Μεραρχία ονομάζεται μεγάλος στρατιωτικός σχηματισμός του στρατού ξηράς με δυνατότητα διεξαγωγής μεγάλων σε έκταση πολεμικών επιχειρήσεων, επιθετικών ή αμυντικών, με συνδυασμένη χρησιμοποίηση των επιμέρους όπλων εξ ων συγκροτείται και δια του συνόλου των μέσων που διαθέτει.

Η γένεση του σχηματισμού αυτού οφείλεται στον Γάλλο στρατάρχη ντε Μπρολί που οργάνωσε το 1770 τη γαλλική στρατιά στο πεδίο της μάχης σε μεραρχίες, αντικαθιστώντας την παλαιότερη κατάτμηση που ήταν "πτέρυγες" και "κέντρο". Ωστόσο, ο ελληνικός όρος "Μεραρχία" ανήκει στην αρχαία ελληνική μακεδονική εποχή. Ο Αρριανός στο έργο του "Τακτική" αποκαλεί "μεραρχία" τη στρατιωτική μονάδα που απαρτίζεται από 2.000 στρατιώτες, δύο χιλιαρχίες.

Κατά τη Γαλλική Επανάσταση το 1796, ο Καρνώ οργάνωσε το στρατό της Γαλλικής Δημοκρατίας σχηματίζοντας Μεραρχία εκ 12 - 15.000 στρατιωτών. Αυτή αποτελείτο από δύο ταξιαρχίες από δύο συντάγματα πεζικού η κάθε μία, ενός ανεξάρτητου επίσης συντάγματος πεζικού, δύο συνταγμάτων ιππικού και ενός έφιππου πυροβολικού μεταβλητής δύναμης.
Αυτή η σύνθεση της Μεραρχίας, με μικρές παραλλαγές, ακολουθήθηκε και από τις Μεγάλες Δυνάμεις μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά τη διάρκεια όμως του πολέμου αυτού κατέστη ανάγκη της ενίσχυσης της μεραρχίας με πυροβολικό με ανάλογη μείωση του πεζικού έτσι ώστε να μη μειώνεται η μαχητική της αξία, λόγω της αποδοχής του οπλοπολυβόλου και της άφθονης χρησιμοποίησης του πολυβόλου.

Έτσι πρώτα στη Γαλλία και μετά στη Γερμανία η Μεραρχία οργανώθηκε από τρία συντάγματα πεζικού με τέσσερις μοίρες πυροβολικού, κατ΄ ελάχιστο, συνεπώς μειώθηκε κατά ένα σύνταγμα πεζικού και αυξήθηκε κατά μία μοίρα πυροβολικού των τριών πυροβολαρχιών κατ΄ ελάχιστο.

Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο αξιοπρόσεκτη ήταν η πολύ μεγάλη ισχύς πυρός της αμερικανικής μεραρχίας με οργανική ενίσχυση αρμάτων μάχης, την οποία και συγκροτούσαν τρία συντάγματα πεζικού των τριών ταγμάτων έκαστο, ενός λόχου βαρέων αρμάτων και ενός λόχου βαρέων όλμων, 6 μοιρών πυροβολικού των 105 χλστμ. και 155 χλστμ. και μιας ισχυρής ομάδας αντιαεροπορικού πυροβολικού.
Αντίθετα η ιταλική στρατιωτική διοίκηση στη προσπαθειά της ν΄ αυξήσει τον αριθμό των μεραρχιών της, σχημάτισε αυτές από δύο μόνο συντάγματα. Πλην όμως στον πόλεμο κατά της Ελλάδας την έλλειψη του τρίτου συντάγματος την κάλυψε με ενίσχυση των μεραρχιών της με τάγματα μελανοχιτώνων, Αλβανών και άλλων ανεξάρτητων μονάδων.
Ελληνικός στρατός

Κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 ο ελληνικός στρατός ήταν συγκροτημένος σε μεραρχίες εκ δύο ταξιαρχιών πεζικού από δύο συντάγματα εκάστη με μικρή δύναμη πυροβολικού. Μετά το 1907 και με τη τελική οργάνωση του 1912 η μεραρχία αποτελείτο από τρία συντάγματα πεζικού και ενός συντάγματος πυροβολικού. Με την οργάνωση αυτή έγιναν όλες οι στρατιωτικές επιχειρήσεις από το 1912 μέχρι το 1941. Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς στη νέα ανασυγκρότηση του ελληνικού στρατού υπήρξε για λίγο η τάση της αντικατάστασης των συνταγμάτων με ταξιαρχίες πλην όμως εγκαταλείφθηκε. Αργότερα όμως επανήλθε σε ισχύ.