Η Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση[1][2][3] ή Εθνικοσοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση[4][5][6] ή Ελληνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση[7][8] (ΕΣΠΟ) ήταν εθνικοσοσιαλιστική οργάνωση που έδρασε την περίοδο της Κατοχής. Υπέστη συντριπτικό πλήγμα από το σαμποτάζ της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ με την ανατίναξη των κεντρικών γραφείων της στην γωνία Γλάδστωνος και Πατησίων τον Σεπτέμβριο του 1942.
Ίδρυση της ΕΣΠΟ
Πρώτος αρχηγός της οργάνωσης ήταν ο ιατρός Γεώργιος Βλαβιανός που παραιτήθηκε όταν προέκυψαν εσωτερικές αντιθέσεις στην οργάνωση μεταξύ Γερμανόφιλων και Ιταλόφιλων. Μετά την εσωτερική διαμάχη, αρχηγός της οργάνωσης αναδείχτηκε από την Γερμανόφιλη πτέρυγα ο επίσης ιατρός Σπύρος Στεροδήμας. Μια από τις κύριες δράσεις τους ήταν η λεηλασία της συναγωγής στη οδό Μελιδόνη στο Θησείο από το τμήμα νεολαίας της ΕΣΠΟ (Τμήμα Πρωτοπόρων Νέων) καθώς και η κατάδοση κομμουνιστών στις αρχές. Με την ΕΣΠΟ συνεργάστηκε στενά ο Γεώργιος Μερκούρης. Η σφραγίδα της οργάνωσης ήταν η ελληνική σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό.[9] Ενώ στα γραφεία της οργάνωσης κυμάτιζε η γερμανική, η ελληνική, η ιταλική και η ιαπωνική σημαία.[εκκρεμεί παραπομπή]
Κύριος στόχος της ΕΣΠΟ ήταν η στρατολόγηση Ελλήνων για να δημιουργηθεί ελληνική λεγεώνα ώστε να αποτελέσει τμήμα πολυεθνικού τμήματος των Waffen-SS στον πόλεμο εναντίον της ΕΣΣΔ. Τα σχέδια διακόπηκαν καθώς υπήρξε βέτο από την ιταλική κατοχική δύναμη[10].
Ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ
Πολλά στελέχη[11] της και ο αρχηγός της σκοτώθηκαν (29 μέλη της ΕΣΠΟ σκοτώθηκαν 27 μέλη τραυματίστηκαν ενώ έξι Γερμανοί τραυματίστηκαν ελαφρά[12]), όταν η ομάδα αντιστασιακών της ΠΕΑΝ ανατίναξε τα κεντρικά γραφεία της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας. Ο θάνατός του αρχηγού της, σήμανε ουσιαστικά το τέλος της ΕΣΠΟ. Μετά την ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ, στις 22 Σεπτεμβρίου 1942, η Γκεστάπο συνέλαβε δέκα εξέχοντες Εβραίους, σε αντίποινα για την έκρηξη.[13]
Μετά την έκρηξη
Αρχηγοί της ΕΣΠΟ μετά την ανατίναξη των γραφείων της ανέλαβαν ο φιλόσοφος Αριστείδης Ανδρόνικος[10] και ο δημοσιογράφος Γεώργιος Τριαντόπουλος. Η οργάνωση στεγάστηκε στην οδό Σταδίου και αργότερα στην οδό Ακαδημίας. Πριν την σύλληψη των μελών της ΠΕΑΝ, η οργάνωση στόχευε στην εκτέλεση του αρχηγού της ΕΣΠΟ Καλλιθέας και στην ανατίναξη των γραφείων της ίδιας συνοικίας.
Τα μέλη της ΕΣΠΟ στην Απελευθέρωση
Δύο μέλη της ΕΣΠΟ εκτελέστηκαν από τον ΕΛΑΣ στα Δεκεμβριανά[εκκρεμεί παραπομπή]. Αρκετά μέλη της ΕΣΠΟ καταδικάστηκαν μετά την Απελευθέρωση, αλλά αφέθηκαν ελεύθερα μέσα στα πλαίσια του εμφυλιακού κράτους.
