.
Ο Ιππίας ελάσσων είναι Πλατωνικός φιλοσοφικός διάλογος, η συγγραφή του οποίου χρονολογείτια κατά την πρώτη περίοδο και συγκεκριμένα πριν από το 399 π.Χ. Πρόσωπα είναι ο Σωκράτης, ο σοφιστής Ιππίας και ο θαυμαστής του Εύδικος. Ο Ιππίας ανήκε στην παλαιότερη γενεά των σοφιστών και εμφάνιζε τον εαυτό του κάτοχο κάθε επιστημονικής και τεχνικής γνώσης. Το θέμα που συζητείται είναι το ψεύδος (Περί ψεύδους). Ο διάλογος είναι αναφισβήτητα γνήσιος, αφού τον αναφέρει ο Αριστοτέλης στα Μεταφυσικά[1] ο Κικέρων[2] και ο Αλέξανδρος ο Αφροδισιεύς.
Θεματολογία
Ο Ιππίας που κάνει λαμπρή διάλεξη για την ποίηση του Ομήρου και ο Σωκράτης θέτει το ερώτημα, ποι από τα δύο ομηρικά ποιήματα έχει μεγαλύτερη αξία. Διατυπώνει την άποψη πως η Ιλιάδα πρέπει να θεωρηθεί καλύτερη από την Οδύσσεια, γιατί ο ήρωάς της, ο Αχιλλέας, είναι πολύ ανώτερος του Οδυσσέα. Ο Ιππίας συμφωνεί πως ο Αχιλλέας είναι ανώτερος, γιατί λέει πάντα την αλήθεια και χαρακτηρίζεται από απλότητα και ειλικρίνεα, ενώ ο Οδυσσέας είναι πανούργος. Ο Σωκράτης αντικρούει τον Ιππία αναφέροντας στίχους από την Ιλιάδα, [I 308.9].,[3] απ΄ όπου φαίνεται πως ο Αχιλλέας δεν λέει πάντα την αλήθεια. Ο Ιππίας απαντά πως ο Αχιλλέας, όταν λέει ψέματα, τα λέει ασυνείδητα, παρά τη θέλησή του, ενώ ο Οδυσσέας τα λέει εσκεμμένα και συνειδητά. Ο Σωκράτης αποδεικνύει τότε με την επαγωγική μέθοδο πως, αν κάποιος που επιδιώκει να λέει την αλήθεια δεν το κατορθώνει, δεν μπορεί να θεωρηθεί αγαθός. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι φανερό πως δεν ξέρει την αλήθεια. Ο Οδυσσέας, που λέει εν γνώσει του ψευδή πράγματα, ξέρει την αλήθεια, κατ΄ αντίθεση προς τον Αχιλλέα, που δεν τη ξέρει. Άρα, ο Οδυσσέας είναι καλύτερος από τον Αχιλλέα. Κάθε άνθρωπος ο οποίος με τη θέληση του διαπράττει ένα σφάλμα είναι καλύτερος από εκείνον που το διαπράττει παρά τη θέλησή του. Ο Ιππίας απαντά:«οὐκ ἔχω ὅπως σοι συγχωρήσω, ὦ Σώκρατες, ταῦτα» [376b εδ.6]. (=δεν μπορώ, Σωκράτη, να παραδεχτώ αυτό το συμπέρασμά σου).
Ο ρόλος της δικαιοσύνης και της επιστήμης
Δεν αρκεί να επιδιώκουμε το αγαθό και το αληθινό· πρέπει να κατέχουμε και την επιστήμαη που αναφέρεται σ΄αυτό. Η επιστήμη (εἰ μὲν δύναμίς ἐστι τῆς ψυχῆς ἡ δικαιοσύνη...) είναι η δύναμη με την οποία πραγματοποιείται το καλό. Από τους δύο ομηρικούς ήρωες, ούτε ο Αχιλλέας ξέρει το καλό ούτε ο Οδυσέας. Και οι δύο, επομένως, δεν είναι τέλειοι· και αν ο Αχιλλέας αποφεύγει το ψέμα περισσότερο από τον Οδυσσέα, αυτό δεν έχει μεγάλη πρακτική σημασία, αφού το κάνει τυχαία, και όχι από συνειδητή αποχή από το ψέμα. Όσο για τον Οδυσσέα, είναι σφάλμα να λέμε ότι «ξέρει το καλό, αλλά δεν το κάνει». Αν το ήξερε, δεν θα μπορούσε να πράξει κατά μη καλό τρόπο.[375e].
Παραπομπές
↑ Αριστοτέλης, Μετά φυσικά V 120
↑ Κικέρων, Περί ρητόρων (De oratore III. 32)
↑ Ιλιάδα 312, 357, 360
Βιβλιογραφία
Γρηγόρης Βλάστος (Vlastos Gregory), Studies in Greek Philosophy, Princeton University Press, 1995.
Πλάτων, Φίληβος, εκδ. Κάκτος
.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
