.
Μάχη των Δολιανών και Βερβένων πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 1821, ανάμεσα στους επαναστατημένους Έλληνες με αρχηγό τον Νικήτα Σταματελόπουλο (Νικηταρά), και τους Τούρκους, στα Άνω Δολιανά και τα Βέρβενα της Αρκαδίας, στο πλαίσιο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821[1].
Το σχέδιο των Τούρκων
Στις 12-13 Μαΐου 1821, οι Τούρκοι πολιορκημένοι της Τριπολιτσάς, υπό τον κεχαγιάμπεη του Χουρσίτ Πασά, προσπάθησαν να εισβάλλουν στη Μεσσηνία από τον δρόμο της Μεγαλόπολης. Ηττήθηκαν όμως στη μάχη του Βαλτετσίου. Για να διαλύσει τη δυασαρέσκεια που ξέσπασε μεταξύ των πολιορκημένων μετά από αυτή την αποτυχία, ο κεχαγιάμπεης αποφάσισε να επιτεθεί εναντίον του ελληνικού στρατοπέδου στα Βέρβενα[2]. Αυτό το στρατόπεδο υπολόγιζε πως θα το διέλυε πιο εύκολα, καθώς ήταν το πιο απομονωμένο από αυτά που συνιστούσαν τον πολιορκητικό κλοιό γύρω από την Τριπολιτσά. Στη συνέχεια, μέσω Μυστρά, θα εισέβαλλε στη Μεσσηνία, καταπνίγοντας την Επανάσταση. Ακόμη κι αν το αυτό το τελευταίο δεν ήταν δυνατό, η διάλυση του στρατοπέδου θα άφηνε ανοιχτό τον δρόμο προς το Άργος και την Κόρινθο, από όπου θα κατέφθαναν τουρκικές ενισχύσεις, από την Ανατολική Στερεά Ελλάδα.[3]
Το εκκλησάκι του Αϊ Γιάννη, λίγο έξω από τα Δολιανά. Εδώ διανυκτέρευσε ο Νικηταράς με τους άντρες του πριν την ημέρα της μάχης.
| Μάχη των Δολιανών-Βερβένων | |||
|---|---|---|---|
| Ελληνική Επανάσταση του 1821 | |||
| Χρονολογία | 18 Μαΐου 1821 | ||
| Τόπος | Δολιανά Αρκαδίας | ||
| Έκβαση | Μεγάλη νίκη των Ελλήνων | ||
| Αντιμαχόμενοι | |||
|
|||
| Ηγετικά πρόσωπα | |||
|
|||
Έλληνες επαναστάτες
Οθωμανική αυτοκρατορίαΗ μάχη
Στις 18 Μαΐου, ισχυρή τουρκική δύναμη (4.000 άνδρες και κανόνια, κατά τον Σπ. Τρικούπη) υπό τον κεχαγιάμπεη, βγήκε από την Τριπολιτσά, με στόχο τη διάλυση του ελληνικού στρατοπέδου στα Βέρβενα. Όταν έφτασε στις Ρίζες, ο κεχαγιάμπεης χώρισε τη δύναμή του σε τρεις φάλαγγες. Η πρώτη φάλαγγα επιτέθηκε στα Δολιανά, έχοντας απώτερο στόχο να προσβάλλει το στρατόπεδο των Βερβένων από τα νοτοανατολικά. Η δεύτερη φάλαγγα επιτέθηκε στα Βέρβενα και η τρίτη (κυρίως ιππικό) στο Δραγούνι. Στο Δραγούνι, οι Τούρκοι ιππείς εξολόθρευσαν γρήγορα τους Έλληνες υπό τον Γεωργάκη Διγενή. Από τα Δολιανά μόλις είχε περάσει ο Νικηταράς με κατεύθυνση το Άργος και το Ναύπλιο.[4] Όταν πληροφορήθηκε την τουρκική έξοδο, έτρεξε πίσω με 120 ενόπλους και οχυρώθηκε στα σπίτια του χωριού. Τότε ξέσπασε μάχη κατά την οποία οι Έλληνες κατάφεραν, αν και κατά πολύ λιγότεροι να σταματήσουν τους Τούρκους, προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες. Στο μεταξύ, ξεκίνησαν προς τα Δολιανά ελληνικές ενισχύσεις, από το στρατόπεδο Βερβένων, αλλά αναγκάστηκαν να γυρίσουν πίσω και να οχυρωθούν στο εκεί στρατόπεδο, όπου προέβαλαν αποτελεσματική αντίσταση στους Τούρκους. Κατόπιν, τους κυνήγησαν ως τα Δολιανά όπου, μαζί με τους άνδρες του Νικηταρά, συνέχισαν την καταδίωξη ολόκληρης της τουρκικής δύναμης.[4] Οι Τούρκοι τράπηκαν σε φυγή και κλείστηκαν στην Τριπολιτσά, αφήνοντας εβδομήντα νεκρούς, τα κανόνια τους και τρεις σημαίες.[εκκρεμεί παραπομπή] Επίσης ο Νικηταράς κέρδισε το προσωνύμιο του «Τουρκοφάγου».
