.

Η Κούταλη είναι νησί της Προποντίδας, στο οποίο κατοικούσαν Έλληνες ως το 1923. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών εγκαταστάθηκαν στη Λήμνο και δημιούργησαν τη Νέα Κούταλη.

Θέση

Την Κούταλη αποίκησαν οι Μιλήσιοι τον Ζ' αιώνα π.Χ. Είναι ιδιαίτερα μικρό νησί με δύο μόλις μίλια μήκος και μισό μίλι περίπου πλάτος. Έχει εμβαδόν 3 τετρ.χλμ. Είναι ένα από τα τέσσερα κατοικημένα νησάκια της επαρχίας Προκονήσου ή Προικονήσου της Προποντίδας, τα λεγόμενα νησιά του Μαρμαρά, επειδή υπήρχαν εκεί λατομεία λευκού μαρμάρου στην αρχαιότητα. Τα προκονησιώτικα μάρμαρα ήταν φημισμένα κατά τους βυζαντινούς χρόνους και μ' αυτά φτιάχτηκαν πολλοί ναοί, όπως η Αγία Σοφία Τραπεζούντας τον ΙΓ' αιώνα.

Προκονησιώτης ήταν και ο εθνικός ευεργέτης Γεώργιος Ζαρίφης (1806-1884) που χρηματοδότησε τη Μεγάλη του Γένους Σχολή.

Ιστορία

Μέχρι το 1922 σο νησί της Κούταλης ζούσαν περίπου 2.000 Ελληνες. Είχαν δικές τους εκκλησίες και σχολεία (αρρεναγωγείο και παρθεναγωγείο).

Από την Κούταλη καταγόταν ο πατριάρχης Άνθιμος ΣΤ΄ (1790-1878), κατά κόσμον Ιωαννίδης ή Κουταλιανός, ο οποίος αρχικά μόνασε στο Άγιο Όρος, αργότερα έγινε μητροπολίτης Σερρών (1829), Προύσης (1833) και Εφέσου (1837) και μετά ανέβηκε τρεις φορές στον πατριαρχικό θρόνο, κατά τις περιόδους 1845-1848, 1853-1855 και 1871-1873. Κουταλιανός ήταν και ο Κλεόβουλος Κλώνης (1907-1988) σκηνοθέτης του Εθνικού Θεάτρου.

Παγκόσμια γνωστή έκανε την Κούταλη, ο Παναγής Κουταλιανός , που υπήρξε φημισμένος παλαιστής και αρσιβαρίστας κατά την δεκαετία 1882- 1892. Ήταν ναυτικός, πολύ χεροδύναμος και έγινε διάσημος στις ΗΠΑ, όταν αρχικά κατανίκησε πολλούς γνωστούς παλαιστές της εποχής. Αργότερα πάλαιψε και στραγγάλισε μια άγρια τίγρη, της οποίας το δέρμα φορούσε στους αγώνες σαν άλλος Ηρακλής. Έκανε επιδείξεις της δύναμης του, λυγίζοντας σίδερα, σπάζοντας αλυσίδες, βράχους, κ.κλπ., σ' όλο τον κόσμο. Ένα από τα κατορθώματά του ήταν να κουβαλά τρία (3) κανόνια, ένα στους ώμους και δύο κρεμούσε με αλυσίδες στα πλευρά του δεξιά και αριστερά, μετά ο ίδιος τα πυροδοτούσε, κι ενώ γύρω ο τόπος τρανταζόταν,ο Παναγής Κουταλιανός έμενε ατάραχος στην θέση του. Φωτογραφίες του σήμερα στολίζουν τα καφενεία της Νέας Κούταλης, ενώ προς τιμήν του έχει στηθεί άγαλμα στην πλατεία του χωριού.

