Στην ελληνική μυθολογία ο Αλαλκομενέας (αρχ. ελλ. Ἀλαλκομενεύς, δηλαδή «φρουρός»[1]), αναφερόμενος και ως Αλαλκομένης, ήταν Βοιωτός «αυτόχθων», που πιστεύεται ότι έδωσε το όνομά του στη βοιωτική πόλη Αλαλκομενές.[2] Κατά την παράδοση, ο Αλαλκομενέας είχε αναθρέψει και διδάξει την ίδια τη θεά Αθηνά (από όπου και το επίθετό της «Αλαλκομενηίς Αθηνά»), η οποία κατά την ίδια παράδοση είχε γεννηθεί στις Αλαλκομενές, και υπήρξε ο πρώτος που εισήγαγε τη λατρεία της.[3] Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Αλαλκομενέας συμβούλευσε τον Δία να περάσει ως πομπή σε άμαξα, συνοδευόμενος από ένα γυναικείο ομοίωμα από ξύλο βελανιδιάς ντυμένο με νυφικό και με γαμήλια τραγούδια, προκειμένου να εκθέσει και μετά να κατευνάσει την οργή της Ήρας.[4]
Ο Αλαλκομενέας είχε σύζυγο την Αθηναΐδα και έναν γιο, τον Γλαύκωπο, ονόματα που αμφότερα αναφέρονται στη θεά Αθηνά.[5][6][7][8]
Σε κάποιες αναφορές ο Αλαλκομενέας μνημονεύεται ως ο πρώτος άνθρωπος που εμφανίσθηκε δίπλα στη λίμνη Κωπαΐδα, προτού ακόμα υπάρξει η Σελήνη. Ξεπήδησε μέσα από τη γη και έτσι ήταν ένας από τους ανθρώπους της λεγόμενης «Χρυσής εποχής», υπηκόους του Κρόνου. Νεότερη ερμηνεία (από τον Ρόμπερτ Γκρέιβς) θεωρεί τον Αλαλκομενέα ως φανταστικό χαρακτήρα, αρσενική μορφή της Αλαλκομενηίδος, επιθέτου της θεάς Αθηνάς στην Ιλιάδα ως προστάτιδας της Βοιωτίας. Αυτός ο χαρακτήρας προστέθηκε για να υπηρετήσει το πατριαρχικό δόγμα ότι καμιά γυναίκα, ούτε καν θεότητα, δεν μπορεί να είναι σοφή χωρίς ανδρική καθοδήγηση και διδασκαλία. Επίσης, ότι η θεά της Σελήνης και η ίδια η Σελήνη ήταν ύστερες δημιουργίες του Δία.[9]
Παραπομπές
Robert Graves: The Greek Myths, ενότητα 5 s.v. «The Five Ages of Man»
Schmitz, Leonhard (1867), «Alalcomenes», στο: Smith, William, επιμ., Λεξικό της ελληνικής και ρωμαϊκής βιογραφίας και μυθολογίας, 1, Βοστώνη: Little, Brown and Company, σελ. 88, ανακτήθηκε στις 2019-07-20
Παυσανίου Ελλάδος περιήγησις, 9.33.5
Πλουτάρχου De Daedal. Fragm., 5
Στέφανος ο Βυζάντιος, s. v. Ἀλαλκομένιον
Παυσανίου Ελλάδος περιήγησις, ix. 3. § 3
comp. Dict. of Ant. s. v. Δαίδαλα
Karl Otfried Müller: Orchom., σελ. 213
Graves, Robert (1960). The Greek Myths. Λονδίνο: Penguin Books. σελίδες 35-37. ISBN 9780140171990.
Πηγές
Παυσανίου Description of Greece, αγγλ. μετάφρ. W.H.S. Jones, Litt.D., και H.A. Ormerod, M.A., σε 4 τόμους, Harvard University Press, Cambridge, MA 1918 -
online στην Perseus Digital Library
Παυσανίου Graeciae Descriptio, 3 τόμοι, Teubner, Λειψία 1903 ελληνικό κείμενο στην Perseus Digital Library.
Στέφανος ο Βυζάντιος: Stephani Byzantii Ethnicorum quae supersunt, επιμ. August Meineike (1790-1870), έκδ. 1849.
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
