.
Σπυρίδων ή Σπυρίδωνας, ελληνικό αντρικό κύριο όνομα.
Ετυμολογία
Σπυρίδων (γεν.: Σπυρίδωνος) είναι μεταγενέστερο αγιωνύμιο άγνωστου ετύμου.[1] Έχουν προταθεί οι ετυμολογήσεις (α) από το αρχαιοελληνικό σπυρίς «πλεχτό καλάθι» και σπυρίδιον· (β) από το αρχαιοελληνικό σπεῖρα < *σπέ-ρjα (με αντέκταση), που προέρχεται από θέμα με αρχική σημασία «περιτυλίγω, διπλώνω», ή από το αρχαιοελληνικό σπάργανον < *σπάργω (όπως μαρτυρείται από τον ομηρικό αόριστο σπάρξαν) < θέμα *σπαρ-, που απαντά στο ουσιαστικό σπεῖρα με αρχική σημασία «περιτυλίγω, διπλώνω»· και τέλος (γ) από τη λατινική λέξη spiritus «πνεύμα».
Διάδοση του ονόματος
Το όνομα οφείλει τη διάδοσή του στον άγιο Σπυρίδωνα. Είναι το πιο συνηθισμένο όνομα στην Κέρκυρα (όπου βρίσκονται και τα λείψανα του αγίου Σπυρίδωνος), και το φέρουν το 16% των Κερκυραίων.[2] Στην Κέρκυρα πιστεύεται ότι ο άγιος Σπυρίδωνας βγαίνει από την εκκλησία του και γυρίζει σε θάλασσα και στεριά, για να βοηθήσει τους πιστούς που προσεύχονται σε αυτόν. Γι’ αυτό χαλάει τα παπούτσια του και συχνά πρέπει να του τ’ αλλάζουν με καινούρια. Ενδεικτικά, σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων, το Σπυρίδων / Σπύρος παρουσιάζεται ως 46ο πιο συχνό όνομα (15ο ανάμεσα στα αντρικά). Το φέρουν γύρω στους 78.000 Έλληνες ή ποσοστό 0,52%. Αντίστοιχα, το γυναικείο Σπυριδούλα εμφανίζεται ως 70ό πιο συχνό όνομα (44ο ανάμεσα στα γυναικεία).[3] Στην Ιταλία το όνομα μεταφέρθηκε μέσω των Ενετών, και συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο σπάνια ονόματα,[4] όπως και στην υπόλοιπη δυτική Ευρώπη. Στις ΗΠΑ, με την εκλογή του Σπύρου Άγκνιου (Σπυρίδων Αναγνωστόπουλος) στη θέση του αντιπροέδρου επί προεδρίας Ρίτσαρντ Νίξον απέκτησε αναγνωρισιμότητα.
Ονομαστική εορτή
Σπυρίδων, επίσκοπος Τριμυθούντος Κύπρου (†348), η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 12 Δεκεμβρίου, η Καθολική Εκκλησία στις 13 Δεκεμβρίου.
Σπυρίδων, όσιος, ο Ρώσος, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 31 Οκτωβρίου.
Τύποι και υποκοριστικά του ονόματος Σπυρίδων
Σπύρος Λούης.
Σπυριδώνς, στις Σαράντα Εκκλησιές της Θράκης.[5]
Σπυριδάκης, υποκοριστικό.
Σπύρος, καθημερινός τύπος τού Σπυρίδων, από συγκοπή.
Σπυρής, υποκοριστικό στην Κύπρο.
Σπυρέλης.
Σπυράκης, Σπυράκος, Σπυράκι, Σπυρούλης, Σπυρουλής, Σπυρέτος, υποκοριστικά.
Σπύρακας, μεγεθυντικό.
Πίπης, υποκοριστικό, ίσως από τη γλώσσα των νηπίων. Υποκοριστικό στην Κέρκυρα.
Πιπίνος, στη Χάλκη.[6]
Σπήλιος (και Σπύλιος) [spíĺos], στον Οινούντα (Βρέσθενα Λακωνίας)·[7] και Πήλιος (και Πύλιος), στην Ήπειρο,[8] και ανδρωνυμικό: Πυλίνα.
Σπύριωμος [spírjomos], Σπύργισμα· Σπυρ· Ισπύρ, Ισπύρης, σύμφωνα με τον Φ. Αποστολόπουλο, με προθετικό -ι-, που φαίνεται ότι αναπτυσσόταν στα αρχικά συμφωνικά συμπλέγματα σπ, κ, στ, όπως λ.χ. Ισταύρης (Σταύρος), Ιστιφάν (Στέφανος), Ιστύλ (Στυλιανός)· Σπυρίδωμος, στην Καππαδοκία.[9]
Σύνθετο με άλλα ονόματα
Σπυράγγελος, σύνθετο όνομα (Σπύρος + Άγγελος).
