.
Η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ήταν επιτροπή κυβερνητικού χαρακτήρα που ιδρύθηκε στην Ελλάδα, λίγους μήνες πριν το τέλος της κατοχής. Ιδρύθηκε στις 10 Μαρτίου του 1944, στη Βίνιανη της Ευρυτανίας, με πρωτοβουλία του ΕΑΜ, όχι όμως αποκλειστικά από κομμουνιστές. Σκοπός της ήταν να οργανώσει τη διοίκηση της κατεχόμενης «Ελεύθερης Ελλάδας». Aποκαλούνταν «Κυβέρνηση του Βουνού».
Σημειώνεται ότι την εποχή εκείνη υπήρχαν τρεις κυβερνήσεις: α) η κατοχική των Αθηνών του Ι. Ράλλη, β) η επίσημη ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου (Κυβέρνηση Εμμανουήλ Τσουδερού 1941 μέχρι τις 14 Απριλίου 1944, (της οποίας ακολούθησαν η Κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου 1944 μέχρι τις 26 Απριλίου 1944, η Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου Απριλίου 1944 και η Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου Μαΐου 1944 μέχρι τις 18 Οκτωβρίου 1944) και γ) αυτή η λεγόμενη κυβέρνηση του βουνού.
Αρχικά πρόεδρος της ΠΕΕΑ ανέλαβε ο στρατηγός Ευριπίδης Μπακιρτζής, ο οποίος στη συνέχεια αντικαταστάθηκε από τον καθηγητή Αλέξανδρο Σβώλο. Τελικά η ΠΕΕΑ αυτοδιαλύθηκε στις 5 Νοεμβρίου του 1944.
Κυβέρνηση του βουνού
Προσωρινή Διοίκηση (10 Μαρτίου - 10 Απριλίου του 1944)
Κύριο λήμμα: Κυβέρνηση του βουνού Ευριπίδη Μπακιρτζή 1944
Πρόεδρος (Πρωθυπουργός) και προσωρινά Γραμματέας (υπουργός) Εξωτερικών, ο στρατηγός Ευριπίδης Μπακιρτζής
Γραμματέας Στρατιωτικών (και προσωρινός Συγκοινωνίας), ο στρατηγός Μανώλης Μάντακας,
Γραμματέας Εσωτερικών (και προσωρινός Επισιτισμού), ο Γιώργης Σιάντος
Γραμματέας Δικαιοσύνης (και προσωρινά Οικονομικών, Παιδείας, Θρησκευμάτων και Κοινωνικής Πρόνοιας) ο Ηλίας Τσιριμώκος
Γραμματέας Γεωργίας (και προσωρινά Εθνικής Οικονομίας), ο Κώστας Γαβριηλίδης.
Τελική Σύνθεση της (10 Απριλίου 1944 - 9 Οκτωβρίου 1944)
Κύριο λήμμα: Κυβέρνηση του βουνού Αλέξανδρου Σβώλου 1944
Πρόεδρος: Αλέξανδρος Σβώλος
αντιπρόεδρος και Γραμματέας Επισιτισμού Ευριπίδης Μπακιρτζής
Γραμματέας Δικαιοσύνης: Ηλίας Τσιριμώκος
Γραμματέας Εσωτερικών: Γιώργης Σιάντος
Γραμματέας Στρατιωτικών: Εμμανουήλ Μάντακας
Γραμματέας Συγκοινωνίας: Νικόλαος Ασκούτσης
Γραμματέας Οικονομικών: Άγγελος Αγγελόπουλος
Γραμματέας Κοινωνικής Πρόνοιας: Πέτρος Κόκκαλης
Γραμματέας Γεωργίας: Κώστας Γαβριηλίδης
Γραμματέας Εθνικής Οικονομίας: Σταμάτης Χατζήμπεης
Εθνικό Συμβούλιο
Το Εθνικό Συμβούλιο (ή Βουλή της Κυβέρνησης του Βουνού) εξελέγη μετά από εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 23 Απριλίου 1944 σ' όλη την Ελλάδα, για την εκλογή εκλεκτόρων και ολοκληρώθηκαν στις 30 Απριλίου με την οριστική ψήφο των εκλεκτόρων για την ανάδειξη 202 Εθνοσυμβούλων. Στις εκλογές συμμετείχαν και άνδρες και γυναίκες άνω των 18 ετών και για πρώτη φορά εκλέγονται πέντε Ελληνίδες Βουλευτές:
η Μαρία Σβώλου και
η Καίτη Νισυρίου - Ζεύγου (ψηφοδέλτιο Αθήνας),
η Χρύσα Χατζηβασιλείου, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ (Πειραιάς),
η Μάχη Μαυροειδή (Καλαμάτα),
η Φωτεινή Φιλιππίδη (Λάρισα) και
η Ευγενία Μαυροσκότη, δασκάλα (Αιτωλοακαρνανία).
Όρκος της ΠΕΕΑ
"Ορκίζομαι ότι θα εκτελέσω πιστά τα καθήκοντά μου σαν μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, έχοντας σαν γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας μου και του ελληνικού λαού, ότι θα αγωνιστώ με αυτοθυσία για την απελευθέρωση της χώρας μου από το ζυγό των κατακτητών, ότι θα υπερασπίζω παντού και πάντοτε τις λαϊκές ελευθερίες και θα είμαι παραστάτης και οδηγός του λαού στον αγώνα για τη λευτεριά του και τα κυριαρχικά του δικαιώματα".
