Ο Σκάμανδρος ποταμός δημιουργήθηκε κατά τη μυθολογία ως εξής: Κατά την εκστρατεία του Ηρακλή στην Τροία, πολύ πριν τον Τρωικό Πόλεμο, ο ήρωας δίψασε κάποτε σε τόπο όπου δεν υπήρχε νερό. Παρεκάλεσε τότε τον πατέρα του τον Δία να του υποδείξει μία πηγή. Πραγματικά, ο Δίας έκανε να τρέξει μπροστά του ένα μικρό ρυάκι, το οποίο ωστόσο δεν φάνηκε αρκετό στον Ηρακλή. Τότε ο Ηρακλής έσκαψε τη γη και βρήκε μία μεγάλη φλέβα νερού. Αυτό ήταν η πηγή του Σκαμάνδρου, του οποίου το όνομα προέρχεται από το ρήμα «σκάπτω» = σκάβω, σκαλίζω. Στην Ιλιάδα (Χ 147 κ.ε.) αναφέρεται ότι ο Σκάμανδρος είχε δύο πηγές κοντά στην πόλη της Τροίας, μία θερμή και μία με κρύο νερό, ενώ ο Στράβων (13.1.43) και άλλο χωρίο της Ιλιάδας (Μ 21) υποστηρίζουν ότι πήγαζε από το όρος `Ιδη. Στη συνέχεια ο ποταμός περνούσε νότια από την Τροία και λίγο πριν τη θάλασσα ενωνόταν με τον ποταμό Σιμόεντα (Ε 774). Η εκβολή τους βρισκόταν λίγο βορειότερα από το Σίγειον (Φ 125). Κοντά σε αυτό το στόμιο είχαν εγκαταστήσει το στρατόπεδό τους οι Αχαιοί κατά τον Τρωικό Πόλεμο σύμφωνα με τον `Ομηρο.

Στην Ιλιάδα ο Σκάμανδρος παρουσιάζεται ως ποτάμιος θεός (και με τα δύο ονόματα), γιος του ίδιου του Δία ή (όπως όλοι σχεδόν οι ποτάμιοι θεοί) του Ωκεανού και της Τηθύος. Σε μία μάχη του Τρωικού Πολέμου ο Σκάμανδρος, αγανακτημένος από το να βλέπει τόσα πτώματα και αίματα μέσα στα νερά του, ξεχείλισε και εμπόδιζε έτσι τον Αχιλλέα να τον διασχίσει. Απειλούσε να τον πνίξει, ώσπου ο θεός `Ηφαιστος τον καθησύχασε και τον έπεισε να μαζευτεί στην κοίτη του προκειμένου να κρατήσει ουδέτερη στάση (Φ 136 κ.ε., 223).

Ο θεός Σκάμανδρος πήρε ως σύζυγό του μία Νύμφη, την Ιδαία, και απέκτησαν μαζί ένα παιδί, τον Τεύκρο, που αναδείχθηκε στον πρώτο βασιλιά της Τροίας. Για τον λόγο αυτό ο Σκάμανδρος θεωρείται γενάρχης των Τρώων, οι οποίοι τον τιμούσαν στις παραδόσεις τους και αρκετοί έπαιρναν το όνομά του (βλ.λ. Σκαμάνδριος).

Πηγές

* Κρουσίου: Λεξικόν Ομηρικόν, διασκευή από την 6η γερμανική έκδ. υπό Ι. Πανταζίδου, έκδοση «Βιβλιεκδοτικά καταστήματα Αναστασίου Δ. Φέξη», Αθήνα 1901, σ. 813
* Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969