Σπυροχαράλαμπος, σύνθετο όνομα (Σπύρος + Χαράλαμπος)
Στην Κεφαλλονιά πολλοί άντρες (σπάνια οι γυναίκες) έχουν δυο βαπτιστικά που τα εκφέρουν ενωμένα.[10] Αυτό συνηθίζεται στην περιοχή του Ληξουρίου.
Σπυραντώνιος, σύνθετο όνομα (Σπύρος + Αντώνιος).
Σπυρογιώργος, σύνθετο όνομα (Σπύρος + Γιώργος) < Γεώργιος).
Σπυροπάνος, σύνθετο όνομα (Σπύρος + Πάνος < Παναγιώτης).
Ερνεστοσπυρίδων, σύνθετο όνομα (Ερνέστος + Σπυρίδων).
Γυναικείος τύπος
Σπυριδούλα, υποκοριστικό που επέχει θέση κανονικού βαφτιστικού, η πιο συχνή μορφή του γυναικείου ονόματος.
Το όνομα Σπυρίδων / Σπύρος σε άλλες γλώσσες
Αγγλικά: Spyrus (Σπάιρους).
σερβικά: Спиридон (Σπιρίντον).
βουλγαρικά: Спиридон (Σπιρίδον).
γαλλικά: Spyridon.
ισπανικά: Espiridión.[11]
ιταλικά: αντρ. Spiridione[12] (Σπιριντιόνε),[13] Spiridone, Spiridón· θηλ. Spiridiona.[12]
λατινικά: Spyridion.[14]
ουκρανικά: Спиридон (Σπιρίδον).
ρουμανικά: Spiridon.
ρωσικά: Спиридон (Σπιρίντον).[15]
Πρόσωπα
Με το όνομα Σπυρίδων
Σπυρίδων Λάμπρος
Σπυρίδων, αρχιεπίσκοπος Αμερικής (1944) Σπυρίδων Μερκούρης (1856–1939), δήμαρχος Αθηναίων
Σπυρίδων Βλαντής (1765–1830) λόγιος Σπυρίδων Ξύνδας (1814–1896), μουσουργός
Σπυρίδων Βρυώνης (1928), βυζαντινολόγος και ιστορικός Σπυρίδων Περεσιάδης (1854–1918), θεατρικός συγγραφέας
Σπυρίδων Άδωνις Γεωργιάδης (1972), πολιτικός Σπυρίδων Τρικούπης (1788–1873), ιστορικός
Σπυρίδων Δοξιάδης (1917–1991), γιατρός και πολιτικός Σπυρίδων Βέλλας (1883–1950), αθλητής της γυμναστικής
Σπυρίδων Ζαμπέλιος (1815–1881), ιστορικός και λογοτέχνης Σπυρίδων Μαρινάτος (1901–1974), αρχαιολόγος και ακαδημαϊκός
Σπυρίδων Λάμπρος (1851–1919), ιστορικός Σπυρίδων Πάτσης (1862–1954) δήμαρχος Αθηναίων
Σπυρίδων Μαρινάτος (1901–1974), αρχαιολόγος Σπυρίδων Χαζάπης (1872–;) αθλητής της κολύμβησης
Με το όνομα Σπύρος
| Σπύρος Ασδραχάς (1933), ιστορικός | Σπύρος Μαρκεζίνης (1909–2000), πολιτικός |
| Σπύρος Αραούζος (1865-1924), δήμαρχος Λεμεσού και βουλευτής του Νομοθετικού Συμβουλίου. | |
| Σπύρος Βαλαωρίτης (1819–1887), πολιτικός | Σπύρος Μοσχονάς, γλωσσολόγος |
| Σπύρος Βασιλείου (1903–1985), ζωγράφος | Σπύρος Μελάς (1882–1966), λογοτέχνης και ακαδημαϊκός |
| Σπύρος Βούγιας (1952), πολιτικός | Σπύρος Μελετζής (1906–2003), φωτογράφος |
| Σπύρος Γιαννιώτης (1980), πρωταθλητής της κολύμβησης | Σπύρος Μουστακλής (1926–1986), αντιστασιακός |
| Σπύρος Δερβενιώτης (1969), δημιουργός κόμικς και γελοιογράφος | Σπύρος Παπαδόπουλος (1955), ηθοποιός |
| Σπύρος Ευαγγελάτος (1940), σκηνοθέτης | Σπύρος Παπαλουκάς (1892–1957), ζωγράφος |
| Σπύρος Μελάς (1882–1966), συγγραφέας, ακαδημαϊκός | Σπύρος Περιστέρης (1900–1966), μουσικός |
| Σπύρος Βασιλείου (1903–1985), ζωγράφος | Σπύρος Πιζάνης (1870–1927), ζωγράφος |
| Σπύρος Ζαγοραίος (1928–2014), λαϊκός τραγουδιστής | Σπύρος Πλασκοβίτης (1917–2000), πεζογράφος |
| Σπύρος Θεοτόκης (1908–1988), πολιτικός | Σπύρος Πομώνης (1944), ποδοσφαιριστής |
