Ο Χρήστος Λυμπέρης (26 Φεβρουαρίου 1935)[1] είναι Έλληνας ναύαρχος[2] ε.α. του Πολεμικού Ναυτικού καθώς και επίτιμος αρχηγός[3] του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας (1993-96).
Βιογραφικά στοιχεία
Γεννήθηκε το 1935 στην Άσκρη Βοιωτίας, από φτωχή οικογένεια: ο πατέρας του ήταν ράφτης και η μητέρα του νοικοκυρά Η μητέρα του πέθανε ξαφνικά το 1948, όταν ο ίδιος ήταν 12 ετών.[4] Το 1952 εισήλθε στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, από την οποία αποφοίτησε το 1956, ως μάχιμος σημαιοφόρος.[2] Υπήρξε ένας από τους ελάχιστους της σειράς του που κατάφεραν να εισαχθούν στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων χωρίς κανενός είδους παρέμβαση. Συμπλήρωσε τις σπουδές του στην Σχολή Επικοινωνιών του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού (HMS Mercury Royal Navy Signals School), στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πειραιώς και στην Ναυτική Σχολή Πολέμου.[2][5] Είναι παντρεμένος με την Χρυσούλα Καταγά, αδελφή του αντιναύαρχου Κωνσταντίνου Καταγά, και έχουν δύο γιους, αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού.
Υπηρέτησε σε πολεμικά πλοία ως κυβερνήτης. Το 1973, και ενώ υπηρετούσε κυβερνήτης του αντιτορπιλικού ΠΑΝΘΗΡ, o Λυμπέρης συνελήφθη[6] από την Χούντα των Συνταγματαρχών λόγω της συμμετοχής του στο Κίνημα του Ναυτικού, φυλακίστηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και αποτάχθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό.
Η χούντα τον αποφυλάκισε τον Σεπτέμβριο και αμέσως έπιασε δουλειά στην πετρελαϊκή εταιρεία Motor Oil, του φίλου του επιχειρηματία Βαρδή Βαρδινογιάννη, όπου ανέλαβε διευθυντής αγοράς αργού πετρελαίου. Από αυτή την θέση, εκπόνησε μελέτη των συμβολαίων αγοράς αργού πετρελαίου των εταιρειών BP, Mobil, Shell, και Texaco, σε σχέση με την προσαρμογή της τιμής αγοράς από τις συγκεκριμένες εταιρείες μετά τις αλλαγές που επέβαλλαν οι χώρες παραγωγής στα δικαιώματά τους.[7] Στην συνέχεια παρουσίασε τα ευρήματά του στον Βαρδινογιάννη, ο οποίος του διπλασίασε τον μισθό.[8]
Μετά την πτώση της Χούντας επανήλθε στην ενεργό δράση. Αργότερα, ως αρχηγός Στόλου και αρχηγός ΓΕΕΘΑ, ο Λυμπέρης είχε ως στενότερο συνεργάτη και διευθυντή του γραφείου του τον Βασίλειο Ντερτιλή, γιο του χουντικού πραξικοπηματία Νικολάου Ντερτιλή,[9] τον οποίο γνώρισε και στον Ανδρέα Παπανδρέου.
Τον Ιούνιο του 1981 (επί κυβέρνησης Ράλλη) τοποθετήθηκε ναυτικός ακόλουθος στην ελληνική πρεσβεία της Ουάσινγκτον. Ο ίδιος ο Λυμπέρης ερμήνευσε αυτή την κίνηση ως προσπάθεια του τότε αρχηγού ΓΕΝ Κωνσταντίνου Κονοφάου να τον «καλοπιάσει» επειδή ήξερε την προσωπική γνωριμία του με τον Ανδρέα Παπανδρέου, και έβλεπε την επερχόμενη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές. Ως ναυτικός ακόλουθος, ο Λυμπέρης ήρθε σχεδόν αμέσως σε σύγκρουση με τον Έλληνα πρέσβη στην Ουάσινγκτον Ιωάννη Τζούνη, ο οποίος (κατά τον Λυμπέρη) είχε απαράδεκτη για διπλωμάτη συμπεριφορά και καταφερόταν δημόσια εναντίον του Ανδρέα Παπανδρέου, μπορστά σε όλο το προσωπικό της πρεσβείας.[10] Αμέσως μετά την νίκη του ΠΑΣΟΚ, ο Τζούνης ανακλήθηκε στην Αθήνα, και τον αντικατέστησε ο πρέσβης Νικόλαος Καρανδρέας. Από την θέση του ναυτικού ακολούθου συνεργάστηκε με το ελληνικό λόμπι στην Ουάσινγκτον, του οποίου δύο από τα σημαντικότερα μέλη, ο εφοπλιστής Γιώργος Λιβανός (George P. Livanos) και ο δικηγόρος Γιώργος Βουρνάς (George C. Vournas), είχαν προσωπική φιλία με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Αρκετά άλλα μέλη του λόμπι όμως εμφάνιζαν έντονη απέχθεια για τις πολιτικές του ΠΑΣΟΚ, πράγμα που προκαλούσε σημαντικές δυσκολίες.
