.
Η μάχη της Απολλωνιάτιδος πραγματοποιήθηκε μεταξύ των Σελευκιδών του Αντιόχου Γ΄ του Μεγάλου και του αυτόνομου σατράπη της Μηδίας Μόλωνα το 220 π.Χ. στην ανατολική Μεσοποταμία, στην επαρχία της Απολλωνιάτιδος.
Το ιστορικό που οδήγησε στην σύγκρουση
Με την ανάρρηση του Αντιόχου του Γ΄ στον ελληνικό θρόνο της Συρίας, ορίστηκαν σατράπες της Μηδίας και της Περσίδος οι αδελφοί Μόλων και Αλέξανδρος αντίστοιχα (223 π.Χ.). Οι τελευταίοι εκμεταλλευόμενοι το νεαρό της ηλικίας του Αντιόχου, σε συνδυασμό με την σκληρότητα του Σελευκίδη πρωθυπουργού (ή επί των πραγμάτων στην σελευκιδική ορολογία) Ερμεία από την Καρία, τους οδήγησαν στην αυτονόμηση από την Αντιόχεια. Σε αυτό βοήθησε ο Σελευκίδης στρατηγός της Μικράς Ασίας Αχαιός και ο ηγεμών της Μηδίας Ατροπατηνής (σημερινό Αζερμπαϊτζάν) Αρταβαζάνης. Παρά τις επανηλειμμένες προσπάθειες από μέρους των Σελευκιδών για την κατάπνιξη της εξέγερσης (στην αρχή με τους στρατηγούς Ζεύξι, Ξένωνα και Θεόδοτο Ημιόλιο και στην συνέχεια με τον Ξενοίτα), ο Μόλων τους συνέτριψε, επεκτείνοντας τις κτήσεις του από την Μηδία μέχρι και την Κτησιφώντα.
Η εκστρατεία εναντίον του Μόλωνος
Όταν ο Σελευκίδης βασιλιάς απεμπλάκη από το μέτωπο με την Κοίλη Συρία, έστρεψε την προσοχή του στις ανατολικές σατραπείες. Τότε ήταν που ο φθονερός Ερμείας φρόντισε με ψεύτικα στοιχεία να συκοφαντήσει τον ικανότατο στρατηγό του Αντιόχου Έπιγένη (κατηγορώντας τον για συνεργασία με τον Μόλωνα) και τον εξόντωσε με τη βοήθεια του φρούραρχου της Απαμείας Αλέξιδος. Ωστόσο η εκστρατεία του Αντιόχου ξεκίνησε. Αφού διέσχισε την βόρεια Μεσοποταμία, μοίρασε τον στρατό του (κατά την γνώμη του Ζεύξιδος) σε τρία μέρη για την εύκολη διάβαση του Τίγρη ποταμού. Στην προς νότο πορεία του έσπασαν τον πολιορκητικό κλοιό γύρω από την ασσυριακή πόλη Δούρα (την πολιορκούσε στρατηγός του Μόλωνα) και εντός 8 ημερών έφτασαν στην πόλη Απολλωνία.
Οι προετοιμασίες για την μάχη
Ο Μόλων αντιλαμβανόμενος την παρουσία του Σελευκιδικού στρατού και φοβούμενος μην πέσει στην παγίδα του Ζεύξιδος (να του αποκλειστεί δηλαδή η επάνοδος προς την Μηδία), γεφύρωσε τον Τίγρη και αποβίβασε τον στρατό του στην απέναντι όχθη. Είχε σκοπό τον ανταρτοπόλεμο από την ορεινή Απολλωνιάτιδα, από όπου θα ενεργούσε με τους περίφημους σφενδονήτες Κύρτιους (ίσως μηδικό φύλο και πρόγονοι των Κούρδων). Καθώς τα αντίπαλα στρατεύματα προχωρούσε το ένα εναντίον του άλλου, οι προφυλακές του Μόλωνος ήλθαν σε αψιμαχίες με τους Σελευκίδες ευζώνους και στην συνέχεια στρατοπέδευσαν σε απόσταση 40 σταδίων (8 χλμ.). Κατά την διάρκεια της νύκτας ο Μόλων μαζί με δέκα από τους καλύτερους στρατιώτες επέλεγε το καλύτερο ορεινό μέρος, από όπου θα εξαπέλυε την επίθεση κατά του Αντιόχου. Παραδόξως αυτοί αυτομόλησαν στο σελευκιδικό στρατόπεδο και απογοητευμένος ο σατράπης προξένησε κατά την επιστροφή του ταραχή στο στρατόπεδο ακουσίως. Μόλις και μετά βίας που κατόρθωσε να επαναφέρει την τάξη.
