Κύθηρος

Ελλάδα

Η ή/και ο Κύθηρος ή Κύθηρρος ή το Κύθηρον (αρχαία ελληνικά: Κύθηρος ή Κύθηρον ή Κύθηρρος), (ο δήμος: Κυθήρου) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Πανδιονίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).

Ο Στράβων, αναφερόμενος στον ιστορικό Φιλόχορο και το έργο του «Ατθίς» (ή Ατθίδες ή Ιστορίαι) λέει ότι η Κύθηρος ήταν μια από τις δώδεκα πόλεις, οι οποίες ιδρύθηκαν στην Αττική από τον μυθικό βασιλιά της Αθήνας, Κέκροπα και αργότερα ο Θησέας την ένωσε με την πόλη της αρχαίας Αθήνας.[1] Στη συνέχεια έγινε ένας από τους δήμους της Αττικής (δήμος Κυθήρων) και ανήκε στην Πανδιονίδα φυλή.[2]

Τοποθεσία του αρχαίου δήμου

Ο δήμος της Κυθήρου, ήταν δήμος των Μεσογείων ή της Παραλίας.[3] Όσον αφορά την ακριβή θέση του δήμου, η οποία δεν είναι γνωστή ή βέβαιη και δεν έχει επακριβώς εξακριβωθεί, έχουν προκύψει διάφορες αμφιβολίες. Ο John S. Traill τοποθετεί τον δήμο κοντά στο Πούσι Καλογέρι,[4] η οποία υπάγεται στον Δήμο Μαρκόπουλου Μεσογαίας, αλλά αυτό δείχνει μάλλον να είναι αμφίβολο, δεδομένου ότι ο Δημοσθένης αναφέρει ότι η τοποθεσία του δήμου ήταν κοντά σε δασώδη περιοχή.[5] Πιθανότατα βρίσκεται στην περιοχή του σύγχρονου Μαρκόπουλου, στην τοποθεσία Λιγόρι, [6] η οποία υπάγεται επίσης στον Δήμο Μαρκόπουλου Μεσογαίας.

Σύμφωνα με τον Βρετανό στρατιωτικό, τοπογράφο, αρχαιολόγο και περιηγητή Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ, αφού ο δήμος του Σφηττού καταλάμβανε κατά τη γνώμη του, το βόρειο μισό της περιοχής βορειοανατολικά του Υμηττού, η Κύθηρος καταλάμβανε το υπόλοιπο προς το νότιο άκρο της Αττικής. [7] Ένας άλλος μελετητής, ο Ross, πρότεινε ότι θα ήταν μάλλον κοντά στον δήμο του Γαργηττού, με βάση τα όσα ειπώθηκαν για τον ποταμό Κύθηρο της Ηλείας και τις πηγές του, από τον Παυσανία,[8] ο οποίος αναφέρει ότι, οι νύμφες του ποταμού αυτού της Ηλείας κλήθηκαν Ιωνίδες (όπως άλλωστε αργότερα και ο δήμος των Ιωνιδών), από τον μυθικό επώνυμο ήρωα Ίωνα, γενάρχη των Ιώνων, ο οποίος ήταν κατά μια εκδοχή γιος του Απόλλωνα και της Κρέουσας, κόρης του Ερεχθέα και γυναίκας του Ξούθου ή γιος του Ξούθου ή κατά άλλη εκδοχή γιος του Γαργηττού, σύμφωνα με την οποία ο Γαργηττός και ο γιος του μετανάστευσαν στην Αθήνα από την Ηλεία.

Ο ερευνητής του 19ου αιώνα Διονύσιος Σουρμελής, τοποθετούσε τον δήμο Κυθήρου, ο οποίος είχε μετονομασθεί σταδιακά, σύμφωνα με τον ίδιο, σε Κύθουρος, Θούρος και Μπούρος στην περιοχή Μπούρανις, «μεταξύ των δύω απ' αυτού τμηθέντων χωρίων Σπάτα και Μπάλα, ερημωθείς εις την γενικήν ερήμωσιν της Αττικής την επί Μοροζίνου του Ενετού».[9]