Παραπομπές
ΠΕΑΝ (1941-1945): Πανελλήνιος Ένωση Αγωνιζόμενων Νέων Ευάνθης Χατζηβασιλείου Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, 2004 σελ 13
Γρηγοριάδης, Σόλων Ν. (1982). Συνοπτική ιστορία της Εθνικής Αντίστασης, 1941-1944. σελ. 157.: «Το τρίτο χτύπημα δόθηκε την 22 Σεπτεμβρίου εναντίον της κυριότερης προδοτικής οργάνωσης ΕΣΠΟ (Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργανωσις).»
Αρώνης, Παναγιώτης Γ. (2006). Εμφύλιος, η άλλη όχθη, μαρτυρίες. Γόρδιος. σελ. 177.
Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, Μιχάλης Λυμπεράτος, "Οι οργανώσεις της Αντίστασης" Τόμος Γ', Μέρος Β' Κατοχή - Αντίσταση, 2007, εκδόσεις Βιβλιόραμα σελ 50
ΠΕΑΝ ΟΙ ΒΟΜΒΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΣΤΑΘΗΣ ΤΟΥΡΝΑΚΗΣ (ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ "ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ") ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ 2010 σελ 25
Αρχεία Εθνικής Αντίστασης (1941-1944). Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. 1998. σελ. 183. ISBN 9607897358.: «...ανατίναξις του κτιρίου της προδοτικής Οργανώσεως Ε.Σ.Π.Ο. (ΕθνικοΣοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωσις) εχούσης ως σκοπόν αυτής την στρατολογία Λεγεώνος Ελλήνων Εθελοντών διά το Ανατολικόν Μέτωπο»
Αρχεία Εθνικής Αντίστασης (1941-1944). Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. 1998. σελ. 60.: «Ε. Σ. Π. Ο. (Ελληνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωσις) Είναι οργάνωσις φασιστική. Εστρατολόγησε τους αισχροτέρους και επικινδυνοδεστέρους χαφιέδες προς αντιμετώπισιν των λαϊκών εξεγέρσεων...»
Χρηστίδης, Χριστόφορος Χρ. (1971). Χρόνια Κατοχής, 1941-1944. σελ. 555.: «όπου είταν η έδρα τής ΕΣΠΟ (Ελληνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωσις) που αποτελούσε τον πυρήνα για τον σχηματισμό «ελληνικής λεγεώνας»,»
ΑΡΧΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΓΕΝ. ΕΠΙΤ. ΣΤΡΑΤΟΥ ΔΝΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΡΑΤΟΥ ΤΟΜΟΣ 7ος ‘‘Αντιστασιακές Οργανώσεις Εσωτερικού’’ ΑΘΗΝΑ 1998, "ΕΣΠΟ"
Χονδροματίδης, Ιάκωβος Περ. (2001). Η μαύρη σκιά στην Ελλάδα Εθνικοσοσιαλιστικές και φασιστικές οργανώσεις στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και της Κατοχής (1941-1944). Περισκόπιο.
Karavis, Stylianos-Periklis (2015, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)), Η ιταλική κατοχή στην Ελλάδα (1941-1943): η πολιτική επιβολής και καταστολής από την ΧΙ στρατιά σελ 230-2
Χατζηβασιλείου, Ευάνθης (2004). ΠΕΑΝ (1941-1945): Πανελλήνιος Ένωση Αγωνιζόμενων Νέων. Αθήνα: Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων. σελ. 114. ISBN 9789608351059.
Vallianatos, Markos (12 Μαρτίου 2014). The untold history of Greek collaboration with Nazi Germany (1941-1944). Lulu.com. ISBN 9781304845795.
