Ο Δημήτριος Δάβαρης ή Δαρβάρις (1757 - 1823) ήταν Έλληνας λόγιος και παιδαγωγός του 19ου αιώνα.
Βιογραφικό
Γεννήθηκε στην Κλεισούρα Καστοριάς, βλάχικης καταγωγής, και ήταν γιος ευκατάστατου εμπόρου. Αρχικά επρόκειτο να ασχοληθεί και αυτός με το εμπόριο όμως τελικά στράφηκε στη διδασκαλία και τη συγγραφή.
Σπούδασε στη Βουδαπέστη και στην Λειψία κλασική φιλολογία και στη Χάγη φιλοσοφία. Υποστήριζε την χρήση του ελληνικού αλφαβήτου και της ελληνικής παιδείας από τον βλαχόφωνο ελληνισμό του 18ου αιώνα της Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας, αλλά και των παραδουνάβιων πόλεων, όπου υπήρξε μεγάλη βλαχική παροικία.[1] Δίδαξε ελληνικά στο Σεμλίνο[2] της Σερβίας και στη Βιέννη, όπου και εγκαταστάθηκε με τους τέσσερις αδελφούς του, από τους οποίους ο μεγαλύτερος, ο Γεώργιος, εξέδωσε το 1842 το έργο Δοκίμιον περί σπουδής της Ιστορίας για να αντικρούσει τις θεωρίες του Φαλμεράιερ σχετικά με την καταγωγή των Νεοελλήνων. Ο ίδιος πρέπει να συναντήθηκε και με τον Καρλ Βάιγκελ, λεξικογράφο της ελληνικής και γερμανικής γλώσσας, ο οποίος επηρεάστηκε από τον δημοτικισμό, εκδίδει λεξικό σε λαϊκή γλώσσα και σε ένα έργο του σημειώνει την Γραμματική Γερμανική Ακριβεστάτη του Δάρβαρη.[3]. Στη Βιέννη συνδέθηκε με φιλία με τον Ρήγα Φεραίο[4].
Επηρεάστηκε από τον Αδαμάντιο Κοραή πάνω στα θέματα της γλώσσας και ήταν βαθιά θρησκευόμενος. Είχε συγγένεια με την γυναίκα του Απόστολου Αρσάκη, βλάχου ευεργέτη, ο οποίος τον θαύμαζε γιατί προσπαθούσε να παντρέψει την χριστιανική πίστη με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία.[5] Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Ελληνικού Διαφωτισμού, τα έργα του χρησιμοποιούνταν από την ομογένεια της εποχής για πολύ καιρό και βοήθησε τους δασκάλους της εποχής με τα βοηθήματά του, καθώς επεξηγούσε τις διδακτικές μεθόδους, όπως η αλληλοδιδακτική, και έδινε συμβουλές στην διδακτική γνωστικών αντικείμενων, όπως τα μαθηματικά και η φυσική.[6]
Εργογραφία
Ο Δάρβαρις υπήρξε παραγωγικός συγγραφέας σχολικών εγχειριδίων της προεπαναστατικής περιόδου, επίσης έγραψε και μετέφρασε έργα για την αγωγή των νέων.[7] Από τα έργα του η «Εισαγωγή εις την ελληνικήν γλώσσαν», εκδόθηκε το 1798.[8] Ορισμένα από τα περίπου 35 έργα του είναι:
Γραμματική γερμανική ακριβεστάτη (Βιέννη 1785)
(Ανώνυμα) Μικρή Κατήχησις, ήτοι Σύντομος Ορθόδοξος Ομολογία της Ανατολικής Εκκλησίας των Γραικών ή Ρωμαίων (Βιέννη 1791)
Χειραγωγία εις την καλοκαγαθίαν (Βιέννη 1791, 1802- με ελαφρώς διαφορετικό υπότιτλο υπάρχουν και νεότερες εκδόσεις)
Εισαγωγή εις την ελληνικήν γλώσσαν, περιέχουσα διαφόρους ελληνικούς διαλόγους πάνυ ωφελίμους, εις τρεις εκατονταετηρίδας διηρημένους (Βιέννη 1802)
Μεγάλη κατήχησις, ήτοι Ορθόδοξος χριστιανική διδασκαλία της ανατολικής εκκλησίας, μεταφρα
σθείσα εκ της ρωσσικής διαλέκτου εις τήν καθ’ημάς απλουστέραν των Γραικών διάλεκτον προς χρήσιν των σπουδαζόντων (Βιέννη 1805,1835) από το τυπογραφείο του Γεώργιου Βενδότη
Επιτομή Φυσικής (Βιέννη 1812-1813)
Σύντομος Γενική Ιστορία (Βιέννη 1817), (Ιστορία των Βουλγάρων και Σέρβων).
