.
O Iωάννης ή Γιαννάκης Γκρίτζαλης (Ψάρι Τριφυλίας, 1791; - Κυπαρισσία, 17 Σεπτεμβρίου 1834) ήταν αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ήταν ο επιφανέστερος γόνος[1] της ομώνυμης σημαντικής οικογένειας από το αρβανιτοχώρι Ψάρι Τριφυλίας, στη σημερινή[2] Μεσσηνία.[3]
Βιογραφία
Όταν ξέσπασε η Επανάσταση, ο Γκρίτζαλης πήγε μαζί με τον αδελφό του Δημήτρη, από τη Κωνσταντινούπολη όπου διέμεναν και δραστηριοποιούνταν ως έμποροι,[1] στα Μαγούλιανα της Γορτυνίας, όπου έμεινε πολεμώντας με τους Καρυτινούς στην πολιορκία της Τριπολιτσάς.[4] Μετά την άλωση της πόλης μετέβη, μαζί με τον αδελφό του Δημήτρη και τον Παπατσώρη, στα Κοντοβούνια της Τριφυλίας, όπου αναγνωρίστηκε ως αρχηγός ομάδας Ντρέδων[5] οπλοφόρων,[3] και το 1823 έγινε χιλίαρχος.[6] Το Δεκέμβριο του 1824 φυλακίστηκε μαζί με τον Κολοκοτρώνη στην Ύδρα. Την επόμενη χρονιά, ο Γκρίτζαλης πολέμησε ενάντια στην επιδρομή του Ιμπραήμ στο Μωριά.
Το 1834, μαζί με τους Μητροπέτροβα, τους Πλαπουταίους και άλλους παλιούς οπλαρχηγούς, σε αντίδραση για την καταδίκη σε θάνατο του Κολοκοτρώνη και του Δημ. Πλαπούτα, συμμετείχε στη λεγόμενη «Μεσσηνιακή Επανάσταση», μια ένοπλη στάση ενάντια στην πολιτική της Αντιβασιλείας.[7] Μετά την καταστολή της, ο Γκρίτζαλης παραδόθηκε στις Αρχές, δικάστηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 1834, καταδικάστηκε σε θάνατο στις 17 Σεπτεμβρίου ως αρχηγός των στασιαστών και εκτελέστηκε δια τυφεκισμού άμεσα (μετά από δύο ώρες).[3]
Παραπομπές
«Γκρίτζαλης, Γιαννάκης». Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. 3. (Στο www.greekencyclopedia.com). Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2017.
Την εποχή εκείνη, η περιοχή ανήκε στην Αρκαδία. Πρβ. Αμβρόσιος Φραντζής (1839). Επιτομή της ιστορίας της αναγεννηθείσης Ελλάδος. Α΄. Αθήνα: Εκ της Τυπογραφίας «Η Βιτώρια» του Κωνστ. Καστόρχη και Συντροφίας. σελίδες 368–372. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2017.
«Γκρίτζαλης». Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν. 3. Εκδοτικός Οίκος Ελευθερουδάκη. 1928. σελ. 939.
Φώτιος Χρυσανθόπουλος (1888). Σταύρος Ανδρόπουλος, επιμ. Βίοι Πελοποννησίων ανδρών και των εξώθεν εις την Πελοπόννησον ελθόντων κληρικών, στρατιωτικών και πολιτικών των αγωνισαμένων τον αγώνα της επαναστάσεως. Αθήνα: Τυπογραφείο Π. Δ. Σακελλαρίου. σελ. 104. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2010. To επίθετό του αναφέρεται με την «εξευγενισμένη» μορφή Γκρίτσαλης.
Οι Ντρέδες ήταν Αρβανίτες πολεμιστές, από τα Σουλιμοχώρια (Σουλιμά ['Ανω Δώριο], Κούβελα, Ψάρι, Κλέσουρα [Αμφιθέα]) της Τριφυλίας. Βλ. και «Ντρέδες», www.ygeiaonline.gr. Ανακτήθηκε σρις 2.09.2017.
Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας. 14 (ΣΤ΄). Αθήνα: Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων. 1981. σελ. 202. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2017.
«Η άγνωστη επανάσταση των οπλαρχηγών στη Μεσσηνία του 1834». Το Βήμα. 15 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 31.08.2017.
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
