.
Οι Λοκροί ήταν αρχαίο ελληνικό φύλο, που κατοικούσε στην κεντρική Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Λοκρίδα, η οποία στην αρχαιότητα χωριζόταν σε δύο περιοχές. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, στα δυτικά κατοικούσαν οι Εσπέριοι ή Οζόλες Λοκροί, σε μια περιοχή η οποία βρισκόταν στους σημερινούς νομούς Φωκίδας και Αιτωλοακαρνανίας. Στα ανατολικά ("Εώα Λοκρίς") οι Λοκροί κατοικούσαν στην περιοχή του σημερινού νομού Φθιώτιδας. Αυτοί με την σειρά τους χωρίζονταν σε Λοκρούς Οπούντιους (σ' αυτούς δηλαδή που είχαν μητρόπολη τον Οπούντα) και Λοκρούς Επικνημίδιους (που ονομάζονταν έτσι από το βουνό πλάι στο οποίο ζούσαν, την Κνημίδα, με κυριότερη πόλη το Θρόνιο), αλλά, γενικά, δεν συνήθιζαν να τους διαχωρίζουν καθώς ήταν ενωμένοι σε κοινό με πρωτεύουσα την πόλη Οπούς.
Επιφανής ήρωας των Λοκρών υπήρξε ο Αίας ο Λοκρός, που έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο ως επικεφαλής των υπόλοιπων Λοκρών.
Καταγωγή
Σχετικά με την καταγωγή των Λοκρών υπάρχουν δύο εκδοχές. Οι Λοκροί ίσως να ήταν από τα πρώτα δωρικά - βορειοδυτικά φύλα που έφτασαν στη νότια Ελλάδα. Κατά μία δεύτερη εκδοχή, οι Λοκροί προέρχονταν από τους Λέλεγες και πήραν το όνομά τους από τον βασιλιά Λοκρό.[1] Η εγκατάσταση αυτή έγινε πριν την έναρξη του Τρωικού πολέμου.[Σημ. 1] Οι Οζολοί Λοκροί ξεκίνησαν από την Ανατολική Λοκρίδα και εγκαταστάθηκαν στην Δυτική.
Λοκρίδα
Κύριο λήμμα: Λοκρίδα
Ο Παρνασσός, η Φωκίδα και η Τετράπολη των Δωριέων χώριζαν τους Οζολούς Λοκρούς (Δυτικοί) από τους Οπούντιους Λοκρούς (Ανατολικοί), με σημαντικότερες πόλεις τους την Άμφισσα και τον Οπούντα αντίστοιχα.
Η Άμφισσα, η Οιάνθεια,[Σημ. 2] ο Φύσκος (σημερινό Μαλανδρίνο) και η Μυωνία (σημερινή Αγία Ευθυμία), κάτοικοι της οποίας είχαν αφιερώσει και μία ασπίδα στον Δία στην Ολυμπία, ήταν οι σημαντικότερες πόλεις των Οζολών Λοκρών, ενώ το σημαντικότερο λιμάνι τους ήταν η Ναύπακτος.
Στην Οπούντια (Ανατολική) Λοκρίδα σημαντικές πόλεις ήταν ο Οπούντας (στην περιοχή της σημερινής Αταλάντης), το Θρόνιον, η Νίκαια, η Σκάρφεια και ο Κύνος (επίνειο του Οπούντα).
Ιστορία
Οι Λοκροί ήταν πάντα προσεκτικοί επειδή γνώριζαν ότι είχαν γύρω τους επικίνδυνους εχθρούς όπως οι Φωκείς ανατολικά της Άμφισσας, οι Αιτωλοί δυτικά, και οι Θηβαίοι που ήταν κοντά στους Οπούντιους.
Οι Οζολοί Λοκροί έλαβαν μέρος στον Α' Μεσσηνιακό πόλεμο (743 - 723 π.Χ.) αλλά και στον Β' Μεσσηνιακό πόλεμο (685 - 668 π.Χ.).
