Προβάλινθος

Ελλάδα

Η Προβάλινθος (αρχαία ελληνικά: Προβάλινθος), (ο δήμος: Προβαλίνθου) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Πανδιονίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).

Τοποθεσία του αρχαίου δήμου

Ο δήμος της Προβαλίνθου, ήταν δήμος της Παραλίας[α]. Σύμφωνα με τη διαδρομή που αναφέρει ο Στράβων μετά το Σούνιο ακολουθούσαν οι Θόρικος, Ποταμὸς, Πρασιὰ, Στειριὰ, Βραυρώνα, όπου βρισκόταν το ιερό της Βραυρωνίας Αρτέμιδος, οι Αλαί αι Αραφηνίδες, όπου βρισκόταν το ιερό της Ταυροπόλου Αρτέμιδος ο Μυρρινούς και κατόπιν η Προβάλινθος, ενώ στη συνέχεια αυτής ακολουθούσε ο Μαραθώνας{{efn|[...] "Κάμψαντι δὲ τὴν κατὰ τὸ Σούνιον ἄκραν ἀξιόλογος δῆμος Σούνιον, εἶτα Θόρικος, εἶτα Ποταμὸς δῆμος οὕτω καλούμενος, ἐξ οὗ οἱ ἄνδρες Ποτάμιοι, εἶτα Πρασιὰ Στειριὰ Βραυρών, ὅπου τὸ τῆς Βραυρωνίας Ἀρτέμιδος ἱερόν, [Ἁλαὶ Ἀραφη]νίδες, ὅπου τὸ τῆς Ταυροπόλου, Μυρρινοῦς Προβάλινθος Μαραθών". [...][2]. Ο δήμος ήταν ανάμεσα στο Πεντελικό όρος και την Πάρνηθα και αν και δεν έχει ταυτιστεί επακριβώς η περιοχή του, θεωρείται σύμφωνα με κάποιους ερευνητές ότι βρίσκεται είτε σε περιοχή κοντά στην Νέα Μάκρη[β], είτε κοντά στο Πικέρμι, στη θέση Βελανιδιά, είτε στους πρόποδες του βουνού Αργαλίκι,[4][γ] ή σύμφωνα με τον John S. Traill νοτιοανατολικά του Βρανά,[6] ο οποίος υπάγεται διοικητικά σήμερα στον Δήμο Μαραθώνος.
Μέλος της Τετράπολης
Κύριο λήμμα: Ιωνική Τετράπολις

Η Προβάλινθος ήταν επίσης μια από τις τέσσερις πόλεις της Τετράπολης[δ] ή Υττηνίας[ε] της Αττικής, η οποία με τη σειρά της αποτελούσε μια από τις δώδεκα περιφέρειες-πόλεις της Δωδεκάπολης Κεκροπίας. Ο Στράβων, αναφερόμενος στον ιστορικό Φιλόχορο και το έργο του «Ατθίς» (ή Ατθίδες ή Ιστορίαι) λέει ότι η Τετράπολις (Οινόη, Προβάλινθος, Τρικόρυθος, Μαραθών) ήταν μια από τις δώδεκα πόλεις, οι οποίες ιδρύθηκαν στην Αττική από τον μυθικό βασιλιά της Αθήνας, Κέκροπα και αργότερα ο Θησέας την ένωσε με την πόλη της αρχαίας Αθήνας[ζ]. Στη συνέχεια η Προβάλινθος έγινε ένας από τους δήμους της Αττικής και ανήκε στην Πανδιονίδα φυλή, αν και κάποιες πηγές, ίσως εσφαλμένα, την αναφέρουν ως μέλος της Αιαντίδας φυλής[η], πιθανώς επειδή οι υπόλοιπες τρεις πόλεις (Οινόη, Τρικόρυθος, Μαραθών) ανήκαν σε αυτήν τη φυλή (την Αιαντίδα). Από τις τέσσερις πόλεις, οι οποίες αποτελούσαν την Τετράπολη, ο Μαραθώνας εθεωρείτο σαφώς, ως ο πιο σημαντικός.
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[11] ως μέλος αρχικά της Πανδιονίδας φυλής, συμμετείχε με 5 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν επίσης με 5 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) ο δήμος εντάχθηκε στην Ατταλίδα φυλή, ενώ είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι της Προβαλίνθου

Ο δημότης της αρχαίας Προβαλίνθου ονομαζόταν Προβαλίνθιος ή Προβαλίσιος[θ] [ι].
Ανασκαφές στην Μπρεξίζα
Μαρμάρινο άγαλμα του Αντίνοου, από το ιερό της Ίσιδος στον Μαραθώνα Αττικής. Αρχαιολογικό Μουσείο Αθήνας.

