Ο Γιαννακός Τζελέπης υπήρξε ένας από τους πρώτους «επώνυμους» οικιστές της σύγχρονης πόλης του Πειραιά, κατά το 19ο αιώνα.[1] Στην «ομάδα» των αρχικών οικιστών συμπεριλαμβάνονταν τα δυο αδέλφια του Τζελέπη, ο αθηναίος Σπυρίδων Διπλάρης και ο Ιωάννης Κατελούζος.[2]
Ιστορικό
O Τζελέπης εγκαταστάθηκε στον Πειραιά το 1829, προερχόμενος από τη Μακρυνίτσα του Πηλίου.[3] Σύμφωνα με το ταφικό επίγραμμα του Τζελέπη, πριν τη μετάβασή του στον Πειραιά, είχε φύγει από «την πατρίδα του Θετταλομαγνησίαν» για να λάβει μέρος στην Επανάσταση του 1821 («… εις της επαναστάσεως την ζάλην την αγρίαν ενδόξως ηγωνίσθη»).[4]
Έκτισε στο λιμάνι, στη σημερινή Πλατεία Καραϊσκάκη (πρώην Όθωνος), το σπίτι του καθώς και το πρώτο πανδοχείο της πόλης, που αρχικά ήταν ξύλινη κατασκευή. Πέριξ του πανδοχείου, το οποίο ήταν ακριβώς μπροστά από την τότε πρόχειρη αποβάθρα του λιμανιού, αναπτύχθηκε ένας από τους πρώτους οικιστικούς ιστούς του σύγχρονου Πειραιά, με παράγκες και μικρομάγαζα. Αργότερα (τo 1839), ο Τζελέπης κατασκεύασε νέο οίκημα από πέτρα, καθιστώντας το τό πρώτο «εκλεκτό» οικοδόμημα της πόλης, όπως ανέγραφε το επίγραμμα στον τάφο του («… και αυτός εις Πειραιώς την γην οικοδομήσας πρώτος οικίαν εκλεκτήν …»).[1] Για πολλά χρόνια το ξενοδοχείο, πλέον, του Τζελέπη δέσποζε επί της πλατείας, που ήταν η κυριώτερη από τις πέντε πλατείες της πόλης, μαζί με το διπλανό Hôtel Naval, που ήταν τα δυο σπουδαιότερα ξενοδοχεία του Πειραιά εκείνα τα χρόνια.[5] Τόσο το πανδοχείο, όσο και το ξενοδοχείο του Τζελέπη, λειτουργούσαν και ως καφενεία. Όπως μαρτυρείται χαρακτηριστικά, ο ποιητής Γεώργιος Παράσχος (μεγαλύτερος αδελφός του Αχιλλέα Παράσχου), πήγαινε συχνά στον Πειραιά από την Αθήνα «και ερρόφα ηδυπαθώς τον ναργιλέ του εις το Καφενείον Τζελέπη».[4]
Θάνατος - ταφικό μνημείο
Ο Τζελέπης απεβίωσε στις 24 Μαΐου 1843. Η σύζυγός του, Φλωρού, είχε πεθάνει μεταξύ 1840 και 1842 (στις 14 Αυγούστου). Αρχικά και οι δυο είχαν ταφεί σε δυο κοινούς, ατομικούς τάφους. Αργότερα, τα αδέλφια του Γιαννακού Τζελέπη έφτιαξαν ιδιαίτερο μνήμα, όπου τοποθετήθηκαν τελικά τα οστά και των δυο. Ο τάφος αυτός ήταν στην περιοχή του Άγιου Διονυσίου του Πειραιά, όπου βρισκόταν τότε το νεκροταφείο της πόλης. Όταν αυτό μεταφέρθηκε στην Ανάσταση, φτιάχτηκε νέο μνημείο εκεί για τον Γιαννακό και τη Φλωρού. Από το παλιό μνήμα διασώθηκε μόνο η ταφόπλακα. Ο γύρω χώρος πλαισιώθηκε με χαμηλή περίφραξη από κάγκελα, διαμορφώνοντας έτσι ένα ταφικό σύνολο, καθώς προστέθηκαν στη συνέχεια άλλοι δυο ταφοι και δυο μαρμάρινα κουτιά, όπου αναπαύονται μέλη της οικογένειας Τζελέπη.[4]
Τιμητικές αναφορές
Προς τιμήν του, η παράκτια ζώνη-δρόμος της Πλατείας Καραϊσκάκη ονομάστηκε Ακτή Τζελέπη,[3] o λεγόμενος και «παλαιός μώλος». Επίσης, μια μικρή οδός στο κέντρο του Πειραιά φέρει το όνομά του: Γιαννακού Τζελέπη.[4]
Παραπομπές
Ντόριζας, Νικόλας (1997). Τα κτίρια του Πειραιά κατά τον 19ο αιώνα. Δημόσια κτίρια και κατοικία. (Πρόλογοι: Μάριος Πλωρίτης, Μάνος Μπίρης. Επιμέλεια: Λίνος Μπενάκης). Πειραιάς: Εταιρία Φίλων του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. σελίδες 47–48. ISBN 960-203-391-6.
Νικόλαος Σπανδωνής, «Οι πρώτοι οικισταί του Πειραιώς», στο: Ηρακλής Ν. Παπαμανώλης, επιμ. (1901). Φιλολογικόν, επιστημονικόν, χρονογραφικόν και ευθυμογραφικόν Λεύκωμα. Πειραιάς: Tυπογραφείο «Σφαίρας». σελ. 166.
Χατζημανωλάκης, Γιάννης (1973). Χρονικό της πειραϊκής πνευματικής ζωής (1835-1973). Πειραιάς. σελ. 10.
Δημήτρης Κρασονικολάκης, «Ο τάφος του Γιαννακού Τζελέπη στην Ανάσταση». dimitriskrasonikolakis.blogspot.gr (18 Δεκεμβρίου 2013). Ανακτήθηκε στις 16-04-2018. Α΄ δημοσίευση: εφ. Πειραϊκή Πολιτεία (11 Ιανουαρίου 1999), σελ. 14.
Χατζημανωλάκης 1973, σελ. 25. Στα μέσα του 19ου αιώνα υπήρχαν στον Πειραιά τρια ξενοδοχεία: του Τζελέπη και το Hôtel Naval στην πλατεία Όθωνος (μετέπειτα Απόλλωνος και σήμερα Καραϊσκάκη), και «Της Βιέννης», που βρισκόταν στη Ζέα και ανήκε στην εταιρεία Lloyd. Η ημερήσια διαμονή και στα τρια ξενοδοχεία κόστιζε 6 δρχ., συμπεριλαμβανομένων και τριων γευμάτων. Βλ. Τσοκόπουλος, Βάσιας (1984). Πειραιάς, 1835-1870: εισαγωγή στην ιστορία του ελληνικού Μάντσεστερ. Αθήνα: Καστανιώτης. σελ. 128. ISBN 960-03-2250-3 (β΄ έκδ. 1999).
Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