Στην διάρκεια των Περσικών επιδρομών στην Άμφισσα κατέφυγε ο άμαχος πληθυσμός των Φωκικών πόλεων που κατέστρεψαν οι Πέρσες, όπου ήταν ασφαλείς χάρις στο φρούριο της, ενώ οι Οπούντιοι Λοκροί ήταν από τους λίγους μη Πελοποννήσιους, μαζί με τους συγγενείς και γείτονες τους Φωκείς και τους Θεσπιείς, οι οποίοι ακολούθησαν τον Λεωνίδα στις Θερμοπύλες για την υπεράσπισή της Ελλάδας από την επιδρομή των Περσών. Στη ναυμαχία στο Αρτεμίσιο το 480 π.Χ., συνέβαλλαν με επτά πεντηκοντόρους.[2] Μετά την ναυμαχία, οι Πέρσες υπέταξαν την Οπούντια Λοκρίδα, που δεν είχε την δύναμη να αντιμετωπίσει μόνη της τον στρατό του Ξέρξη. Στην μάχη των Πλαταιών, οι υποταγμένοι Οπούντιοι, αναγκάζονται να πολεμήσουν στο πλευρό των Περσών και μαζί με τους Μακεδόνες, τους Θεσσαλούς και τους Φωκείς που βρέθηκαν στην ίδια κατάσταση, αλλά και τους Θηβαίους, που όμως ήταν και οι μόνοι που είχαν πολιτικούς λόγους να θέλουν να επικρατήσουν οι Πέρσες.
Το 454 π.Χ., κατά τον Πρώτο Πελοποννησιακό πόλεμο, οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν την Ναύπακτο, την οποία αφαιρούν από την κυριαρχία την Εσπέριων Λοκρών, και στην πόλη εγκαθίστανται Μεσσήνιοι, που είχαν διωχθεί από τους Σπαρτιάτες.[3]
Στον Πελοποννησιακό πόλεμο, οι Λοκροί, τάχθηκαν υπέρ των Σπαρτιατών. Το 426 π.Χ., και με την προτροπή των Μεσσήνιων της Ναυπάκτου, ο Αθηναίος στρατηγός Δημοσθένης εκστρατεύει ενάντια στους Αιτωλούς, βοηθούμενος από Λοκρούς της περιοχής. Ο Σπαρτιάτης στρατηγός Ευρύλοχος, όμως, με την βοήθεια των υπόλοιπων Λοκρών της περιοχής, προήλασε στην Ναύπακτο, που τελικά επανέρχεται στην κυριαρχία των Εσπέριων Λοκρών, ενώ οι Μεσσήνιοι, μετά και την μάχη στους Αιγός ποταμούς, εγκαταλείπουν την πόλη.[4]
Μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, οι Σπαρτιάτες κατά την επιχείρησή τους να καταλάβουν την Βοιωτία, κινήθηκαν εναντίον και των Λοκρών οι οποίοι απέφυγαν να αντιπαραταχθούν, αναγκάζοντας τους Λακεδαιμόνιους να επιδίδονται σε συστηματικές λεηλασίες και επιδρομές. Οι Λοκροί όμως γνωρίζοντας την περιοχή, τους αντιμετώπιζαν με ξαφνικές βραδινές επιδρομές, προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες και αναγκάζοντάς τους να εγκαταλείψουν την κεντρική Ελλάδα.
