.
Η Κρητική Επανάσταση του 1866-1869, υπήρξε από τις πιο σημαντικές από μια σειρά επαναστάσεων τον 19ο αιώνα στην Κρήτη ενάντια στην Οθωμανική κυριαρχία.
Οι χριστιανικοί πληθυσμοί του νησιού, είχαν επαναστατήσει και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες, όμως παρά τις σποραδικές επιτυχίες καταπνήγηκε. Το 1828 η Κρήτη πέρασε υπό τον έλεγχο του Αιγύπτιου ηγέτη, Μοχάμετ Άλη, αλλά το 1840 ξαναπέρασε υπό τον άμεσα έλεγχο της Υψηλής Πύλης. Το 1841 και το 1858 η Κρήτη επαναστάτησε και πάλι. Τελικά από το 1858 αναγνωρίστηκαν κάποια δικαιώματα στους Κρητικούς, όπως να οπλοφορούν, καθώς και σειρές κανονισμών σχετικά με το χριστιανικό δίκαιο και την απόλυτη ελευθερία της άσκησης της θρησκείας.
Σημαία που χρησιμοποιήθηκε κατά την πολιορκία του Αρκαδίου, με τα αρχικά: Κ (Κρήτη), Ε (Ένωσις), Ε (Ελευθερία), Θ (Θάνατος).
Καθώς σποραδικές συγκρούσεις συνεχίζονταν και το 1866 και οι εκκλήσεις του Οθωμανού Σουλτάνου δεν έφεραν κάποιο αποτέλεσμα, δημιουργήθηκαν ένοπλα τμήμαμτα. Η έναρξη της Επανάστασης ανακυρήχθηκε επίσημα στις 21 Αυγούστου 1866. Το ελληνικό κράτος εξέφρασε την συμπάθειά του προς την εξέγερση, όπως και ορισμένες άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Φιλελληνική κίνηση αναπτύχθηκε και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και εκδηλώθηκε, μεταξύ άλλων, με την αποστολή χρημάτων και όπλων για την ενίσχυση της κρητικής επανάστασης. Τη διαχείριση χρηματικών ποσών, που προέρχονταν από αμερικανικούς εράνους, προκειμένου να διατεθούν για την αγορά τροφίμων και ενδυμάτων, που αποστέλλονταν με αμερικανικά κυρίως πλοία στην Κρήτη, είχε αναλάβει ο αμερικανός φιλέλληνας Samuel Howe, ο οποίος είχε εγκατασταθεί στην Αθήνα.[1] Οι επαναστάτες κατάφεραν αρχικά να θέσουν υπό έλεγχο την κρητική ύπαιθρο.
Το Νοέμβριο του ίδιου έτους, οθωμανικές δυνάμεις πολιόρκησαν την Μονή Αρκαδίου, η οποία ήταν και το αρχηγείο των Επαναστατών. Εκτός από 259 πολιορκημένους στην Μονή είχαν βρει καταφύγιο και 700 γυναικόπαιδα. Μετά από ολιγοήμερες συγκρούσεις, οι οθωμανική πλευρά έσπασε τον αμυντικό κλοιό και εισήλθε. Εκείνη την στιγμή ο ηγούμενος της Μονής έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη, ανατινάζοντάς την. Το συγκεκριμένο περιστατικό προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση στην διεθνή κοινή γνώμη και απέχθεια προς την τούρκικη ηγεσία.
