H Κριώα (αρχαία ελληνικά: Κριώα ή Κριῶα[1]), (ο δήμος: Κριώας) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Αντιοχίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).
Ονομασία
Ο δήμος πήρε πιθανώς το όνομά του από τον μυθικό επώνυμο ήρωα και Τιτάνα Κριό [2] (Κριός ή Κρίος και Κρειός ή Κρείος). Η μορφή του ονόματός του ήρωα αυτού ως «Κριός»[3] είναι η αρχαιότερη και λατρευόταν συμβολικά με τη μορφή κριαριού. Σε αυτό συνηγορεί και το άλλο όνομα του Τιτάνα Κριού, ως ο «Καρνείος», το οποίο ετυμολογείται από τη λέξη «κάρνος», δηλαδή το κριάρι (το αρσενικό πρόβατο).
Τοποθεσία του αρχαίου δήμου
Ο δήμος της Κριώας, ήταν δήμος των Μεσογείων ή του Άστεως.[4] Αν θεωρηθεί, σύμφωνα με μια από τις εκδοχές της ελληνικής μυθολογίας, ότι ο επώνυμος ήρωας του δήμου της Παλλήνης, ήταν ο Τιτάνας Πάλλας, ο γιος του Κριού και όχι ο γιος του βασιλιά της αρχαίας Αθήνας Πανδίονα, τότε ο δήμος της Κριώας πιθανώς να βρισκόταν κοντά στον δήμο της αρχαίας Παλλήνης, αλλά η ακριβής τοποθεσία του δήμου αυτού παραμένει άγνωστη[5] και αβέβαιη, δεν έχει προσδιορισθεί και δεν έχει ακόμα ταυτιστεί επακριβώς.
Ο ερευνητής του 19ου αιώνα Διονύσιος Σουρμελής, πίστευε ότι ο δήμος Κριώας βρίσκονταν στην περιοχή του Νταού Πεντέλης, στο Πεντελικό όρος.[2]
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή
Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[6] ως μέλος της Αντιοχίδας φυλής, συμμετείχε με 1 βουλευτή στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν με 2 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι της Κριώας
Ο δημότης της αρχαίας Κριώας ονομαζόταν Κριωεύς.[7][8][9] Ο αγαθός Ευελπίδης, ένας από τα κεντρικά πρόσωπα στην κωμωδία «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, αναφερόταν ως προερχόμενος από τον δήμο της Κριώας.[10]
Προσωπικότητες από την Κριώα
Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο της Κριώας, όπως ο βουλευτής Βαρίγης ο Κριωεύς, ο βουλευτής Βασιλείδης ο Κριωεύς, ο Γλαυκίας ο Κριωεύς γιος του Ηρακλείδου, ο βουλευτής Διογένης ο Κριωεύς, ο Διονυσόδωρος ο Κριωεύς γιος του Απολλωνίου, Πολύευκτος ο Κριωεύς[11] κ.α.[12]
Δείτε επίσης
Αρχαία Αθήνα
Αντιοχίδα φυλή
Παραπομπές - σημειώσεις
Θεόγνωστος, «Κανόνες», "Anecdota Graeca e codd. manuscriptis bibliothecarum Oxoniensium", John Anthony Cramer, Typographeo academico, 1835, σελ. 106, ΧΛΖ.
Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 73: [...] "Κριώα• ο δημότης Κριωεύς• ωνομάσθη δε από Κριού τινός ήρωος. Κείται δε ανατολικομεσημβρινώς του Πεντελικού και συνορεύει με το Έρμος και με την Αραφήνα. Ο δήμος ούτος αλβανισθείς απώλεσε το ελληνικόν ονομά του, και καλείται αλβανιστί Νταού παρά το Ντάση σημαίνον εις την αλβανικήν φωνήν τον κριόν. Ντάσης κριός, Νταού Κριώα. Ευχαριστούμεν κάν κατά τούτο τους Αλβανούς, ότι μεταφέροντες εις την γλώσσάν των του δημου τούτου το όνομα διεφύλαξαν αυτό ακεραίως αλβανιστί. Το χωρίον τούτο είνε ήδη κτήμα της Μονής Πεντέλης.". [...]
[...] "κριός (ο): 1. το αρσενικό πρόβατο (και ιδίως ο επιβήτορας), το κριάρι". [..] κριός[νεκρός σύνδεσμος]
[...] "Crioa: (Κριώα). Attic asty (?) deme of the Antiochis phyle. With one bouleutaí, after 307/6 BC two bouleutaí. Location uncertain, but the genealogical links between the eponymous hero Crius (schol. Aristoph. Av. 645) and Pallas suggest proximity to Pallene [1; 2. 3732]. The funerary inscription IG II2 6108 of the wife of a Κριωεύς is from Kypseli". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Crioa
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 139.
Κριω Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Κριώα, δήμος της Αντιοχίδος φυλής. ο δημότης Κριωεύς. τα τοπικά Κριώθεν κατά συγκοπήν και Κριώζε και Κριώσι". [...], σελ. 170.
Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Κριώα, δήμος της Αττικής, εκ της Αντιοχίδος φυλής (Κάτοικ. Κριωεύς, και Επιρρ. Κριώθεν)". [...], σελ. 219.
[...] "Κριώα: Αρχαίος δήμος της Αττικής. Ανήκε στην Αντιοχίδα φυλή και η ονομασία του οφειλόταν στον μυθικό επώνυμο ήρωα, Κρίο. Κατά πάσα πιθανότητα, η Κ. βρισκόταν κοντά στη σημερινή Παλλήνη, επειδή ο επώνυμος ήρωας της αρχαίας Παλλήνης, Πάλλας, ήταν –κατά τη μυθολογία– γιος του Κρίου. Ο δημότης της Κ. ονομαζόταν Κριωεύς". [...] Κριώα[νεκρός σύνδεσμος]
Αριστοφάνης, «Όρνιθες», στιχ. 644-645: [...] "Πισθέταιρος: ἀλλὰ ῥᾴδιον. / ἐμοὶ μὲν ὄνομα Πισθέταιρος, τῳδεδὶ/ Εὐελπίδης Κριῶθεν ". [...]
Δημοσθένης, «Λόγος προς Φαίνιππον περί Αντιδόσεως», 11: [...] "ἐδεῖτό μου προσελθὼν πρόσθε τῶν δικαστηρίων μετὰ Πολυεύκτου τοῦ Κριωέως". [...]
Δημότες της Κριώας Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): KRIWEUS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project
Πηγές – βιβλιογραφία
Πρωτογενείς πηγές
Αριστοφάνης, «Όρνιθες», στιχ. 644-645.
Δημοσθένης, «Λόγος προς Φαίνιππον περί Αντιδόσεως», 11.
Θεόγνωστος, «Κανόνες», "Anecdota Graeca e codd. manuscriptis bibliothecarum Oxoniensium", John Anthony Cramer, Typographeo academico, 1835, σελ. 106, ΧΛΖ.
Ελληνικές επιγραφές - IG Κριω Attica (IG I-III).
Δευτερογενείς πηγές
Crioa, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council, “Attica”. (23, 54 with n. 27, 59, 69, 111 no. 77, tab. 10.). Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 139.
Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
wiktionary logo
Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:
Κριώα
«Krioa». www.ancientworlds.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2015.
Traill, J. «Places: 585923 (Krioa)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2017.
Krioa[νεκρός σύνδεσμος], Lexicon of Greek Personal Names (LGPN).
Krioa, Attic Inscriptions Online.
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
