Ο παρακάτω κατάλογος των κάστρων, των φρουρίων και των λοιπών οχυρωματικών μνημείων του Νομού Μεσσηνίας,[1] είναι ταξινομημένος κατά ουσιαστική αλφαβητική σειρά (χωρίς δηλαδή τα προθέματα ακρόπολη, κάστρο, καστέλι, πύργος, μπούρτζι κλπ). Σημαντικό ρόλο στην ανεύρεση, ανασκαφή, ανάδειξη, κήρυξη ως ιστορικά διατηρητέων και τη συντήρηση των οχυρωματικών μνημείων του νομού εκτελούν οι εξής υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού: ΛΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΛΗ’ ΕΠΚΑ),[2] που έχει έδρα την Καλαμάτα και αρμοδιότητα που εκτείνεται στο Νομό Μεσσηνίας, η 26η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (26η ΕΒΑ),[3] που έχει έδρα την Καλαμάτα και αρμοδιότητα που εκτείνεται στο Νομό Μεσσηνίας και η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Πελοποννήσου (ΥΝΜΤΕ Πελοποννήσου), που έχει έδρα την Τρίπολη και είναι αρμόδια για τους Νομούς Μεσσηνίας, Κορινθίας, Αργολίδας, Αρκαδίας και Λακωνίας.[4]

Α

• Ακρόπολη Αβίας Μεσσηνίας & Αρχαία Αβία ή Αρχαία Γερήνια Μεσσηνίας ή Αρχαία Γερήνια Λακωνικής, ή Αρχαία Ιρή (ομηρική πόλη), πόλη του Κοινού των Ελευθερολακώνων, Αβία Μεσσηνίας, Μάνη (δες επίσης: Μικρή Μαντίνεια Μεσσηνίας και Μεγάλη Μαντίνεια Μεσσηνίας)
• Ναός Αγίων Αποστόλων Καλαμάτας,^[5][6][7] Ιστορικό κέντρο επανάστασης του 1821. Δοξολογία ελευθερωτών της Καλαμάτας στις 23 Μαρτίου 1821. Σύμβολο της Καλαμάτας, 37°2′36.54″N 22°6′47.09″E
• Ανδρομονάστηρο^[8] ή Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Μεσσηνίας^[9] & Πύργος του Ανδρομονάστηρου, θέση Πετράλωνα, το καθολικό περικλείεται από οχυρωματικό περίβολο & υπάρχει τετράπλευρος τριώροφος πύργος στη νότια πλευρά,^[10] 5 χιλιόμετρα από την Αρχαία Μεσσήνη
• Κάστρο της Ανδρούσας, ^[11] 37°6′34.25″N 21°56′47.17″E,^[12] Ανδρούσα Μεσσηνίας
• Ακρόπολη Αίπειας & Αρχαία Αίπεια, Αίπεια Μεσσηνίας (δες και Ακρόπολη Θουρίας^[13][14] & Αρχαία Θουρία)
• Μέγαρα των Ακοβίτικων,^{[15][16][17][18]} ποταμός Άρις, πρωτοελλαδικά διοικητικά κέντρα, Ακοβίτικα Μεσσηνίας
• Ακρόπολη Αλαγονίας & Αρχαία Αλαγονία, πόλη του Κοινού των Ελευθερολακώνων, τέως Δήμος Αλαγονίας & χωριό Κέντρο Μεσσηνίας ή Κέντρον (πρώην Γαϊτσές) του τέως Δήμου Αβίας, Μάνη
• Ακρόπολη Αλιάτρου & Αρχαίος Αλίατρος, Φιλιατρά Μεσσηνίας
• Ακρόπολη Αμφείας & Αρχαία Άμφεια,^[19] Δεσύλλας Μεσσηνίας
• Ακρόπολη Ανθείας ^{[20][21][22][23]} ή Ακρόπολη Αιπείας ή Ακρόπολη Αμφείας ή Ακρόπολη Θουρίας & Άνθεια Θουρίας ή Άνθεια Μεσσηνίας,^[24] 37°9′39.50″N 22°5′37.89″E, Άνθεια Μεσσηνίας (δες Ακρόπολη Θουρίας^[25][26] & Αρχαία Θουρία και επίσης Βαλανείο Αρχαίας Θουρίας,^[27][28] θέση " Λουτρά ", Άνθεια Μεσσηνίας)
• Ακρόπολη Αρήνης ή Ακρόπολη Εράνης & Αρχαία Αρήνη ή Αρχαία Εράνα, Αγία Κυριακή Μεσσηνίας & Φιλιατρά Μεσσηνίας
• Οικία Αγά Αρναούτογλου,^[29][30] επί της πλατείας Υπαπαντής, διοικητικό κέντρο επί τουρκοκρατίας, Αγάς Αρναούτογλου, Καλαμάτα
• Κάστρο της Αρκαδιάς^[31][32][33] ή Κάστρο της Κυπαρισσίας ή Κάστρο των Γιγάντων & Ακρόπολη Κυπαρισσίεντας Αρχαία Κυπαρισσίεντα,^[34][35] 37°14′59.90″N 21°40′44.81″E,^[36] Κυπαρισσία
• Καστροπολιτεία Αρκαδιάς ή Καστροπολιτεία Κυπαρισσίας ή Άνω Πόλη Κυπαρισσίας,^{[37][38][39][40][41][42][43][44][45][46][47][48][49][50][51]} Κυπαρισσία
• Ακρόπολη Αυλώνα^[52][53] & Αυλών, περιοχή Βουνάκι,^[54] Αγιαννάκης Μεσσηνίας, Αυλώνας Μεσσηνίας
• Κάστρο του Αχλαδοχωρίου ή Παληόπυργας του Αχλαδοχωρίου ή Κάστρο των Κόσμενων ή Κάστρο της Κόσμινας & Καστροπολιτεία Κόσμινας,^[55][56] Αχλαδοχώρι Μεσσηνίας, Δήμος Μεσσήνης

Β

• Καστρομονάστηρο της Βαϊδενίτσας^[57][58] & Μονή Βαϊδενίτσας,^[59] το μοναστήρι περιβάλλεται από τείχη και ενισχύεται από πολεμικό πύργο στη δυτική πλευρά, περιοχή της Σαϊδόνας, Μάνη
• Καστρομονάστηρο Βελανιδιάς^[60][61] ή Μονή Βελανιδιάς,^[62] ορμητήριο του Παπαφλέσσα στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, 5 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Καλαμάτας
• Πύργος του Βεντήρη^[63][64] ή Πύργος της Χώρας Γαϊτσών, Χώρα Γαϊτσών Μεσσηνίας, Μάνη
• Τείχος της Βέργας^[65][66][67] ή Ταμπούρι της Βέργας, θέση Αλμυρός, Κάτω Βέργα Μεσσηνίας, Κάτω Σέλιτσα, Καλαμάτα, Μάνη

Γ

• Οχύρωμα στον Κάναλο Γαργαλιάνων,^[68][69] θέση: Κάναλος, αρχαίος οικισμός, Γαργαλιάνοι Μεσσηνίας
• Οχύρωμα στον Μέγα Κάμπο Γαργαλιάνων,^[70][71] θέση: Μέγας Κάμπος, αρχαίος οικισμός, Γαργαλιάνοι Μεσσηνίας
• Κάστρο του Γαρδικιού Μεσσηνίας ή Κάστρο της Ωριάς ή Παλιόκαστρο Γαρδικίου ή Κάστρο Κόκκαλα, σε λόφο πάνω από το χωριό Κατσαρός Μεσσηνίας, 37°12′40.73″N 22°3′10.80″E,^[72] Μερόπη Μεσσηνίας
• Πύργος της Μονής Γαρδικίου^[73] & Μονή Γαρδικίου ή Μονή Αμφείας ή Μονή Άμφειας,^[74]μεταξύ Θουρίας και Άμφειας ή Αμφείας (πρώην Γαρδικίου)
• Πύργος της Γαρμπελιάς ή Πύργος του Κουμουνδούρου,^[75][76] ή Κάστρο του Κουμουντουράκη ή Πύργος του Κουμουντουράκη,^[77][78] θέση Γαρμπελιά, ο πύργος του πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κουμουνδούρου, Κάμπος Αβίας Μεσσηνίας, Μάνη
• Ακρόπολη Γερήνιας Μεσσηνίας ή Ακρόπολη Γερήνιας Λακωνικής & Αρχαία Γερήνια Μεσσηνίας ή Αρχαία Γερήνια Λακωνικής ή Αρχαία Αβία ή Αρχαία Ιρή (ομηρική πόλη), πόλη του Κοινού των Ελευθερολακώνων, Κάμπος Αβίας Μεσσηνίας, Μάνη (δες επίσης Μικρή Μαντίνεια Μεσσηνίας και Μεγάλη Μαντίνεια Μεσσηνίας)
• Καστρόσπιτο του Γιαννούκου,^[79][80] Τοπική Κοινότητα Κέντρου, Ανατολικό Μεσσηνίας, Μάνη
• Οικία Γκρίτζαλη στο Άνω Ψάρι,^[81][82] θέση: στο συγκρότημα των Γκριτζαλαίων, οικία, στρατηγείο, του αγωνιστή του ’21 Γιαννάκη Γκρίτζαλη, Ψάρι Μεσσηνίας
• Πύργος του Γουδέλη ή Πύργος της Αράχωβας Μεσσηνίας,^[83][84][85] Αράχωβα Καρυοβουνίου, Αράχωβα Μεσσηνίας, Μάνη

