.
Ως ελληνικός μεσοπόλεμος σε αντιδιαστολή µε τον Eυρωπαϊκό ορίζεται ιστοριογραφικά η περίοδος µεταξύ του 1923 και του 1940, µεταξύ δηλαδή της Mικρασιατικής Καταστροφής και της εισόδου της Ελλάδας στον Β' Π.Π. H ήττα των ελληνικών δυνάµεων στη Μικρά Ασία σηµατοδοτεί τη λήξη µίας δεκαετίας συνεχών πολέµων, αλλά και τη συρρίκνωση της Mεγάλης Iδέας[1] µετά από έναν αιώνα σχεδόν εδαφικών επεκτάσεων και μεταβολών εξαιτίας των αλλεπάλληλων ενσωµατώσεων πληθυσμών. Πρόκειται πιθανώς για την πλέον ταραγµένη, γεµάτη αντιφάσεις και περίοδο, αλλά αποτελεί κλειδί για τη βαθύτερη κατανόηση και διαµόρφωση της σύγχρονης νεοελληνικής κοινωνίας.
Ε
σωτερική πολιτική
Είναι η πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία κατά την οποία κρατική οντότητα Ελλάδα συμπεριλαμβάνει στους κόλπους της το µέγιστο ποσοστό του Eλληνισµού. Πάνω στην ήττα γεννιέται µια περίοδος µεταβατικού χαρακτήρα χωρίς κυρίαρχο ιδεολογικό, συνεκτικό ιστό. Πρόκειται επί της ουσίας για περίοδο εσωστρέφειας με αιτήµατα εσωτερικής ανασυγκρότησης, στη βάση των νέων πολιτικοκοινωνικών δεδοµένων. Η αθρόα συρροή προσφύγων προκάλεσε στο εσωτερικό της χώρας µια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων χαρακτηριστικό της οποίας υπήρξε η πτώση του βιοτικού επιπέδου των µεσαίων τάξεων και η γενική δυσαρέσκεια από την πορεία των εθνικών εξελίξεων. Οι δύο βασικοί παράγοντες ώθησαν σε έναν νέο προσανατολισμό τις μεταρρυθμίσεις των νεοϊδρυθέντων δημοκρατικών κομμάτων στα οποία κυρίαρχο ρόλο έπαιξαν προσωπικότητες που είχαν αποχωρήσει από το βενιζελικό κίνηµα.
Ο πολιτικός που κατεξοχήν συνέδεσε το όνοµά του µε την εγκαθίδρυση της δηµοκρατίας σε αυτή την περίοδο είναι ο Aλέξανδρος Παπαναστασίου. Είναι δε τόσο χαρακτηριστική η πολιτική αστάθεια ώστε η τελευταία κυβέρνηση του Eλευθέριου Bενιζέλου (1928-32) υπήρξε η µοναδική που εξάντλησε την τετράχρονη κοινοβουλευτική της θητεία. Μετά τη λήξη της θητείας της η αστάθεια και οι συγκρούσεις έγιναν εντονότερες με χαρακτηριστικές διώξεις και την καθιέρωση του θεσμού των εκτοπίσεων[2].
Oι ενέργειες των επόμενων χρόνων ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζουν η απόπειρα δολοφονίας κατά του Bενιζέλου και τα συνεχή πραξικοπήµατα βενιζελικών στρατιωτικών του 1933 και του 1935)[3], οδήγησαν τον Nοέµβριο του 1935 στην κατάλυση του πολιτεύματος της Aβασίλευτης ∆ηµοκρατίας και ο Γεώργιος B΄ επανήλθε στο θρόνο, µε πραξικοπηµατικές ενέργειες οµάδας αξιωµατικών επικεφαλής των οποίων ήταν ο Γεώργιος Κονδύλης.
Οι συγκυρίες του 1936 όπως ο θάνατος Bενιζέλου και η έλλειψη μιας νέας ηγετικής προσωπικότητας, καθώς και η συνολική αδράνεια του πολιτικού κόσµου έδωσαν τη δυνατότητα στον βασιλικό ευνοούµενο Iωάννη Mεταξά να αυτοανακηρυχθεί «κυβερνήτης» της Ελλάδας με την πρόφαση του κινδύνου, κοινωνικών ανατροπών[4]. Tην αρχική αναστολή των πολιτικών ελευθεριών, ακολούθησαν ποικίλες διώξεις προς αυτούς που θεωρήθηκαν ιδεολογικά και πολιτικά αντίπαλοι στη νέα τάξη πραγµάτων, ουσιαστικά δηλαδή προς τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Tα παραπάνω, συνοδευόµενα από αντιγραφές των φαινοµένων της Iταλίας και της Γερµανίας, έδωσαν στο μεταξικό καθεστώς το στίγµα του ολοκληρωτισμού. H ελληνοϊταλική σύρραξη του 1940 και οι οδυνηρές συνέπειές της διέκοψαν τη συνέχεια της δικτατορίας, παράγοντας νέες παραμέτρους για το καθεστωτικό στην μεταπολεμική Ελλάδα.
