόουλ, καταδεικνύει χαρακτηριστικά το όραμα του Ζηργάνου:
Ημείς ενταύθα θα περιορισθούμε να περιγράψουμε με ολίγας μόνον λεπτομερείας, γιατί ο σκοπός μας, όπως προαναφέραμε δεν είναι η δημιουργία 10 ή 50 πρωταθλητών, αλλά η εκμάθησις απλώς της κολυμβήσεως εις την μεγάλη μάζα των φιλάθλων και κολυμβητών...
Για το παραπάνω έργο και τελικά το 1961, "η χήρα του και η κόρη του ανέλαβον την έκδοσι".
Παραπομπές
Ιάσωνας Ζηργάνος • Ένας υπεραθλητής αξιωματικός του Πυροβολικού, άρθρο Αθηνόδωρου Ι. Μοσχόπουλου, ιλάρχου και M.Sc στο ψηφιακό περιοδ. «Αθλητική Επιστήμη & Ένοπλες Δυνάμεις», Αθήνα Ιούνιος 2014, τόμος 2, τεύχος 2, σελ. 15
Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου
Ο Έλλην Ταγματάρχης Ζηργάνος διήλθε κολυμβών την Μάγχην εις 18 1)2 ώρας, Βασ. Καζαντζής στην εφημ. «ΕΘΝΟΣ» 19.09.1949, σελ. 1
Ο Ιάσων Ζηργάνος διέπλευσεν την Μάγχην, Δημήτριος Καπλάνογλου στην εφημ. «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» 20.9.1949, σελ.2
Ο ταγματάρχης κ. Ζηργάνος διέπλευσε την Μάγχην, εφημ. «ΕΜΠΡΟΣ» 20.09.1949
Μοσχόπουλος, ό.π, σελ. 18-19
Ο Ι. Ζηργάνος απέθανε ενώ εκολυμβούσε, Δημήτριος Καπλάνογλου στην εφημ. «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» 28.9.1959, σελ.3
Ζηργάνος Ιάσων (με κάποια στοιχεία ανακριβή), Θ. Καστρινός στο Βιβλίο των Ελληνικών Ρεκόρ
Μοσχόπουλος, ό.π. σελ. 20-21
Πηγές
"Μαθήματα κολυμβήσεως: «Το κρόουλ»", Ιάσων Ζηργάνος, Εκδόσεις Θαλασσίου Αθλητισμού (τυπογραφείο Παναγ. Μπετσάκου), Αθήνα Ιούνιος 1959 (έκδοση συζύγου και τέκνου Ι. Ζηργάνου τον Απρίλιο 1961)
Ιάσωνας Ζηργάνος • Ένας υπεραθλητής αξιωματικός του Πυροβολικού, άρθρο Αθηνόδωρου Ι. Μοσχόπουλου, ιλάρχου και M.Sc στο ψηφιακό περιοδ. «Αθλητική Επιστήμη & Ένοπλες Δυνάμεις», Αθήνα Ιούνιος 2014, τόμος 2, τεύχος 2, σελ. 15-21
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