Δ

• Πύργος του Δερεζέα,^[86][87] Θαλάμες Μεσσηνίας, Μάνη
• Βάρδια των Δημητρέων,^[88][89] στρατιωτικό παρατηρητήριο με αμυντικό χαρακτήρα, σε λόφο κοντά στην, Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Μάνη
• Έπαυλη του Διαλισκαρίου,^[90][91] θέση Διαλισκάρι Μεσσηνίας, διοικητικό κέντρο, περίοδος αρχαϊκή & ρωμαϊκή, Μαραθόπολη Μεσσηνίας
• Πύργος Διοδίων Μεσσηνίας,^[92][93] Διόδια Μεσσηνίας, πρώην Δήμος Αριστομένους, Δήμος Μεσσήνης
• Πύργος του Δουράκη^[94] ή Πύργος του Ντουράκη ή Πύργος του καπετάν Κωνσταντή Ντουράκη, ^[95] 36°51′43.12″N 22°18′38.33″E,^[96] Καστάνια Μεσσηνίας,^[97] Μάνη

Ε

• Πύργος του Εξωχωρίου ή Πύργος Νότας Νικολοπούλου - Φασέα,^[98][99] Εξωχώρι Μεσσηνίας

Ζ

• Κάστρο της Ζαρνάτας,^{[100][101][102]} 36°56′4.91″N 22°11′42.12″E,^[103] νοτιοδυτικά της θέσης Γαρμπελιά, Κάμπος Αβίας Μεσσηνίας, (δες και Ναός Ζωοδόχου Πηγής Ζαρνάτας εντός του κάστρου).^[104]

Θ

• Ακρόπολη Θαλαμών Μεσσηνίας ή Ακρόπολη Θαλαμών Λακωνικής & Αρχαίες Θαλάμαι Μεσσηνίας ή Αρχαίες Θαλάμαι Λακωνικής^[105] Λακωνικής, πόλη του Κοινού των Ελευθερολακώνων, ο αρχαιολογικός χώρος εκτείνεται στους οικισμούς Θαλάμαι,^[106] Πλάτανος^[107] και Σωματιανά^[108] Μάνη, Δήμος Δυτικής Μάνης (δες και Νομική Λακωνικής Νομίτσι Μεσσηνίας)
• Ακρόπολη Θουρίας^[109][110] & Αρχαία Θουρία, 10 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Καλαμάτας, στη δεξιά πλευρά του δρόμου Καλαμάτας -Τρίπολης, βόρεια (σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων) της σημερινής κωμόπολης Θουρίας, Ελληνικά Ανθείας, (δες και Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας).^[111]
• Ακρόπολη Ιθώμης, Οχυρό της Ιθώμης^[112] Κάστρο του Βουλκάνου - Ιθώμη & Αρχαία Μεσσήνη,^[113] Μαυρομμάτι Ιθώμης,^[114] (δες Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης^[115] και Ιερό του Διός Ιθωμάτα).^[116]

Ι

• Οχύρωμα της Ίκλαινας & Αρχαία Πύλος, Ίκλαινα Μεσσηνίας
• Φρούριο της Ίκλαινας,^[117] Ίκλαινα Μεσσηνίας
• Ακρόπολη Ιρής & Αρχαία Ιρή (ομηρική πόλη) ή Αρχαία Γερήνια Μεσσηνίας ή Αρχαία Γερήνια Λακωνικής ή Αρχαία Αβία, πόλη του Κοινού των Ελευθερολακώνων, Κάμπος Αβίας Μεσσηνίας, Μάνη (δες επίσης Μικρή Μαντίνεια Μεσσηνίας και Μεγάλη Μαντίνεια Μεσσηνίας)

Κ

• Ακρόπολη Κακαλετρίου Μεσσηνίας,^[118][119] Τείχη Κακαλετρίου Μεσσηνίας (άγνωστη ονομασία πόλης) & Τείχη στο Ξεροβούνι του Στάσιμου Μεσσηνίας, Κακαλέτρι Τριφυλίας
• Κάστρο της Καλαμάτας^[120] ή Κάστρο των Καλαμών,^{[121][122][123]} 37°2′45.35″N 22°7′0.83″E,^[124] Καλαμάτα (δες και: Ναός Παναγίας Καλομάτας,^[125][126] στον προμαχώνα και Ναός Αγίου Δημητρίου Κάστρου,^[127][128] κάτω από το βορειοδυτικό προμαχώνα του Κάστρου).
• Καστροπολιτεία Καλαμάτας, σε διάφορα σημεία της πόλης, ^{[129][130][131][132][133][134][135][136]} Καλαμάτα
• Νοσοκομείο του Αγώνα Καλαμάτας,^{[137][138][139]} Καλαμάτα
• Στρογγυλός Πύργος Καλαμάτας,^[140][141] θέση επί των οδών Ευαγγελιστρίας και Χρυσοστόμου Σμύρνης. Καλαμάτα
• Διοικητήριο Καλαμάτας,^[142][143] Καλαμάτα
• Κτίριο Λόχου 9ου Συντάγματος Πεζικού,^[144][145] Καλαμάτα
• Ακρόπολη Καλαμών^[146] ή Ακρόπολη Ελαιοχωρίου,^{[147][148][149]} & Καλάμαι, θέση λόφος Αγίων ταξιαρχών Ελαιοχώρι & Περιβολάκια, Καλαμάτα
• Πύργος του Καπετανάκη^{[150][151][152][153]} ή Πύργος των Καπετανάκηδων ή Κάστρο Πετροβούνι ή Κάστρο του Πετροβουνίου,^[154] Χαραυγή Σωτηριανίκων Μεσσηνίας (Τρικότσοβα) Αβίας, 36°58′31.59″N 22°10′36.92″E,^[155] Μικρή Μαντίνεια Μεσσηνίας, Χαραυγή Σωτηριανίκων Μεσσηνίας, Μάνη
• Πύργος του Καπιτσίνου^[156][157] ή Πολεμόπυργος του Καπιτσινού, 36°46′47.71″N 22°20′28.76″E,^[158] Λαγκάδα Λεύκτρου, Μάνη
• Καστρομονάστηρο Καράβελη ή Καστρομονάστηρο Στριτιτσίου ^[159][160] & Μονή Καράβελη ή Μονή Στριτιτσίου, θέση: εκτός ορίων του οικισμού Πετροβούνι ή Γούρνιτσα, Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Μάνη
• Τείχη της Πάνω Καρδαμύλης & Ναός Αγίου Σπυρίδωνα Καρδαμύλης,^[161][162] Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Μάνη
• Ακρόπολη Καρδαμύλης^[163] & Αρχαία Καρδαμύλη,^{[164][165][166]} σε διάφορες θέσεις,^{[167][168][169][170][171]} Καρδαμύλη Μεσσηνίας Μάνη
• Πύργος του Κιτρινιάρη^{[172][173][174]} & Πύργος Κιτρινιάρη-Ξανθέα ή Πύργος του Ξανθέα,^[175][176] θέση: Φαράγγι του Φονέα, ορεινός δρόμος μεταξύ Εξωχωρίου και Σαϊδόνας, 36°53′28.15″N 22°17′35.66″E, Μάνη
• Ακρόπολη Καρποφόρας^[177] & Καρποφόρα Μεσσηνίας,^[178] (άγνωστη ονομασία αρχαίας πόλης, συνδεδεμένης με το Βασίλειο της Αρχαίας Πύλου),^{[179][180][181]} θέσεις Νιχώρια & Καρποφόρα, μυκηναϊκός οικισμός, Νιχώρια Μεσσηνίας, Καρποφόρα Μεσσηνίας, Ριζόμυλοι Μεσσηνίας, (δες και Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας).^[182]
• Πύργος του Κετσέα ή Πύργος των Κάτω Δολών,^[183][184] αγωνιστής του ’21 Γρηγόριος Κετσέας, Τοπική κοινότητα Δολών Μεσσηνίας, Κάτω Δολοί Μεσσηνίας, Μάνη (δες και: Ναός Αγίου Νικολάου Κάτω Δολών^[185][186])
• Κτιριακό συγκρότημα Κετσέα,^[187][188] επαναστατικό κέντρο οικογένειας Κετσέα, Τοπική κοινότητα Δολών Μεσσηνίας, Κάτω Δολοί Μεσσηνίας, Μάνη
• Ακρόπολη Κορώνης ή Ακρόπολη Αίπειων^[189][190] & Κορώνη ή Αίπεια (άρθρο: τα) ή Αιπεία Β’ (άρθρο: η) ή Κορώνεια,^[191][192] Πεταλίδι Μεσσηνίας & Κορώνη, (δες και Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας).^[193]
• Κάστρο της Κορώνης^[194][195] & Ακρόπολη Ασίνης Μεσσηνίας, Αρχαία Ασίνη Μεσσηνίας, 36°47′39.58″N 21°57′50.02″E,^[196] Κορώνη
• Καστροπολιτεία Κορώνης, σε διάφορα σημεία της πόλης,^{[197][198][199]} Κορώνη Μεσσηνίας
• Οχύρωμα της Κουκουνάρας Μεσσηνίας,^[200]15 χιλιόμετρα βορειοδυρικά της Πύλου, οικισμός Μεσσοελαδικής εποχής, μια από τις κύριες πόλεις του βασιλείου της Πύλου κατά τους Μυκηναϊκούς Χρόνους, Κουκουνάρα Μεσσηνίας
• Κάστρο της Κρέπενης,^[201][202] θέση λόφος του Αγίου Δημητρίου, Κάτω Μέλπεια Μεσσηνίας
• Πυργόσπιτο του Κωστόπουλου,^[203] Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Μάνη

