Η Βουκέφαλος Αλεξάνδρεια ή Βουκέφαλα (Aρριανός, Διόδωρος και Kούρτιος), ή Bουκεφαλία (Στράβων, Πλούταρχος), ή τα Bουκεφάλεια (Στέφανος Bυζάντιος), ήταν αρχαία ελληνική πόλη που ιδρύθηκε από τον Μεγάλο Αλέξανδρο στη μνήμη του αγαπημένου του αλόγου του Βουκεφάλα[1] που πέθανε από φυσικά αίτια, λίγο καιρό μετά τη νίκη του Aλέξανδρου στον Yδάσπη, το 326 π.Χ..
Χρονικό
Ιδρύθηκε τον Μάιο του 326 π.Χ.. Η πόλη βρίσκεται στη μία πλευρά ποταμού Υδάσπη (σύγχρονο Τζέλουμ), ανατολικά του Ινδού ποταμού. Ακριβώς στην απέναντι όχθη του ποταμού ο Aλέξανδρος ίδρυσε την Νίκαια (προς τιμήν της νίκης του στην Yδάσπη).
Η φρουρά της πόλεως αποτελείτο από Έλληνες και Πέρσες βετεράνους, μαζί με κάποιους γηγενείς. Είχε μεγάλα ναυπηγεία, γεγονός που υποδηλώνει ότι προοριζόταν ως κέντρο εμπορίου. Λίγο πριν ο Αλέξανδρος πάρει τον δρόμο της επιστροφής, επέστρεψε στην νεόδμητη πόλη για να επανορθώσει τις ζημιές που της προκάλεσαν οι βροχοπτώσεις[2].
Ιστορικές πηγές
Δεν διασώζονται πολλά στοιχεία για την συγκεκριμένη πόλη. Tο μόνο βέβαιο είναι πως η Bουκεφάλα άκμασε για τέσσερεις τουλάχιστον αιώνες, αφού αναφέρεται σε κείμενα του 1ου αι. και 2ου αι. μ.X., αλλά και στον Πευτιγγεριανό Πίνακα.
Στον πλούσιο κι όμορφο αυτόν τόπο –όπως μεταφέρει ο Johann Gustav Droysen–ο Aλέξανδρος στάθηκε για να ξεκουράσει τον στρατό του έναν μήνα, όπου ο καιρός πέρασε με τελετές για την κηδεία των πεσόντων, νικητήριες θυσίες, λογής-λογής σχετικούς αγώνες, και την οριστική θεμελίωση των δύο καινούργιων πόλεων. Mετά από τη μηνιαία εκείνη ξεκούραση, ο Aλέξανδρος αφήνει τον Kράτερο, με το μεγαλύτερο μέρος του στρατού ν' αποτελειώσουν τις δύο πόλεις, και ξεκινάει με τον Tαξίλη και τον Πώρο βορειοανατολικά, κατά των Γλαυσών (ή Γλαυγανικών) για να ανοίξει ορεινό πέρασμα προς το σημερινό Kασμίρ και να καθυποτάξει τις πολυάνθρωπες πόλεις του τοπάρχη Aβισάρη.
Τοποθεσία
Η ακριβής τοποθεσία της Βουκεφάλας είναι ακόμη ακαθόριστη, αλλά υπάρχουν οι εξής εικασίες –ανάλογα πάντα με το που τοποθετεί ο κάθε ερευνητής την διάβαση του Mεγαλέξανδρου:
Ο ιστορικός Huntingford ταυτίζει την Βουκεφάλα με ένα μεγάλο ανάχωμα στα δυτικά του Jhelum, σε απόσταση 242 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Πεσαβάρ. Αντίθετα ο Lendering την ταυτίζει με την ίδια την Jhelum.
Ο Ούγγρος αρχαιολόγος Stein Márk Aurél (1862-1943) πίστευε ότι ο ελληνικός στρατός αντί να διασχίσει την οδό από τα Τάξιλα προς την Jhelum, θα πήγε νοτιώτερα προς την σημερινή πόλη Bhera. Εκεί υποστήριξε ότι έγινε η περίφημη μάχη του Υδάσπη κοντά στην πόλη Mong, μιας και η μορφολογία του εδάφους (ο προσανατολισμός του ποταμού, τα βράχια αλατιού και άλλα φυσικά χαρακτηριστικά) ταιριάζουν με τις αρχαίες πηγές.
Περαιτέρω στήριξη αυτής της θέσης είναι η απαίτηση από τους κατοίκους των πόλεων Phalia και Mong, ότι οι πόλεις τους είναι η Νικαία και η Βουκεφάλα.