Ο απόηχος της Επανάστασης στην ποίηση των Ελλήνων Ρομαντικών
Η Επανάσταση των Κρητικών δεν άφησε ασυγκίνητους τους Αθηναίους και Επτανήσιους Ρομαντικούς. Ο Αχιλλέας Παράσχος αφήνει το πιο συμπαγές corpus ΄΄κρητικών΄΄ ποιημάτων: θούριοι, άσματα, επιγράμματα, ελεγεία, επικολυρικές συνθέσεις. Δεν διαφέρει καθόλου ο αδελφός του Γεώργιος Παράσχος.[2] Επίσης ο Δημήτρης Παπαρρηγόπουλος, ο Ιωάννης Καρασούτσας, ο Γεράσιμος Μαρκοράς, ο Ιούλιος Τυπάλδος, ο Παναγιώτης Πανάς. Η νεοελληνίστρια Αφροδίτη Αθανασοπούλου, δεν αποκλείει να έγραψαν ποίηματα για την Κρητική Επανάσταση (1866-1869) και οι Παναγιώτης Σούτσος και Αριστοτέλης Βαλαωρίτης[3]
Παραπομπές
↑ Ι. Π. Μαμαλάκης, Ο Samuel Howe και η κρητική επανάσταση του 1866, Κρητικά Χρονικά, τομ. 3 (1949),σελ. 506-518
↑ Kωστής Hλ. Παπαδάκης, H αρκαδική εποποιία στη ρομαντική ποίηση του IΘ’ αιώνα. «O Περίπλους του Aρκαδιού»· ένα άγνωστο ποίημα του κρητολάτρη ποιητή Γεωργίου Παράσχου, Κρητολογικά Γράμματα - Τόμ. 12, (1996),σελ.187-199
↑ Αφροδίτη Αθανασοπούλου, Ο απόηχος του Κρητικού αγώνα στην ποίηση των Ρομαντικών, στο:Ο Ρομαντισμός στην Ελλάδα-Επιστημονικό Συμπόσιο (12-13 Νοεμβρίου 1999), εκδ. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας(Σχολή Μωραΐτη), Αθήνα, 2001,σελ.31-53
Δείτε επίσης
Κρητική Επανάσταση (1897-1898)
Κρητική Επανάσταση
Βιβλιογραφία
Μαμαλάκης Ι. Π., Ο Samuel Howe και η κρητική επανάσταση του 1866, Κρητικά Χρονικά, τομ. 3 (1949),σελ. 506-518
Μαμαλάκης Ι.Π., Ο Πάνος Κορωναίος και η εκστρατεία του Ομέρ στο Λασίθι (από τα παρασκήνια του κρητικού αγώνα του 1866-9), Κρητικά Χρονικά, τομ. 5 (1951),σελ. 163-230
Τσατσαρωνάκη Κ. , Μια έκθεσις ωμοτήτων του 1866, Κρητικά Χρονικά, τομ.8 (1954),σελ. 7-43
Αθανασοπούλου Αφροδίτη, Ο απόηχος του Κρητικού αγώνα στην ποίηση των Ρομαντικών, στο:Ο Ρομαντισμός στην Ελλάδα-Επιστημονικό Συμπόσιο (12-13 Νοεμβρίου 1999), εκδ. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας(Σχολή Μωραΐτη), Αθήνα, 2001,σελ.31-53
Δετοράκης Θεοχάρης, "Το κεντρικό θεραπευτήριο στη Μεγάλη Κρητική επανάσταση του 1866-69", Παλίμψιστον, τ/χ. 5 (1987),σελ.185-203
Δετοράκης Θεοχάρης, Ένας άγνωστος αγωνιστής του 1866 (Με βάση δύο ανέκδοτα έγγραφα), Κρητολογία, τομ.3,(1976),σελ. 47-54
Παπαντωνάκης Γεώργιος, Η Διπλωματική ιστορία της Κρητικής Επανάστασης του 1866, εν Αθήναις, 1926
Σβορώνος Νικ., Η ανατολική πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων και η Κρητική Επανάσταση του 1866, Αριάδνη, τομ. Α΄ (1983),σελ. 308-319
Σημανδηράκη Ζαχαρένια, "Προκηρύξεις της Επανάστασης 1866-1869", Κρητολογικά Γράμματα, τομ. 12 ,(1996), 105-144
Παπαδάκης Kωστής, H αρκαδική εποποιία στη ρομαντική ποίηση του IΘ’ αιώνα. «O Περίπλους του Aρκαδιού»· ένα άγνωστο ποίημα του κρητολάτρη ποιητή Γεωργίου Παράσχου, Κρητολογικά Γράμματα - τόμ. 12, (1996),σελ.187-199
Aσπασία Παπαδάκη, Kατάλογος φονευθέντων Mυλοποταμιτών κατά τα έτη 1866-1867, Κρητολογικά Γράμματα - τόμ. 12, (1996),σελ. 165-171
Mανώλης E. Δετοράκης, O γιατρός Iωάννης Δάνδολος και το θεραπευτήριο των Σελλιών στην Eπανάσταση του 1866-69, Κρητολογικά Γράμματα, τόμ. 15/16 (1999-2000),σελ.133-143
Πηγές
Ιωάννα Διαμαντούρου, Η Κρητική Επανάσταση (1866-1869), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ.ΙΓ, (1977),σελ.253-277
Γρηγόριος Δαφνής, Η στάση των κυβερνήσεων Βούλγαρη -Δεληγιώργη και Κουμουνδούρου απέναντι στην Κρητική Επανάσταση, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ.ΙΓ, (1977),σελ.277-278
Εξωτερικές συνδέσεις
Νικολαος Τωμαδάκης, Η Κρητική Επανάστασις 1866-1869 (σύντομον ιστορικό διάγραμμαν μετά βιβλιογραφίας), Νέα Εστία, τομ. 80, τ/χ.944, (1966), σελ.1488-1502 [1]
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