Λ

• Πύργος της Λαγκάδας Λεύκτρου Μεσσηνίας ή Πύργος της Οικονομέα,^[204][205] Λαγκάδα Λεύκτρου, Μάνη
• Ακρόπολη Λεύκτρου Μεσσηνίας ή Ακρόπολη Λεύκτρων Μεσσηνίας & Λεύκτρον^[206][207] ή Λεύκτρα Μεσσηνίας και Λεύκτρον ή Λεύκτρα Λακωνικής, θέση νότια της Καρδαμύλης, σήμερα Στούπα Μεσσηνίας & Λεύκτρο Μεσσηνίας, Μάνη
• Κάστρο του Λεύκτρου^{[208][209][210]} ή Κάστρο Μπωφόρ (γαλλικά: Βeaufort = Ωραιόκαστρο) ή Κάστρο της Γιστέρνας, 36°50′33″N 22°15′54″E,^[211] Στούπα Μεσσηνίας & Λεύκτρο Μεσσηνίας, Μάνη
• Πυργόσπιτο του Λυμπερέα,^[212] Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Μάνη

Μ

• Ακρόπολη Μάλθης ή Ακρόπολη Δωρίου^[213] & Μάλθη^[214][215] ή Αρχαίο Δώριον Μεσσηνίας,^[216] λόφος Μάλθης, στο βόρειο άκρο του λόφου Ραμοβούνι, Βασιλικό Μεσσηνίας, (δες Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας^[217][218] και Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας).^[219]
• Ταμπούρια Μανιακίου Μεσσηνίας,^[220][221] οχύρωμα της Μάχης στο Μανιάκι, τόπος ηρωϊκού θανάτου του Παπαφλέσσα, Μανιάκι Μεσσηνίας
• Πύργος του Μαυρίκου ή Πύργος της Μάλτας Μεσσηνίας,^[222][223] Μάλτα Σταυροπηγίου
• Ακρόπολη Μεθώνης Μεσσηνίας ή Ακρόπολη Μοθώνης Μεσσηνίας ή Ακρόπολη Πηδάσσου & Μοθώνη ή Μεθώνη^[224][225] ή Πήδασσος, θέση μπροστά από το Κάστρο της Μεθώνης, Μεθώνη
• Κάστρο της Μεθώνης^[226][227] & Ακρόπολη Πηδάσσου, Αρχαία Πήδασσος ή Αρχαία Μοθώνη, 36°48′52.97″N 21°42′15.88″E,^[228] Μεθώνη
• Μπούρτζι (Μεθώνης),^[229] Μεθώνη
• Οχύρωμα του Όρμου της Μεθώνης Μεσσηνίας,^{[230][231][232]} βυθισμένος μεσοελλαδικός οικισμός, Μεθώνη Μεσσηνίας
• Πυργόσπιτο του Μελέα,^[233][234] Θαλάμαι Μεσσηνίας ή Θαλάμες Μεσσηνίας, Μάνη
• Φρούριο Μελέ Οχύρωμα Μονής Μελέ & Μονή Μελέ^[235] ή Μονή Αγίου Ιωάννη Μελέ,^[236] Αρτεμισία Μεσσηνίας
• Οχύρωμα της Πάνω Μέλπειας Μεσσηνίας,^[237][238] θέση ύψωμα Πετρούλα, στον Άγιο Ηλία, κλασσικός & ελληνιστικός οικισμός, Πάνω Μέλπεια
• Οχύρωμα της Κάτω Μέλπειας Μεσσηνίας,^[239][240] θέση Κρέπενη, κλασσικός & ελληνιστικός οικισμός, Κάτω Μέλπεια
• Ακρόπολη Μεσσήνης^[241] & Αρχαία Μεσσήνη,^{[242][243][244][245]} στο Μαυρομμάτι Ιθώμης,^[246] (δες Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης^[247] και Αρχαίο Θέατρο Μεσσήνης).^[248]
• Κάστρο του Μίλα,^[249][250] κοντά στο συνοικισμό Κάστρο Μεσσηνίας, 37°14′34″N 21°54′27″E,^[251] Μίλα Μεσσηνίας
• Γουλάς των Μιχαλιτσιάνων ή Πύργος των Μιχαλιτσιάνων,^[252][253] Λαγκάδα Μεσσηνίας, Μάνη
• Ανάκτορο της Μουρατιάδας,^[254][255] λόφος "Ελληνικό", διοικητικό κέντρο, Τοπική Κοινότητα Μουριατάδας, Κυπαρισσία Μεσσηνίας
• Πύργος του Μούρτζινου^{[256][257][258]} ή Πύργος των Μούρτζινων^[259][260] ή Πύργος Μούρτζινου-Τρουπάκη,^{[261][262][263][264]} 36°53′27.00″N 22°14′3.75″E,^[265] παλιά Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Μάνη, (δες και Μουσείο Πύργου Μούρτζινων,^[266])
• Πύργος του Μπενάκη^[267] ή Πύργος των Μπενάκηδων & Ναός Μικρών Ταξιαρχών ή Μικροί Ταξιάρχες Καλαμάτας ή Ταξιαρχάκι,^[268] ο πύργος κατεστράφη μετά τα Ορλωφικά, το εκκλησάκι κοντά στη σημερινή πλατεία Μαυρομιχάλη, Καλαμάτα
• Οχύρωμα στο Μυρσινοχώρι Μεσσηνίας,^[269] μυκηναϊκός οικισμός, Μυρσινοχώρι Μεσσηνίας

