.
Ο Χρύσανθος Νοταράς (1655/1660-1731) ήταν Έλληνας λόγιος του 18ου αιώνα και Πατριάρχης Ιεροσολύμων.
Ο Χρύσανθος Νοταράς στο βιβλίο του Εισαγωγή εις τα Γεωγραφικά και Σφαιρικά. Παρίσι 1716
Βιογραφικά στοιχεία
Γεννήθηκε στην Αράχοβα Αχαΐας σημερινή Εξοχή.[1] Η χρονολογία της γέννησής του δεν είναι ακριβής: πιθανολογείται πως πρέπει να γεννήθηκε μεταξύ 1655 και 1660.[2] Έμαθε τα πρώτα του γράμματα από τον θείο του, Δοσίθεο, ο οποίος έστειλε αργότερα τον νεαρό Χρύσανθο στην Κωνσταντινούπολη, σε ηλικία περίπου 13-15 χρόνων. Ο Χρύσανθος ως λαϊκός ακόμα ακολουθεί τον θείο του στις διάφορες περιοδείες του υπηρετώντας τον. Έτσι θα μεταβεί μαζί του στα Ιεροσόλυμα, στα 1678 και την ίδια περίοδο θα χειροτονηθεί διάκονος. Στα 1680-1681 φοιτά στην Μεγάλη του Γένους Σχολή και έχει δάσκαλό του τον Σεβαστό Κυμινήτη. Παράλληλα περιοδεύει με σκοπό την συγκέντρωση χρημάτων για τον Πανάγιο Τάφο, ενώ αρχίζει και την συγγραφή διαφόρων θεολογικών πραγματειών. Το 1688 θα αρχίσει μια περιοδεία στην Ευρώπη: Βλαχία, Βερολίνο, Πολωνία είναι οι σταθμοί της. Το 1689 θα χειροτονηθεί πρεσβύτερος. Το 1689-1690 θα βρεθεί στο Βουκουρέστι όπου συμμετέχει στην αναδιοργάνωση της Αυθεντικής Ακαδημίας Βουκουρεστίου[3] Την ίδια περίοδο σημειώνεται κρίση στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων που συνδέεται με την διεκδίκηση των προσκηνυμάτων από τους γάλλους για λογαριασμό των Φραγκισκανών.[4] Ο Δοσίθεος θα ζητήσει τη συνδρομή του Μεγάλου Πέτρου: την επιστολή προς αυτόν θα κομίσει ο Χρύσανθος, στις 13 Νοεμβρίου 1692. Επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη στα 1693.[5] Στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στα 1693 και 1696 κινείται μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Βουκουρεστίου. Γύρω στα 1699 θα ξαναπάει στην Μόσχα στα πλαίσια σχετικής αποστολής που του είχε αναθέσει ο Δοσίθεος, για το ζήτημα των ιερών προσκηνυμάτων. Αφού έφερε σε αίσιο πέρας την αποστολή του, όταν επέστρεψε, ο θείος του τον πρότεινε για μητροπολίτη Καισάρειας της Παλαιστίνης. Η χειροτονία του πραγματοποιήθηκε στις 6 Απριλίου 1702 στο Ναό της Αναστάσεως στην Ιερουσαλήμ.[6] Στο Παρίσι τελειοποίησε τις αστρονομικές του γνώσεις, και άκουσε με ιδιαίτερο ζήλο τα μαθήματα του Κασίνι. Σχετίστηκε με διαπρεπείς επιστήμονες, ιδίως τον Ιησουήτη Λεκένιο. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα έκανε στάση στο Βουκουρέστι, όπου τον υποδέχτηκαν με μεγάλο ενθουσιασμό, και μετά πομπής τον οδήγησαν στον μητροπολιτικό ναό, όπου σύμφωνα με το συνήθειο της εποχής απήγγειλε λόγο προς απόδειξη ότι η μακροχρόνια παραμονή του στο εξωτερικό δεν έκαμψε καθόλου την ορθόδοξη πίστη του.