[απόκρυψη]π • σ • ε Η Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
Βαλκανική Εκστρατεία
1940–41
Ελληνοϊταλικός Πόλεμος
(1940-1941)
Μάχες
Πίνδος
Ελαία-Καλαμάς
Κορυτσά
Άγιοι Σαράντα
Μόροβα-Ιβάν
Χειμάρα
Κλεισούρα
Τρεμπεσίνα
Εαρινή επίθεση
Διοικητές
Βασίλειο της Ελλάδας
Ιωάννης Μεταξάς
Αλέξανδρος Παπάγος
Χαράλαμπος Κατσιμήτρος
Κωνσταντίνος Δαβάκης
Ιωάννης Πιτσίκας
Italy (1861-1946) Ιταλία
Μπενίτο Μουσολίνι
Σεμπαστιάνο Βισκόντι Πράσκα
Ουμπάλντο Σοντού
Ούγκο Καβαλλέρο
Κάρλο Τζελόζο
Γερμανική εισβολή
Μάχες
Οχυρά γραμμής Μεταξά
Βεύη
Πέρασμα της Κλεισούρας
Θερμοπύλες
Κρήτη
Διοικητές
Βασίλειο της Ελλάδας
Αλέξανδρος Παπάγος
Γεώργιος Τσολάκογλου
Ηνωμένο Βασίλειο Βρετανική Αυτοκρατορία & Κοινοπολιτεία
Χένρυ Μαίητλαντ Γουίλσον
Τόμας Μπλέημυ
Μπέρναρντ Φρέυμπεργκ
1935 Γερμανία
Βίλχελμ Λιστ
Κουρτ Στουντέντ
Κατοχή και Αντίσταση
Δυνάμεις κατοχής
Πρόσωπα
1935 Γερμανία
Γκύντερ Άλτενμπουργκ
Χέρμαν Νόιμπαχερ
Βάλτερ Σιμάνα
Αλεξάντερ Λερ
Χέλμουτ Φέλμυ
Φρίντριχ-Βίλχελμ Μύλλερ
Αλεξάντερ Αντράε
Μπρούνο Μπρόιερ
Italy (1861-1946) Ιταλία
Αντζέλικο Κάρτα
Πελεγκρίνο Γκίτζι
Κάρλο Τζελόζο
Πιέρο Παρίνι
Βουλγαρία Βουλγαρία
Άντον Κάλτσεφ
Ωμότητες
Αλικιανός
Δοξάτο
Δράμα
Κερδύλια
Κομμένο
Καλάβρυτα
Δίστομο
Δομένικο
Δράκεια
Κάνδανος
Κεφαλλονιά
Κοντομαρί
Κύργια
Μεσόβουνο
Ξηροκρήνη Θεσσαλονίκης
Προσοτσάνη
Πύργοι
Βιάννος
Ολοκαύτωμα του Κέδρους
Κλεισούρα
Σκοπευτήριο Καισιαριανής
Μουσιωτίτσα
Χορτιάτης
Χωριστή
Ολοκαύτωμα
Μεγάλος Λιμός
Δωσίλογοι
Πρόσωπα
Γεώργιος Τσολάκογλου
Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος
Ιωάννης Ράλλης
Αθανάσιος Χρυσοχόου
Σωτήριος Γκοτζαμάνης
Γεώργιος Πούλος
Γεώργιος Μερκούρης
Ιωάννης Πλυτζανόπουλος
Νικόλαος Κουρκουλάκος
Διονύσιος Παπαδόγγονας
Αλκιβιάδης Διαμάντης
Τάκης Μακεδόνας
Κυριάκος Παπαδόπουλος
Οργανώσεις
Ελληνική Πολιτεία
Τάγματα Ασφαλείας
ΕΣΠΟ
ΕΕΕ
Ελληνικό Εθνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα
Οργάνωση «Χ»
ΕΕΣ
ΕΑΣΑΔ
Αποσχιστές
«Ρωμαϊκή Λεγεώνα»
Οχράνα
Ξιλία
Ωμότητες
Πογκρόμ κατά των αναπήρων
Παραμυθιά
Καισαριανή
Κοκκινιά
Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο
(EAM)
Πρόσωπα
Άρης Βελουχιώτης
Στέφανος Σαράφης
Γεώργιος Σιάντος
Γιάννης Ιωαννίδης
Ανδρέας Τζήμας
Αλέξανδρος Σβώλος
Ηλίας Τσιριμώκος
Μάρκος Βαφειάδης
Κόμματα
ΚΚΕ
ΣΚΕ
ΑΚΕ
ΕΛΔ
Οργανώσεις
ΕΛΑΣ
Ε.ΕΛΑΣ
ΕΛΑΝ
ΕΠΟΝ
Ε.Α.