Ν

• Κάστρο Ναυαρίνου Α’ ή Παλαιόκαστρο Ναυαρίνου^[270][271] & Ακρόπολη Αρχαίας Πύλου 36°57′29.36″N 21°39′27.11″E,^[272] Βοϊδοκοιλιά & Γιάλοβα Μεσσηνίας (δες και Κάστρο του Ναυαρίνου)
• Κάστρο Ναυαρίνου Β’^[273] ή Νιόκαστρο Ναυαρίνου,^[274] 36°54′44.01″N 21°41′29.45″E,^[275] ή Κάστρο της Πύλου, Πύλος, (δες και Κάστρο του Ναυαρίνου, Υδραγωγείο Νιόκαστρου Πύλου^{[276][277][278]} & Ναός Μεταμόρφωσης Σωτήρος Πύλου).^[279][280]
• Ανάκτορο του Νέστορα^{[281][282][283]} & Αρχαία Πύλος, διοικητικό κέντρο μυκηναϊκής περιόδου, Άνω Εγκλιανός, ανάμεσα στο Κορυφάσιο και την Χώρα, (δες επίσης Αρχαιολογικό Μουσείο Χώρας.^[284] Για την Αρχαία Πύλο δες και σε διάφορες ακόμα περιοχές:Άνω Εγκλιανός, Κορυφάσιο Μεσσηνίας, Χώρα Μεσσηνίας, Πετροχώρι Μεσσηνίας, Ρωμανός Μεσσηνίας, Τραγάνα Μεσσηνίας, Ίκλαινα Μεσσηνίας, Πύλος Μεσσηνίας, Πύλα Μεσσηνίας, Γιάλοβα Μεσσηνίας & περιοχή της Βοϊδοκοιλιάς)^{[285][286][287][288][289]}
• Νομική Λακωνικής διοικητικό & εξουσιαστικό κέντρο που εξυπηρετούσε την πόλη του Κοινού των Ελευθερολακώνων Αρχαίες Θαλάμαι Μεσσηνίας ή Αρχαίες Θαλάμαι Λακωνικής, Νομίτσι Μεσσηνίας

Π

• Πύργος Πατριαρχέα στο Προάστιο,^[290][291] Προάστιο Μεσσηνίας, Μάνη
• Πύργος Πατριαρχέα στο Προσήλιο,^{[292][293][294]} Προσήλιο Μεσσηνίας, Μάνη
• Οικία Πατριαρχέα (Καταραχέα),^[295] Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Μάνη
• Πυργόσπιτο Πατριαρχέα,^[296] Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Μάνη
• Κάστρο του Πέρα,^[297] εγκαταλελειμμένο χωριό Πέρα, 36°57′40.68″N 21°52′29.87″E,^[298] Πανυπέρι, Αγία Σωτήρα & Καστάνια Μεσσηνίας
• Ακρόπολη Περιστεριάς Μεσσηνίας,^[299][300] Μέγαρο της Περιστεριάς Μεσσηνίας & Οχύρωμα της Περιστεριάς Μεσσηνίας,^[301] λόφος της Περιστεριάς, μυκηναϊκή Ακρόπολη,^[302] μυκηναϊκός οικισμός, Περιστεριά Μεσηνίας, 1-1,5 χιλιόμετρο βόρεια από το χωριό Μύρο Μεσσηνίας, κοντά στην Κυπαρισσία Μεσσηνίας
• Πυργόσπιτο του Πετρέα,^[303][304] Επάνω Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Μάνη
• Κάστρο του Πηδήματος, ^[305] 37°8′8.99″N 22°2′57.48″E,^[306] Πήδημα Μεσσηνίας
• Ακρόπολη Πολίχνης Μεσσηνίας & Πολίχνη,^[307][308] θέση Στυλάρι, Κοπανάκι Μεσσηνίας
• Πύργος του Πουλοπάτη,^[309][310] Τοπική Κοινότητα Αρτεμισίας, Καλαμάτα
• Ακρόπολη Πύλου ή Ακρόπολη Νηληίου & Πύλος Μεσσηνίας ή Νηλήιον, διερευνάται σε διάφορα σημεία^[311] της ευρύτερης περιοχής της Πυλίας:α) Περιοχή από βόρειο βραχίονα όρμου Βοϊδοκοιλιάς έως και βραχώδη όγκο Κορυφασίου, βόρεια της Σφακτηρίας,^[312] β) αρχαιολογικός χώρος στο Διβάρι της Βοϊδοκοιλιάς,^[313] γ) ύψωμα "Κούκουρας" βόρεια του υψώματος του Προφήτη Ηλία,^[314] δ) σε διάφορες θέσεις νοτιοδυτικά του Κορυφάσιο, (θέση Πόρτες,^[315] και θέση Χαρατσάρι,^[316] περίοδος Χαλκοκρατίας,^[317]) (δες και: Παλαιόκαστρο Ναυαρίνου, Ανάκτορο του Νέστορα, Τάφος του Θρασυμήδη, Σπήλαιο του Νέστορα, Ιερό της Αθηνάς Κορυφασίας)
• Φρυκτωρία της Πύλου ή Φρυκτωρία στο όρος Άγιος Νικόλαος Μεσσηνίας,^[318][319] θέση: στο όρος Άγιος Νικόλαος, βόρεια απόληξη, Πύλος
• Πυργόσπιτο της Πυρένης,^[320][321] Θαλάμες Μεσσηνίας, Μάνη

Σ

• Καστρομονάστηρο του Σαμουήλ, Πύργος της Μονής Σαμουήλ Σαϊδόνας^[322][323] & Μονή Σαμουήλ Σαϊδόνας^[324] ή Σαμοήλι, ορεινός δρόμος μεταξύ Εξωχωρίου και Σαϊδόνας, 36°53′12.96″N 22°17′49.81″E,^[325] Μάνη
• Κάστρο του Σαφλαούρου ή Παλαιόκαστρο του Λαντζουνάτου^[326][327] ή Κάστρο του Λαντζουνάτου, 37°10′33.62″N 21°48′59.61″E,^[328] Λαντζουνάτο Μεσσηνίας
• Κάστρο του Σιδηροκάστρου Μεσσηνίας^[329] ή Παλαιόκαστρο του Σιδηροκάστρου Μεσσηνίας, (κατεστραμμένο κάστρο), Σιδηρόκαστρο Μεσσηνίας
• Κάστρο του Σπιταλίου, 37°4′44.93″N 21°57′10.65″E,^[330] Σπιτάλι Μεσσηνίας
• Οχύρωμα του Στομίου Φιλιατρών Μεσσηνίας,^[331][332] οικισμός πρώιμης εποχής Χαλκού, Στόμιο Μεσσηνίας, Φιλιατρά Μεσσηνίας

Τ

• Οχύρωμα Ναού των Ταξιαρχών Πολίχνης Μεσσηνίας & Ναός Ταξιαρχών Πολίχνης Μεσσηνίας,^[333] Πολίχνη Μεσσηνίας
• Πύργος του Τζάνε,^[334] (μετατροπή πύργου σε κτίριο) Αθανάσιος Τζάνες, Καλαμάτα
• Οχύρωμα της Τραγάνας,^[335] μυκηναϊκός οικισμός, Τραγάνα Μεσσηνίας
• Οχύρωμα στα Τσουκαλαίικα Μεσσηνίας,^[336][337] θέση: λόφος Κάστρο, Τσουκαλαίικα Μεσσηνίας

Φ

• Ακρόπολη Φαρών ή Ακρόπολη Φαρρών & Φαραί (άλλες ονομασίες: αρχ. Φαρραί, Φηραί, Φεραί, Φηρή, δημ. Φαρές), Καλαμάτα (δειτε και: Φάρις & Καλάμαι)
• Οχυρώματα των Φιλιατρών Μεσσηνίας,^[338] στις θέσεις " Άγιος Χριστόφορος"^[339] και "Καστράκι",^[340] μυκηναϊκός οικισμός, Φιλιατρά Μεσσηνίας
• Πυργόσπιτο του Φουντέα,^[341]Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Μάνη

Χ

• Οχύρωμα του Χαλκιά Μεσσηνίας^[342][343] μυκηναϊκος οικισμός, Χαλκιάς Μεσσηνίας, (δες και Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας).^[344][345]
• Πυργόσπιτο του Χουσέα,^[346][347] Προάστιο Μεσσηνίας, Μάνη
• Πύργος του Χριστέα ή Πύργος του Χρηστέα^[348][349] ή Πύργος του καπετάν Χριστέα, 36°48′40.85″N 22°17′47.26″E,^[350] Άγιος Δημήτριος Αγίου Νικολάου Μεσσηνίας, Μάνη