Η παράταξη των αντίπαλων στρατευμάτων
Έτοιμος ο βασιλιάς της Συρίας για μάχη, παρέταξε τον στρατό του με την εξής διάταξη: στο δεξιό κέρας τοποθέτησε τους ξυστοφόρους ιππείς με αρχηγό τον εμπειροπόλεμο Άρδυ. Δίπλα σε αυτούς ήταν σύμμαχοι Κρήτες και αμέσως μετά το κελτικό φύλο των Ριγοσάγων. Αριστερά από αυτούς τοποθέτησε τους υπόλοιπους Έλληνες μισθοφόρους που προσέφεραν πλάγια κάλυψη στην Μακεδονική φάλαγγα. Στο αριστερό κέρας ετάχθησαν οι εταίροι ιππείς με αρχηγούς τον Ερμεία και Ζεύξι. Επιπρόσθετα στα δύο άκρα διαμοιράστηκαν οι εφεδρείες από πεζικό και ιππικό με σκοπό να περικυκλώσουν τους αντιπάλους μόλις αρχίσει η μάχη. Σαν προκάλυψη του στρατεύματος τέθηκαν 10 ελέφαντες σε αραιά διαστήματα. Ο ίδιος ο Αντίοχος μπήκε επικεφαλής του δεξιού κέρατος και εμψύχωνε τους στρατιώτες. Αντίθετα ο καταπτοημένος Μόλων έβγαλε με ταραχή τον στρατό του. Μοίρασε το ιππικό του στο δεξιό και το αριστερό κέρας και συμπλήρωσε τα μεταξύ τους κενά με θυρεοφόρους Γαλάτες μαζί με τμήματα βαριάς οπλιτικής φάλαγγας. Πιο πέρα από τους ιππείς τοποθέτησε τους τοξότες και τους σφενδονήτες και σαν αντίδοτο προς τους ελέφαντες του Αντιόχου κάλυψε το μήκος της παρατάξεώς του με δρεπανηφόρα άρματα. Το αριστερό κέρας το εμπιστεύτηκε στον αδελφό του Νεόλαο και στο δεξιό ηγείτο ο ίδιος.
Η μάχη και οι συνέπειες που ακολούθησαν
Με την έναρξη της μάχης, το δεξιό κέρας του Μόλωνος κράτησε την συνοχή του απέναντι στο αριστερό σελευκιδικό κέρας του Ερμείου και Ζεύξιδος. Αντίθετα μόλις το κέρας του Νεολάου δέχθηκε την επίθεση του Αντιόχου, οι άνδρες του πρώτου αυτομόλησαν προς τους Σελευκίδες. Τότε ήταν που οι υπόλοιπες του σατράπη τράπηκαν σε φυγή αφήνοντάς τον περικυκλωμένο από τα βασιλικά στρατεύματα. Ο Μόλων για να αποφύγει την τιμωρία του Αντιόχου αυτοκτόνησε, όπως και η πλειοψηφία των στρατιωτών του.
Ο Νεόλαος που σώθηκε από την ήττα κατέφυγε στην Περσίδα (έδρα του αδελφού του Αλεξάνδρου), σκότωσε την γυναίκα και τα παιδιά του Μόλωνος και έδωσε τέλος στην ζωή του, όπως και ο Αλέξανδρος. Σαν παραδειγματική τιμωρία ο Αντίοχος σταύρωσε το πτώμα του Μόλωνος στην Καλλωνίτιδα (δυτική Μηδία), στους πρόποδες του όρους Ζάγρος. Στην συνέχεια επανέφερε τις χαμένες επαρχίες στην μακεδονική κυριαρχία, επιδεικνύοντας επιείκεια, ορίζοντας ως σατράπες της Μηδίας τον Διογένη, της Σουσιανής τον Απολλόδωρο και της Χαρακηνής (εκεί που εκβάλλουν οι ποταμοί Τίγρης και Ευφράτης) τον αρχιγραμματέα του Τύχωνα.
Πηγές
Πολυβίου Ιστορίαι
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
