.
Ο Γιάννης Αλεξάνδρου (Καπετάν Διαμαντής) (1914-1949) ήταν Έλληνας κομμουνιστής, αντιστασιακός, καπετάνιος του ΕΛΑΣ καθώς και υποστράτηγος του ΔΣΕ κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Σκοτώθηκε στα Μάρμαρα Φθιώτιδας στις 21 Ιουνίου 1949.
Βιογραφικό
Νεανικά χρόνια
Ο Γιάννης Αλεξάνδρου γεννήθηκε το 1914 στην Κάτω Αγόριανη Φωκίδας (Λιλαία) από φτωχή αγροτική οικογένεια. Ο προπάππος του, Λουκάς Αλεξάνδρου ήταν συμπολεμιστής του Οδυσσέα Ανδρούτσου στο Χάνι της Γραβιάς[2] τιμημένος από τον Όθωνα με το μετάλλιο της "ευαρέσκειας"[3]. Όταν ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Γυμνάσιο της Αμφίκλειας, μετέβη στη Θεσσαλονίκη για να σπουδάσει στη Νομική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου. Στα φοιτητικά του χρόνια γίνεται μέλος της Κομμουνιστικής Νεολαίας ΟΚΝΕ και έπειτα μέλος του ΚΚΕ. Υπηρέτησε τη θητεία του στο 42 Σύνταγμα Ευζώνων στη Λαμία το 1935[4]. Στη δικτατορία του Μεταξά συνελήφθη, φυλακίστηκε, υπέστη βασανιστήρια, υπέγραψε δήλωση μετανοίας στις 9/4/1940 και αποφυλακίστηκε[5].
Στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο που ακολούθησε μερικούς μήνες μετά πολέμησε με το βαθμό του λοχία.
Στην Εθνική Αντίσταση
Μετά την κατάρρευση του μετώπου επέστρεψε στο χωριό του[6] όπου μαζί με άλλους συγκρότησε το κομματικό γραφείο της περιοχής. Ήταν από τους πρωτοπόρους της Αντίστασης στην περιοχή του Παρνασσού και εντάχθηκε γρήγορα, το καλοκαίρι του 1942, στην ανταρτική ομάδα του Άρη Βελουχιώτη με το πολεμικό όνομα Διαμαντής. Έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες στο ξεκίνημα του ΕΛΑΣ στη Ρούμελη (Κρίκελλο, Ρεκά, Γοργοπόταμο, Μικρό Χωριό, Άμφισσα κ.ά).[7]
Αργότερα έγινε πολιτικός καθοδηγητής και καπετάνιος του Αρχηγείου Παρνασίδας μαζί με τον Νικηφόρο (κατόπιν του ανεξάρτητου Τάγματος Παρνασσίδας) και όταν ο ΕΛΑΣ οργανώθηκε σε τακτικό στρατό έγινε καπετάνιος στο 34ο Σύνταγμα της 2ης Μεραρχίας με χώρο ευθύνης κυρίως την Αττικοβοιωτία. Έλαβε μέρος στα Δεκεμβριανά με το σύνταγμά του και συμμετείχε κυρίως στις μάχες που διεξήχθησαν στην περιοχή του "Νοσοκομείου Σωτηρίας" της Αθήνας, υπερασπίζοντας τον τομέα του.[8]
Στον Εμφύλιο
Μετά τη Συνθήκη της Βάρκιζας αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του Ταγματάρχη Π.Ε.Ε.Α διωκόμενος από την επονομαζόμενη «Λευκή τρομοκρατία» βγήκε πάλι στο βουνό αρχικά τελείως άοπλος και στη συνέχεια (1946) ηγήθηκε ομάδας ανταρτών στην περιοχή της Φθιώτιδας-Φωκίδας. Οργάνωσε σε μάχιμο τμήμα πολλούς διωκώμενους πρώην αντάρτες του ΕΛΑΣ και έλαβε μέρος με επιτυχία σε πολλές μάχες με αποσπάσματα χωροφυλακής και εθνοφυλάκων (ΜΑΥ) αλλά και με μονάδες του Εθνικού Στρατού (ΕΣ), προκαλώντας την αναγνώριση και το σεβασμό ακόμη και των αντιπάλων του.