Σπογγαλιεία

Παρά τη μεγάλη μετανάστευση που γνώριζε το προηγούμενο αιώνα το νησί, οι κάτοικοι κατάφεραν με τη ναυτοσύνη και την σπογγαλιεία σαν κύριο επάγγελμα να ξεπεράσουν τις δυσκολίες και να συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξή του.

Ο πληθυσμός της Κούταλης ήταν αποκλειστικά ελληνικός και στα μέσα του 19ου αιώνα ασχολιόταν ιδιαίτερα με τη ναυτιλία, διαθέτοντας και δικά του ναυπηγεία. Οι μαρτυρίες για τη ναυτιλία των Κουταλιανών αναφέρουν ότι το 1864 συνέβη ένα φοβερό ναυάγιο κουταλιανού πλοίου, στο οποίο χάθηκαν οι ικανότεροι καπεταναίοι του νησιού. Ύστερα από αυτό το γεγονός η εμπορική ναυτιλία της Κούταλης πέρασε σε μια περίοδο παρακμής. Ωστόσο εκτός από το τραγικό ναυάγιο η ναυτιλία της Κούταλης, όπως και άλλων ελληνικών ναυτότοπων είχε προσκολληθεί στα ιστιοφόρα και δεν κατάφερε να κάνει το οικονομικό και τεχνολογικό άλμα προς την ατμοκίνηση. Όποιοι κι αν ήταν οι λόγοι παρακμής της εμπορικής ναυτιλίας των Κουταλιανών, γεγονός είναι ότι στα τέλη του 19ου αιώνα οι Κουταλιανοί στρέφονται περισσότερο σε άλλα επαγγέλματα της θάλασσας, όπως τη σπογγαλιεία και την αλιεία. Τη σπογγαλιεία την εξασκούσαν κυρίως στο Αιγαίο, ενώ την αλιεία στα πλούσια σε αλιεύματα περάσματα της Προποντίδας.

Με τη μικρασιατική καταστροφή οι Κουταλιανοί ξεριζώθηκαν, και οι σφουγγαράδες μαζί με τα καΐκια τους έφτασαν στη Λήμνο. Αναφέρεται ότι η Κούταλη είχε περίπου 1500 κατοίκους πριν από τον ξεριζωμό.Οι περισσότεροι κατέφυγαν πρόσφυγες στο φιλόξενο νησί της Λήμνου. Εκεί τους δόθηκε γη για να φτιάξουν τη Νέα Κούταλη και συνέχισαν να ασκούν το επάγγελμα του σφουγγαρά με τα καΐκια τους που είχαν φέρει από την παλιά τους πατρίδα.

Οι Κουταλιανοί καταδύονταν αποκλειστικά με σκάφανδρο, μέχρι τη διάδοση της τεχνικής του ναργιλέ. Τα σπογγαλιευτικά καΐκια τους αρχικά ήταν μπότηδες (τύπος μικρού οξύπρυμνου σκάφους) που τους είχαν φέρει κυρίως από την παλιά τους πατρίδα και στη συνέχεια χρησιμοποίησαν μεγαλύτερα τρεχαντήρια, κατασκευασμένα ειδικά για σπογγαλιεία (τους λεγόμενους «αχταρμάδες» ή μηχανοκάικα), που είχαν σκαρωθεί στην Κάλυμνο, στη Σύμη και στην Ύδρα. Τη δεκαετία 1980 - 1990 η σπογγαλιεία συρρικνώθηκε σε όλα τα νησιά του Αιγαίου και φυσικά και σιην Κούταλη. Στο τέλος της δεκαετίας είχε σχεδόν εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του νησιού που στάφηκαν σε άλλες ναυτικές και μή δραστηριότητες.

Η πατρίδα των προσφύγων, Κούταλη Προποντίδας από το 1922 ανήκει στην Τουρκία και ονομάζεται Εκινλίκ (τουρκ. Ekinlik).

Πηγές

www.dimosneakoutalis.gr
www.ekinlik.org
Θ. Μπελίτσου, Η Λήμνος και τα χωριά της, 1994.

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License