Ε.Π
ΟΠΛΑ
ΣΝΟΦ
Επιχειρήσεις
Δράμα
Ρέκα
Μικρό Χωριό
Γοργοπόταμος
Φαρδύκαμπος
Σαραντάπορο
Πόρτα (en)
Αφοπλισμός μεραρχίας Πινερόλο
Στείρι
Αμφιλοχία
Βαλτέτσι
Αγορέλιτσα
Καλαμάτα
Μελιγαλάς
Κιλκίς
Ηλεκτρική
Ωμότητες
Κόκκινη τρομοκρατία
Διάλυση του 5/42
Μελιγαλάς
Νταλαμάνι
Μη-ΕΑΜική αντίσταση
Πρόσωπα
Ναπολέων Ζέρβας
Γεώργιος Καρτάλης
Δημήτριος Ψαρρός
Κομνηνός Πυρομάγλου
Κώστας Περρίκος
Βασίλειος Σαχίνης
Πετρακογιώργης
Μανώλης Μπαντουβάς
Αντών Τσαούς
Λέλα Καραγιάννη
Κίτσος Μαλτέζος
Οργανώσεις
ΕΔΕΣ
ΕΚΚΑ
ΥΒΕ/ΠΑΟ
ΠΕΑΝ
ΕΟΚ
Ε.Σ.
ΜΑΒΗ
Άλλες
Επιχειρήσεις
Ανατίναξη της ΕΣΠΟ
Γέφυρα του Γοργοποτάμου
Φαρδύκαμπος
Αγία Κυριακή
Μηλιά
Σκάλα Παραμυθιάς
Ξηροβούνι
Μενίνα
Δωδώνη
Γέφυρα Παπάδων
Απαγωγή του Κράιπε
Ωμότητες
Εκδίωξη των Τσάμηδων
Βρετανική αποστολή
στην Ελλάδα (SOE)
Πρόσωπα
Έντι Μάγιερς
Κρις Γούντχαουζ
Πάτρικ Λη Φέρμορ
Μπιλ Στάνλευ Μος
Ντέηβιντ Γουάλλας
Ντον Στοτ
Νίκολας Χάμοντ
Ρούφους Σέπαρντ
Επιχειρήσεις
Επιχείρηση Albumen
Γέφυρα του Γοργοπόταμου
Επιχείρηση Ζώα
Γέφυρα του Ασωπού
Απαγωγή του Κράιπε
Σαμποτάζ της Δαμάστας
Κυβέρνηση του βουνού
Γεγονότα
Εκλογές ΠΕΕΑ 1944
Οργανώσεις
Εθνικό Συμβούλιο
Πρόσωπα
Αλέξανδρος Σβώλος
Ευριπίδης Μπακιρτζής
Δημήτρης Γληνός
Εξόριστη κυβέρνηση
Γεγονότα
Ελ Αλαμέιν
Δωδεκάνησα
Κίνημα του Απριλίου 1944
Ρίμινι
Πρόσωπα
Γεώργιος Β΄
Εμμανουήλ Τσουδερός
Παναγιώτης Κανελλόπουλος
Μονάδες
3η Ορεινή Ταξιαρχία
Ιερός Λόχος
Βασίλισσα Όλγα
Αδρίας
Κατσώνης
Παπανικολής
13 ΜΕΒ
335 Μοίρα
336 Μοίρα
Προς τον Εμφύλιο
Γεγονότα
Σύμφωνο των Εθνικών Ομάδων
Κοινό Γενικό Στρατηγείο Ανταρτών
Ενδοαντιστασιακές συγκρούσεις
Συμφωνία της Πλάκας
Συνέδριο του Λιβάνου
Συμφωνία της Καζέρτας
Συμφωνία των ποσοστών
Απελευθέρωση
Δεκεμβριανά
Εθνικιστικό συλλαλητήριο της 14ης Ιανουαρίου
Συμφωνία της Βάρκιζας
Λευκή τρομοκρατία
ΝΟΦ
Πρόσωπα
Ρόναλντ Σκόμπι
Γεώργιος Παπανδρέου
Παναγιώτης Σπηλιωτόπουλος
Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός
Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
