Ο Γεώργιος Βενδότης ή Βεντότης (1757 - 28 Νοεμβρίου 1795) ήταν Έλληνας μεταφραστής, συγγραφέας, επιμελητής εκδόσεων και τυπογράφος, από τους πρωτοπόρους της νεοελληνικής τυπογραφίας με καταγωγή από τη Ζάκυνθο.
Το «Λεξικό», ελληνογαλλικό, που εξέδωσε ο Βεντότης το 1804 στη Βιέννη
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Γεώργιος Βεντότης γεννήθηκε στη Ζάκυνθο στα 1757, και με το τέλος της βασικής εκπαίδευσης πήγε στην Βενετία, για να συνεχίσει τις σπουδές του σε ανώτερο επίπεδο στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβα [1]
Εκεί έμαθε ιταλικά, γαλλικά, αγγλικά και λατινικά, και σε ηλικία 20 ετών το 1777 έπιασε δουλειά στο τυπογραφείο του Νικόλαου Γλυκύ σαν διορθωτής , και μεταφραστής ξενόγλωσσων βιβλίων για τον εκδοτικό οίκο. Σε αυτό το διάστημα μετέφρασε δυο βιβλία ιατρικής του Γάλλου Αντρέ Τισσό, (Andre Tissot) το «Νουθεσία εις τον λαόν εις διαφύλαξιν της σωματικής υγείας» (Βενετία 1780, σε δύο τόμους) και «Αυνανισμού επιτομή. Ήτις περιγράφει τα διάφορα πάθη όπου γεννώνται από τας ασελγείς ηδονάς και μάλιστα από την επάρατον πράξιν της μαλακίας. Εκ της γαλλικής εις την ημετέραν απλήν διάλεκτον. Ενετίησι 1777 παρά Νικολάω Γλυκεί».[2]
Το 1780 φεύγει για τη Βουδαπέστη για να διδάξει ως δάσκαλος σε σπίτια εύπορων Ελλήνων της εκεί παροικίας αλλά εγκατέλειψε όμως το επάγγελμα του δασκάλου (σύμφωνα με τον Γεώργιο Ζαβίρα «παραίτησε διά τινάς λογοτριβάς το διδασκαλικόν επάγγελμα»)
και το 1781 εγκαταστάθηκε οριστικά στη Βιέννη. Σύντομα γνωρίστηκε με όλη την ελληνική παροικία και δημιούργησε στενή φιλία με τον Πολυζώη Λαμπανιτζιώτη δουλεύοντας μαζί σε μεταφράσεις και επιμέλειες βιβλίων. Αμέσως βρίσκει δουλειά σαν διορθωτής, επιμελητής και μεταφραστής κειμένων στο τυπογραφείο του Γιόζεφ Μπάουμάιστερ,(Josef Baumeister) ο οποίος ήταν από τους πιο σημαντικούς εκδότες ελληνόφωνων βιβλίων στη πόλη.
Έτσι μετέφρασε από τα γαλλικά "Πάπας τι εστί" του Άιμπελ (1782),
την "Κατήχησις" του επισκόπου Μόσχας Πλάτωνα, (1783),
τον "Ινδόν φιλόσοφον ή μέθοδος του ευτυχώς ζην εις την κοινότητα… (1782)" του Τσέστερφηλντ –το πρώτο ελληνικό βιβλίο που εξέδωσε ο Μπάουμάιστερ -αντίγραφο του οποίου υπάρχει στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων,
την "Ηθική ιστορία του Βελισσάριου" του Μαρμοντέλ (1783) ενώ τα δυο επόμενα χρόνια (1783-1784) ασχολήθηκε με την απόδοση στη καθομιλουμένη της εποχής «Εκκλησιαστική Ιστορία Μελετίου Μητροπολίτου Αθηνών. Μετενεχθείσα εκ της Ελληνικής εις την ημετέραν απλοελληνικήν φράσιν, εις τόμους τρεις διαιρεθείσα και πλουτισθείσα με πολλάς χρησίμους, και αναγκαίας υποσημειώσεις, και ακριβείς πίνακας·παρά Γεωργίου Βενδότη εκ Ζακύνθου, και παρ' αυτού διορθωθείσα. Παρά Ιωσήπω Βαουμαϊστέρω, Νομοδιδασκάλω, και Τυπογράφω. Εν Βιέννη της Αουστρίας» (1783) σε συνεργασία με τον Πολυζώη Λαμπανιτζιώτη.
