Ο Αινείας μεταφέρει τον Αγχίση έξω από την Τροία

Ο Αγχίσης στην ελληνική μυθολογία ήταν Τρωαδίτης, γιος του Κάπυος και της Θέμιδας, απόγονος του Δαρδάνου και του Δία από αμφότερους τους γονείς του. Ο Αγχίσης είναι γνωστότερος ως ο πατέρας του ήρωα Αινεία.

Ο Αγχίσης ήταν πολύ όμορφος άνδρας και γι' αυτό τον αγάπησε με πάθος η θεά της ομορφιάς Αφροδίτη. Η θεά, αφού στολίστηκε καλά (κατά μία εκδοχή μεταμφιέσθηκε σε πριγκήπισσα της Φρυγίας), έτρεξε γελαστή στο όρος Ίδη αναζητώντας τον Αγχίση. Αφού τον βρήκε να βόσκει βόδια, ενώθηκε μαζί του με τη σύμφωνη γνώμη του Δία και γέννησε δύο γιούς, τον Αινεία και τον Λύρο. Τον έρωτα της Αφροδίτης προς τον Αγχίση περιγράφει ο Όμηρος στον ύμνο προς τη θεά. Για τον έρωτα αυτό η Αφροδίτη αποκλήθηκε Αγχισιάς.

Ο Αγχίσης, παρά την εντολή της Αφροδίτης να κρατήσει μυστική την ένωσή τους (γιατί δεν ήθελε να μαθευτεί πως από αυτόν γέννησε τον Αινεία), καυχήθηκε στους ανθρώπους ότι είχε ερωτικό δεσμό με την ωραία θεά. Αυτός ο κομπασμός εξόργισε τον Δία εναντίον του και κατά μία εκδοχή ο Αγχίσης χτυπήθηκε από τον κεραυνό του Δία, ενώ σύμφωνα με άλλη παράδοση κουτσάθηκε ή τυφλώθηκε.

Κατά τους σχολιαστές, ο Αγχίσης είχε και μία θνητή σύζυγο, την Εριοπίδα, καθώς και μία ακόμα κόρη, την Ιπποδάμεια, η οποία παντρεύτηκε τον Αλκάθοο.

Πολύ αργότερα, όταν η Τροία έπειτα από δεκάχρονη πολιορκία κυριεύθηκε από τους Έλληνες, τον γέροντα πλέον Αγχίση τον σήκωσε στους ώμους του ο γιος του ο Αινείας και τον φυγάδευσε έξω από την πόλη. Θαυμάζοντας οι Έλληνες την πράξη του αυτή, του επέτρεψαν να πάρει ελεύθερα ό,τι ήθελε από το σπίτι τους. Στη συνέχεια, ο Αγχίσης ακολούθησε τον γιο του στην Ιταλία, συμβουλεύοντάς τον και καθοδηγώντας τον σε όλες τις περιπλανήσεις τους. Για τον τόπο του θανάτου του Αγχίση υπάρχουν πολλές εκδοχές. Πολλές από αυτές αναφέρουν ότι πέθανε όχι στην Ιταλία (τη νότια ή το Λάτιο), αλλά αφού είχε μεταβεί στην Ελλάδα ή στο όρος Ίδη της Τροίας. Ως τόποι θανάτου του στην Ελλάδα αναφέρονται η Αγχισία (μικρή ορεινή λωρίδα ανάμεσα στις πεδιάδες του Ορχομενού και της Μαντινείας), η χερσόνησος Παλλήνη και ο Αγχισός της Ηπείρου. Ο Αινείας αργότερα επισκέφθηκε τον Άδη και είδε τον πατέρα του στα Ηλύσια Πεδία.

Ο Αινείας μεταφέρει τον Αγχίση έξω από την Τροία, πίνακας του Federico Barocci, 1598

Ο Αινείας μεταφέρει τον Αγχίση έξω από την Τροία, πίνακας του Carle van Loo, 1729 (Μουσείο του Λούβρου).

* Η σκηνή του Αινεία να μεταφέρει τον γέρο πατέρα του απετέλεσε το θέμα πολλών πινάκων ζωγραφικής, με γνωστότερο ίσως εκείνον του Φεντερίκο Μπαρότσι στην Πινακοθήκη Μποργέζε στη Ρώμη).

* Ο Ιούλιος Καίσαρας και άλλοι επιφανείς Ρωμαίοι ισχυρίζονταν ότι κατάγονταν από τον Αγχίση και τη θεά Αφροδίτη.

* Με το όνομα Αγχίσης αναφέρεται στην Ιλιάδα και ο πατέρας του Εχεπώλου από τη Σικυώνα, γιος του Κλεωνύμου και θείος του Πέλοπα, του Ακουσιλάου και του Φερεκύδη.

* Ο πατέρας του Αινεία έδωσε το όνομά του στον αστεροειδή 1173 Αγχίση (1173 Anchises), της Τρωικής Ομάδας, που ανακαλύφθηκε το 1930, ενώ ο υπ' αριθ. 1172 είναι ο Αινείας.

Πηγές

* Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969