Ψ

• Ακρόπολη Ψαρίου Μεσσηνίας ή Ακρόπολη Μετσικίου Μεσσηνίας, ^[351] Χώρα Μεσσηνίας
• Οχύρωμα του Ψαριού Μεσσηνίας^{[352][353][354][355]} (άγνωστη ονομασία μυκηναϊκής πόλης-οικισμού), ύψωμα “Μετσίκι”, μυκηναϊκος οικισμός, Ψάρι Τριφυλίας, (δες και Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας).^[356][357]

• Οχυρό της Μερόπης Μεσσηνίας,^[358][359] νησίδα Μερόπη, Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Μάνη (δες και: Ναός Αγίου Νικολάου Καρδαμύλης ή Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Καρδαμύλης)

• Οχύρωμα στο Μεγάλο Νησακούλι^[360][361] & Ναυάγια στην Λίμνη του Παπά της Μεθώνης Μεσσηνίας,^[362] θέση "Λίμνη του Παπά", μέχρι τον ορμίσκο Πυργάκι. Η περιοχή "Λίμνη του Παπά" εκτείνεται στα Δημοτικά Διαμερίσματα Καινούργιου Χωρίου^[363]και Μεθώνης.^[364] θαλάσια περιοχή “Λίμνη του Παπά”, τρεις νησίδες Νησακούλια, 36°58′24.10″N 21°39′24.70″E κοντά στην Μεθώνη Μεσσηνίας, (δες και: Φρυκτωρία Ακρωτηρίου Πυργάκι)
• Φρυκτωρία Ακρωτηρίου Πυργάκι, ^[365] θέση: Ακρωτήριο “Πυργάκι”, κοντά στην Μεθώνη Μεσσηνίας,
• Ακρόπολη Πρώτης Μεσσηνίας,^[366] (κατεστραμμένη-διασώζονται ερείπια), προ-κλασσική & μυκηναϊκή περίοδος, νήσος Πρώτη Μεσσηνίας
• Φρούριο της Σφακτηρίας,^[367][368] κατεστραμμένο φρούριο, κατά τους Ομηρικούς χρόνους ή και παλαιότερα οι Πύλιοι (που συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο υπό τον Νέστορα) οχύρωσαν το βόρειο άκρο της Σφακτηρίας,
• Οχύρωμα της Σφακτηρίας,^[369][370] στρατόπεδο Σπαρτιατών κατά τη διάρκεια των Πελοποννησιακών Πολέμων, Σφακτηρία

Δείτε επίσης

Αρχαία Μεσσηνία - Τριφυλία - Κατάλογος βασιλέων της Μεσσηνίας - Κατάλογος πόλεων της Αρχαίας Μεσσηνίας - Η περιήγηση του Παυσανία στην Αρχαία Μεσσηνία
Αναφορές