Προτομή του Νικηταρά στο ρέμα του Τσάκωνα, εκεί όπου εξελίχθηκε η Μάχη.
Το σπίτι όπου ταμπουρώθηκε ο Νικηταράς, στα Δολιανά, σήμερα λειτουργεί ως μουσείο
Η σημασία της μάχης
Η μάχη ματαίωσε τη διάλυση του στρατοπέδου στα Βέρβενα και το σχέδιο των Τούρκων. Επίσης τόνωσε το ηθικό των επαναστατών και άνοιξε το δρόμο για την άλωση της Τριπολιτσάς, καθώς οι πολιορκητές προώθησαν τα στρατόπεδά τους πιο κοντά στην πόλη, σε θέσεις όπως η Ζαράκοβα και τα Τρίκορφα.[4]
Ο Νικηταράς ονομάστηκε «τουρκοφάγος» διότι στη μάχη των Δολιανών σκότωσε πολλούς Τούρκους.
Στη λαϊκή ποίηση
Τη νικηφόρα μάχη ύμνησε με στίχους του ο Παναγιώτης Κάλας ή Τσοπανάκος.[5] Ήταν λαϊκός ποιητής από τη Δημητσάνα, ο οποίος έδρασε κατά τον αγώνα του 1821 και ήταν στενός φίλος του Νικηταρά, ακολουθώντας τον συχνά στις μάχες του. Οι στίχοι ήταν οι παρακάτω:
Η Μάχη των Δολιανών
ή ο Στρατηγός Νικηταράς
Πάλιν άρχισ’ ο πόλεμος,
Και των Τούρκων ο όλεθρος.
Και στα Δολιανά ένας κρότος
Που ερράγησεν ο τόπος.
Ω ήρωα Νικηταρά!
Το αίμα των Τούρκων βοά,
Για να παύσης το σπαθί σου
Την Ελληνικήν ορμή σου.
Μ’ ογδόντα άνδρας κλείσθηκες,
Τούρκους δεν εφοβήθηκες.
Τρεις χιλιάδας δεν τρομάζεις,
Ως τον Λεωνίδα κράζεις.
Πατρίδα να τιμήσωμεν,
Κι όλοι μιαν ώρ’ ας ζήσωμεν,
Ήλθεν ο καιρός της δόξης,
Την εκδίκησιν να δώσης,
Βάνει τους Τούρκους έμπροστά,
Σαν τσοπάνος τα τραγιά,
Τους επήρε δυο πυργέλες
και όλους τους τζεπιχανέδες*.
* τζεπιχανέδες = λάφυρα
Παραπομπές
Διονύσιος Σιγαλός, 1959, Η Σπάρτη και η Λακεδαίμων, σελ. 519
Νικόλαος Μωραίτης, 1932, Ιστορία της Τεγέας, σελ. 358
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, 1975, σ. 119.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, 1975, σ. 120.
«Esperos-Library - ΑΣΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΓΩΝΟΣ (Στιχουργηθέντα υπό του ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΤΣΟΜΠΑΝΑΚΟΥ ΔΗΜΙΤΣΑΝΙΤΟΥ)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2019.
Πηγές
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους - Η Ελληνική Επανάσταση (1821-1832). ΙΒ΄. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. 1975. σελ. 119-120.
Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