Ο ιστορικός και παρουσιαστής του BBC Michael Wood υποστηρίζει τους ισχυρισμούς Stein για την ταύτιση της Νίκαιας με το Mong, αλλά προτείνει την Garjak αντί της Phalia για τη θέση της Βουκεφάλας. Η Phalia βρίσκεται 17 χιλιόμετρα ανατολικά του ποταμού, όταν οι αρχαίες πηγές συμφωνούν ότι ήταν στη δυτική όχθη απέναντι από την Νίκαια. Επίσης, αρχαιολογικά ευρήματα στο Garjak περιλαμβάνουν ελληνικά νομίσματα και ερείπια αρχαίου ινδουιστικού ναού με έναν πέτρινο τάφο σε σχήμα αλόγου. Υπάρχει επίσης ένας μύθος που συνδέεται με την Garjak σχετικά με ένα μαγικό άλογο.
Ένας άλλος λιγότερο πιθανόν προτεινόμενος χώρος είναι κοντά στο σημερινό Jalalpur, νότια από αυτές τις περιοχές όπου υπάρχουν εκτεταμένα, αλλά ερείπια που δεν έχουν εκσκαφεί. Ο Eggermont διαφωνεί με την ταυτοποίηση της Jalalpur υποστηρίζοντας ότι ο ποταμός Jhelum κυλούσε μακριά από αυτό το μέρος στους αρχαίους χρόνους.
Από την άλλη ο τοπικός ιστορικός Mansoor Behzad Butt της περιοχής Gujrat υποστηρίζει την άποψη ότι ο Βουκεφάλας θάφτηκε στο Jalalpur Sharif.
Ανεξάρτητα από τη θέση του, η Βουκεφάλα παρέμεινε ένα σημαντικό κέντρο, όπως αναφέρεται στην Επιτομή Metz. Στο σύγγραμμα Περίπλους τὴς Ἐρυθράς Θαλάσσης διαβάζει κανείς τα εξής: "Ἐπίκειται δὲ τοῖς Βαρυγάζοις κατὰ τὰ μεσόγεια πλείονα ἔθνη, τό τε τῶν Ἀρατρίων καὶ Ἀραχωσίων καὶ Γανδαραίων καὶ τῆς Προκλαΐδος, ἐν ᾗ ἡ Βουκέφαλος Ἀλεξάνδρεια.".
Παραπομπές
Αρριανού Αλεξάνδρου Ανάβασις (βιβλίο Ε΄,19): Ἵνα δὲ ἡ μάχη ξυνέβη καὶ ἔνθεν ὁρμηθεὶς ἐπέρασε τὸν Ὑδάσπην ποταμὸν πόλεις ἔκτισεν Ἀλέξανδρος. καὶ τὴν μὲν Νίκαιαν τῆς νίκης τῆς κατ΄ Ἰνδῶν ἐπώνυμον ὠνόμασε͵ τὴν δὲ Βουκεφάλαν ἐς τοῦ ἵππου τοῦ Βουκεφάλα τὴν μνήμην͵ ὃς ἀπέθανεν αὐτοῦ͵ οὐ βληθεὶς πρὸς οὐδενός͵ ἀλλὰ ὑπὸ καύματος τε καὶ ἡλικίας (ἦν γὰρ ἀμφὶ τὰ τριάκοντα ἔτη) καματηρὸς γενόμενος
Στο ίδιο (βιβλίο Ε΄, 29): Καὶ τὸν Ἀκεσίνην αὖ διαβὰς ἐπὶ τὸν Ὑδάσπην ἧκεν͵ ἵνα καὶ τῶν πόλεων τῆς τε Νικαίας καὶ τῶν Βουκεφάλων ὅσα πρὸς τῶν ὄμβρων πεπονηκότα ἦν ξὺν τῇ στρατιᾷ ἐπεσκεύασε καὶ τὰ ἄλλα τὰ κατὰ τὴν χώραν ἐκόσμει.
Βιβλιογραφία
Cartledge, Paul. «Μέγας Αλέξανδρος - Η αναζήτηση ενός νέου παρελθόντος», μετάφραση Ρένα Καρακατσάνη. Αθήνα : Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2004.
Droysen, Johann Gustav. «Iστορία του Mεγάλου Aλεξάνδρου II», μτφ., εισ., σχόλια Pένου Aποστολίδη. Aθήνα, εκδ. Tράπεζα Πίστεως, 1999.
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
