Ο Δημήτριος Δημητρίου ( κροατικά: Dimitrija Demeter, 21 Ιουλίου 1811- 24 Ιουνίου 1872) ήταν ένας Έλληνoκροάτης ποιητής, δραματουργός, διηγηματογράφος και κριτικός λογοτεχνίας,[1] χαρακτηρισμένος ως ένας από τους πλέον μορφωμένους ανθρώπους της εποχής του.[2] Διαδραμάτισε έναν σημαντικό ρόλο στην εθνική αφύπνηση των Κροατών (τότε υπό Αυστροουγγρική κυριαρχία) ως τμήμα του έθνους που αποκαλούσε ιλλυρικό, μαζί με τον φίλο και συνάδελφο του Λούντεβιτ (Λουδοβίκος) Γκάι, μέσα από την επιβολή της χρήσης της κροατικής γλώσσας στην τοπική διανόηση και τη δημιουργία του Κροατικού Εθνικού Θεάτρου στο Ζάγκρεμπ. Ο πολιτικός ακτιβισμός του προς την κατεύθυνση της κροατικής εθνικής αφύπνησης εκδηλώθηκε μέσα από τη συμμετοχή του σε πολλά εθνικιστικά φυλλάδια, με προεξέχοντα τα Ναρόντε Νόβινε, (μετάφραση:επίσημη εφημερίδα) και Χρβάτσκι Σόκολ (μετάφραση: κροατικό γεράκι).
Βίογραφικό
Γεννήθηκε στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας σε μια εύπορη οικογένεια Ελλήνων εμπόρων.[2][3][4] Ο πατέρας του Θεόδωρος (-1828) και η μητέρα του Αφρατή (-1836) είχαν μετοικίσει στην Αυστρουγγαρία από τη Σιάτιστα της Δυτικής Μακεδονίας το 1790, κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας.[5] Είχε τέσσερεις αδερφές, τις Ελισάβετ (μετέπειτα Νίκολιτς), Μαρία (μετέπειτα Δήμτσου), Αλεξάνδρα (μετέπειτα Μαζούρανιτς) και Ρόζα. Σπούδασε Φιλοσοφία στο Ζάγκρεμπ από το 1827 μέχρι το 1828 και μετά Ιατρική στο Γκράτς, στη Βιέννη και στην Πάδοβα, όπου το 1836 ανακηρύχτηκε Διδάκτωρ της ιατρικής.΄Ήδη κατά τη διάρκεια των σπουδών του ασχολιόταν με τη γραφή και το 1841 εγκατέλειψε την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος και ασχολήθηκε αποκλειστικά με αυτή.
Ο Δημητρίου ήταν ένας από τους ιδρυτές του Κροατικού Εθνικού Θεάτρου. Όταν το Κροατικό Κοινοβούλιο ίδρυσε το μόνιμο θέατρο το 1861, ο Δημητρίου διορίστηκε ως διευθυντής και δραματουργός του.
Ο Δημητρίου πέθανε στο Ζάγκρεμπ στις 24 Ιουνίου του 1872 και θάφτηκε στο ορθόδοξο νεκροταφείο της συνοικίας Πάντοβτσακ. Με το κλείσιμο των περισσότερων παλαιών νεκροταφείων της πόλης τη δεκαετία του 1870 και τον ορισμό του νεκροταφείου του Μίρογκοϊ ως κύριου δημοτικού νεκροταφείου, τα λείψανα του μετακινήθηκαν εκεί πολλά χρόνια μετά, όπου και παραμένουν..[6]
Λογοτεχνική δραστηριότητα
Ο Δημητρίου ξεκίνησε τη λογοτεχνική του δραστηριότητα σε πολύ νεαρή ηλικία γράφοντας ποίηση στα ελληνικά. Συνέγραψε το πρώτο του θεατρικό στη μητρική του γλώσσα, τη Βιργινία, στην ηλικία των 16. Στο πλέον γνωστό του θεατρικό, το γραμμένο στην κροατική Τέουτα, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως το πρώτο εθνικό έργο για τους Κροάτες,[3] προπαγάνδισε την ιδέα της ιλλυρικής καταγωγής των νότιων Σλάβων. Έγραψε επίσης διηγήματα, επιφυλλίδες, λογοτεχνικές κριτικές, λιμπρέτα για τις οπερες του Βάτροσλαβ Λιζίνσκι Λιούμπαβ ι ζλόμπα (μετάφραση: Αγάπη και μοχθηρία) και Πόριν και τα θεατρικά Ντραματίτσκα Ποκουσένια I (1834) και II. (1844). Στα κείμενα του προσπάθησε να συνδυάσει την κροατική λογοτεχνική παράδοση με στοιχεία από την ευρωπαϊκή δραματουργία. Χρησιμοποίησε κυρίως ιστορικά θέματα για να εκφράσει τις εθνικιστικές του επιδιώξεις και να σχολιάσει τα σύγχρονα του κοινωνικά θέματα. Ο ρόλος του στην οργάνωση της πολιτιστικής ζωής του Ζάγκρεμο και της Κροατίας ήταν εξαιρετικά σημαντικός. Ήταν επίσης ο συντάκτης ποικίλων φυλλαδίων εθνικιστικού προσανατολισμού, όπως τα Ίσκρα (μετάφραση:σπίθα), Συντσλάβισε τσάιτουνγκ (μετάφραση: Νοτιοσλάβικη εφημερίδα), Ντάνικα, Ναρόντνε νόβινε και Χρβάτσκι Σόκολ.