Το 1784 σε ηλικία 27 ετών, ο Βενδότης κινητοποιείται προκειμένου να επιτύχει την έκδοση της πρώτης ελληνικής εφημερίδας στη Βιέννη, και καταφέρνει να εκδώσει 2 φύλλα από αυτήν τον Ιούνιο ή Ιούλιο του 1784, τον «Ταχυδρόμο της Βιέννης» πριν η αυστριακή κυβέρνηση υποκύπτοντας σε πιέσεις της Τουρκικής κυβέρνησης, διατάξει το οριστικό κλείσιμο της. [3]
Παρόλη την αποτυχία του εγχειρήματος ο Βενδότης συνεχίζει την μεταφραστική και συγγραφική του δραστηριότητα και το 1787 επιμελείται τη «Γραμματική της γαλλικής γλώσσας» που θα εκδώσει ο Μπάουμαιστερ καθώς και την
«Κατά Ωκέλλου περί της του παντός φύσεως. πόνημα του ευγενεστάτου άρχοντος μέγα Κλωτζιάρη Ιωάννου Τζανέτου ... Θεωρηθέν και ακριβώς διορθωθέν παρά Γεωργίου Βεντότη» [4]>
Όταν φτάνει στη Βιέννη ο Ρήγας, γνωρίζεται με όλη την ελληνική παροικία και ιδιαίτερα με τους λογίους της πόλης, ανάμεσα στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και ο Βεντότης. Δημιουργούν μια μικρή συντροφιά με κοινά οράματα και στόχους, τους «Συντρόφους» όπως τους ονόμαζε που μυούνται και στα επαναστατικά του σχέδια. Το 1802 ο Νικόλαος Γλυκύς στη Βενετία θα πρωτο-τυπώσει την Γραμματική της γαλλικής διαλέκτου ,που είχε γράψει κατά τα χρόνια της παραμονής του στη Βενετία ο Βεντότης. O πλήρης τίτλος του έργου είναι Γραμματική της γαλλικής διαλέκτου συντεθεισα μέν παρά Γεωργίου Βεντότη, αφιερωθεισα δέ τοις ευγενεστάτοις κυρίοις αυταδέλφοις Ζωσιμά παρά Σπυρίδωνος Βλαντή.[5]
Το 1790 τυπώνει ο Μπάουμάιστερ το βιβλίο του Λεξικόν τρίγλωσσον της Γαλλικής, Ιταλικής και Ρωμαϊκής διαλέκτου, εις τόμους τρεις διηρημένον / Συνερανισθέν παρά Γεωργίου Βεντότη. Επιταγή μεν και φιλοτιμω δαπάνη, του ... Αλεξάνδρου Ιωάννου του Μαυροκορδάτου Συνδρομή δε και φιλοπόνω σπουδή, του τιμιωτάτου εν Πραγματευταίς κυρίου Δημητρίου Παύλου ... [6] ενώ τους επόμενους μήνες παίρνοντας την άδεια από την αυστριακή κυβέρνηση κατορθώνει να γίνει ιδιοκτήτης τυπογραφείου που θα το ονομάσει Ελληνική τυπογραφία, -το πρώτο τυπογραφείο Έλληνα εκδότη στη Βιέννη-.
Η τελευταία δουλειά αυτού του εμπνευσμένου λογίου ήταν η μετάφραση του Δ’ τόμου του Ανάχαρσι του Abbé Jean Jacques Barthélemy, Voyage du jeune Anacharsis en Grèce (1788) την οποία διακόπτει ο θάνατός του από φυματίωση στις 17 Νοέμβρη 1795, σε ηλικία μόλις 38 χρονών. Τη μετάφραση του υπόλοιπου τόμου θα ολοκληρώσει ο Ρήγας. [7]
Το τυπογραφείο θα περιέλθει στα χέρια της γυναίκας του, Μαρίας Σφογκαρά, [8] την οποία είχε παντρευτεί το 1787, η οποία θα το λειτουργήσει μέχρι το 1810 και ύστερα θα το πουλήσει στον Ιωάννη Τσβέκιο. (J. B. Zweck).