↑ Πηγές: 1. Αναστασία Μιλίτση – Νίκα & Χριστίνα Θεοφιλοπούλου - Στεφανούρη, «Καλαμάτα 1830-1940. Οδοιπορικό σε πλατείες και δρόμους της πόλης μέσα από τα τεκμήρια δημόσιων και ιδιωτικών αρχείων», 196 σελίδες, έκδοση: Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων - Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) Αρχεία Νομού Μεσσηνίας, Καλαμάτα 2010, ISBN 978-960-86137-6-8, «Καλαμάτα. Οδοιπορικό σε πλατείες και δρόμους της πόλης μέσα από τα τεκμήρια δημόσιων και ιδιωτικών αρχείων. 1830-1940». 2.- Αγγελική Αλεβίζου, «Ιστορική Αναδρομή και Πολεοδομική Εξέλιξη της πόλεως της Καλαμάτας», Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών, 164 σελίδες Αθήνα 2012, Ιστορική Αναδρομή και Πολεοδομική Εξέλιξη της πόλεως της Καλαμάτας 3.- Οι πύργοι της Μάνης
↑ ΛΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Επίσημη ιστοσελίδα: ΛΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων
↑ 26η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
↑ Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Πελοποννήσου
↑ Ι. Ναός Αγίων Αποστόλων
↑ «Άγιοι Απόστολοι: Σημαντικό μνημείο βυζαντινών χρόνων. Το ανατολικό του τμήμα σε σχήμα ελευθέρου σταυρού με οκταγωνικό τρούλλο, κτισμένο κατά το πλινθοπερίκλειστο σύστημα χρονολογείται στα τέλη του 11ου με αρχές του 12ου αιώνα, ενώ το δυτικό που είναι μεταγενέστερο ανάγεται στα χρόνια της Β ' Ενετοκρατίας. Στο χώρο του ναού διαδραματίστηκαν σημαντικότατα γεγονότα της Νεώτερης Ελληνικής ιστορίας.»ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/13943/307/6-8-1987 - ΦΕΚ 471/Β/28-8-1987
↑ Ιερός Ναός Αγίων Αποστόλων
↑ Ι. Μονή Ανδρομονάστηρου
↑ Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος «Ανδρομονάστηρο»
↑ Ανδρομονάστηρο - Περιγραφή
↑ Κάστρο της Ανδρούσας - Περιφραφή & Κάστρο της Ανδρούσας - Πληροφορίες
↑ Κάστρο της Ανδρούσας
↑ Ανασκαφή Αρχαίας Θουρίας
↑ Ελληνικά Ανθείας - Αρχαία Θουρία - Ιστορικό, Ελληνικά Ανθείας - Αρχαία Θουρία - Περιγραφή & Ελληνικά Ανθείας - Αρχαία Θουρία - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικός Χώρος στην περιοχή "Ακοβίτικα"
↑ «Χαρακτηρίζεται ως αρχαιολογικός χώρος η περιοχή "Ακοβίτικα" Μεσσηνίας, οριζομένη δυτικώς δια της νέας κοίτης του ποταμού Άριος και εκτεινομένη ανατολικώς πεντακόσια (500) μέτρα από της αυτής νέας κοίτης του ποταμού Άριος, βορείως τριακόσια (300) μέτρα πέραν του αποκαλυφθέντος πρωτοελλαδικού κτηριακού συγκροτήματος και νοτίως τριακόσια (300) μέτρα πέραν του αποκαλυφθέντος αρχαϊκού Ιερού.»ΥΑ 13809/12-9-1970 - ΦΕΚ 669/Β/25-9-1970
↑ «Εγκρίνουμε, σύμφωνα με την παρ. 2 του αρ. 12 του Ν.3028/2002, την προσωρινή αναοριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου Ακοβίτικων, Δήμου Καλαμάτας Νομού Μεσσηνίας, στο πλαίσιο του προωθούμενου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Καλαμάτας. Εντός του ως άνω αρχαιολογικού χώρου περιλαμβάνονται οικοδομικά κατάλοιπα της Πρωτοελλαδικής II περιόδου, εκ των οποίων δύο μεγαροειδή οικοδομήματα, και τμήμα κτιρίου που συνδέεται με το μαρτυρούμενο ιερό του Ποσειδώνα και χρονολογείται στον 6° αι.π.Χ.» ΥΑ ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/17042/558/7-6-2010 - ΦΕΚ 244/ΑΑΠ/24-6-2010
↑ - Ακοβίτικα - Πρωτοελλαδικό Μέγαρο
↑ Δεσύλλα
↑ Αρχαιολογικός Χώρος Αρχαίας Ανθείας και Θουρίας
↑ Αρχαιολογικός Χώρος Αρχαίας Ανθείας και Θουρίας
↑ Αρχαιολογικός Χώρος Αρχαίας Ανθείας και Θουρίας
↑ «Για την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής, κηρύσσουμε ως Αρχαιολογικό Χώρο την περιοχή που περικλείεται από τις κοινότητες Αιπείας, Ανθείας και Αμφείας του Νομού Μεσσηνίας, όπου εκτείνονται τα ερείπια της αρχαίας πόλεως Ανθείας και της κλασσικής πόλεως Θουρίας, με χρονολογική διάρκεια από την 3η χιλιετία π.Χ. έως τη Ρωμαιοκρατία και τους μεταγενέστερους αυτής χρόνους.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/54184/2852/28-11-1994 - ΦΕΚ 963/Β/23-12-1994
↑ Άνθεια
↑ Ανασκαφή Αρχαίας Θουρίας
↑ Ελληνικά Ανθείας - Αρχαία Θουρία - Ιστορικό, Ελληνικά Ανθείας - Αρχαία Θουρία - Περιγραφή & Ελληνικά Ανθείας - Αρχαία Θουρία - Πληροφορίες
↑ Βαλανείο
↑ «Κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό χώρο το Βαλανείο, που περιλαμβάνεται στους αγρούς Γ. Γρομπά και Κων/νου Φλέσσα, στη θέση Λουτρά Ανθείας Ν. Μεσσηνίας, με ζώνη προστασίας 200μ. (σύμφωνα με το τοπογραφικό διάγραμμα) και με όρια, που ορίζονται ως εξής: Νότια από τον αγροτικό δρόμο που αρχίζει από την οδό Καλαμάτας - Μεγαλόπολης στο ύψος του λόφου "Ελληνικά", με διεύθυνση προς δυτικά μέχρι τη διασταύρωσή του με τον αγροτικό δρόμο προς Πήδημα, δυτικά από την προηγούμενη διασταύρωση μέχρι το ύψος του αγρού Σπυροπούλου, βόρεια από τη νοητή ευθεία των αγρών Κ. Φλέσσα συμπεριλαμβανομένων δύο ελαιόδενδρων ιδιοκτησίας Βασ. Σπυρόπουλου, γιατί το Βαλανείο αποτελεί μέρος των μνημειακών καταλοίπων της αρχαίας Θουρίας και η κατάσταση διατήρησής του είναι άριστη.» ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α1/Φ07/68231/2343/12-11-1982 - ΦΕΚ 145/Β/5-4-1983
↑ Οικία Αγά Αρναούτογλου
↑ «6) Οικία Αγά Αρναούτογλου, επί της πλατείας Υπαπαντής: Είναι το σημαντικότερο επώνυμο κτίριο της εποχής της Τουρκοκρατίας στην Καλαμάτα, που ήταν η κατοικία του τελευταίου Τούρκου Αγά της πόλης.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/13943/307/6-8-1987 - ΦΕΚ 471/Β/28-8-1987
↑ Κάστρο Κυπαρισσίας
↑ «Χαρακτηρίζουμε το Κάστρο της Κυπαρισσίας της Επαρχίας Τριφυλίας του Νομού Μεσσηνίας, ως αρχαίο μνημείο, διότι κτίστηκε στα Βυζαντινά Χρόνια, έχει όμως πολλές προσθήκες Φράγκικων, Τούρκικων και Ενετικών χρόνων.» ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/176/28/23-1-1981 - ΦΕΚ 87/Β/10-2-1981
↑ Κάστρο Κυπαρισσίας - Περιγραφή & Κάστρο Κυπαρισσίας - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικός χώρος Κυπαρισσίας
↑ «Αποφασίζουμε: Για λόγους αποτελεσματικότερης προστασίας της περιοχής κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό Χώρο την αρχαία πόλη της Κυπαρισσίας Ν. Μεσσηνίας, όπου έχουν αποκαλυφθεί οικοδομικά λείψανα από εκτεταμένα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, που ταυτίστηκαν με την Αγορά ( FΟRUΜ ) αρχαίας πόλης, ελληνιστικό νεκροταφείο, μνημειώδες κτίριο του 4ου αι. π.Χ.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/47152/2483/18-10-1994 - ΦΕΚ 838/Β/11-11-1994
↑ Κάστρο Κυπαρισσίας
↑ Ανω Πόλη Κυπαρισσίας