Στον τρίτο Ιερό Πόλεμο, οι Λοκροί πολέμησαν μαζί με τους Θηβαίους ενάντια στους Φωκείς, όταν αυτοί κατέλαβαν τους Δελφούς. Οι Φωκείς λεηλάτησαν πόλεις και στις δύο πλευρές της Λοκρίδας.[5]
Οι διαμάχες των Λοκρών της Άμφισσας με τους Φωκείς, έγιναν αφορμή για τον Κορινθιακό πόλεμο.[6]
Το 388 π.Χ., όταν οι Μακεδόνες κατέλαβαν τη Ναύπακτο, οι Οζολοί υπέγραψαν συμμαχία μαζί τους και τους ακολούθησαν στην εκστρατεία εναντίον των Περσών.[εκκρεμεί παραπομπή]
Οι Οζολοί, παρασύρθηκαν από τους Θηβαίους και προσπάθησαν να κατηγορήσουν τους Αθηναίους για αλαζονεία.[Σημ. 3] Με παρέμβαση όμως του ρήτορα και πυλαγόρα των Αθηναίων Αισχίνη,[7] οι κατηγορίες γύρισαν εναντίον τους, γιατί καλλιέργησαν κτήματα του Κρισαίου πεδίου που ανήκαν στο μαντείο των Δελφών και εκμεταλλεύτηκαν την ερημωμένη από τον πρώτο Ιερό πόλεμο Κίρρα, περιοχή στην οποία απαγορευόταν κάθε δραστηριότητα, με αποτέλεσμα η Δελφική Αμφικτυονία να καλέσει τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας να τους τιμωρήσει. Αυτός πολιόρκησε την λοκρική πρωτεύουσα, την Άμφισσα.
Το 278 π.Χ. συμμετέχουν μαζί με τους Φωκείς και τους Αιτωλείς κατά των Γαλατών, τους οποίους και νικήσαν. Οι Λοκροί θα ενταχθούν στην Αιτωλική Συμπολιτεία. Την περίοδο που ο Φλαμινίνος θα κηρύξει τις Ελληνικές πόλεις ανεξάρτητες, πολλές από τις λοκρικές πόλεις θα εκδώσουν για πρώτη φορά δικά τους νομίσματα. Αργότερα θα γίνουν και αυτοί τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, μετά την ήττα των Αιτωλών στο πόλεμο κατά των Ρωμαίων.[Σημ. 4]
Πολιτισμός
Ονόματα
Το όνομα Οζολοί Λοκροί, σύμφωνα με τον Παυσανία, προερχόταν από το ρήμα όζω που σημαίνει μυρίζω άσχημα επειδή κατά μία εκδοχή[Σημ. 5] δεν φορούσαν ενδύματα από ύφασμα αλλά προβιές ζώων. Αναφέρονται τον καιρό του Πελοποννησιακού πολέμου από τον Θουκυδίδη ως ημι-βάρβαροι όπως οι Αιτωλοί και οι Ακαρνάνες. Συχνά επίσης αναφέρονται και ως Εσπέριοι.
Οι Λοκροί της Ανατολικής Λοκρίδας ονομάζονταν Οπούντιοι, λόγω της πόλης του Οπούντα ή Επικνημίδιοι όσοι από αυτούς κατοικούσαν κοντά στο όρος Κνήμις.
Οι Λοκροί πρέπει να ήταν οι πρώτοι που ονομάστηκαν Έλληνες, από τον Έλληνα, γιο του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, οι οποίοι προέρχονταν από την Οπουντία Λοκρίδα.
Μερικά από τα ονόματα των πόλεων, προέρχονται από μυθολογικά πρόσωπα που είχαν σχέση με τον Λοκρό (Οπούντας, Κύνος, Φύσκος).
Διάλεκτος
Οι Λοκροί είχαν δημιουργήσει ισχυρές λοκρικές πόλεις με δωρική κληρονομιά και μιλούσαν την λοκρική διάλεκτο, μια δωρική-βορειοδυτική διάλεκτο, σε αντίθεση με γύρω φύλα της κεντρικής Ελλάδας, όπως οι Βοιωτοί και οι Θεσσαλοί οι οποίοι μιλούσαν την αιολική διάλεκτο.
