.

Αυτός είναι ένας κομψός, διδακτικός μύθος και φαίνεται να επινοήθηκε για να αντιπροσωπεύει την επιστήμη, ειδικά σε συνδυασμό με την πρακτική. Διότι η επιστήμη μπορεί, χωρίς παραλογισμό, να αποκαλείται τέρας, που την κοιτούν παράξενα και τη θαυμάζουν οι αδαείς και οι άτεχνοι. Η φιγούρα και η μορφή της είναι ποικίλη, λόγω της τεράστιας ποικιλίας θεμάτων που εξετάζει η επιστήμη. Francis Bacon, Sphinx, or Science Explained of the Sciences

Grafik1

Στην Ελληνική μυθολογία η Σφίγγα ήταν ένα τέρας που έφερνε κακοτυχία και καταστοφή. Σύμφωνα με τον Ησίοδο ήταν κόρη της Χίμαιρας και του Όρθρου ή κατά άλλους του Τυφώνος και της Έχιδνας. Αναπαριστάται ως φτερωτό λιοντάρι με κεφάλι γυναίκας ή ως γυναίκα με πέλματα και στήθη λιονταριού, ουρά ερπετού και φτερά πτηνού. Το όνομά της προέρχεται από τη λέξη σφίγγω.

Η Ήρα και ο Άρης την έστειλαν από την πατρίδα της την Αιθιοπία, στην Θήβα. Εκεί στεκόταν και ρωτούσε τους περαστικούς Ποιό ον το πρωί στέκεται στα τέσσερα, το μεσημέρι στα δύο και το βράδυ στα τρία;. Όποιον δεν μπορούσε να λύσει το γρίφο η Σφίγγα τον έπνιγε. Ο Οιδίπους έλυσε το γρίφο απαντώντας ότι το ον αυτό είναι ο άνθρωπος, αφού όταν είναι βρέφος περπατάει στα τέσσερα, μετά σηκώνεται στα δύο του πόδια και στα γηρατιά περπατάει όρθιος αλλά χρησιμοποιεί σαν τρίτο πόδι ένα μπαστούνι. Μόλις λύθηκε το αινιγμά της η Σφίγγα γκρεμίστηκε από το βράχο που σκεκόταν και σκοτώθηκε. Ωστόσο, ο ακριβής γρίφος που έδινε η Σφίγγα δεν είναι γνωστός από αρχαίες πηγές, αλλά από μεταγενέστερα κείμενα.

Υπάρχει η άποψη ότι ο μύθος συμβολίζει τη μετάβαση από την πρωταρχική μορφή θρησκευτικής λατρείας των Αρχαίων Ελλήνων στην κλασική πρακτική της λατρείας των Ολυμπίων Θεών.

Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή για την Σφίγγα την οποία παρουσιάζει ο Παυσανίας. Συμφωνα λοιπόν με τον Παυσανία η Σφίγγα ήταν νόθη κόρη του Λάιου. Ο Λάιος εμπιστεύθηκε μόνο σε αυτήν τον χρησμό που πήρε από την Πυθία και της ανέφερε πως αφορούσε μόνο την Ιοκάστη και τους καρπούς της. Αυτό γιατί ο Λάιος είχε παιδιά και από παλλακίδες, αφού απέφευγε την συνεύρεσή του με την Ιοκάστη. Όμως σε ένα από τα μεθύσια του κοιμήθηκε με την γυναίκα του και γεννήθηκε ο Οιδίποδας.

Έτσι, παρότι εγκατέλειψε τον Οιδίποδα στον Κιθαιρώνα, διατηρώντας τις επιφυλάξεις του, όταν κάποιος από τους γιους διεκδικούσε τον θρόνο τον έστελνε στην Σφίγγα. Αυτή με τον γρίφο της εξέταζε αν αυτοί ήταν γνήσια παιδιά του Λάιου. Επειδή τη γνώση του χρησμού την είχαν μόνο αυτοί που κατάγονταν από τη βασιλική γενιά, όσοι δεν μπορούσαν να απαντήσουν στο γρίφο της θανατώνονταν.

Ο Οιδίποδας πριν συναντήσει την Σφίγγα είχε μάθει για τον γρίφο στον ύπνο του. Έτσι μπόρεσε να το λύσει.

Ο Γάλλος Νομπελίστας Λογοτεχνίας Νόμπελ Αντρέ Ζιντ είπε

Δεν έχει σημασία τι θα με ρωτήσει η Σφίγγα , η απάντηση μου θα είναι πάντα : O άνθρωπος ! Όλα τα ερωτήματα στρέφονται γύρω από τον άνθρωπο ! Και τι θα μπορούσε να είναι πιο ενδιαφέρον από τον άνθρωπο ; Είναι αυτός που έχει επίγνωση του εαυτού του και τα στάδια της ζωής του.