Στα τέλη Ιανουαρίου του 1947, τρεις μήνες μετά την ίδρυση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), ο Διαμαντής μαζί με τον Καπετάν Ερμή (Βασίλη Πριόβολο) θα γίνουν διοικητές του Αρχηγείου Παρνασσίδας που υπαγόταν στο Αρχηγείο Ρούμελης με διοικητή τον Γούσια (Γιώργο Βοντίτσιο).[9] Ο Διαμαντής θα αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις "Τέρμινους" και "Λαίλαψ" του Εθνικού Στρατού την άνοιξη και το φθινόπωρο του 1947. Η αντάρτικη τακτική του Διαμαντή με χτυπήματα αποτελεσματικά, εφαρμογή του υποχωρητικού ελιγμού, πέρασμα στα μετόπισθεν του εχθρού κι αιφνιδιαστικά χτυπήματα στα νώτα και στα πλευρά του, με σκοπό τη φθορά και την απόσπαση εφοδίων και πυρομαχικών στέφθηκε με πλήρη επιτυχία. Τα "Τέρμινους" και "Λαίλαψ" απέτυχαν. Ούτε ο ΔΣΕ συνετρίβη, ούτε ο ΕΣ κατόρθωσε να διατηρήσει τις περιοχές που προσωρινά κατέλαβε.[10]
Διοικητής της 2ης Μεραρχίας του ΔΣΕ
Το 1948 με τη δημιουργία του ΚΓΑΝΕ (Κλιμάκιο Γενικού Αρχηγείου Νότιας Ελλάδας) και την αναδιοργάνωση των δυνάμεων του ΔΣΕ ο Διαμαντής έγινε διοικητής της ρουμελιώτικης 2ης Μεραρχίας του ΔΣΕ και έφερε με επιτυχία εις πέρας τις αποστολές που του ανατέθηκαν από το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ που είχε έδρα στο Γράμμο. Οι επινοήσεις του στον ανταρτοπόλεμο και οι απροσδόκητοι ελιγμοί που πραγματοποιούσε έφερναν σε δύσκολη θέση τους στρατηγούς του ΕΣ.[11] Πάντα στις δύσκολες στιγμές ο Διαμαντής με το οπλοπολυβόλο στο χέρι, ας ήτανε στρατηγός, πολεμούσε στην πρώτη γραμμή (Χαρακτηριστικές μάχες: Πυργούλι, Καρδίτσα, Καρπενήσι, Γέφυρα Κοράκου, Λιδωρίκι).[12]
Από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της αναφερόμενης ως "επίλεκτης" 2ης Μεραρχίας ήταν η κατάληψη του Καρπενησιού στις 21 Ιανουαρίου του 1949, οπότε και του απονεμήθηκε από την ηγεσία του ΔΣΕ ο βαθμός του υποστράτηγου (μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη). Παράλληλα τιμήθηκε στις 22/1/1949 με το μετάλλιο της Στρατιωτικής Αξίας Β' κατηγορίας της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης. Μετά την ανακατάληψη του Καρπενησιού από τις κυβερνητικές δυνάμεις στις 8 Φεβρουαρίου 1949, επακολούθησε ένα ανηλεές κυνηγητό της μεραρχίας Διαμαντή σε όλη την κεντρική Ελλάδα από την Άρτα μέχρι τη Βοιωτία από πολλαπλάσιες και επαρκώς εφοδιασμένες μονάδες του ΕΣ.[13]
Το τέλος του Καπετάν-Διαμαντή
Τον Ιούνιο του 1949 τα απομεινάρια της μεραρχίας Διαμαντή βρέθηκαν στη Φθιώτιδα όπου στο χωριό Μάρμαρα στις 21 του ίδιου μήνα ο Καπετάν Διαμαντής βρήκε τον θάνατο.[14] Οι κυβερνητικοί μετέφεραν τη σορό του νεκρού Διαμαντή στη Λαμία για δημόσια έκθεση, όμως η πολλή ζέστη που επικρατούσε τη ματαίωσε. Οι αρχές δεν επέτρεψαν να ταφεί ο Διαμαντής στο νεκροταφείο της Λαμίας, έτσι θάφτηκε έξω από τη μάντρα του νεκροταφείου.[11]
Για το θάνατο του Διαμαντή υφίσταται και η εκδοχή ότι μπορεί να προήλθε από φίλιες σφαίρες.[15] Μετά το θάνατό του, από την ηγεσία του ΔΣΕ, του απονεμήθηκε ο βαθμός του αντιστράτηγου - τιμημένου νεκρού του ΔΣΕ.