Στην πεδιάδα του Μαραθώνα, στην περιοχή της Μπρεξίζας[14], σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα, στα κτήματα πιθανώς του Ηρώδη του Αττικού, κατά τις αρχές του 2ου αιώνα μ.X., ανεγείρεται μεγάλο ιερό αφιερωμένο στην αιγυπτιακή θεότητα Ίσιδα και σε έναν ακόμη αιγύπτιο θεό, πιθανώς τον Οσιρι ή τον Σάραπι, το οποίο σύμφωνα με την αρχαιολόγο Ιφιγένεια Δεκουλάκου,[15] υπεύθυνη της ανασκαφής από τη B' Εφορία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων: «Δεν υπάρχει όμοιό του πουθενά» καθώς «πρόκειται για μια εντελώς πρωτότυπη κατασκευή, που ακόμη και όταν ολοκληρωθεί η αρχαιολογική έρευνα θα περάσει χρόνος και θα απαιτηθεί πολλή μελέτη ώστε να καταλήξουμε σε μια πρόταση για την αρχιτεκτονική μορφή της». Δίπλα στο ιερό υπάρχει επίσης ρωμαϊκό βαλανείο που ολοκληρώνει το σύνολο προσφέροντας την απαραίτητη διάσταση της αιγυπτιακής λατρείας. Το ιερό το οποίο κατασκευάσθηκε στην περιοχή του Μικρού Ελους, πιθανώς ανήκε στον δήμο της αρχαίας Προβαλίνθου[κ][λ]. Προφανώς πρόκειται για το «ιερό του Κανώπου», όπως το αναφέρει ο βιογράφος του Ηρώδη του Αττικού Φιλόστρατος.
Προσωπικότητες από την Προβάλινθο

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο της Προβαλίνθου, όπως Γεροντίδης ο Προβαλίσιος γιος του Κρατίππου, ο Γνάθιος ο Προβαλίσιος, ο Γύλης ο Προβαλίσιος, ο Δημοφάνης ο Προβαλίσιος κ.α.[18]
Φωτοθήκη

Ευρήματα από την Προβάλινθο

Πορτρέτο του Ηρώδη του Αττικού σε μάρμαρο. Βρέθηκε στην Προβάλινθο. Ελληνικό έργο τέχνης, ρωμαϊκής εποχής, περίπου το 161. Μουσείο του Λούβρου.

Πορτρέτο του Μάρκου Αυρήλιου σε μάρμαρο. Βρέθηκε στην Προβάλινθο. Ελληνικό έργο τέχνης, ρωμαϊκής εποχής, περίπου το 161. Μουσείο του Λούβρου.