Ένα από τα γνωστότερα έργα του είναι το ρομαντικό ποίημα Γκρόμπνιτσκο πόλιε (μετάφραση: λειβάδι του Γκρόμπνικ) γραμμένο το 1842, στην 600η επέτειο της μάχης του Γκρόμπνικ όπου σύμφωνα με τον θρύλο οι Κροάτες νίκησαν τους Τάταρους εισβολείς. Στο έργο υπάρχουν εμφανή δείγμα του ταλέντου του, αν και ήταν το λογοτεχνικό του ντεμπούτο. Τα δύο κύρια θέματα του έργου συμπλέκονται, η εξοχή και ο πατριωτισμός. Το θέμα του παγκόσμιου πόνου, εμπνευσμένο από τον λόρδο Βύρωνα, επίσης εμφανίζεται. Ο Δημητρίου χρησιμοποίησε δεκασύλλαβο και δωδεκασύλλαβο στίχο για να αποφύγει τη μονοτονία των δημοτικών τραγουδιών και παράλληλα να δώσει έμφαση στους χαρακτήρες και τα πάθη των πρωταγωνιστών. Δίνει στα έργα του έντονα δραματουργικά χαρακτηριστικά, θυμίζοντας τα αντίστοιχα έργα του Βύρωνα.
Το έργο του Δημητρίου επικεντρώνεται στα προβλήματα της ανθρωπότητας μέσα από την αναπαράσταση της μάχης ανάμεσα στο καλό και το κακό, με το καλό να θριαμβεύει πάντα στο τέλος. Αυτή η δομή, κυρίαρχη τόσο στο έμμετρο όσο και το πεζό του έργο, αποτελεί προάγγελο του σημαντικότερου κροατικού έργου της περιόδου: του επικού ποιήματος Ο θανατος του Ισμαήλ-αγά Τσένγκιτς που έγραψε ο Ιβάν Μαζουράνιτς το 1845. Ανάμεσα στα ποιήματα του Δημητρίου ιδιαίτερη θέση κατέχει το οκτασύλλαβο Πιέσμα Χρβάτα, (μετάφραση:τραγούδι για τους Κροάτες) περισσότερο γνωστό για τον πρώτο του στίχο «Το ελεύθερο πουλί πετάει»
Υστεροφημία
Προς τιμή του, το όνομα του Δημητρίου αναγράφεται δεύτερο στην τιμητική πλάκα των ιδρυτών του μεγαλοπρεπούς Κροατικού Εθνικού Θεάτρου, και η προτομή του κοσμεί το προαύλιο του θεάτρου αυτού. Από το 1907 έχει καθιερωθεί το Βραβείο Δημητρίου καλύτερου θεατρικού έργου.
`Εργο
Βιργινία Δράμα γραμμένο στα ελληνικά, 1827.
Διάφορα διηγήματα στην κροατική γλώσσα. Περιοδικο Αλμάνχ Ίσκρα, 1841.
Γκρόμπνιτσκο πόλιε. Θεατρικό έργο στην κροατική γλώσσα.
Τέουτε (Τεύτα). Θεατρικό έργο στην κροατική γλώσσα.
Διάφορα ποιήματα στην κροατική γλώσσα. Εφημερίδες Ντάνικα και Ναρόντε Νόβινε.
Ποιητική συλλογή στα Ελληνικά. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, επιμέλεια Κλεόβουλου Τσούρκα.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
"Σιατιστέων μνήμη", λεύκωμα συλλόγου Σιατιστέων Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1972.
Μπόντας, Γεώργιος Μ., «Σιατιστινὸς ἀπόδημος Δημήτριος Δημητρίου καὶ ἡ συμβολή του στὴν πνευματικὴ καὶ πολιτιστικὴ ζωὴ τῆς Κροατίας», Παρέμβαση, 3-4/1990, χ.σ.
Παραπομπές
«Grk u ilirskom kolu – rođendan Dimitrija Demetra» (στα Κροατικά). National and University Library in Zagreb. 2011-07-22. Ανακτήθηκε στις 2012-04-19.
Ivana Živančević-Sekeruš (Ιανουάριος 1992). «Croatian Writers in the Byronic Mould» (στα Αγγλικά). The Modern Language Review 87 (1): 143–156. doi:10.2307/3732332.
Walter Puchner (2004). Forms and functions of the historical tragedy and the patriotic drama in South Eastern Europe in the era of national awakening. Akadémiai Kiadó, co-published with Kluwer Academic Publishers B.V.. Ανακτήθηκε στις 2012-04-19.
The Religious Roots of Linguistic Nationalism Y. Kakridis - The Historical Review/La Revue Historique, 2009
"Σιατιστέων μνήμη", Θεσσαλονίκη 1972.
«Zatvaranje starih zagrebačkih groblja» [The closing of old Zagreb cemeteries]. Povijest - Početak gradnje arkada (στα Κροατικά). Zagreb Holding - Mirogoj Cemetery. Ανακτήθηκε στις 2012-04-19.
Πηγές
Για το αρχικό κείμενο χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από το άρθρο του Ιωάννη Παπαδριανού από τη «Σιατιστέων μνήμη».
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
