.

Eπιγράμματα
Συγγραφέας: Αγαθίας ο Σχολαστικός

Το πρωτότυπο κείμενο

Το πρωτότυπο κείμενο ανήκει στο 9ο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας, επίγραμμα 482 (ΙΧ 482) και αποδίδεται στον Αγαθία:

Οὐτιδανοὶ μερόπων εἰ καὶ μέγα ῥέξαμεν ἔργον, οὔτινος εἰς μνήμην δηρὸν ἐπερχόμεθα·
οἱ δ' ἀγαθοὶ κῆν μηδέν, ἀναπνεύσωσι δὲ μοῦνον, ὡς Λίβυς εἶπεν ἀνήρ, τοῦτ' ἀδάμαντι μένει.
δήποτε γὰρ Ζήνωνα, πολισσοῦχον βασιλῆα, παίγνιον ἀφράστων ἐκτελέοντα κύβων,
τοίη ποικιλότευκτος ἕλεν θέσις, εὖτ' ἀπὸ λευκοῦ, τοῦ καὶ ὀπισθιδίην εἰς ὁδὸν ἐρχομένου,
ἑπτὰ μὲν ἕκτος ἔχεν, μίαν εἴνατος· αὐτὰρ ὁ σοῦμμος δισσὰς ἀμφιέπων ἶσος ἔην δεκάτωι,
ὅς τε πέλει μετὰ σοῦμμον ἔχεν δύο· μουνάδα δ' ἄλλην ψῆφον τὴν πυμάτην ἀμφιέπεσκε δίβος.
ἀλλὰ μέλας δισσὰς μὲν ἐν ὀγδοάτωι λίπε χώρωι καὶ τόσσας ἑτέρας ἐς θέσιν ἑνδεκάτην·
ἀμφὶ δυωδέκατον δὲ διέπρεπον εἴκελοι ἄλλαι, καὶ τρισκαιδεκάτωι ψῆφος ἔκειτο μία·
δίζυγες Ἀντίγονον διεκόσμεον· ἀλλὰ καὶ αὐτῶι ἶσος ἔμιμνε τύπος πεντεπικαιδεκάτωι,
ὀκτωκαιδεκάτωι πανομοίϊος· εἰσέτι δ' ἄλλας εἶχεν διχθαδίας τέτρατος ἐκ πυμάτου.
αὐτὰρ ἄναξ λευκοῖο λαχὼν σημήϊα πεσσοῦ καὶ τὴν ἐσσομένην οὐ νοέων παγίδα,
τριχθαδίας ἀδόκητα βαλὼν ψηφῖδας ἀπ' ἠθμοῦ πύργου δουρατέου κλίμακι κευθομένηι,
δοιὰ καὶ ἓξ καὶ πέντε κατήγαγεν· αὐτίκα δ' ὀκτὼ ἄζυγας εἶχεν ὅλας πρόσθε μεριζομένας.
τάβλην φεύγετε πάντες, ἐπεὶ καὶ κοίρανος αὐτὸς κείνης τὰς ἀλόγους οὐχ ὑπάλυξε τύχας

Ακολουθεί ελεύθερη μετάφραση από το κείμενο του W. R. Patton και εξήγηση όπου είναι αναγκαίο.

Η ιστορία

μετάφραση

Εμείς οι κοινοί θνητοί, ακόμη και αν κάνουμε μέγα έργο, σε κανενός τη μνήμη δε μένουμε για πολύ
αλλά οι σπουδαίοι, ακόμη και αν δεν κάνουν τίποτα παρά το μηδέν, ακόμη και που αναπνέουν, όπως είπε κάποιος Λίβυος, αυτό μένει σα διαμάντι.
Για παράδειγμα ο Ζήνων, ο βασιλιάς της πόλης, που έπαιζε παιχνίδι με τα αναπάντεχα ζάρια,
σε τι περίπλοκη θέση βρέθηκε όταν...

Η θέση των λευκών

τοίη ποικιλότευκτος ἕλεν θέσις, εὖτ' ἀπὸ λευκοῦ, τοῦ καὶ ὀπισθιδίην εἰς ὁδὸν ἐρχομένου,
ἑπτὰ μὲν ἕκτος ἔχεν,
μίαν εἴνατος·
αὐτὰρ ὁ σοῦμμος δισσὰς ἀμφιέπων ἶσος ἔην δεκάτωι,
ὅς τε πέλει μετὰ σοῦμμον ἔχεν δύο·
μουνάδα δ' ἄλλην ψῆφον τὴν πυμάτην ἀμφιέπεσκε δίβος.

μετάφραση

σε τι περίπλοκη θέση βρέθηκε όταν, αρχίζοντας από τα λευκά, και πηγαίνοντας όπως πάνε τα πούλια,
επτά στην έκτη θέση είχε,
μια στην ένατη,
και διπλά στον σούμμο και στην δέκατη θέση,
και στη θέση μετά το σούμμο, είχε δυο,
μια άλλη πούλια (ψήφον) την τελευταία, έπεσε γύρω από το δίβο (έπεσε δίπλα στο τέλος)
(ή: μια άλλη πούλια, στην τελευταία θέση δίπλα έπεσε)

Η θέση των μαύρων

ἀλλὰ μέλας δισσὰς μὲν ἐν ὀγδοάτωι λίπε χώρωι
καὶ τόσσας ἑτέρας ἐς θέσιν ἑνδεκάτην·
ἀμφὶ δυωδέκατον δὲ διέπρεπον εἴκελοι ἄλλαι,
καὶ τρισκαιδεκάτωι ψῆφος ἔκειτο μία·
δίζυγες Ἀντίγονον διεκόσμεον·
ἀλλὰ καὶ αὐτῶι ἶσος ἔμιμνε τύπος πεντεπικαιδεκάτωι,
ὀκτωκαιδεκάτωι πανομοίϊος·
εἰσέτι δ' ἄλλας εἶχεν διχθαδίας τέτρατος ἐκ πυμάτου.

μετάφραση

Αλλά τα μαύρα, διπλά είχαν στην όγδοη θέση,
και άλλα τόσα στην ενδέκατη,
στην δωδέκατη θέση υπήρχαν άλλα δυο,
και στην δέκατη τρίτη, ένα πούλι,
διπλό διακοσμούσε και τη θέση του Αντιγόνου,
αλλά και ίσο με αυτό είχε και στην δέκατη πέμπτη θέση,
και άλλο ένα ζευγάρι είχε στην τέταρτη θέση από το τέλος

Η τύχη των ζαριών

αὐτὰρ ἄναξ λευκοῖο λαχὼν σημήϊα πεσσοῦ καὶ τὴν ἐσσομένην οὐ νοέων παγίδα,
τριχθαδίας ἀδόκητα βαλὼν ψηφῖδας ἀπ' ἠθμοῦ πύργου δουρατέου κλίμακι κευθομένηι,
δοιὰ καὶ ἓξ καὶ πέντε κατήγαγεν· αὐτίκα δ' ὀκτὼ ἄζυγας εἶχεν ὅλας πρόσθε μεριζομένας.

μετάφραση

Ήταν σειρά του Βασιλιά να παίξει τα λευκά και χωρίς να μπορεί να δει την παγίδα που του στηνόταν
όταν χωρίς να το σκεφτεί έβαλε τα πούλια σε στενού πύργου ξύλινου κρυμμένη σκάλα
δυο και έξη και πέντε έφερε, και έτσι οκτώ μονά πούλια κατέληξε να έχει