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο τόπο την Ανω Πόλη Κυπαρισσίας με τα όρια που σημειώνονται στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα, γιατί παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον από πλευράς ιστορίας της αρχιτεκτονικής με τον έντεχνο συνδυασμό παραδοσιακής και νεοκλασσικής μορφολογίας των οικοδομημάτων (σαχνισιά, ξύλινες νεοκλασσικές παραστάδες και γείσο, αετώματα, μπαλκόνια με μεταλλικά φουρούσια, ημικυκλικά τόξα από λαξευτή πέτρα κ.λ.π. Το παραδοσιακό αυτό σύνολο έχει μεγάλη σημασία για την πόλη της Κυπαρισσίας, γιατί αποτελεί ζωντανή απόδειξη της οικιστικής συνέχειας της ιστορικής αυτής πόλης που οικοδομήθηκε μετά τις καταστροφές του απελευθερωτικού αγώνα.»ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2386/57155/3-11-1979 - ΦΕΚ 1159/Β/29-12-1979
↑ Άνω Πόλη Κυπαρισσίας - Περιγραφή & Άνω Πόλη Κυπαρισσίας - Πληροφορίες
↑ Μουσουλμανικό Τέμενος
↑ «Κηρύσσουμε το Μουσουλμανικό Τέμενος Κυπαρισσίας ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, τόσο για το ενδιαφέρον που παρουσιάζει από την πλευρά της αρχιτεκτονικής του μορφής, όσο και διότι εντάσσεται μέσα στο περιβάλλον του μεσαιωνικού φρουρίου της πόλεως.»ΥΑ ΥΠΠΕ/Β1/Φ30/51354/2700 π.ε/11-1-1979 - ΦΕΚ 108/Β/7-2-1979
↑ Βρύση
↑ Ι.Ναός Αγίου Δημητρίου (παλαιός)
↑ Βρύση
↑ Οθωμανικό Κτίριο
↑ Σταφιδόβρυση
↑ Οικία ιδιοκτησίας Αικ. Παπαθεοδώρου
↑ Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής
↑ Κτίριο στην Άνω Πόλη Κυπαρισσίας, ιδιοκτ. κληρονόμων Παναγιώτη Αναστασόπουλου
↑ Κτιριακό συγκρότημα στη θέση "Πρόκα" Άνω Πόλης, ιδ. Π. Κορκολή
↑ Οθωμανικό λουτρό (χαμάμ) στην Άνω Πόλη, φερ. ιδ. Μαρίνη
↑ Αρχαιολογικός Χώρος στην περιοχή Βουνάκι
↑ «Για την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής, κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό χώρο τον λόφο Βουνάκι, στον Αηγιαννάκη Μεσσηνίας, σύμφωνα με το απόσπασμα χάρτη που συνοδεύει την Απόφαση, δεδομένου ότι στην περιοχή έχουν εντοπισθεί λείψανα οχύρωσης, θεμέλια από σπίτια και πιστεύεται πως στη θέση αυτή τοποθετείται ο αρχαίος Αυλών, που αναφέρει ο Παυσανίας (Παυσανίας, Μεσσηνιακά σελ.210, σημ.3).» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ07/44205/1920/16-11-1987 - ΦΕΚ 714/Β/10-12-1987
↑ Αρχαιολογικός Χώρος στην περιοχή Βουνάκι
↑ Αρχαιολογικός χώρος "Παληόπυργος"Αχλαδοχωρίου
↑ «Οριοθετούμε προσωρινά τον αρχαιολογικό χώρο του «Παληόπυργα» Αχλαδοχωρίου, Δ.Δ. Αχλαδοχωρίου, Δ. Πεταλιδίου, Ν. Μεσσήνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 3028/2002 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων 3 Ιουνίου 2010 και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» άρθρο 12 παρ.2.Στο χώρο έχουν αποκαλυφθεί τα ερείπια μεσαιωνικής οχύρωσης. Ο «Παληόπυργας» Αχλαδοχωρίου βρίσκεται σε απόσταση ενάμιση χιλιομέτρου βορείως του ομώνυμου Δ.Δ. του Δήμου Πεταλιδίου και περιλαμβάνει ένα μικρό κάστρο και δύο ερειπωμένες εκκλησίες της περιόδου της Φραγκοκρατίας, απομεινάρια μιας αναπτυγμένης οικιστικής εγκατάστασης, όπως υποδεικνύουν τα διάσπαρτα όστρακα από χρηστικά αγγεία της ύστερης αρχαιότητας και των μεσαιωνικών χρόνων. Κατά πάσα πιθανότητα η θέση ταυτίζεται με το φράγκικο χωριό «Κόσμενα» ή «Κόσμινα», γνωστό από τις αρχειακές πηγές του 14ου και 15ου αιώνα.» ΥΑ ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/Φ45/48026/2298/20-5-2010 - ΦΕΚ 212/ΑΑΠ/3-6-2010
↑ Ι. Μονή Βαϊδενίτσας
↑ «Χαρακτηρίζουμε το καθολικό και τα κτίσματα της Ι.Μ. Βαϊδενίτσας που βρίσκεται στην περιοχή και εκτός ορίων οικισμού της κοιν. Σαϊδόνας της επ. Καλαμάτας του Ν. Μεσσηνίας και ορίζουμε ζώνη προστασίας 100μ. περιμετρικά του περιβόλου και των κτισμάτων της μονής. Η Μονή Βαϊδενίτσας, διαλελυμένη σήμερα, βρίσκεται στο φαράγγι του Φονέα κοντά στην κοινότητα Σαϊδόνας. Το καθολικό της είναι αφιερωμένο στο Γενέθλιο της Θεοτόκου και είναι σε σχήμα ελευθέρου σταυρού. Το δάπεδο είναι λιθόστρωτο. Κατά τόπους σώζονται ίχνη τοιχογραφικού διακόσμου. Στη Δυτική πλευρά του συγκροτήματος υψώνεται ο Πύργος. Σε επαφή με τον Πύργο βρίσκεται μικρό ισόγειο θολοσκέπαστο κτίσμα. Το σύνολο των κτισμάτων της Μονής μπορεί να χρονολογηθεί στους μεταβυζαντινούς χρόνους.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/ΚΗΡ/37291/1123/7-11-1997 - ΦΕΚ 1094/Β/10-12-1997
↑ Μονή Βαϊδενίτσας - Περιγραφή & Μονή Βαϊδενίτσας - Πληροφορίες
↑ Ι. Μονή Βελανιδιάς
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, το καθολικό και τα κτίσματα της Ι. Μονής Βελανιδιάς, Νομού Μεσσηνίας, με ζώνη προστασίας 50μ. γύρω από το παλιό περίγραμμα της Μονής. Η Μονή Βελανιδιάς υπήρξε πριν και μετά την επανάσταση του 1821 κέντρο έντονης στρατιωτικής δραστηριότητας των Ελλήνων.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/28465/747/8-8-1988 - ΦΕΚ 678/Β/13-9-1988
↑ Ιερά Μονή Βελανιδιάς
↑ Πύργος ιδιοκτησίας Βασ. Βεντήρη
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο τον Πύργο που βρίσκεται στον οικισμό Χώρας Γαϊτσών της Κοινότητας Κέντρου Αβίας του Ν. Μεσσηνίας, ιδιοκτησίας Βασ. Βεντήρη, με τον περιβάλλοντα χώρο του στα όρια της ιδιοκτησίας, διότι αποτελεί σημαντικό δείγμα αρχιτεκτονικής της μετεπαναστατικής περιόδου, απαραίτητο για τη μελέτη της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2125/36203/3-7-1995 - ΦΕΚ 670/Β/31-7-1995
↑ Τμήμα του Τείχους Βέργας
↑ «Καλαμάτα. Το σωζόμενον τμήμα του τείχους της Βέργας το ευρισκόμενον εις τας ανατολικάς παρυφάς της πόλεως (Σέλιτσα).»ΥΑ 10977/16-5-1967 - ΦΕΚ 352/Β/31-5-1967
↑ Τείχος της Βέργας - Περιγραφή & Τείχος της Βέργας - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικός Χώρος στη θέση Κάναλος Γαργαλιάνων
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως Αρχαιολογικό Χώρο περιοχή: α) στη θέση "Κάναλος" Γαργαλιάνων Νομού Μεσσηνίας για λόγους προστασίας σημαντικών λειψάνων ταφικής και οικιστικής χρήσης, τόσο της Εποχής του Χαλκού όσο και των Κλασσικών και Ρωμαϊκών Χρόνων.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/18868/907/3-5-2000 - ΦΕΚ 635/Β/16-5-2000
↑ Αρχαιολογικός Χώρος στη θέση Μέγας Κάμπος Γαργαλιάνων
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως Αρχαιολογικό Χώρο περιοχή: β) στη θέση "Μέγας Κάμπος" όπου σώζονται λείψανα κατοίκησης του χώρου κατά την ΜΕ ΙΙΙ - ΥΕ ΙΙ εποχή.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/18868/907/3-5-2000 - ΦΕΚ 635/Β/16-5-2000
↑ Κάστρο Γαρδικιού
↑ Μονή Γαρδικίου - Περιγραφή & Μονή Γαρδικίου - Πληροφορίες
↑ Ιερά Μονή Γαρδικίου
↑ Πύργος Πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κουμουνδούρου
↑ «Χαρακτηρίζομεν ως χρήζοντα ειδικής προστασίας: 1) Τα ερείπια του πύργου του παλαιού πρωθυπουργού της Ελλάδας Αλεξ. Κουμουνδούρου εις θέσιν Γαρμπελιά, παρά τον Κάμπον της Αβίας λόγω της ιστορικής σημασίας του πύργου.»ΥΑ 14264/17-12-1964 - ΦΕΚ 34/Β/18-1-1965