Σχέσεις και Κοινωνική Ζωή
Στήλη (580 π.Χ.) από την περιοχή της Μαλεσίνας όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη Αλαί, στα σύνορα με την Βοιωτία (Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι, Γαλλία )
Ήταν μία από τις 12 φυλές που συμμετείχαν στην Αμφικτυονία των Δελφών. Κάθε φυλή είχε δύο ψήφους. Στην περίπτωση των Λοκρών μία ψήφο είχαν οι Οζολοί και μία οι Οπούντιοι Λοκροί.
Οι κατοίκους της αρχαίας Φωκίδας, Λοκρίδας και Αιτωλίας, αν και συχνά υπήρχαν πολεμικές κόντρες μεταξύ τους (κυρίως με τους Φωκείς), είχαν συγγενικές σχέσεις μεταξύ τους. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι το 27 π.Χ. ο Οκταβιανός Αύγουστος, σε ανάμνηση της νίκης του στο Άκτιο, ίδρυσε τη Νικόπολη, αλλά πολλοί Αιτωλοί δεν υπάκουσαν στη διαταγή του να εποικίσουν τη νέα πόλη και προτίμησαν να μετοικήσουν στην Άμφισσα όπως τους υπαγόρευαν αρχαιότατοι συγγενικοί δεσμοί, ενώ κατά την διάρκεια των Περσικών επιδρομών, στην πόλη είχε καταφύγει ο άμαχος πληθυσμός των Φωκικών πόλεων που κατέστρεψαν οι Πέρσες. Διαφορές είχαν συχνά και με τους κατοίκους της Εύβοιας και της Θήβας. Μεταξύ των Λοκρικών πόλεων ανατολικής και δυτικής περιοχής υπήρχαν πάντοτε πολύ καλές σχέσεις, πράγμα που μαρτυρείται τόσο από την συνεργασία για την δημιουργία της αποικίας στην Kάτω Ιταλία όσο και από ανασκαφικά ευρήματα.[Σημ. 6]
Παρόλο που δεν είναι γνωστές πολλές πτυχές της ιστορίας τους και οι υπόλοιποι αρχαίοι Έλληνες τους θεωρούσαν ημι-βάρβαρους (δηλαδή απολίτιστους)—-κυρίως λόγω της απλού τρόπου ζωής τους[Σημ. 7] αλλά και επειδή, λόγω της έλλειψη εύφορων εδαφών στην περιοχής της Δυτικής Λοκρίδας, συχνά οι κάτοικοί της επιδίδονταν σε ληστείες [8] και στην πειρατεία[9] —- η διασπορά των Λοκρών κατά την αρχαιότητα υπήρξε μεγάλη και ο πολιτισμός που ανέπτυξαν πολύ αξιόλογος. Στοιχεία λατρείας, μυθολογίας και πολιτισμού των Λοκρών διαδόθηκαν σε όλο τον αρχαίο κόσμο, ο οποίος σε μεγάλη έκταση είχε αποικηθεί από αυτούς.
Στην περιοχή της νοτιοδυτικής Λοκρίδας (Ναύπακτος) αναπτύχθηκε, μεταξύ άλλων, η ποίηση [Σημ. 8] αλλά και η αγαλματοποιία.[10]
Διοίκηση
Διοικητικά, οι Οπούντιοι Λοκροί ήταν ενωμένοι σε κοινό με πρωτεύουσα την πόλη του Οπούντα, αλλά με την κάθε πόλη να έχει δικά της κέντρα εξουσίας. Εξίσου χαλαρή ήταν και η κατάσταση στην δυτική περιοχή, όπου κάθε πόλη ήταν ανεξάρτητη, αλλά είχαν μία χαλαρή κεντρική ένωση (κοινό) από τον 4ο π.Χ. αιώνα, με επίκεντρο την πόλη Φύσκος. Το πολίτευμα που κυρίως επικρατούσε ήταν η ολιγαρχία ή η αριστοκρατία.