Διετέλεσε διοικητής της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων (1983-84), διοικητής[11] Φρεγατών (1984 - 1985), διοικητής[12] Ναυτικής Εκπαίδευσης καθώς και Αρχηγός Στόλου[13] (1986 - 1989).
Αρχηγός ΓΕΕΘΑ
Το 1993 ανέλαβε αρχηγός[3] του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι και το 1996, οπότε και αντικαταστάθηκε από τον πτέραρχο Αθανάσιο Τζογάνη.
To Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου
Ο Λυμπέρης, μαζί με τον πτέραρχο Νικόλαο Κουρή και τον στρατηγό Νικόλαο Βορβολάκο, υπήρξαν οι δημιουργοί και εφαρμοστές (με πολιτική και στρατηγική σύλληψη και εντολή του Ανδρέα Παπανδρέου) του Δόγματος Ενιαίου Αμυντικού Χώρου (ΔΕΑΧ) Ελλάδας και Κύπρου. Μάλιστα ο Λυμπέρης ήταν ο πρώτος που το διατύπωσε δημόσια, με το βιβλίο του «Σύγχρονη Ελληνική Αμυντική Στρατηγική», το οποίο κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1993, οχτώ μήνες προτού το Δόγμα ανακοινωθεί επίσημα από τους Ανδρέα Παπανδρέου και Γλαύκο Κληρίδη.
Το Δόγμα ενοποίησε την αμυντική πολιτική Ελλάδας - Κύπρου. Με την σχεδίαση, από το 1994, των ασκήσεων ΤΟΞΟΤΗΣ (ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις στον θαλάσσιο χώρο μεταξύ Ρόδου και Κύπρου) και την συμμετοχή (για πρώτη φορά μετά το 1974) ελληνικών αεροπορικών και ναυτικών δυνάμεων στις ασκήσεις ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ επί κυπριακού εδάφους δόθηκε ουσιαστική ώθηση στην υλοποίηση του Δόγματος, το οποίο ενισχύθηκε περαιτέρω με την κατασκευή της Αεροπορικής Βάσης «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο και της Ναυτικής Βάσης «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί Λάρνακας.[14] Οι στόχοι του Δόγματος, κατά τον Λυμπέρη, ήταν:
«Το Δόγμα στοχεύει στην προαγωγή λειτουργικής ενότητας των αμυντικών προσπαθειών δύο ανεξαρτήτων κρατών, Ελλάδας και Κύπρου, εντός μιας περιοχής αμοιβαίου ενδιαφέροντος και με καθαρά αμυντικό προσανατολισμό. Τα κύρια χαρακτηριστικά του είναι ότι αναγνωρίζει την Τουρκία ως κοινή στρατιωτική απειλή, γίνεται σεβαστή η διεθνής οντότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενισχύεται το τοπικό αμυντικό δυναμικό, δεσμεύεται η Ελλάδα για παροχή στρατιωτικής βοήθειας προς την Κύπρο σε περίπτωση επίθεσης και ενισχύεται η ελληνική αεροναυτική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο. (...) Το Δόγμα τόνωσε το ηθικό των Ελληνοκυπρίων, αύξησε το αμυντικό δυναμικό της Κύπρου, αναβάθμισε την επιχειρησιακή σχεδίαση και εκπαίδευση, ανέτρεψε την ψυχολογία της ομηρίας των Ελληνοκυπρίων στις τουρκικές διαθέσεις,δεν αντιστρατεύεται αμυντικούς στόχους του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι σύμφωνο με τον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ, έγινε αποδεκτό από ευρεία πλειοψηφία της κοινής γνώμης Ελλάδας και Κύπρου και μπορεί να προσαρμοστεί σε νέα δεδομένα π.χ. σε πιθανή αποστρατιωτικοποίηση της Κύπρου. Ήρθε έτσι πιο έντονα στην επιφάνεια η σύζευξη του Αιγαίου με την Κύπρο. Η Κύπρος, στρατιωτικά και στρατηγικά, λειτουργεί ως προγεφύρωμα της ασφάλειας της Ελλάδας. Το Δόγμα εξυπηρετεί τον ελληνικό στρατηγικό στόχο της παρουσίας μας στην Ανατολική Μεσόγειο. Πως μπορούμε να αγνοήσουμε ότι στην Κύπρο διαβιεί το 10% του Ελληνισμού;»[15]