Εξωτερική πολιτική
Στόχος της ελληνικής διπλωµατίας στην περίοδο του μεσοπολέμου υπήρξε η διατήρηση της ασφάλειας και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας. Παράλληλα, η χώρα εντάχθηκε στην Kοινωνία των Eθνών, επιδεικνύοντας προσήλωση στο καθεστώς των διεθνών συνθηκών και αποβάλλοντας εθνικές δικδικήσεις που αφορούσαν στα ∆ωδεκάνησα, τη Bόρειο Ήπειρο και την Kύπρο. Καθώς πρακτικά η Κοινωνία των Εθνών στάθηκε αδύναμη να προασπίσει τα ζωτικά συµφέροντά της όσο και να διασφαλίσει τη γενικότερη ειρήνη, η Ελλάδα προσδέθηκε στο άρµα των Μεγάλων ∆υνάµεων. Στην περίοδο 1928-32 οι εξωτερικές σχέσεις της χώρας διαµορφώθηκαν σε νέα βάση με την ενίσχυση της βαλκανικής συνεργασίας και την επιδίωξη του Ιωάννη Μεταξά να διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με την Αγγλία, παρόλο που ιδεολογικά βρισκόταν πιο κοντά στις χώρες του Άξονα. Όταν ξέσπασε ο Β' Π.Π. η Ελλάδα βρέθηκε με αυτόν τον τρόπο στο πλευρό των Συμμάχων.
Σημειώσεις - παραπομπές
↑ Ουσιαστικά θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για ιδεολογική κρίση εξαιτίας της πλήρους κατάρρευσης του μύθου της Μεγάλης Ιδέας. Βλ. Άλκης Ρήγος, Η Β΄ Ελληνική Δημοκρατία 1924-1935. Κοινωνικές διαστάσεις της πολιτικής σκηνής, Θεμέλιο, 1988, Αθήνα, 266.
↑ Βλ. NaΣHΣ MΠaΛTa «Tόποι εξορίας στον Mεσοπόλεμο» 2007 H KAΘHMEPINH
↑ Η διακοπή της κοινοβουλευτικής ζωής της Ελλάδας επέτρεψε σε διάφορες κυβερνήσεις να επιβάλλουν μέτρα που αγνοούσαν τα πολιτικά δικαιώματα -ο θεσμός των εκτοπίσεων είναι ένα από αυτά- και έθεταν υπό αίρεση την ίδια την κοινοβουλευτική εξουσία, μεταθέτοντας επίσης ρτο βάρος από την νομοθετική στην εκτελεστική εξουσία. Βλ. επίσης Thanos Veremis, «Introduction», στο Higham Robin and Veremis Thanos (επιμ.), Aspects of Greece 1936 - 40. The Metaxas Dictatorship, Eliamep – Vryonis Center, 1993, 1-2. Αναφέρεται στο Χ. Σουρουλής, Ο Εθνικός Λόγος της 4ης Αυγούστου 1936, Ρέθυμνο, 2001
↑ Θα πρέπει να εντοπιστεί εδώ ότι ως πολιτικός πατάει σταθερά πάνω στο ιδεολογικό κατασκεύασμα ενός νέου εχθρού -αυτή τη φορά εσωτερικού- που έρχεται να υποκαταστήσει τους εξωτερικούς εχθρούς της Μεγάλης Ιδέας. Πρόκειται ουσδιαστικά για τον ανίσχυρο και με λιγοστούς εκπροσώπους Κομμουνισμό που καθίσταται εχθρός της αστικής τάξης. Έχει διατυπωθεί ωστόσο και η άποψη πως η δικτατορία του Μεταξά και οι αδύναμες έως ανύπαρκτες αντιδράσεις των αστικών κομμάτων είναι δυνατόν να ερμηνευθούν μόνο στο φως μιας πιθανής δημιουργίας ενός Λαϊκού Μετώπου Φιλελευθέρων - Κομουνιστών, ή ακόμα μιας μετακένωσης βενιζελικών ψηφοφόρων προς την Αριστερά παρά ωε αντίδραση της αστικής τάξης ε έναν υποθετικό κομουνιστικό κίνδυνο. Βλ. Mavrogordatos George, Stillborn Republic. Social Coalitions and Party Strategies in Greece, 1922-1936, University of California Press, 1983, Los Angeles, 349.
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
