Ο Δημήτριος Μακεντόνσκι (1783 - 1843) ήταν Ρώσος αξιωματικός. Ως οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, συμμετείχε στις επιχειρήσεις στη Μολδοβλαχία, ως πανδούρος οπλαρχηγός, συνεργαζόμενος με τις δυνάμεις του Τούντορ Βλαντιμιρέσκου, όπου διετέλεσε υπαρχηγός.
Ο Δημήτριος Μακεντόνσκι, πρώτος αξιωματικός πάνω στο πλοιάριο από αριστερά, κατά τη διάβαση του ποταμού Ολτ με το σώμα του Βλαντιμιρέσκου, κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821
Βιογραφικά στοιχεία
Οικογενειακό υπόβαθρο
Ο Δημήτριος Μακεντόνσκι ήταν Ρώσος ελληνικής[2] ή σερβικής καταγωγής.[3]
Πρώιμη στρατιωτική δράση
Ο Δημήτριος Μακεντόνσκι, με τον αδελφό του Παύλο, συμμετείχε εθελοντικά στην Πρώτη Σερβική Εξέγερση, η οποία είχε τη συμπαράσταση της Ρωσίας. Στη συνέχεια, στον επόμενο Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1806–1812), ο Δημήτριος, μαζί τον αδελφό του, κατατάχθηκαν στο Ρωσικό στρατό, μετά από παρότρυνση του Έλληνα ηγεμόνα της Βλαχίας, Κωνσταντίνου Υψηλάντη. Τραυματίστηκε στη Μάχη του Ομπιλέστι-Ιλφώφ στις 2 Ιουλίου 1807. Στις πολεμικές επιχειρήσεις διακρίθηκε και βραβεύτηκε για την ανδρεία που επέδειξε. Έλαβε μάλιστα το βαθμό του υπολοχαγού. Στις 23 Μαρτίου του 1809 ο Ρώσος διοικητής των στρατιωτικών δυνάμεων της Μολδοβλαχίας, πρίγκηπας Μπαγκρατιόν, τον αποστράτευσε τιμητικά «για ν' αναζητήσει νέα στρατιωτική και πολιτική καριέρα». Έχοντας καλή γνώση της ελληνικής, ρωσικής, ρουμανικής, σερβικής και τουρκικής γλώσσας, έγινε μεταφραστής της διοίκησης της Ηγεμονίας της Μολδοβλαχίας που ήταν υπό ρωσικό έλεγχο. Εξελίχθηκε σε αξιωματούχος της διοίκησης σε διάφορες θέσεις, όπως οικονομικός ελεγκτής στρατιωτικών προμηθειών, αλλά και υπεύθυνος για τη στρατολόγηση πανδούρων προς δημιουργία στρατιωτικών σωμάτων. Μετά την αποχώρηση της Ρωσίας το 1812 απ' τη Μολδοβλαχία, παρέμεινε και απέκτησε την τοπική ιθαγένεια, καθώς και μεγάλη περιουσία.[4]
Ελληνική Επανάσταση του 1821
Ερχόμενος σε επαφή με τον Γεωργάκη Ολύμπιο, έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και συμμετείχε στην προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Στην Επανάσταση του 1821, συνεργάστηκε με το Τούντορ Βλαντιμιρέσκου και τον Χατζή Πρόνταν, με τους οποίους διατηρούσε φιλικές σχέσεις ήδη από το Ρωσοτουρκικό πόλεμο. Στα τέλη Φεβρουαρίου του 1821, όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης πέρασε τον Προύθο, μετά από μια άκαρπη συνάντηση του τελευταίου με τον Τούντορ Βλαντιμιρέσκου, πραγματοποιήθηκε νέα συνάντηση, όπου συμμετείχαν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο Γεωργάκης Ολύμπιος, ο Ιωάννης Φαρμάκης, ο Δημήτριος Μακεντόνσκι, ο Τούντορ Βλαντιμιρέσκου και ο Χατζή Πρόνταν. Εκεί συμφωνήθηκε εγγράφως η από κοινού δράση κατά των Οθωμανών.[5]