H Στρατηγική της Ανατολικής Μεσογείου
Το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου λειτουργούσε συμπληρωματικά με την ανάγκη για προωθημένο αεροναυτικό ρόλο της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, σε αυτό που ο Ανδρέας Παπανδρέου ονόμασε, το 1993, «στρατηγική της Ανατολικής Μεσογείου». Αυτό το πρόγραμμα ο Λυμπέρης το πρότεινε ήδη από τον Ιανουάριο του 1988, ως εν ενεργεία αντιναύαρχος και αρχηγός Στόλου, σε απόρρητη έκθεση προς τον Ανδρέα Παπανδρέου,όπου ανέφερε:[16]
«Η στρατηγική σημασία της Ανατολικής Μεσογείου είναι δεδομένη και έγκειται στο ότι: συνδέει την Ευρώπη με την Μέση Ανατολή. Ενώνει τις χώρες του Ινδικού με αυτές του Ατλαντικού. Μεγάλο μέρος της παγκόσμιας ναυτιλίας περνάει από το Σουέζ. Εθνικές θαλάσσιες γραμμές μεταφορών που μας συνδέουν με την Κύπρο και τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου/Μέσης Ανατολής διασταυρώνουν την ίδια περιοχή. Η Ελλάδα ευρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου, με δεσπόζουσα την θέση της Κρήτης, η οποία με κατάλληλη υποδομή μπορεί να ελέγχει ολόκληρη την λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Φιλοσοφία προσέγγισης του στόχου μας θα είναι όπως επενδυθεί η Ελλάδα ρόλο αεροναυτικής παρουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο στο γενικότερο συμμαχικό πλαίσιο υποστήριξης των θαλασσίων γραμμών μεταφοράς στην περιοχή -πράγμα το οποίο αποτελεί κοινό συμφέρον- και για την εκπλήρωση του ρόλου αυτού να ενισχυθεί μέσα από το πλαίσιο νέας αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας-ΗΠΑ. Είμεθα αναγκασμένοι να αναπνέουμε από το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, συνεπώς η δυναμική παρουσία μας εκεί αποτελεί εθνική ανάγκη. Αποκτάται έτσι ευχέρεια ελιγμών μέσα στην Δυτική κοινωνία, ενώ παράλληλα δεν διαταράσσονται οι καλές σχέσεις μας με παραδοσιακά φίλες χώρες της περιοχής. Η Τουρκία θα αναγκασθεί να μοιράσει το δυναμικό της και έξω από το Αιγαίο.»
Κρίση των Ιμίων
Συγγραφικό έργο
Πλοία και μοναστήρια. Παράλληλοι βίοι: Το χριστιανικό μήνυμα
Πορεία σε ταραγμένες θάλασσες
Εθνική στρατηγική και χειρισμός κρίσεων
Παραπομπές
Χρήστος Λυμπέρης, Πορεία σε ταραγμένες θάλασσες, σελ. 19, 1999, Εκδόσεις Ποιότητα
Βιογραφικό Λυμπέρη, από την ιστοσελίδα Βιβλίονετ
Διατελέσαντες Αρχηγοί ΓΕΕΘΑ Αρχειοθετήθηκε 2010-07-23 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα του ΓΕΕΘΑ
Λυμπέρης 1999, σελ. 21
Λυμπέρης 1999, σελ. 176
Τα επίσημα αρχεία του ΠΝ για τους αξιωματικούς στη Χούντα, από την ιστοσελίδα της εφημερίδας "Ημερησία"
Λυμπέρης 1999, σελ. 140
Λυμπέρης 1999, σελ. 140-41
ΠΕΘΑΝΕ Ο ΗΡΩΑΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΝΤΕΡΤΙΛΗΣ Εφημερίδα Ταχυδρόμος
Λυμπέρης 1999, σελ.
Διατελέσαντες διοικητές Φρεγατών, από την ιστοσελίδα του Πολεμικού Ναυτικού
Διατελέσαντες διοικητές Ναυτικής Εκπαίδευσης Αρχειοθετήθηκε 2013-10-17 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα του Πολεμικού Ναυτικού
Διατελέσαντες Αρχηγού Στόλου, από την ιστοσελίδα του Πολεμικού Ναυτικού
Λυμπέρης 1999, σελ. 382
Λυμπέρης 1999, σελ. 382
Λυμπέρης 1999, σελ. 217
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