Συγγραφικό έργο[7]
Το συγγραφικό έργο του Χρύσανθου είναι πολυμερές και θα μπορούσε να καταταχθεί σε: α) παραινετικό-θεολογικό, β) Νομοκονονικό, γ) Ιστορικό -γεωγραφικό , στ) αστρονομικό-μαθηματικό.
Περί αφορισμού
Στα τέλη του 17ου αιώνα, με προτροπή του ηγεμόνα της Ουγγροβλαχίας Κωνσταντίνου Βασσαράβα συνθέτει πραγματεία για το επιτίμιο του αφορισμού. Η πραγματεία αυτή αποτελεί την πρώτη συστηματική προσπάθεια μελέτης της ποινής του αφορισμού. Στο κείμενο αυτό ο Χρύσανθος αναλύει διεξοδικά την προέλευση της ποινής, τη χρήση της, τα αρνητικά αποτελέσματα που επιφέρει η επιβολή της, τη θαυματουργή διάσταση των άλιωτων αφορισμένων κ.λπ. Με τον τρόπο αυτό η πραγματεία αποτελεί μια καλή και εμπεριστατωμένη προσέγγιση του αφορισμού και των συνεπειών του.
Δείτε επίσης
Μεθόδιος Ανθρακίτης και Χρύσανθος Νοταράς
Παραπομπές
↑ Το επίθετό του «Νοταράς» υποδηλώνει πως ο πρώτος ή οι πρώτοι γόνοι της οικογένειας ασκούσαν το επάγγελμα του νοτάριου. Αρχηγός της οικογένειας ήταν ο Νικόλαος Νοταράς ο οποίος δρούσε στο περιβάλλον του Μανουήλ Παλαιολόγου γύρω στα 1384 και εξής.Πηνελόπη Στάθη, Χρύσανθος Νοταράς, Πατριάρχης Ιεροσολύμων: Πρόδρομος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, Διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Τομέας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και Λαογραφίας, 1996, σελ.3
↑ όπ.π.σελ.5-6
↑ >Σχολές του ευρύτερου Ελληνισμού επί Τουρκοκρατίας: «Η Αυθεντική Ακαδημία Βουκουρεστίου», Δημήτριος Παπαϊωάννου, 4-6 Οκτωβρίου 2002, 2ο Διεθνές Συνέδριο: Η παιδεία στην αυγή του 21ου αιώνα. Ιστορικοσυγκριτικές προσεγγίσεις
↑ Επίσημος ιστοχώρος του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων-Ἱστορικὴ Ἀναδρομὴ-Περίοδος Ἐπικρατήσεως Ὀθωμανῶν Τούρκων
↑ Πηνελόπη Στάθη, όπ.π., σελ. 11
↑ όπ.π.,σελ.12
↑ σελ.όπ.π.σελ.117-146
Βιβλιογραφία
Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2005
Παναγιώτης Δ. Μιχαηλάρης , Η πραγματεία του Χρύσανθου Ιεροσολύμων «Περί αφορισμού», εκδ.Πορεία, Αθήνα, 2002
Παναγιώτης Δ. Μιχαηλάρης , Χρύσανθος Νοταράς. Η θέση του για τον αφορισμό των αρχόντων, στο: Νεοελληνική Παιδεία και Κοινωνία, Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου αφιερωμένου στην μνήμη του Κ. Θ. Δημαρά, Αθήνα, 1995, σελ.43-50
Εξωτερικές συνδέσεις
Πηνελόπη Στάθη, Χρύσανθος Νοταράς, Πατριάρχης Ιεροσολύμων: Πρόδρομος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, Διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Τομέας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και Λαογραφίας, 1996, [1]
Πηγές
Κωνσταντίνος Σάθας (1868). Νεοελληνική Φιλολογία, Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής Εθνεγερσίας 1453-1821. Αθήνα: Τυπογραφείο Τέκνων Ανδρέου Κορομηλά. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2010.
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