Ο Δημήτριος Μακεντόνσκι συμμετείχε στην κατάληψη του Βουκουρεστίου στα μέσα Μαρτίου του 1821 υπό τις οδηγίες του Τούντορ Βλαντιμιρέσκου[6]. Κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων της Ελληνικής Επανάστασης που λάμβανε χώρα στη Μολδοβλαχία, ο Τούντορ Βλαντιμιρέσκου διατηρούσε αμφιλεγόμενη στάση, με αποτέλεσμα να θεωρηθεί από τη Φιλική Εταιρεία ως εχθρός της επανάστασης με την κατηγορία ότι συνθηκολόγησε μυστικά με τους Οθωμανούς. Ο Δημήτριος Μακεντόνσκι συναντώντας τυχαία, κοντά στο Γκολέστι, τον Έπαρχο Γκόρας και Μεχεντιντσίου, πληροφορήθηκε ότι ο Βλαντιμιρέσκου, αφού είχε συγκεντρώσει ένα εκατομμύριο λέυ από έρανο μεταξύ των χωρικών για τον αγώνα, τα κατέθεσε σε αυστριακή τράπεζα, στο όνομά του. Εξαγριωμένος ο Δημήτριος Μακεντόνσκι, κατηγόρησε δημόσια τον αρχηγό του. Ο Βλαντιμιρέσκου, προκειμένου να μειώσει του δύναμη του Δημητρίου Μακεντόνσκι στο στράτευμά του, έδωσε μυστική διαταγή να μειωθεί ο αριθμός του στρατεύματος που ελέγχονταν από τον Δημήτριο Μακεντόνσκι και τον Χατζή Πρόνταν και να εκτελέσει μερικούς απ' τους πιστότερους οπλαρχηγούς τους. Ο Δημήτριος Μακεντόνσκι, πληροφορούμενος την κατάσταση έσπευσε με ισχυρή δύναμη και κατάφερε να σώσει 7 από τους καλύτερους αξιωματικούς του απ' την αγχόνη, την τελευταία στιγμή. Μετά απ' αυτά τα γεγονότα, ο Δημήτριος Μακεντόσνκι συνεννοήθηκε με τον Γεωργάκη Ολύμπιο, ώστε να μεθοδευτεί η σύλληψη του Βλαντιμιρέσκου.[7] Στα τέλη Μαΐου του 1821, ο Δημήτριος Μακεντόνσκι συνέλαβε αιφνιδιαστικά το Βλαντιμιρέσκου και τον παρέδωσε στον Γεωργάκη Ολύμπιο για να δικαστεί και να εκτελεστεί μερικές μέρες αργότερα. Στο μεταξύ, οι Οθωμανοί προέλαυναν και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης συγκάλεσε σύσκεψη. Μετά το πέρας της σύσκεψης, ο Νικόλαος Υψηλάντης με τις δυνάμεις του κινήθηκε για το Ρίμνικ, όπου θα συναντούσε στις 26 Μαΐου του 1821, τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ενώ ο Δημήτριος Μακεντόνσκι με τον Βασίλειο Καραβία διατάχθηκαν να παραμείνουν στο Μερτιτζένι, ώστε να επιτηρούν τον ύποπτο Σάββα Καμινάρη.[8]
Στη συνέχεια, ο Δημήτριος Μακεντόνσκι με το σώμα του, εντάχθηκε στη δύναμη του Αλέξανδρου Υψηλάντη κι ακολούθησε την σύμπτυξη των ελληνικών δυνάμεων στο Ρίμνικ. Ο Δημήτριος Μακεντόνσκι είχε προτείνει, χωρίς να εισακουσθεί από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, να μη δοθεί μάχη στο Δραγατσάνι, αλλά να στηθούν ενέδρες στους Οθωμανούς και να διεξαχθεί άτακτος πόλεμος.[9] Υπό τη διοίκηση του Αλέξανδρου Υψηλάντη, ο Δημήτριος Μακεντόνσκι έλαβε μέρος με το σώμα του, μεταξύ άλλων, στη Μάχη του Δραγατσανίου στις 7 Ιουνίου 1821. Μετά την ατυχή έκβαση της μάχης, ο Δημήτριος Μακεντόνσκι με μικρή δύναμη, έσπευσε να βοηθήσει και να περισυλλέξει τα οπισθοχωρούντα υπολείμματα των ελληνικών δυνάμεων[10]. Συμμετείχε σε πολλές μάχες και ήταν από τους τελευταίους οπλαρχηγούς που σταμάτησαν της εχθροπραξίες εναντίον των Οθωμανών.