Χρηστομάθεια απλοελληνική εις χρήσιν της νεολαίας του Γένους (Βιέννη 1820)
Ο Δημήτριος Δάρβαρις ανήκε στον κύκλο που εξέδιδε το περιοδικό Ερμής ο Λόγιος[9].
Παραπομπές
Βάσω Σειρηνίδου, Τίτλος εργασίας: Βαλκάνιοι έμποροι στην αψβούργικη μοναρχία (18ος-μέσα 19ου αιώνα) εθνοτικές ταυτότητες και ερευνητικές αμηχανίες, Τετράδια Εργασίας 28-Διασπορά, δίκτυα, διαφωτισμός, Επιμέλεια: Μαρία Στασινοπούλου-Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών, σ. 72, Τόμ. 28, Αθήνα, 2005
[1] Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα: Ελληνομακεδόνες λόγιοι (15ος - 19ος αι.)]
Ιστολόγιο Νίκου Σαραντάκου, Καρλ Βάιγκελ: Ποιος ήταν ο Καρλ Βάιγκελ από τη Λειψία, και τι μας νοιάζει εμάς; 15/10/2010
Αθανάσιος Ε. Καραθανάσης, Εταιρεία μακεδονικών Σπουδών, "Μια Ελληνική μαρτυρία από τη Βιέννη για τις πρώτες συλλήψεις των συνεργατών του Ρήγα Βελεστινλή", Θεσσαλονίκη, σ. 92
Apostol Arsaki: (Αγγλικά) Δημήτρης Μιχαλόπουλος, A Statesmanship Filled With Trials And The Education Of Women-Personalities in Science and Education, σ. 274-275, Bulgarian Journal of Science and Education Policy (BJSEP), Volume 2, Number 2, 2008
(Γαλλικά) Jean Caravolas, Histoire de la didactique des langues au siècle des Lumières: précis et anthologie thématique, p. 242-243, Volume 2 de Didactique des langues , Les Presse de l'Université de Montréal, 2000
Ματθαίος Παρανίκας, Σχεδίασμα περί τῆς ἐν τῷ ἐλληνικῷ έθνει καταστάσεως τῶν γραμμάτων ἀπό αλώσεως Κωνσταντινουπόλεως (1453 Μ.Χ.) μέχρι τῶν ἀρχῶν τῆς ἐνεστώσης (ΙΘ΄) ἐκατονταετηρίδος, σ. 60 εκδ. Βιβλιοπωλείο Διονυσίου Νότη Καραβία, Αθήνα 1867 (CMXCII) (επανέκδοση, Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών ISBN 960-258-031-3)
«Ἐν Κλεισούρα τά γράμματα ἐκαλλιεργούντο θερμῶς διά τό φιλέμπορον τῶν κατοίκων. Αὐτόθεν κατήγοντο οἱ Δαρβάρεις Δημήτριος καί Πέτρος (1800), ἐλληνισταί ἀξιόλογοι, συγγραφεῖς καί ἐκδόται βιβλίων φιλογενέστατοι ...»
Αγγελική Χατζημιχάλη, Οι εν τω ελληνοσχολείω Μετζόβου διδάξαντες και διδαχθέντες, σ. 142, 1940
Peter Mackridge, Language and national identity in Greece 1766-1976, p.124, Oxford University Press, 2009
Πηγές
Γεώργιος Ζαβίρας, Νέα Ελλάς : ή Ελληνικόν θέατρον, εκδοθέν υπό Γεωργίου Π. Κρέμου: σελ. 283, Τύποις Εφημερίδος των Συζητήσεων, Αθήνα, 1872 (Βιογραφία Δημήτριου Δάρβαρη).
Νικόλαος Σιώκης, Η βλάχικη γλώσσα και οι προσπάθειες διατήρησής από τους Βλάχους απόδημους: ανάτυπο από το περιοδικό ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, έτος 21ο, τ. 47 (Ιούνιος 2002) και τ. 48, Δεκέμβριος 2002
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα,τ.16
Αρχείο Βρετού
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Βλάχοι.Νετ: Δάρβαρης Δημήτριος (1757, Κλεισούρα δυτικής Μακεδονίας – 1833, Βιέννη)
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη: Δάρβαρης, Δημήτριος Ν., (Κατάλογος Ψηφιακών Βιβλίων Συγγραφέα)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