Στη σημερινή περιοχή του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας, κατά την κλασική περίοδο, βρίσκονταν οι δήμοι Μυρρινούς (σημερινή Μερέντα), οι Πρασιές (Πρασάς ή Μπρασάς), η Στειρία (Ντρίβλια), η Κύθηρος (Λιγόρι), η Αγγελή (Αγγελίσι), οι Φιλαΐδες (στην περιοχή της Βραυρώνας), μαζί με το Ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα.[10] Η Κύθηρος αποτελούσε μέλος ένωσης δήμων, μαζί με τον δήμο της Ερχίας (σημερινά Σπάτα) και τον δήμο της Κονθύλης.
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[11] ως μέλος αρχικά της Πανδιονίδας φυλής, συμμετείχε με 1 ή 2 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη περίοδο (307/306 – 224/223 π.Χ.) ως και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος ενσωματώθηκε στην Αντιγονίδα φυλή με 2 βουλευτές στη Βουλή των 600. Μετά την κατάργηση και διάλυση των «μακεδονικών φυλών» (Αντιγονίς και Δημητριάς) ο δήμος επανήλθε στην Πανδιονίδα φυλή, κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) με άγνωστο αριθμό βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι της Κυθήρου

Ο δημότης της αρχαίας Κυθήρου ονομαζόταν Κυθήρριος ή Κυθήριος.[12] [13]
Προσωπικότητες από την Κύθηρο

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από το δήμο της Κυθήρου, όπως ο Βάσσος ο Κυθήρριος γιος του Βάσσου, ο Δαμόφιλος ο Κυθήρριος, ο Δημάρατος ο Κυθήρριος γιος του Λεωσθένου, ο βουλευτής Δημήτριος ο Κυθήρριος, ο Δημοκλής ο Κυθήρριος, ο βουλευτής Δημόνικος ο Κυθήρριος γιος του Αδμήτου, ο τριήραρχος Δημόστρατος ο Κυθήρριος γιος του Ασπέτου, ο βουλευτής Διόδοτος ο Κυθήρριος γιος του Διογένους, ο βουλευτής Διοκλής ο Κυθήρριος κ.α.[14]
Δείτε επίσης