Το πατρικό σπίτι του Διαμαντή στην Κάτω Αγόριανη το 2001 μετατράπηκε σε μουσείο της Εθνικής Αντίστασης από την Ένωση Φίλων Μνήμης του Διαμαντή, όπου κάθε χρόνο την 21η Ιουνίου τιμάται η μνήμη του με σειρά εκδηλώσεων.
Στοιχεία Προσωπικότητας
Θεωρήθηκε μετά θάνατον από πολλούς συναγωνιστές του ως πρότυπο πολεμικού ηγέτη[16] ενώ αρκετοί στρατιωτικοί αντίπαλοι αναγνώρισαν και γραπτώς στα απομνημονεύματα τους την αξία του (Ζαφειρόπουλος : "Αντισυμμοριακός Αγών"). Περιγράφεται ως λιτός άνθρωπος που πολεμούσε στην πρώτη γραμμή χωρίς να δίνει ιδιαίτερη σημασία στην ασφάλειά του και ενδιαφερόταν έμπρακτα για τους μαχητές που πολεμούσαν υπό τις διαταγές του, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που άφησε ελεύθερους στρατιώτες του ΕΣ που είχαν αιχμαλωτιστεί.
Πηγές
Βασίλης Αποστολόπουλος: "Το χρονικό μιας εποποιϊας, Ο ΔΣΕ στη Ρούμελη", Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2006
Δημήτριος Ζαφειρόπολος "Ο αντισυμμοριακός αγών 1945-1949", Αθήνα 1956
Η τρίχρονη εποποιϊα του ΔΣΕ 1946-49, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1995
Ιστορία της Αντίστασης 1940-45, Εκδόσεις Αυλός, Αθήνα 1979
Ματζώρος Γεώργιος: "Ο Καπετάν Διαμαντής, ο Σταυραετός της Ρούμελης", Αθήνα 1994
Χαριτόπουλος Διονύσης: "Άρης ο αρχηγός των ατάκτων", Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003
Λεωνίδας Καλλιβρετάκης: "Ο θάνατος ενός ταξίαρχου", Εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000
Θρασύβουλος Τσακαλώτος, "Σαράντα χρόνια στρατιώτης της Ελλάδος", τόμος Β', Αθήνα 1960
Παραπομπές
Faceted Application of Subject Terminology. 468872. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Ματζώρος (1994), σελ. 221
Ματζώρος (1994), σελ. 222
Ματζώρος (1994), σελ. 235
Ματζώρος (1994), σελ. 283
Ματζώρος (1994), σελ. 23
Ματζώρος (1994), Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 (1979) και Χαριτόπουλος (2003)
Ματζώρος (1994), σελ. 172
Αποστολόπουλος (2006), σελ. 21, 25
Θρ. Τσακαλώτος (1960), "Σαράντα χρόνια στρατιώτης της Ελλάδος", τόμος Β'
Χαριτόπουλος (2003), σελ. 777
Αποστολόπουλος (2006), σελ. 137, 165-172, 214, 230
Η τρίχρονη εποποιϊα του ΔΣΕ (1995)
Αποστολόπουλος (2006), σελ. 217
Χαριτόπουλος (2003), σελ. 777, Καλλιβρετάκης (2000)
Ματζώρος (1994), σελ. 229-299 & Αποστολόπουλος (2006)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ο καπετάν Διαμαντής[νεκρός σύνδεσμος] Ριζοσπάστης
Καπετάν Διαμαντής (Γιάννης Αλεξάνδρου) Μωρηάς, περιοδική έκθεση για την Εθνική Αντίσταση και το ΔΣΕ
[1]
Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