Ελληνική Τυπογραφία
Άλλα βιβλία που εξέδωσε ο Βεντότης είναι:
Έρωτος αποτελέσματα, 1792 [9]
Ιστορία της Ταυρικής Χερσονήσου : ήτοι Κριμίου Μικράς Ταταρίας Μετά των παραπλησιοχώρων αυτής Επαρχιών. ... / Νυν πρώτον Εκ της Ιταλικής διαλέκτου μετενεχθείσα και τύποις εκδοθείσα, δι ακριβούς επιμελείας και δαπάνης, του Πολυζώη Λαμπανιτζιώτη του εξ Ιωαννίνων ,1792
Νέος Ρομπινσώνας, 1793
Λόγγου, Ποιμενικά τα κατά Δάφνιν και Χλόην [10]
Ιστορία της Αμερικής σε 4 τόμους 1792-1793-1794
Ψαλτήριον Δαϋιδ…, 1793
Ξενοφών ο Εφέσιος. Τά κατά Ανθίαν καί Αβροκόμην, νυν πρωτον ελληνιστί μετά της ιταλικής μεταφράσεως του σοφωτάτου Antonio Salvini, τυπωθέντα διά φιλοτίμου δαπάνης του χρησιμωτ. εν πραγματευταις Παναγιώτου Δημητ. Χ. Νίκου του εξ Ιωαννίνων. Βιέννη, 1793
Άνθος αρετής, 1794 [11]
Άχιλλεύς εν Σκίρω, δράμα του Άββα Μεταστασίου, ποιητοΰ, μεταφρασθεν εκ της ιταλικής διαλέκτου εις την ήμετέραν άπλήν φράσιν μετά στιχουργίας,νυν πρώτον Τύποις εκδοθείσα, δαπάνη και επιμέλεια Πολυζώη Ααμπανιτζιώτητου εξ Ιωαννίνων, Έκ τής ελληνικής Τυπογραφίας Γ. Βενδότη, Έν Βιέννη Άουστρίας,1794 [12]
Λογική. Φριδερίκου Χριστιανού Βαϋμαϊστέρου. Ξυνυφανθείσα μεν παρ' αυτού Λατινιστί Μεθόδω Μαθηματική κατά Βόλφιον ; Μεταφρασθείσα δε από της Λατινίδος εις την Ελλάδα φωνήν παρά του Σοφολογιωτάτου Διδασκάλου Κυρίου Νικολάου Βάρκοση ...εν τη Ελληνικη τυπογραφια του Βενδότη, 1795 [13]
Γεώργιος Βενδότης.JPG
Σακελλάριος Γεώργιος Κ. “Αρχαιολογία συνοπτική των Ελλήνων, περιέχουσα τάς δογματικάς,πολιτικάς καί πολεμικάς τάξεις, αμα δέ καί τά ήθη αυτών καί άλλα πλείστα αξιόλογα ως εν τω πίνακι φαίνεται, ερανισθείσα εκ διαφόρων συγγραφέων παρά Γεωργίου Κωνσταντίνου Σακελλαρίου του εκ Κοζάνης, τύποις εκδοθείσα εις τήν απλήν ημών διάλεκτον πρός κοινήν ωφέλειαν διά δαπάνης και ακριβούς επιμελείας Πολυζώη Λαμπανιτζιώτη του εξ Ιωαννίνων.” , 1796.
Ετήσια ημερολόγια των ετών από το 1789 έως 1795
Εισαγωγή εις την ελληνικήν γλώσσαν του Δημήτριου Νικολάου Δαρβάρεως, Βιέννη. Εισαγωγή εις την ελληνικήν γλώσσαν, περιέχουσα διαφόρους ελληνικούς διαλόγους πάνυ ωφελίμους, εις τρεις εκατονταετηρίδας διηρημένους, 1802
Μεγάλη κατήχησις, ήτοι Ορθόδοξος χριστιανική διδασκαλία της ανατολικής εκκλησίας, μεταφρασθείσα εκ της ρωσσικής διαλέκτου εις τήν καθ’ημάς απλουστέραν των Γραικών διάλεκτον προς χρήσιν των σπουδαζόντων νέων υπό Δημητρίου Νικολάου Δαρβάρεως, 1805.
Διδασκαλια παραινετική περι της χρήσεως της δαμαλιδος παρά τινος φιλεσευβους και φιλανθρωπω ανδρος, και η κατ'αυτην διατριβην του εξοχοτατου ιατροφιλοσοφου κυριου Λουβοδικου Καρένου τύποις εκδίδοται προς κοινήν ωφελειαν ινα διανέμηται δωρεαν τοις εφιεμένοις, 1805. [14]
Ιστορία της Βλαχίας πολιτική και γεωγραφική από της αρχαιοτάτης αυτής καταστάσεως έως του 1774 έτους…Παράρτημα του αυτού συγγραφέως εις την ιστορίαν της Δακίας.[Μιχαήλ Καντακουζηνού;],1806
Δείτε επίσης
Ιστορία της ελληνικής τυπογραφίας
Παραπομπές
Αλεξάνδρα Σφοίνη, «ο Ινδός φιλόσοφος» ή οικονομία του ανθρώπινου βίου σελ. 122,http://www.eranistes.org/index.php/eranistis/article/viewFile/157/135.pdf
http://karaberopoulos.gr/el/arthra-anakoinwseis/gnwstiko-epipedo-iatrikwn-gnwsewn-neoellhniki-anagennhsh/
Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, «Η πρώτη ελληνική εφημερίδα, ο Ταχυδρόμος της Βιέννης (1784) των Βεντότη και Baumeister, και η δημιουργία μιας αστικής δημοσιότητας στους Νέους Χρόνους», Κονδυλοφόρος 8 (2009), σ. 131-148.