Αρχαία Αθήνα
Πανδιονίδα φυλή
Αντιγονίδα φυλή

Παραπομπές - σημειώσεις

Στράβων, «Γεωγραφικά», Θ', 1.20: [...] "Κέκροπα πρῶτον εἰς δώδεκα πόλεις συνοικίσαι τὸ πλῆθος, ὧν ὀνόματα Κεκροπία Τετράπολις Ἐπακρία Δεκέλεια Ἐλευσὶς Ἄφιδνα (λέγουσι δὲ καὶ πληθυντικῶς Ἀφίδνας) Θόρικος Βραυρὼν Κύθηρος Σφηττὸς Κηφισιά * * * πάλιν δ᾽ ὕστερον εἰς μίαν πόλιν συναγαγεῖν λέγεται τὴν νῦν τὰς δώδεκα Θησεύς". [...]
Λεξικό των αρχαίων μυθολογικών, ιστορικών και γεωγραφικών κυρίων ονομάτων, Νικόλαος Λωρέντης, τυπογρ. Αντωνίου Μπένκου, Βιέννη, σελ. 299, 1837
[...] " Cytherus: (Κύθηρος; Kýthēros). Attic paralia(?) deme of the Pandionis phyle, from 307/6 to 201 BC of the Antigonis; supplied two bouleutaí. According to Str. 9,1,20, one of the locations belonging to the Attic dodecapolis. Its localisation near Poussi Kalojerou by Traill [3] is methodologically unsustainable; Dem. Or. 42 suggests a site near a city, in a wooded area. In IG II2 2496 three houses belonging to the deme of C. in Piraeus are leased by otherwise unattested Meritai [4. 383 no. 72]. A cult association between Trikomoi, Erchia and C. can scarcely be deduced from IG II2". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Cytherus
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 130.
Δημοσθένης, «Προς Φαίνιππον περί Αντιδόσεως», 5: [...] "Ἐν ταύταις ἐκάλεσα κατὰ τὸν νόμον Φαίνιππον τουτονί. Καλέσας δὲ καὶ παραλαβὼν τῶν οἰκείων τινὰς καὶ φίλων, ἐπορευόμην Κύθηρόνδε εἰς τὴν ἐσχατιὰν αὐτοῦ". [...]
Ιστορία του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας Αττικής Αρχειοθετήθηκε 2012-11-14 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.markopoulo.gr του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας.
Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, "Τα Ελληνικά, ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος. Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, εις τρεις τόμους. Ων ο Α' διαλαμβάνει την Στερεάν, Ανατολικήν και Δυτικήν Ελλάδα, ο Β' την Πελοπόννησον και ο Γ' τας νήσους τας τε ελευθέρας και μη, και τον πίνακα, και εκδοθείσα υπό Κωνσταντίνου Αντωνιάδου."... τόμοι 1-3, Εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου. Εν Αθήναις 1853-1854, Ta Hellenkika: etoi perigraphe, geographike, historike, archaiologike, kai statistike tes archaias kai neas Hellados, Iakobos R. Rankabes, Ek tou typ. K. Antoniadou, 1853, Τόμος 1, σελ. 256: [...] "Κύθηρος, δήμος φυλής Πανδιονίδος (1 = Στεφ. Βυζ. - Ησυχ. Ψελλ.) κατά το βορ• ανατολικόν του Υμηττού, πλησίον του δήμου Σφηττού". [...]
Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις», Ηλιακών Β 22,7, (VI, 22, 7): [...] "[22.7] ἀπέχει δὲ ὡς πεντήκοντα Ὀλυμπίας σταδίους κώμη τε Ἠλείων Ἡράκλεια καὶ πρὸς αὐτῇ Κύθηρος ποταμός: πηγὴ δὲ ἐκδιδοῦσα ἐς τὸν ποταμὸν καὶ νυμφῶν ἐστιν ἱερὸν ἐπὶ τῇ πηγῇ. ὀνόματα δὲ ἰδίᾳ μὲν ἑκάστῃ τῶν νυμφῶν Καλλιφάεια καὶ Συνάλλασις καὶ Πηγαία τε καὶ Ἴασις, ἐν κοινῷ δέ σφισιν ἐπίκλησις Ἰωνίδες. λουομένοις δὲ ἐν τῇ πηγῇ καμάτων τέ ἐστι καὶ ἀλγημάτων παντοίων ἰάματα: καλεῖσθαι δὲ τὰς νύμφας ἀπὸ Ἴωνος λέγουσι τοῦ Γαργηττοῦ, μετοικήσαντος ἐνταῦθα ἐξ Ἀθηνῶν". [...]
Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 21-22: [...] "Κύθηρος, ο δημότης Κυθηριος• ουδείς αναφερει την παραγωγήν τούτου• η πόλις αύτη έκειτο εν Μεσογείοις. Από του Δημοσθένους τον λόγον προς Φαίνιππον πληροφορούμεθα ότι ο δήμος ούτος είχε πρόσοδον ξυλείας υλης προς την θάλασσαν. Το όνομα του δημου τούτου εν τοις εσχάτοις χρόνοις της απαίδευσίας έλαβεν ολικήν αλλοίωσιν, αλλά κωμικήν κατά πρώτον εκολαφίσθη εις την παραληγουσαν, και ελέγετο Κύθουρος, είτο εις την εμφάνισιν των έποικων Αλβανών ακροτηριάσθη την αρχικήν συλλαβήν, και επροφέρετο παρ' αυτοίς Θούρος·" [...] "Ότε δε Τουρκαλβανός προσεκτησατο τον τόπον, το όνομα Θούρος μετέφερεν εις το αλβανικόν Μπούρος προς επίδειξίν του, όπερ σημαίνει ανδρείον, όπως ήτον δήθεν τοιούτος ανδρείος και ο κύριος του τόπου Τουρκαλβανός. Ο Μπούρος ούτος ή κατά τινας των σημερινών χωρικών Μπούρανις κείται μεταξύ των δύω απ' αυτού τμηθέντων χωρίων Σπάτα και Μπάλα, ερημωθείς εις την γενικήν ερήμωσιν της Αττικής την επί Μοροζίνου του Ενετού. Τα νυν δε δύο χωρία Σπάτα και Μπάλα απεσπάσθησαν του Κυθήρου εις τας γενομένας διαιρέσεις υπό των Ιδιοκτημόνων• είνε όμως μία και η αυτή περιφέρεια• ο δε Σπάτας και Μπάλας ήσαν οι κύριοι του τόπου, όντες Τουρκαλβανοί• ο Μπάλας επροφέρετο και Μπαλής, και η οικογένεια τούτου εσώθη εν Αθήναις μέχρι τέλους της Τουρκοκρατίας• και ο τελευταίος πωλητης του Μπάλα ελέγετο Μπαλής. Ο τόπος ούτος του Κυθήρου έχει γαίας αγαθάς και σιτοφόρους• προ πάντων δε η περιφέρεια του Μπάλα υπερέχει των άλλων γαιών του δημου. Φιλόπονός τις και ζηλωτής αρχαιολόγος, αλλ' απροίκιστος από την φύσιν,εκάλεσε το χωρίον Μπάλα Παλλάδιον, ειπών ότι ήσαν δυο Παλλάδια, το μεν εν τω Άστει, το δε εν τω χωρίω τούτω• ο αυτός είπε και άλλας παραδοξολογίας αρχαιολογών• αλλά σεβόμενος την φιλοπονίαν του δεν θέλω να προσβάλω την φιλοτιμίαν του ανθρώπου.". [...]
Ιστορία του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας Αττικής Αρχειοθετήθηκε 2012-11-14 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.markopoulo.gr του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας.
Κυθηρ Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Κύθηρος, δήμος της Πανδιονίδος φυλής, ο δημότης Κυθήριος, τα τοπικά Κυθηρόθεν, Κυθηρόνδε". [...], σελ. 173.
Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Κύθηρον, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Κυθήριος)". [...], σελ. 221.