Δείτε επίσης

Αρχαία Αθήνα
Πανδιονίδα φυλή
Ατταλίδα φυλή

Υποσημειώσεις και παραπομπές
Υποσημειώσεις

[...] "Probalinthus: (Προβάλινθος/Probálinthos, with the demoticon Προβαλίσιος/Probalísios). Attic paralia deme of the phyle Pandionis [2], from 200 BC of the phyle Attalis, with five bouleutaí; name pre-Greek; on the eastern coast of Attica at modern Nea Makri, where there is also a significant Neolithic settlement [1; 2]. P., Marathon, Oenoe [5] and Tricory(n)thus formed the cult union of the Tetrapolis of Marathon (Str. 8,7,1; IG II2 2933). At the time of Pliny in the 1st cent. AD, P. had been depopulated (Plin. HN 4,24)". [...][1]
«[...] την Προβάλινθον, η οποία πολλάκις υπετέθη ότι έκειτο μάλλον εις την δυτικωτάτην γωνίαν του πεδίου του Μαραθώνος περί το νυν Μετόχι του Βρανά, πριν τοποθετηθή εις την μόνην προσήκουσαν εις αυτήν θέσιν έξω της κυρίας Μαραθώνιας χώρας, εις την ικανώς ευρύχωρον και αυτήν προπεδιάδα του Μαραθώνος. Η πεδιάς αυτή είναι η περί τον νεώτατον συνοικισμόν της Νέας Μάκρης, κατά το 32ον χιλιόμετρον της εξ Αθηνών διά των Μεσογείων εις Μαραθώνα αμαξιτής οδού, εκτεινόμενη από του Μικρού λεγομένου έλους του Μαραθώνος, ή της Μπρεξίζας άλλως, μέχρι τού σημερινού Αγίου Ανδρέου. Η δέ Προβάλινθος δεν δύναται νά υπάρχη καμία πλέον άμφιβολία σήμερον ότι κατείχε τήν καλλίστην εν τη προπεδιάδι ταύτη θέσιν, ολίγον υψηλότερα τής Νέας Μάκρης προς τό βουνόν, και εις τούς χαμηλούς πόδας αυτού, γεώδεις καί πλήρεις ημέρων δένδρων, όπου Μετόχιον πάλιν της Μονής Πεντέλης ορίζει τήν ακριβή θέσιν τής αρχαίας τού τόπου πόλεως δια τινων αρχαίων λειψάνων της[...][3]
«[...] Προβάλινθος: Μία από τις 12 επαρχίες της αρχαίας Αττικής, ένας από τους 4 δήμους που αποτελούσαν την Τετράπολη της πεδιάδας του Μαραθώνα. Η τοποθεσία της δεν εξακριβώθηκε, μερικοί όμως αρχαιολόγοι την τοποθετούν ανάμεσα στο Πικέρμι και στη θέση Βελανιδιά, και άλλοι κοντά στο βουνό Αργαλίκι [...][5]»
«[...] Ξοῦθος δὲ τὴν Ἐρεχθέως θυγατέρα γήμας ὤικισε τὴν τετράπολιν τῆς Ἀττικῆς, Οἰνόην Μαραθῶνα Προβάλινθον καὶ Τρικόρυνθον [...][7]»
«[...] Τετράπολις, της Άττικής, έχουσα δήμους και πόλεις τέτταρας, Οινόην, Προβάλινθον, Τρικόρυθον, Μαραθώνα. Ανδροτίων δε τετραπόλιδός φησι δια τον δ. αύτη πρότερον εκαλείτο Υττηνία• οι οικήτορες Τετραπολείς και Τετραπολίται, ως Φαβωρίνος εν πρώτω παντοδαπής ύλης ιστορικής [...][8]»
«[...] Κέκροπα πρῶτον εἰς δώδεκα πόλεις συνοικίσαι τὸ πλῆθος, ὧν ὀνόματα Κεκροπία Τετράπολις Ἐπακρία Δεκέλεια Ἐλευσὶς Ἄφιδνα (λέγουσι δὲ καὶ πληθυντικῶς Ἀφίδνας) Θόρικος Βραυρὼν Κύθηρος Σφηττὸς Κηφισιά * * * πάλιν δ᾽ ὕστερον εἰς μίαν πόλιν συναγαγεῖν λέγεται τὴν νῦν τὰς δώδεκα Θησεύς [...][9]»
« [...] Προβάλινθος, δήμος φυλής Αιαντίδος και κώμη εν αυτώ ομώνυμος• ο δήμος ούτος εξετείνετο παρά τον προς ανατολάς αιγιαλόν, και ην ο νοτιώτατος των τεσσάρων εξ ων συνέκειτο η αρχαία Αττική Τετράπολις, ως και το νοτιώτατον της πεδιάδος του Μαραθώνος, προς άρκτον του Μυρρινούντος [...][10]»
«[...] Προβάλινθος, δήμος [της] Πανδιονίδος φυλής. ο δημότης Προβαλίσιος. τα τοπικά Προβαλινθόθεν, Προβαλινθόνδε, Προβαλινθοί, θηλυκώς δε λέγεται ο δημότης [...][12]»
«[...] Προβάλινθος, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Προβαλίνθιος) [...][13]»
«Ενα μοναδικό ιερό στα χωράφια του Ηρώδη του Αττικού, στο οποίο λατρεύονταν η Ισιδα και ο Οσιρις ή Σάραπις, αποκαλύπτουν οι αρχαιολόγοι μαζί με τα εντυπωσιακά αγάλματα που φιλοξενούσε[16]

«Ενα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής συγκρότημα, το οποίο είχε ανεγερθεί από τον Ηρώδη Αττικό προς τιμήν αιγυπτιακών θεοτήτων, μοναδικό στην Αττική, καταδικάζεται σε κατάρρευση καθώς βρέθηκε εκτός του Γ´ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης[17]»