Μετά την ήττα των επαναστατών στη Μολδοβλαχία, ο Δημήτριος Μακεντόνσκι, βοηθούμενος από τον αδελφό του Παύλο, κατάφερε να γλιτώσει από τη δίωξη που του επεφύλασσαν οι πανδούροι, προσπαθώντας να διαφύγει στην Αυστρουγγαρία και ζητώντας άσυλο. Τα δυο αδέρφια κατέληξαν τελικά μέσω Τρανσυλβανίας με πλαστά διαβατήρια στο Χοτύν της Βεσσαραβίας (σήμερα στην Ουκρανία), στις 14 Σεπτεμβρίου 1821. Εκεί, θεωρήθηκαν επικίνδυνοι από τη Ρωσία και τέθηκαν υπό περιορισμό έως τις 21 Μαρτίου 1823.[11][12][13]
Μετά την Επανάσταση του 1821
Στη συνέχεια ο Δημήτριος Μακεντόνσκι μετέβη στο Κισινάου της Μολδαβίας, όπου επιδόθηκε σ' έναν, επιτυχή τελικά, δικαστικό αγώνα με τη χήρα του Γεωργάκη Ολυμπίου, Στάνα Τσουτσούκ, διεκδικώντας μέρος από την περιουσία του. Κατα τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1828-1829), ο Δημήτριος Μακεντόνσκι συγκρότησε άτακτο σώμα παρενοχλώντας τις Οθωμανικές δυνάμεις, ώστε να υποστηρίξει τις ρωσικές επιχειρήσεις[14]. Μετά το τέλος του πολέμου, επέστρεψε με τον αδελφό του Παύλο, στη Μολδοβλαχία, το 1830, όπου έλαβε διοικητικά αξιώματα, λόγω της πολυμάθειάς του. Το 1838, καταγράφηκε στο τοπικό βιβλίο των «αρχόντων» με τον τίτλο του «σερδάρη». Τον Μάιο του 1840, υπήρξε ένας από τους ιδρυτές της "Μυστικής Οργάνωσης" που είχε ως σκοπό τη δημιουργία ανεξάρτητου ρουμανικού κράτους και την εκκαθάριση της φεουδαρχίας, μαζί με άλλες επιφανείς προσωπικότητες της ρουμανικής κοινωνίας, όπως ο Ντιμιτρίε Φιλιππέσκου (επικεφαλής), Νικολάε Μπαλτσέσκου, Ευθυμίε Μούργκου, Μαρίν Σεργκιέσκου, Ζεάν Βαϊλλάντ και άλλους[15]. Στις 24 Οκτωβρίου 1840, συνελήφθη λόγω της δράσης του στη Μυστική Οργάνωση και καταδικάστηκε, μετά από δίκη τον Απρίλιο του 1841, σε φυλάκιση 8 ετών, μαζί με άλλους επαναστάτες. Τέθηκε σε περιορισμό στη Μονή Σνάγκωφ, όπου ασθένησε από υδρωπικία. Στις 10 Ιανουαρίου του 1843, μεταφέρθηκε στη Μονή Πλουμπουΐτα κοντά στο Βουκουρέστι, ώστε να του χορηγηθεί ιατρική περίθαλψη, αλλά απεβίωσε.[16]
Εγγονός του ήταν ο μεγάλος Ρουμάνος ποιητής και λόγιος Αλεξάντρου Ματσεντόνσκι.
Παραπομπές
Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
Thomas Frost, The secret societies of the European Revolution, 1776-1876, σελ. 67
Ιωάννης Βασδραβέλλης. «Η συμμετοχή των Μακεδόνων οπλαρχηγών εις την Επανάστασιν των ηγεμονιών και η εποποιία της μονής του Σέκου (1821)». Μακεδονικά (Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών) Στ΄: 131. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-09-24. Ανακτήθηκε στις 2020-05-30.