Δημότες της Κυθήρου Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): KUQHRRIOS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Πηγές – βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

Δημοσθένης, «Προς Φαίνιππον περί Αντιδόσεως», 5.
Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις», Ηλιακών Β 22,7, (VI, 22, 7).
Στράβων, «Γεωγραφικά», Θ', 1.20.
Ελληνικές επιγραφές - IG Κυθηρ Attica (IG I-III).

Δευτερογενείς πηγές

Cytherus, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
Ουίλλιαμ Σμιθ, Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα:
(Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Attica - 102 (Cytherus)». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Attica - 102 (Cytherus)
John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 130.
Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
Peter J. Bicknell, "Clisthène et Kytherros", "Revue des Études Grecques", (REG 89), Volume 89, Numéro 426, Année 1976, pp. 599-603.
Peter J. Bicknell, "Kleisthenes and Kytherros", "Mnemosyne", Fourth Series, Vol. 28, Fasc. 1, Published by: Brill, (1975), pp. 57-62. DOI: 10.1163/156852575X00178, ISSN 0026-7074 E-ISSN 1568-525X.
Honours for Athenian members of the resistance against the Thirty, Date: 401/0 BC, Malouchou, Eνεπίγραφο βάθρο, 115-144. Attic Inscriptions Online.
Ιστορία του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας Αττικής, από την ιστοσελίδα: www.markopoulo.gr του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

«Kytheros». www.ancientworlds.net (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2014.[νεκρός σύνδεσμος]
Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας Αττικής, από την ιστοσελίδα: www.markopoulo.gr του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας.
Traill, J. «Places: 580004 (Kytherros)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2017.
Kytherros, Pousi Kaloyerou, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
Πηγάδι Πούσι Καλογέρι, από την ιστοσελίδα: diadromes.periaktoi.gr

Δωδεκάπολη Κεκροπίας

Αφίδναι Βραυρών Δεκέλεια Ελευσίς Θορικός Επακρία Κεκροπία Κηφισιά Κύθηρος Σφηττός Τετράπολις Φάληρον[1]

Kekrops.png

Ο Στράβων, σε κάποια χειρόγραφά του, αναφέρει το Φάληρο ως ενδέκατη πόλη, αλλά στα μεγαλύτερο μέρος του έργου του δεν αναφέρεται, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι η δωδέκατη πόλη ήταν μόνη της η πόλη της αρχαίας Αθήνας.

Δήμοι της Πανδιονίδας φυλής
Τριττύς των Μεσογείων

Κονθύλη Κύθηρος Όα Καθύπερθεν Παιανία Υπένερθεν Παιανία

Τριττύς της Παραλίας
Αγγελή Μυρρινούς Πρασίαι Προβάλινθος Στειρία
Τριττύς του Άστεως
Κυδαθήναιον
Δήμοι της Αντιγονίδας φυλής
Τριττύς των Μεσογείων

Αιθαλίδαι Ειτέα Γαργηττός Ικάριον Κολωναί Κύθηρος Καθύπερθεν Παιανία Υπένερθεν Περγασή

Τριττύς της Παραλίας
Αυρίδαι Δειραδιώται Καθύπερθεν Λαμπτραί Ποταμός Δειραδιώται
Τριττύς του Άστεως
Καθύπερθεν Αγκύλη Υπένερθεν Αγρυλή Κυδαθήναιον

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License