Στρατός
Η Λοκρίδα δεν ήταν ιδιαίτερα πλούσια περιοχή αλλά οι πολεμιστές της ήταν γνωστοί για την ανδρεία τους. Έχοντας δημιουργήσει μια ιδιαίτερα κλειστή κοινωνία, τιμούσαν την κληρονομιά τους, διατηρώντας τις αξίες και αρετές που τους έδωσαν οι πρόγονοι τους. Μπορούσαν να δημιουργήσουν μεγάλες παρατάξεις από οπλίτες οι οποίοι φορούσαν περικεφαλαίες όμοιες με των Αχαιών με περισσότερα του ενός λοφία. Ήταν πολεμοχαρείς και από τις λίγες ελληνικές φυλές των κλασικών χρόνων που δεν μισούσαν αλλά τιμούσαν ιδιαίτερα τον Άρη, τον θεό του πολέμου, και έφεραν σύμβολα του στον θώρακα τους. Πολεμώντας με την φάλαγγα τους, άφηναν πάντα μια θέση κενή γιατί πίστευαν ότι ο Αίας ο Λοκρός πολεμούσε πάντα μαζί τους και μετά τον θάνατό του.
Νομίσματα
Αργυρός στατήρας, νόμισμα όπου απεικονίζεται ο Αίαντας ο Λοκρός. Φιλοξενείται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης
Τα περισσότερα λοκρικά νομίσματα που έχουν βρεθεί, άρα και οι περισσότερες πληροφορίες που υπάρχουν, προέρχονται από την Οπουντία Λοκρίδα. Δεν έχουν βρεθεί νομίσματα των Οπουντίων Λοκρών που να είναι αρχαιότερα του 400 π.Χ.. Μετά την Ανταλκίδειο ειρήνη το 386 π.Χ., ο Οπούς έκοψε νομίσματα που έφεραν το όνομα της πόλης, κάτι που επιτράπηκε και σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Τα λοκρικά νομίσματα ήταν φτιαγμένα στο πρότυπο των νομισμάτων της Αίγινας. Μετά την μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ., ο Οπούς μάλλον προκάλεσε τη δυσαρέσκεια του Φιλίππου Β' όπως και η Θήβα. Από τον Οπούντα μεταφέρθηκε το δικαίωμα για την έκδοση αργυρών νομισμάτων σε όλους τους Λοκρούς, όπως είχε γίνει και από τη Θήβα σε όλους τους Βοιωτούς. Τα νομίσματα των Λοκρών μετά από τη μάχη εκείνη, έμοιαζαν με τα παλαιότερα, αλλά αντί για την επιγραφή ΟΠΟΝΤΙΩΝ είχαν τις επιγραφές ΛΟΚΡΩΝ ΥΠΟΚ, ΛΟΚΡ, ΛΟ ή ΛΟΚΡ ΕΠΙΚΝΑ.
Κατά την Μακεδονική κατάκτηση, περίπου από το 300 π.Χ., πιθανόν να μην κόβονταν νομίσματα στην Λοκρίδα. Την περίοδο της Αιτωλικής Συμπολιτείας (279 - 168 π.Χ.), το Θρόνιο, πόλη των Οπουντίων και οι Άμφισσα, Οιάνθεια και Ποτιδάνεια των Εσπέριων,[11] έκοβαν χάλκινα νομίσματα με αιτωλικές μορφές. Όταν ο Φλαμίνινος έδωσε την ελευθερία στις ελληνικές πόλεις το 197 π.Χ., ο Οπούς άρχισε να κόβει νομίσματα με παλιές μορφές στα οποία χαραζόταν η λέξη ΟΠΟΥΝΤΙΩΝ αντί ΟΠΟΝΤΙΩΝ. Η κοπή σταμάτησε το 146 π.Χ.. Αλλά και κατά τη ρωμαϊκή κατάκτηση επανήλθε η κοπή νομισμάτων στον Οπούντα για μικρή περίοδο, σε μερικά από τα οποία απεικονίζονται οι κεφαλές του Άδη και της Περσεφόνης από τη μια πλευρά, ενώ στην άλλη κάποιος πολεμιστής.
