Ο Χρήστος Δέλλιος ή Ζαχαροπλάστης (1869-1957) ήταν Έλληνας Μακεδονομάχος οπλαρχηγός και πρόκριτος της Γευγελής.
Προτομή
Προτομή του Χρήστου Δέλλιου στην Κορυφή Ημαθίας, φιλοτεχνημένη από τον Αθ. Μηνόπουλο.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Χρήστος Δέλλιος γεννήθηκε το 1869 στη Μπογδάνιτσα. Οι πρόγονοί του κατάγονταν από το Κοστουρίνο της Στρώμνιτσας, αλλά κατέφυγαν στη Μπογδάνιτσα λόγω αναταραχών με τους Τούρκους. Ο ίδιος μεγάλωσε και πήγε σχολείο στις Σέρρες (1872-1885) και κατόπιν μετακόμισε στη Γευγελή το 1888. Γρήγορα αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους προκρίτους της πόλης. Ο Χρήστος Δέλλιος ασκούσε το επάγγελμα του ζαχαροπλάστη (είχε καφενείο με μπιλιάρδο την κεντρική πλατεία), γεγονός που του έδωσε και το προσωνύμιο "Ζαχαροπλάστης".[1] Με τη σύζυγό του Μαρία Μόσχου του Αθανασίου απέκτησε τέσσερα παιδιά (Βασίλειος, Αναστασία, Βικτωρία που έζησαν στην Ελλάδα - Θεσσαλονίκη και Κορυφή Ημαθίας, και έναν γιο με το πιθανό όνομα Αντώνιος, του οποίου η τύχη αγνοείται μετά την μετοίκησή του στην Νότιο Αμερική στις αρχές του 20ου αιώνα).[2]
Τα μέλη της οργάνωσης Φιλοπτώχου Αδελφότητος Γευγελής κατά το 1904
Οι Ρώσοι αξιωματικοί Σβίρκυ και Πετσώφ που ανέλαβαν την εποπτεία της περιοχής Γευγελής (μετά τις μεταρρυθμίσεις της Πύλης και τη διεθνή διαμεσολάβηση), που όμως προωθούσαν την πανσλαβιστική πολιτική[3], αλλά και η φιλοβουλγαρική στάση του καϊμακάμη Γευγελής Ραμίζ εφέντη (που εντυπωσίαζε ακόμα και τους Ευρωπαίους διπλωμάτες)[4], είχαν καταστήσει την περιοχή (μαζί με την περιοχή Δοϊράνης) στα μέσα του 1901, άντρο 4.000 περίπου, ενόπλων Βουλγάρων κομιτατζήδων[5]. Το 1898 σημειώθηκαν μαζικές δολοφονίες Ελλήνων προκρίτων και ιερέων από το Βουλγαρικό κομιτάτο στη Γευγελή, ενώ το 1899 δολοφονήθηκε ο ιατρός Δημήτριος Κυβερνίδης, στέλεχος του Ελληνισμού[6]. Λόγω της εντεινόμενης Βουλγαρικής βίας στην περιοχή της Γευγελής, ο Χρήστος Δέλλιος ίδρυσε το 1902 τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα[1].
Η Φιλόπτωχος Αδελφότητα της Γευγελής οργανώθηκε στα πρότυπα της Φιλικής Εταιρείας και ενώ φαινομενικά εμφανίζονταν στις Οθωμανικές αρχές ως φιλανθρωπικό ίδρυμα, δρούσε κρυφά ως ένοπλος πυρήνας προκειμένου να αντιμετωπίσει τις Βουλγαρικές βιαιότητες (δολοφονίες, καταστροφές οικιών και καταστημάτων, απόσπαση χρημάτων κ.α.). Ο Χρήστος Δέλλιος μύησε στην αδελφότητα σημαντικούς και ικανούς Γευγελιώτες. Τα αρχικά στελέχη ήταν ο Αθανάσιος Αρβανίτης, ο Γεώργιος Τσολάκης, ο Χαρίσιος Χατζηζαφειρίου και ο Βασίλειος Σιωνίδης. Για να οργανώσει την ένοπλη ομάδα ο Χρήστος Δέλλιος φρόντισε να προμηθευτεί οπλισμό με ιδίους πόρους[7]. Η πολιτοφυλακή αυτή, υπό την ηγεσία του Χρήστου Δέλλιου, έδρασε στην πόλη της Γευγελής και στα περίχωρά της και κατάφερε να αποτρέψει τη συνέχιση των δολοφονιών κατά των στελεχών του Ελληνισμού της περιοχής από μέρους του Βουλγαρικού κομιτάτου. Έτσι ο Ελληνισμός της πόλης κατάφερε να διασωθεί έως ότου το Ελληνικό κράτος απέστειλε προς βοήθεια της τοπικής άμυνας, έμπειρους και εκπαιδευμένους αξιωματικούς για την προάσπιση των Ελληνικών πληθυσμών.[1] Τα τελευταία χρόνια της ζωής του (απεβίωσε το 1957) τα έζησε στην Κορυφή Ημαθίας όπου καλλιέργουσε τα χωράφια που του παραχώρησε το Ελληνικό κράτος (τότε Βασίλειο της Ελλάδος) μετά την παρασημοφόρησή του στις 7 Μαίου 1938.[2] Το 1970 στην κορυφή Ημαθίας στήθηκε προτομή του, φιλοτεχνημένη από τον καθηγητή Αθανάσιο Μηνόπουλο.
Παραπομπές
Κωνσταντίνος Αποστόλου Βακαλόπουλος, Ο ένοπλος αγώνας στη Μακεδονία 1904-1908, εκδόσεις Ηρόδοτος, Θεσσαλονίκη, 1999, σελ. 342
Οικογενειακό αρχείο
Κωνσταντίνος Αποστόλου Βακαλόπουλος, Εθνοτική Διαπάλη στη Μακεδονία (1894 – 1904), Η Μακεδονία στις παραμονές του Μακεδονικού Αγώνα, Ηρόδοτος, Θεσσαλονίκη, 1999, σσ. 230 - 231
Κωνσταντίνος Αποστόλου Βακαλόπουλος, Εθνοτική Διαπάλη στη Μακεδονία (1894 – 1904), Η Μακεδονία στις παραμονές του Μακεδονικού Αγώνα, Ηρόδοτος, Θεσσαλονίκη, 1999, σσ. 149, 153
Κωνσταντίνος Αποστόλου Βακαλόπουλος, Εθνοτική Διαπάλη στη Μακεδονία (1894 – 1904), Η Μακεδονία στις παραμονές του Μακεδονικού Αγώνα, Ηρόδοτος, Θεσσαλονίκη, 1999, σελ. 170
Κωνσταντίνος Αποστόλου Βακαλόπουλος, Εθνοτική Διαπάλη στη Μακεδονία (1894 – 1904), Η Μακεδονία στις παραμονές του Μακεδονικού Αγώνα, Ηρόδοτος, Θεσσαλονίκη, 1999, σελ. 142
Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην γεγονότα, έκδοση ΓΕΣ, 1979, e-ιστορία
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