Παραπομπές

Lohmann, Hans (Bochum), Probalinthus Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.
Στράβων, «Γεωγραφικά», Θ', 1.22
Γεώργιος Σωτηριάδης, "Ανασκαφαί Μαραθώνος[νεκρός σύνδεσμος]", Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας 1932, σελ. 28-43, και Ανασκαφή εν Μαραθώνι υπό Γεωργίου Σωτηριάδου[νεκρός σύνδεσμος] URI http://hdl.handle.net/11615/5045, στην ιστοσελίδα ir.lib.uth.gr του Ιδρυματικού Αποθετήριου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, σελ. 28-29: »
Πηγή: Από το άρθρο του Αντώνη Παραπανήσιου, με τίτλο "Κοινή γαρ η τύχη της «Καλλικράτειας» Τετράπολης του νέου Δήμου Μαραθώνος[νεκρός σύνδεσμος]", 21/09/2010, στην ιστοσελίδα www.voreini.gr της εφημερίδας "Βορεινή".
Προβάλινθος
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 129.
Στράβων, «Γεωγραφικά», Βιβλίο Η', 7.1:
Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), σελ. 275-276.
Στράβων, «Γεωγραφικά», Θ', 1.20:
Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, "Τα Ελληνικά, ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος. Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, εις τρεις τόμους. Ων ο Α' διαλαμβάνει την Στερεάν, Ανατολικήν και Δυτικήν Ελλάδα, ο Β' την Πελοπόννησον και ο Γ' τας νήσους τας τε ελευθέρας και μη, και τον πίνακα, και εκδοθείσα υπό Κωνσταντίνου Αντωνιάδου."... τόμοι 1-3, Εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου. Εν Αθήναις 1853-1854, Ta Hellenkika: etoi perigraphe, geographike, historike, archaiologike, kai statistike tes archaias kai neas Hellados, Iakobos R. Rankabes, Ek tou typ. K. Antoniadou, 1853, Τόμος 1, σελ. 250
Προβαλ[νεκρός σύνδεσμος] Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), σελ. 237.
Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, σελ. 328.
Μαραθώνας, Μπρεξίζα: Ιερό των Αιγυπτίων Θεών, από την ιστοσελίδα: "Οδυσσεύς", του Υπουργείου Πολιτισμού.
Δεκουλάκου Ιφιγένεια, Το ιερό της Ίσιδας στον Μαραθώνα (pdf), ατην ιστοσελίδα: www.archaiologia.gr του περιοδικού "Αρχαιολογία", 6/2011.
Θερμού, Μαρία (13 Ιουλίου 2003). «Αιγυπτιακά μυστήρια στον... Μαραθώνα». Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2021.
Θερμού, Μαρία (17 Δεκεμβρίου 2006). «Αιγυπτιακό ιερό στην Μπρεξίζα». Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2021.

Δημότες της Προβαλίνθου Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): PROBALISIOS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Πηγές – βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

Στράβων, «Γεωγραφικά», Βιβλίο Η', 7.1, Βιβλίο Θ', 1.20 και Βιβλίο Θ', 1.22.
Ελληνικές επιγραφές - IG Προβαλ[νεκρός σύνδεσμος] Attica (IG I-III).

Δευτερογενείς πηγές

Probalinthus, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
Ουίλλιαμ Σμιθ, Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα:
(Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Attica - 62-65 (Marathon)». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Attica - 62-65 (Marathon)
John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 129.
Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
Γεώργιος Σωτηριάδης, "Ανασκαφαί Μαραθώνος[νεκρός σύνδεσμος]", Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας 1932, σελ. 28-43, και Ανασκαφή εν Μαραθώνι υπό Γεωργίου Σωτηριάδου[νεκρός σύνδεσμος] URI http://hdl.handle.net/11615/5045, στην ιστοσελίδα ir.lib.uth.gr του Ιδρυματικού Αποθετήριου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

«Probalinthos». www.ancientworlds.net (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2014.[νεκρός σύνδεσμος]
Δήμος Μαραθώνος, από την ιστοσελίδα: site.marathon.gr/ του Δήμου Μαραθώνος.
Traill, J. «Places: 580091 (Probalinthos)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2017.
Probalinthos, SE Vrana, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
Probalinthos[νεκρός σύνδεσμος] στην ιστοσελίδα: ASCSA Digital Collections και https://web.archive.org/web/20170422162836/http://www.ascsa.edu.gr/ της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.

Δήμοι της Πανδιονίδας φυλής
Τριττύς των Μεσογείων

Κονθύλη Κύθηρος Όα Καθύπερθεν Παιανία Υπένερθεν Παιανία

Τριττύς της Παραλίας
Αγγελή Μυρρινούς Πρασίαι Προβάλινθος Στειρία
Τριττύς του Άστεως
Κυδαθήναιον
Δήμοι της Ατταλίδας φυλής
Τριττύς των Μεσογείων

Αγνούς Άθμονον Ικάριον Οίον Δεκελεικόν

Τριττύς της Παραλίας
Ατήνη Οινόη Προβάλινθος Σούνιον
Τριττύς του Άστεως
Υπένερθεν Αγρυλή Κορυδαλλός Τυρμείδαι
Ανεπιβεβαίωτη Τριττύς
Απολλωνιείς

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License