Γενικότερα, κάποιες μορφές που απεικονίζονται στα νομίσματα της Λοκρίδας είναι ο Αίας ο Λοκρός, ο Ερμής, ο Απόλλων, η Αθηνά, ο Κένταυρος καθώς και διάφορα σύμβολα και σχέδια όπως αστέρια, αμπέλια, αγριογούρουνα, πανοπλίες και αμφορείς. Κάποιες επιγραφές νομισμάτων που παραπέμπουν στις πόλεις που τα έκοβαν είναι ΑΜΦΙΣΣΕΩΝ, ΟΙΑΝΘΕΩΝ, ΟΠΟΝ, ΣΚΑΡΦΕΩΝ, ΘΡΟΝΙΕΩΝ.
Αποικίες
Ήπειρος
Ομάδα λοκρών από το Θρόνιο, μαζί με Άβαντες από την Εύβοια, ίδρυσαν στην Βόρεια Ήπειρο τις πόλεις Ωρικό και Θρόνιο.[12]
Κέα
Η Κέα ήταν αποικία των Λοκρών της Ναυπάκτου. Το όνομα του νησιού προέρχεται από τον ήρωα Κέω, επικεφαλής των Λοκρών που αποίκησαν το μέρος, ο οποίος καταγόταν από την Ναύπακτο.
Επιζεφύριοι Λοκροί
Κύριο λήμμα: Επιζεφύριοι Λοκροί
Η Περσεφόνη σε εύρημα από τους Επιζεφύριους Λοκρούς (Museo Nazionale Archeologico, Reggio, Καλαβρία, Ιταλία )
Οι Επιζεφύριοι Λοκροί προερχόμενοι, σύμφωνα με τον Στράβωνα,[13] από την Οζολία Λοκρίδα, βοηθούμενοι και από τους Οπουντίους, αποίκησαν την νότια Ιταλία το 680 π.Χ. νικώντας την πόλη Κρότωνα. Έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στη Μεγάλη Ελλάδα και ίδρυσαν πόλεις κυρίως στα δυτικά παράλια της κάτω Ιταλίας. Τελικά μετακινήθηκαν στα παράλια του Ιονίου πελάγους για να αποφύγουν τους ισχυρούς ανέμους και ίδρυσαν την πόλη Επιζεφύριοι Λοκροί, που πήρε το όνομα τους και υπάρχει μέχρι σήμερα στη νότια Ιταλία με το ίδιο όνομα, Locri (Λοκροί). Το όνομα Επιζεφύριοι προέρχεται από τον δυτικό άνεμο Ζέφυρο, όνομα και το οποίο έδωσαν στο γειτονικό ακρωτήριο. Η δε κοινωνία τους ήταν μητριαρχική.
Η πόλη ήταν από τις πιο σημαντικές και εύπορες της Μεγάλης Ελλάδας. Έναν αιώνα μετά την ίδρυσή της χτίστηκε μεγάλο τείχος γύρω από την πόλη ενώ έξω από την αυτή υπήρχαν αρκετά νεκροταφεία, μερικά από τα οποία ήταν πολύ μεγάλα. Η ίδρυσή της ξεκίνησε ως επιχείρηση μιας αριστοκρατικής οικογένειας της Λοκρίδας από την Ελλάδα. Τους πρώτους αιώνες συμμάχησε με την Σπάρτη και αργότερα με τις Συρακούσες (επί Διονυσίου του Α'). Όταν ο Διονύσιος ο Β' νικήθηκε από τον θείο του Δίων, κατέφυγε στους Λοκρούς. Εκεί εγκαθιστά τυραννίδα στην πόλη, αλλά τελικά ο Τιμολέων ελευθερώνει τις πόλεις που βρίσκονταν κάτω από την τυραννία του. Γνωστός ήταν ο νομοθέτης της Ζάλευκος. Ο Πλάτωνας, ο οποίος ζούσε τότε στην αυλή του Διονυσίου του Α', την αποκαλούσε Άνθος της Ιταλίας εξαιτίας των ομορφιάς των κατοίκων της.
