.
Ο όρος μέση κωμωδία αναφέρεται σε μία φάση ανάπτυξης της αρχαίας ελληνικής κωμωδίας του 4ου αι., ειδικότερα ανάμεσα στα χρόνια 400 και 320 π.Χ., σύμφωνα με την διαίρεση σε αρχαία, μέση και νέα κωμωδία που είχε καθιερωθεί ήδη από την αρχαιότητα. Στοιχεία της νέας κωμωδίας διαφαίνονται ήδη σε κάποια από τα τελευταία έργα του Αριστοφάνη.[1] Σώζονται πολλά ονόματα συγγραφέων και τίτλοι έργων και κάποια αποσπάσματα, από τα οποία δεν είναι εύκολο να εξαχθούν συμπεράσματα για τη δομή της.[2]
Χαρακτηριστικά
Στη μέση κωμωδία, όπως και στα όψιμα έργα του Αριστοφάνη, έχει καταργηθεί η παράβασις, δηλαδή το σημείο του έργου στο οποίο οι πρωταγωνιστές έχουν αποσυρθεί από τη σκηνή και ο χορός απευθύνεται στους θεατές, αναφερόμενος στο ίδιο το έργο ή γενικά στον ποιητή, τους αντιπάλους συγγραφείς, ή και σε διδακτικά θέματα. Επιπλέον, ο ρόλος των χορικών σε σχέση με την υπόθεση σταδιακά περιορίζεται και τα λυρικά μέρη γίνονται πλέον εμβόλιμα. Ακόμη, ο πολιτικός ρόλος και οι επιθέσεις σε συγκεκριμένα πρόσωπα της επικαιρότητας περιορίζονται, χωρίς βέβαια να εξαφανίζονται τελείως.[3] Η αρχαία κριτική είχε επισημάνει την προτίμηση των κωμικών της μέσης περιόδου για μυθολογικά θέματα και την παρωδία τραγικών θεμάτων, τάση που τα σύγχρονα ευρήματα αποδεικνύουν εν μέρει.[4] Αντί των πολιτικών θεμάτων, προτιμούνται σκηνές της αστικής ζωής και εμφανίζονται ήδη κάποια τυποποιημένα πρόσωπα που κυριαρχούν στη νέα κωμωδία, όπως η εταίρα, η προαγωγός, ο καυχησιάρης στρατιώτης, ο μάγειρας. Η τολμηρή γλώσσα της αρχαίας κωμωδίας επίσης έχει υποχωρήσει.[5]
Εκπρόσωποι
Οι πιο σημαντικοί ποιητές της μέσης κωμωδίας που γνωρίζουμε είναι ο Αντιφάνης, ο Άλεξις και ο Αναξανδρίδης.
Ο Αντιφάνης παραδίδεται ότι έγραψε 260 ή και 365 κωμωδίες, (η μετάλη διαφορά οφείλεται ενδεχομένως στη σύγχυση με έναν νεότερο ποιτή με το ίδιο όνομα, [6] ήταν ο πιο εκτιμημένος ποιητής της μέσης κωμωδίας μαζί με τον Άλεξι [1] και κέρδισε 30 φορές.
Ο Άλεξις (372-μετά το 288 π.Χ.), καταγόταν από τους Θουρίους της Κάτω Ιταλίας αλλά έζησε στην Αθήνα. Κατά το λεξικό της Σούδας έγραψε 245 κωμωδίες από τις οποίες σώθηκαν 130 τίτλοι και κάποια αποσπάσματα. Έγραψε παρωδίες τραγωδιών (Ελένη, Επτά επί Θήβας, Ορέστης) και διακωμώδησε φιλοσόφους όπως τον Πλάτωνα. Οι αρχαίοι κριτικοί πίστευαν ότι εκείνος επινόησε τον τύπο του παράσιτου, που είναι τυπική μορφή της μεταγενέστερης νέας κωμωδίας. Στην πραγματικότητα όμως αυτός ο τύπος είχε εισαχθεί από τον Επίχαρμο και ο Άλεξις τον τελειοποίησε και του έδωσε τα χαρακτηριστικά που συναντάμε αργότερα στη νέα κωμωδία.[2] Τα τελευταία χρόνια της ζωής του συνέπεσαν με σημαντικούς ποιητές της νέας κωμωδίας, όπως τον Μένανδρο και τον Δίφιλο, και όπως φαίνεται από κάποια αποσπάσματά του, κάποια έργα του μπορούν να θεωρηθούν ενδεικτικά της νέας κωμωδίας.[3]
Ο Αναξανδρίδης έγραψε 65 κωμωδίες καθώς και διθυράμβους, που δεν έχουν σωθεί. Θεωρείται ότι είναι ο πρώτος ποιητής που εισήγαγε ερωτικά θέματα. [4] Από την κωμωδία του Πόλεις σώζεται απόσπασμα στο οποίο περιγράφεται η διαφορά των ηθών των Αιγυπτίων και Ελλήνων και γίνεται λόγος για τα χοιρινά κρέατα που ο μεν Αιγύπτιος δεν τρώει, ενώ ο Αθηναίος τρώει με ευχαρίστηση: «οὐκ ἐσθίεις ὕει’, ἐγὼ δέ γ’ ἥδομαι μάλιστα τούτοις». Επίσης σε κάποιο άσμα του "Πρωτεσιλάου" διακωμωδεί με λεπτή ειρωνεία τις υπερβολικές προετοιμασίες για το συμπόσιο των γάμων του Αθηναίου στρατηγού Ιφικράτη με την κόρη του βασιλιά των Θρακών Κότυος.
Αναφορές
↑ A. Lesky, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, μετάφρ. Α. Τσοπανάκη, Θεσσαλονίκη 1972, 2η έκδ., σελ. 869.
↑ Lesky, σελ. 870.
↑ Lesky, σελ. 871.
↑ Lesky, σελ. 871-2.
↑ Lesky, σελ. 873.
↑ Lesky, σελ. 870, σημ. 2.
Πηγές
A. Lesky, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, μετάφρ. Α. Τσοπανάκη, Θεσσαλονίκη 1972, 2η έκδ.
A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology. By various writers. Ed. by William Smith, λήμμα Anaxandrides
A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology. By various writers. Ed. by William Smith, λήμμα Alexis
A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology. By various writers. Ed. by William Smith, λήμμα Antiphanes
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