Άντριαν Μαρίνο, "Η ζωή του Αλεξάντρου Ματσεντόνσκι" (Viața lui Alexandru Macedonski), Εκδόσεις: Editura pentru Literatură, Βουκουρέστι 1966
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/viewFile/6024/5762 Αρχειοθετήθηκε 2017-09-24 στο Wayback Machine. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μακεδονικά, Τόμος Στ΄, Ιωάννης Βασδραβέλλης, Η συμμετοχή των Μακεδόνων οπλαρχηγών εις την Επανάστασιν των ηγεμονιών και η εποποιία της μονής του Σέκου (1821), σελ. 130
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/viewFile/6024/5762 Αρχειοθετήθηκε 2017-09-24 στο Wayback Machine. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μακεδονικά, Τόμος Στ΄, Ιωάννης Βασδραβέλλης, Η συμμετοχή των Μακεδόνων οπλαρχηγών εις την Επανάστασιν των ηγεμονιών και η εποποιία της μονής του Σέκου (1821), σελ. 127
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/viewFile/6024/5762 Αρχειοθετήθηκε 2017-09-24 στο Wayback Machine. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μακεδονικά, Τόμος Στ΄, Ιωάννης Βασδραβέλλης, Η συμμετοχή των Μακεδόνων οπλαρχηγών εις την Επανάστασιν των ηγεμονιών και η εποποιία της μονής του Σέκου (1821), σσ. 131, 132
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/viewFile/6024/5762 Αρχειοθετήθηκε 2017-09-24 στο Wayback Machine. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μακεδονικά, Τόμος Στ΄, Ιωάννης Βασδραβέλλης, Η συμμετοχή των Μακεδόνων οπλαρχηγών εις την Επανάστασιν των ηγεμονιών και η εποποιία της μονής του Σέκου (1821), σελ. 133
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/viewFile/6024/5762 Αρχειοθετήθηκε 2017-09-24 στο Wayback Machine. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μακεδονικά, Τόμος Στ΄, Ιωάννης Βασδραβέλλης, Η συμμετοχή των Μακεδόνων οπλαρχηγών εις την Επανάστασιν των ηγεμονιών και η εποποιία της μονής του Σέκου (1821), σελ. 134
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/viewFile/6024/5762 Αρχειοθετήθηκε 2017-09-24 στο Wayback Machine. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μακεδονικά, Τόμος Στ΄, Ιωάννης Βασδραβέλλης, Η συμμετοχή των Μακεδόνων οπλαρχηγών εις την Επανάστασιν των ηγεμονιών και η εποποιία της μονής του Σέκου (1821), σσ. 137, 138
Hungarian exiles and the Romanian national movement, 1849-1867, Béla Borsi-Kálmán, Sándor Bíró, Social Science Monographs, 1991, ISBN 088033228X, σελ. 302
Academia Republicii Populare Romîne. Secția de Științe Istorice, Filožofice și Economico-Juridice (1954). Studii și referate privind istoria Romîniei: din lucrările sesiunii lărgite a Secțiunii de Stiințe Istorice, Filozofice și Economico-Juridice, 21-24 Decembrie 1953. Editura academiei republicii populare romîne. σελ. 1023.
Άντριαν Μαρίνο, "Η ζωή του Αλεξάντρου Ματσεντόνσκι" (Viața lui Alexandru Macedonski), Εκδόσεις: Editura pentru Literatură, Βουκουρέστι 1966
Στέφαν Ντουϊνώφ, "Βούλγαροι στην Ουκρανία και τη Μολδαβία κατά την Αναγέννηση (1751-1878)" (Българите в Украйна и Молдова през Възраждането (1751-1878), Σόφια 2005, Εκδόσεις: Marin Drinov Academic Publishing House, ISBN 954-322-019-0, σελ. 230
Εγκυκλοπαίδεια της Βουλγαρίας, Τόμος Δ΄, Εκδοτικός οίκος BAS, Σόφια 1984, σελ. 31
Άντριαν Μαρίνο, "Η ζωή του Αλεξάντρου Ματσεντόνσκι" (Viața lui Alexandru Macedonski), Εκδόσεις: Editura pentru Literatură, Βουκουρέστι 1966
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