Η πόλη ίδρυσε με τη σειρά της αποικίες, το Ιππόνιο και τη Μέδμη στην Καλαβρία. Την εποχή του Πολύβιου συμμάχησε με την Ρώμη ενώ καταστράφηκε από τους Σαρακηνούς. Στους Επιζεφύριους υπήρχαν δύο σπουδαία ιερά, της Περσεφόνης, η οποία λατρευόταν ως προστάτιδα του γάμου, και της Αφροδίτης. Επίσης διέθετε θέατρο του 4ου αιώνα π.Χ. που μπορούσε φιλοξενήσει 4.500 θεατές, καθώς και ναό Ιωνικού ρυθμού, από το πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ..
Δείτε επίσης
Αίας ο Λοκρός
Λοκρίδα
Δήμος Λοκρών
Σημειώσεις
↑ Ο Όμηρος(Ιλιάδα Β 527-535) αναφέρει τους Οπούντιους ότι πήραν μέρος με 40 καράβια και τέσσερις χιλιάδες πολεμιστές, αλλά όχι τους Οζολούς που μάλλον δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμα, ενώ η Άμφισσα αποτελούσε ίσως μέρος του βασιλείου της Καλυδώνας (ο Παυσανίας αναφέρει ότι στην πόλη υπήρχαν οι τάφοι του Ανδραίμονα και της Γοργούς, αλλά και την παράδοση για το άγαλμα της Αθηνάς που έφερε ο Θόας από την Τροία). Ακόμα, ο Πάτροκλος καταγόταν από τον Οπούντα.
↑ Σχετικά με την λοκρική πόλη Οιάνθεια αρχικά πίστευαν ότι βρισκόταν στην περιοχή του Γαλαξειδίου (Κ. Σάθας). Αργότερα, μελετητές, έθεσαν την άποψη ότι στην περιοχή αυτή υπήρχε η πόλη Χάλειον (L. Lerat, N. Βέης κ.α.), μεταθέτοντας την Οιάνθεια πιο δυτικά
↑ Η κατηγορία αφορούσε τόσο την στάση των Αθηναίων στον τρίτο Ιερό Πόλεμο στο πλευρό των Φωκέων, όσο και την τοποθέτηση ασπίδων στους Δελφούς με προσβλητική για τους Θηβαίους επιγραφή, αναφορά στην στάση που κράτησαν μετά την μάχη των Θερμοπυλών, υπέρ των Περσών (Ηρόδοτος Πολύμνια,233)
↑ Από τις λοκρικές πόλεις, η Άμφισσα θα παραμείνει ανεξάρτητη και μετά την οριστική επικράτηση των Ρωμαίων στον Ελληνικό χώρο, και θα γνωρίσει την μεγαλύτερή της ανάπτυξη.