το βιβλίο σε ψηφιακή μορφή στοanemi.lib.uoc.gr/.../index.tkl?...
Ηλιού 1832.33
anemi.lib.uoc.gr/search/?…
από το βιβλίο αυτό θα εκδοθεί τελικά μόνο ο α’ τόμος σε μετάφραση Σακελλάριου από το τυπογραφείο των Μαρκιδών-Πούλιου, και ο δ’ τόμος των Βεντότη-Ρήγα από το τυπογραφείο του Pichlel. http://rodamos.gr/?p=2730
εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή του 1996, τόμος 7ος στο ομώνυμο λήμμα
Χ.Γ.Πατρινέλης, το ελληνικό βιβλίο κατά την Τουρκοκρατία, ΑΠΘ, υπηρεσία δημοσιεύσεων. Θεσσαλονίκη, σελ.30
Ένα αντίτυπο του οποίου βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του ιδρύματος Ωνάση 1792www.onassis.gr/enim_deltio/49_10/news_3.php
fourtounis.gr/arthra/2011/07/.../10-07-2011.html
http://www. eranistes.org/index.php/eranistis/.../68/148.pdf
http://www.lib.uoa.gr/hellinomnimon/0804091752220000/main.htm
Βιβλίο που μιλάει για την ασθένεια της ευλογιάς και το καινούριο εμβόλιο της. Δαμαλισμος (1798): οι πρώτες δημοσιεύσεις στα ελληνικά. στο Δελτίο Α' Παιδιατρικής κλινικής Πανεπιστημιου Αθηνων, 1999, τεύχος 46, σελ.225. άρθρο του Δημήτρη Καραμπερόπουλου
Πηγές
Πρακτικά ημερίδας Οι πρωτοπόροι Έλληνες δημοσιογράφοι-Μαρκίδες Πούλιου (Μορφωτικό Ίδρυμα Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Μακεδονίας Θράκης)
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ.11
Ψηφιακό Τεκμήριο http://nefeli.lib.teicrete.gr/browse/sdo/mk/2008/StamatelatouPanagiota/attached-document/stamatelatou.pdf
Εγκυκλοπαίδεια "Νέα Δομή", έκδοση του 1997, στο ομώνυμο λήμμα
Κομνηνή Παγώνα «Ελληνικά Παλαιότυπα Βιέννης» στο περιοδικό "Τετράδια Εργασίας" του Κέντρου Νεοελληνικών Μελετών.
Βιβλιογραφία
Λάιος, Γεώργιος, «Ο Γεώργιος Βεντότης, ο Ζακύνθιος και η πρώτη ελληνική εφημερίδα (1784)». Επιθεώρηση Τέχνης, έτος Α΄, τ. Β΄, 8 (Αύγ. 1955), σ. 149-154.
Ελληνίδες και Έλληνες τυπογράφοι
15ος αιώνας
Άννα Νοταρά Νικόλαος Βλαστός Ζαχαρίας Καλλιέργης
16ος αιώνας
Δημήτριος Δαμιλάς Αλέξανδρος Γεωργίου Ζαχαρίας Καλλιέργης Νικόλαος Καλλιέργης Νικόλαος Σοφιανός Ιππόλυτος Βάρελης Ανδρέας Κουνάδος
17ος αιώνας
Νικόδημος Μεταξάς Άνθιμος εξ Ιβηρίας Νικόλαος Γλυκύς Νικόλαος Σάρος
18ος αιώνας
Γρηγόριος Κωνσταντινίδης Δημήτριος Θεοδοσίου Γεώργιος Βενδότης Αδερφοί Μαρκίδες Πούλιου Μανουήλ Βερνάρδος
19ος αιώνας
Δημήτριος Μεσθενέας Διονύσιος Λεονταράκης Γεώργιος Αθανασιάδης Μελισταγής Κωνσταντίνος Δημίδης Ιωάννης Καραμάτας
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