Η Εκπαίδευση
Το καλοκαίρι του 1944 η ΠΕΕΑ ασχολήθηκε και με το εκπαιδευτικό: τον Ιούλιο αποφάσισε την ίδρυση δύο ολιγόμηνων Παιδαγωγικών Φροντιστηρίων (λειτούργησαν και τα δύο) στα οποία θα φοιτούσαν «προσωρινοί δάσκαλοι που δεν έχουν παιδαγωγική μόρφωση και νέοι και νέες τελειόφοιτοι γυμνασίου που επιθυμούν να διοριστούν προσωρινοί δάσκαλοι[...] στην Ελεύθερη Ελλάδα» [1] Εκεί θα διδάσκονταν ΄΄Στοιχεία Παιδαγωγικής, Ψυχολογίας και Διδακτικής΄΄, ΄΄Νέα Ελληνικά΄΄, ΄΄Ελληνική Ιστορία΄΄. Τον Αύγουστο οργανώθηκε στη Λάσπη Ευρυτανίας μεγάλο Παιδαγωγικό Συνέδριο.[2] Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η έκδοση δύο αναγνωστικών του Δημοτικού Τα Αετόπουλα και Ελεύθερη Ελλάδα. Το περιεχόμενό τους εξηγείται «από τον επαναστατικό χαρακτήρα των συνθηκών», όμως «παρουσιάζει τα ίδια παιδαγωγικά μειονεκτήματα με τα κρατικά»[3] Επιτροπές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στις οποίες πιθανώς συμμετείχε και ο Δημήτρης Γληνός , υπέβαλαν Σχέδιο μιας Λαϊκής Παιδείας. Ως σκοπός της παιδείας προσδιορίζεται η πνευματική, ηθική και υλική ανύψωση του ΄΄εργαζόμενου λαού΄΄,[2] ορίζεται η αποκλειστική χρήση της δημοτικής με την παράλληλη καθιέρωση του μονοτονικού και την κατάργηση της ιστορικής ορθογραφίας. Αναφορικά με την οργάνωση του συστήματος προβλέπεται διοικητική αποκέντρωση, και οι εξής βαθμίδες: α)προσχολική περίοδος (0-6 χρονών) με παιδαγωγικούς σταθμούς, β)νηπιαγωγεία (4-6 ετών), γ) οκτάχρονο δημοτικό, τετράχρονη Μέση Εκπαίδευση (Γυμνάσια, τεχνικές σχολές, καλλιτεχνικές), και Ανώτατες σχολές.[3]
Σημειώσεις
Η ΠΕΕΑ συμμετείχε στο Συνέδριο του Λιβάνου με τριμελή επιτροπή εκ των: Α. Σβώλου, Α. Αγγελόπουλου και Ν. Ασκούτση.
Στις 26 Ιουλίου 1944, και ενώ οι εργασίες στη Διάσκεψη δεν είχαν ολοκληρωθεί, 8 Σοβιετικοί με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Ποπώφ ρίπτονται με αλεξίπτωτο σε βουνό της "ελεύθερης Ελλάδας" όπου και συναντιώνται με τον Σιάντο, χωρίς ποτέ να γίνει γνωστό τo αντικείμενο των συζητήσεών τους.
Στις 15 Αυγούστου του 1944 η ΠΕΕΑ απέστειλε στην ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου τηλεγράφημα δια του οποίου δηλώθηκε η πλήρης υποταγή της στη "γραμμή Παπανδρέου".
Παραπομπές
↑ Αλέξης Δημαράς, «Εκπαίδευση : πόλεμος, κατοχή, εμφύλιος (1940-1949)», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ, 2000, σελ. 549
↑ 2,0 2,1 όπ.π.
↑ 3,0 3,1 όπ.π
Εξωτερικές συνδέσεις
Ακρίτας Καϊδατζής, Δ.Ν., Δικηγόρος, Ο Αλ. Σβώλος και το Πανεπιστήμιο Αθηνών: μια περιπετειώδης σχέση
Σχετική βιβλιογραφία
Βασίλης Μπούρας, «Η Πολιτική επιτροπή εθνικής απελευθέρωσης Π.Ε.Ε.Α., Ελεύθερη Ελλάδα 1944», Εκδότης: Διογένης, 1983
Βερβενιώτη Τασούλα, «Η θεσμοθέτηση του δικαιώματος της ψήφου των γυναικών από το ελληνικό αντιστασιακό κίνημα 1941–1944», Δίνη. Φεμινιστικό Περιοδικό, Αφιέρωμα: ιστορία, γυναίκες, φύλο, τχ. 6,(1993), σ. 180– 195.
Ζέπος Δημήτρης, Λαϊκή Δικαιοσύνη. Εις τας ελευθέρας περιοχάς της υπό κατοχήν Ελλάδος, εκδ.Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα, 1986
Γιάννης Σκαλιδάκης, Η πολιτική της ΠΕΕΑ απέναντι στο σώμα των μόνιμων αξιωματικών, Κλειώ-ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ,τ/χ.3(καλοκαίρι 2006),σελ.121-145
"Ιστορικό Λεύκωμα" - 28η Οκτωβρίου 1940 εκδ. Μέτρον , 2007. σελ.60
Φαίδων Βρανάς (επιμέλεια) "Ιωάννης Μεταξάς. Το προσωπικό του ημερολόγιο" τομ.4ος,
Αλεξ. Δρεμπέλας "Ελληνικό Αστυνομικό Πρόβλημα - Αρχεία Χωροφυλακής" Αθήναι 1977, σελ.89 Νύχτα Ιμίων - Μέρος Δεύτερο
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