↑ Άλλες εκδοχές που αναφέρει ο Παυσανίας (Φωκικά, Λοκρών Οζολών, κεφ. XXXVIII) για την προέλευση του ονόματος Οζολοί είναι:
α) ότι ο Νέσσος, ο πορθμεύς του Εύηνου πληγώθηκε από τον Ηρακλή και κατέφυγε πληγωμένος στην χώρα των Εσπερίων Λοκρών όπου πέθανε χωρίς να ταφεί και έβγαζε μια άσχημη οσμή
β) ότι οι αναθυμιάσεις από το νερό ενός ποταμού ανέδιδαν άσχημη οσμή (ο Στράβωνας συνδέει την εκδοχή αυτή με την προηγούμενη)
γ) ότι στην περιοχή φύτρωνε άφθονος ασφόδελος
δ) ότι η σκύλα του βασιλιά των Λοκρών Ορυσθέως, γέννησε ξύλο αντί για σκύλο, το οποίο εκείνος έχωσε στη γη και την άνοιξη φύτρωσε κλήμα αμπέλου και από τους όζους του ξύλου προήλθε το όνομα των Οζολών
↑ Wilchelm Vollgraff: Bulletin de Correspondance Hellenique 25, 1901 "Deux inscriptions d' Amphissa" - όπου γίνεται αναφορά στην εύρεση επιγραφής του 2ου π.Χ. αιώνα με απόφαση της βουλής και των πολιτών της Άμφισσας, σύμφωνα με την οποία, οι Αμφισσείς τιμούν τον γιατρό Μηνόφαντο για τις υπηρεσίες του και την διαγωγή του και τον ορίζουν πρόξενο αυτόν και τους απογόνους του, κοινοποιώντας το ψήφισμα και στις πόλεις των Σκαρφείων και του Οπούντα, δείχνοντας έτσι εμμέσως και τις άριστες σχέσεις μεταξύ Εσπέριων και Οπούντιων Λοκρών (πηγή: Δρόσου Κραβαρτόγιαννου "Ιστορία της Πόλεως Αμφίσσης - Συμπληρώματα")
↑ Ήταν από τα μόνα φύλα που δεν χρησιμοποιούσαν δούλους για την καλλιέργεια της γης, κάτι που προκαλούσε την περιφρόνηση των υπολοίπων (πηγή: Κ. Παπαρηγόπουλος "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Α")
↑ Στην περιοχή υπήρχε η παράδοση ότι είχε καταφύγει ο ποιητής Ησίοδος, ο οποίος και φονεύθηκε και ότι εκεί υπήρχε και ο τάφος του(Πλούταρχος, Των Επτά Σοφών Συμπόσιον, 162d). Στον Παυσανία γίνεται αναφορά στον ποιητή Καρκίνο (Ναυπάκτια Έπη) που καταγόταν από την πόλη, δηλώνοντας μία παράδοση για την Ησιόδεια ποίηση στην περιοχή.
Παραπομπές
↑ Στράβων Γεωγραφία 4 κεφ. VII,2
↑ Ηρόδοτος, Ουρανία, 1.
↑ Θουκυδίδης, Ιστορία, 1.103
↑ Οι αναφορές από την Ιστορία του Θουκυδίδη.
↑ Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΣΤ' κεφ. ΙΙ.
↑ Παυσανίας, Λακωνικά κεφ. ΙΧ,9
↑ Αισχίνη Κατά Κτησιφώντος
↑ (πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού: Οχυρώσεις Δυτικής Λοκρίδας)
↑ Γιούλη Βελισσαροπούλου, Πειρατεία και πειρατές στην ελληνική αρχαιότητα, περ. Αρχαιολογία, τ. 3 (Μάιος 1982)
↑ Παυσανίας Αχαϊκά ΧVIII,10 Αναφορά στο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Λαφρίας Άρτεμις της Καλυδώνας, έργο των Ναυπάκτιων Μεναίχμου και Σοΐδα.
↑ Αλλά και άλλες πόλεις της Φωκίδας και της Θεσσαλίας που άνηκαν στην Αιτωλική Συμπολιτεία. (Πηγή: Δ. Κραβαρτόγιαννος "Ιστορία της Πόλεως Αμφίσσης-Συμπληρώματα, Κεφάλαιο 3ο - ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ")
↑ Βλέπε και Παυσανία, Ηλιακών Α κεφ. ΧΧΙΙ,4
↑ Στράβων Γεωγραφία 1 κεφ. Ι,7
Βιβλιογραφία
Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους"
Πέτρος Καλονάρος "Ιστορία της Πόλεως Αμφίσσης"
L.Lerat "Οι Εσπέριοι Λοκροί"
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Νότα Κυμοθόη
[1]
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φωκίδας
Forum ancient coins στα Αγγλικά
Istoria.gr
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