| Σπύρος Ιακωβίδης (1923–2013) αρχαιολόγος, ακαδημαϊκός | Σπύρος Πρίφτης (Άγις Στίνας) (1900–1987), πολιτικός |
| Σπύρος Καλογήρου (1922–2009), ηθοποιός | Σπύρος Σαμάρας (1861–1917), μουσουργός |
| Σπύρος Καπράλος (1955), αθλητής της υδατοσφαίρισης | Σπύρος Σακκάς (1938), βαρύτονος |
| Σπύρος Κυπριανού (1932–2002), πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας | Σπύρος Σκούρας (1893–1971), παραγωγός του Χόλιγουντ |
| Σπύρος Αρίων (Ανδρέας Λαμπράκης) (1940), επαγγελματίας παλαιστής | Σπύρος Σπυρομήλιος (1800–1880), αγωνιστής του 1821 |
| Σπύρος Λάτσης (1946), επιχειρηματίας | Σπύρος Τσακνιάς (1929–1999), ποιητής, δοκιμιογράφος |
| Σπύρος Λιβαθηνός (1955), ποδοσφαιριστής | Σπύρος Φωκάς (1937), ηθοποιός |
| Σπύρος Λυκούδης, πολιτικός | Σπύρος Χαλβατζής (1947), πολιτικός |
| Σπύρος Λούης (1873–1940), ολυμπιονίκης του Μαραθωνίου | Σπύρος Σαμαράς (1861–1917), συνθέτης της Επτανησιακής Σχολής |
Με το όνομα Σπήλιος
Σπήλιος Αντωνόπουλος (1821–1891), νομικός και πολιτικός
Σπήλιος Ζαχαρόπουλος, αθλητής του στίβου
Σπήλιος Πασαγιάννης (1874–1910), διηγηματογράφος και ποιητής |
Με το όνομα Πήλιος
Πήλιος Γούσης, Σουλιώτης πολεμιστής
Με το όνομα Σπίρο (Spiro)
Σπίρο Κολέκα (Spiro Koleka, 1908–2001), Αλβανός πολιτικός
Σπίρο Ντίνε (Spiro Dine, 1846–1922), Αλβανός λαογράφος[16]
Παιχνίδι
Spyro the Dragon, παιχνίδι τής Sony.[17]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Παραπομπές
Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα, δεύτερη έκδοση, ανατύπωση, 2005.
Νικόλαος Γ. Κοντοσόπουλος, Διάλεκτοι και ιδιώματα της νέας ελληνικής, Αθήνα 1994, σ. 70.
Χάρης Φουνταλής «Ελληνικά ονόματα (και ολίγη από στατιστική)» Αρχειοθετήθηκε 2015-06-22 στο Wayback Machine..
Emidio De Felice, Dizionario dei nomi italiani, Mondadori, Μιλάνο 1997, ISBN 978-88-04-42791-4, σ. 336.
Σταμάτιος Ψάλτης, Θρακικά, Αθήνα 1905, σ. 143.
Δημήτριος Χαβιαράς, «Συμαϊκά κύρια ονόματα», Ζωγράφειος αγών: Μνημεία της ελληνικής αρχαιότητος ζώντα εν τω νυν ελληνικώ λαώ, τμ. Α΄, Κωνσταντινούπολη 1891, σ. 219.
Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, Τὰ νεοελληνικὰ κύρια ὀνόματα ἱστορικῶς καὶ γλωσσικῶς ἑρμηνευόμενα, Αθήνα 1912, σ. 82.
Παναγιώτης Αραβαντινός, Hπειρωτικόν γλωσσάριον, Αθήνα 1909, σ. 100.
Φ. Δ. Αποστολόπουλος, «Τα βαπτιστικά ονόματα ανδρών και γυναικών της Καππαδοκίας», Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, τχ. #1, Αθήνα 1997, τχ. #1, σ. 116.
Νικόλαος Γ. Κοντοσόπουλος, ό.π., σ. 70.
Josep M. Albaigès i Olivart, Diccionario de nombres de personas, Edicions Universitat Barcelona, 1993, σ. 103.
Emidio De Felice, ό.π.
«Spiridione», Forvo.
Accademia della Crusca, Dizionario della lingua italiana, τμ. VII, Tipografia della Minerva, Πάδοβα 1830, σ. 716.
«Спиридон», Forvo.
Donald Haase, The Greenwood Encyclopedia of Folktales and Fairy Tales, τμ. #1, 2008, σ. 24
Sony, Spyro the Dragon Αρχειοθετήθηκε 2011-11-15 στο Wayback Machine..
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