↑ Για Πύργο Κουμουντουράκη: «[…]- Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: «Εἰς τοὺς ἕξι χρόνους ἐπάνου, ἔβγαλα τὰ παιδιά μου εἰς ἕνα χωριό, Γιάνιτζα, πλησίον τῆς Καλαμάτας, διατὶ μοῦ ἤρχετο καλλίτερα διὰ τὴν ζωοτροφίαν. Ἡ Μάνη ἐφθόνησε τὸν Μπέη. Ἦλθε καὶ ὁ Σερεμὲτ μπέης, διὰ νὰ βάλουν τὸν Ἀντωνόμπεη Γληγοράκη. Ἦλθε ὁ Μπέης ὁ Κουμουντουράκης εἰς τὴν Καλαμάτα μὲ 60 ἀνθρώπους, ἐγὼ εἶχα 18. Μὲ ἐμπόδιζαν νὰ βοηθήσω τὸν Κουμουντουράκη, ἀλλὰ ἔπρεπε νὰ τὸν βοηθήσω ἐξ αἰτίας τῆς φιλίας. 3.000 Τοῦρκοι καὶ Μανιᾶται πηγαίνουν κατὰ τοῦ Κουμουντουράκη. Βλέπω μακρὰν μπαϊράκια εἰς τὲς Καπετανίες (ψυχικό). Συμβούλευσα νὰ μὴν πᾶμε μέσα εἰς τὴν Μάνη, ἠθέλαμε νὰ πιάσομε τὸ Κάστρο τοῦ Κουμουντουράκη, 4 ὧρες μακριὰ ἀπ᾿ τὴν Καλαμάτα. Οἱ Καπετανάκηδες καὶ ἄλλοι Μανιάτες μᾶς πολέμησαν, ἐλαβώθηκα... τὸ ἄλογον... λάφυρα... πιάνομεν ἕνα πύργον... ὁ Κουμουντουράκης. Ἐπιάσαμε τὸν πύργον, ἔπειτα διὰ νυκτὸς ἀνέβημεν εἰς τὸ Κάστρο. Οἱ πατζαοῦρες (τῆς λαβωματιᾶς) ἦτον μέσα. Ὁ Παναγιώτης Μούρτζινος καὶ ὁ Χριστέας, φίλοι πατρικοί, τοὺς γράφω ἕνα γράμμα: μὲ κάθε συμβιβασμὸ νὰ ἔβγω, νὰ ὑπάγω εἰς τὴν Μάνην νὰ γιατρευθῶ. Οἱ Μούρτζινοι λέγουν εἰς τὸν Σερεμὲτ μπέη νὰ ἐβγάλουν τοὺς κλέφτες διὰ νὰ ἀδυνατίσει ὁ Κουμουντουράκης, καὶ ἔτζι ἐγέλασαν τὸν Σερεμὲτ μπέη νὰ ἔβγω ἐγὼ ἀπὸ μέσα, καὶ μοῦ εἶπαν νὰ ἔβγω μὲ ὅλους μου τοὺς ἀνθρώπους. Ἀνέβαλα διὰ νὰ ἔβγουν καὶ οἱ ἀνθρῶποι μου. Οἱ ἀνθρῶποι μου μένοντας (1) ὀπίσω· ὁ Πετρούνης ἔγινε μεσίτης νὰ προσκυνήσει ὁ Κουμουντουράκης καὶ δὲν παθαίνει τίποτες, καὶ ἐγὼ τοὺς εἶπα: «Ὅταν ἔλθει ὁ Πετρούνης νὰ μὴ τὸν ἀκούσετε, ἀλλέως θὰ σᾶς φάγει μὲ ἀπιστιά». Ὁ Κουμουντουράκης δὲν ἠθέλησε. Ἔκαμε τραττάτο, ἐβγῆκαν οἱ δικοί μας. Ὁ Κουμουντουράκης ἐπαραδόθηκε καὶ τὸν πῆρε ἡ ἀρμάδα σκλάβον.»[…]. Πηγή:Το κείμενο: «Ντίνος Κονόμος: «Ο Γεώργιος Τερτσέτης και τα Ευρισκόμενα Έργα του», Αγγελος Σ. Βλάχος, Έκδοση Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 1984, απόσπασμα ΙΙΙ: Διηγήσεις Αγωνιστών του Εικοσιένα: 1.Διήγηση Θεόδωρου Κολοκοτρώνη
↑ […] «Εκτός των Λασκαραίων μετανάστευσε στη Λακωνία και η οικογένεια του Παναγιώτη Κουμουντουράκη, ο οποίος όπως προείπαμε, πήρε το επώνυμο Ρόγκος (εκ του Λατινικού Ρόγκο που σημαίνει αρχηγός του πυρός) και αργότερα Ρογκάκος, ο οποίος εγκατεστάθη ανατολικά της Ζαραφώνας του Πάρνωνα, όπου έχτισε πύργο, όταν δε έφτασαν οι Τούρκοι στη Λακωνία, αρνήθηκε την υποταγή. Οι Τούρκοι πασάδες της Μονεμβασίας και του Γερακιού ανησυχούν για την ύπαρξη των ανυπότακτων Ελλήνων της Ζαραφώνας και βρίσκονται συνεχώς σε αψιμαχίες και προστριβές μαζί τους, για 10 περίπου χρόνια. Την εποχή εκείνη, ο Τούρκος πασάς του γερακιού, με δολιότητα και πολλά χρήματα κατορθώνει να απαγάγει την πεντάμορφη κόρη του Πυργοδεσπότη, καπετάν Κουμουντουράκη - Ρόγκου, ο οποίος είχε ονομασθεί αρχηγός του πυρός, συνεπεία χορηγηθέντος αξιώματος. Για την απελευθέρωση της απαχθείσης συγκροτείται πολεμικό σώμα από 1250 πολεμιστές του Πάρνωνα με τις καραμπίνες, τα γιαταγάνια και τις γραφικές φουστανέλες των κλεφτών, το οποίο συγκεντρώθη στον πλάτανο της βρύσης της Ζαραφώνας. Ο παπάς του χωριού ανέπεμψε δοξολογία και με τον σταυρό στο χέρι έφτασε προ του πύργου ζητώντας από τον αρχηγό Ρόγκο να διατάξει τις εχθροπραξίες. Έτσι ο καπετάν Ρόγκος επικεφαλής των 1250 πολεμιστών έφιππος και ξιφίρης, ρίχνεται κατά του κάστρου του Γερακιού. Εκτός του αρχηγού Παναγιώτη Ρόγκου τον ακολουθούν και αδέλφια του: καπετάν Χρήστος με 250 παλικάρια, καπετάν Πούλος με 250, καπετάν Στέφανος με 250, καπετάν Γιάκας με 250 και καπετάν Πέτρος, γιος του αρχηγού, με άλλους 250. Ανεφοδιαστής ακολουθούσε ο καπετάν Οικονόμος, εξάδελφος εξ αίματος των ανωτέρω. Το σώμα αυτό έφτασε στον κάμπο και τράβηξε προς την περιοχή της αρχαίας Τρινάσσου, ερείπια της οποίας σώζονται και σήμερα, για να λαφυραγωγήσει πρώτα την πλούσια περιοχή και να ξεσηκώσει τους προκρίτους. Στον Ευρώτα έφθασαν και οι τούρκικες δυνάμεις υπό τον Ζαλούμ πασά της Τάραψας (σήμερα Βασιλάκιον) και άλλοι εξ ανατολών. Ο αρχηγός καπετάν Ρόγκος έδωσε το σύνθημα της μάχης εναντίον των Τούρκων, η οποία μάχη διήρκεσε 2 ημέρες. Οι Έλληνες διέθεταν και κανόνια τα οποία στις 2 αυτές ημέρες βρόνταγαν συνεχώς και έτσι το χωριουδάκι που ήτο πλησίον, πήρε το όνομα ΒΡΟΝΤΑ-ΜΑΣ. Οι Έλληνες μετά τη διήμερη μάχη, λόγω υπερτέρων Τουρκικών δυνάμεων, υπεχρεώθησαν σε νυκτερινή σύμπτυξη σε ένα εκκλησάκι. Το πρωί ο παπάς με το σταυρό στο χέρι και ο γενικός καπετάνιος (Ρόγκος) έφιππος, ορμούν αιφνιδιαστικά κατά των εχθρών που βαδίζουν να μπουν στην πόρτα του Πάρνωνα στην ανάβαση προς Ζαραφώνα. Η μάχη σώμα με σώμα κράτησε όλη την ημέρα όπου εφονεύθησαν 500 εκατέρωθεν, αλλά οι Έλληνες ελλείψει πυρομαχικών, συνεπτύχθησαν προς τον Πάρνωνα. Το εκκλησάκι αυτό που έγινε η μάχη βάφτηκε με αίμα, γι' αυτό ονομάστηκε Κόκκινη Εκκλησιά. Στη μάχη αυτή στο εκκλησάκι, σκοτώθηκε ο καπετάν Παναγιώτης Ρόγκος - Κουμουνδουράκης. Οι Τούρκοι την επομένη με φανατισμό συναντήσαντες μικρή αντίσταση, έφτασαν στην Ζαραφώνα και πυρπόλησαν τον πύργο του καπετάν Ρόγκου, ο οποίος κατεστράφη ολοσχερώς. Κατόπιν προσκλήσεως από τον καπετάν Ρόγκο, κατέφθασαν ενισχύσεις από την Λακεδαίμονα υπό τον Μιχαήλ Ράλλη και όλοι μαζί οι Έλληνες εξεδίωξαν τους Τούρκους από το Γεράκι και μετά από τον Μυστρά, οι δε κάτοικοι της Μονεμβασιάς υποχρεώθηκαν να δεχθούν Βενετόν Διοικητή. Έτος 1461. Δεν αναφέρεται όμως τίποτα για την τύχη της απαχθείσης. Μετά την καταστροφή της Ζαραφώνα, οι Τούρκοι υπεχώρησαν, έμειναν όμως οι καπετάν Γιάκας και Οικονόμος, όπου και σήμερα οι Γιάκας και Οικονομόπουλοι αποτελούν τις βασικές οικογένειες του χωριού. Όλη η οικογένεια των Ρογκαίων (Κουμουνδουραίων) με τις γυναίκες, τα παιδιά και όλα τα υπάρχοντα τους και με αρχηγό τον Κυριάκο Ρόγκο (Κουμουνδουράκη), γιο του φονευθέντος Παναγιώτη, σε μία νύχτα πέρασαν στην περιοχή του ανατολικού Ταϋγέτου, όπου και εγκατεστάθησαν (δεν αναφέρεται η ακριβής τοποθεσία). Πιθανολογείται ότι ήταν η περιοχή των Μπουρδουνοχωρίων. Ο Κυριάκος Ρόγκος, γιος του φονευθέντος Παναγιώτη ή Κυριακής (όπως εκαλείτο) εγκατεστάθη στη θέση Βασιλική του ανατολικού Ταϋγέτου, πλησίον μιας πηγής με καθάριο και πολύ χωνευτικό νερό πάνω από τις πηγές του Σμήνου και έκτοτε μέχρι και σήμερα η πηγή αυτή ονομάζεται του «Κυριακή η Βρυσούλα».[…] Πηγή: Πλάτων Δ. Τζουνάκος, «Μάχες του Βρονταμά, της Καστάνιτσας και Πολυαράβου», αναδημοσίευση από το περιοδικό «Μάνη, χθες, σήμερα, αύριο», τεύχος 30 Ιανουάριος - Μάρτιος 2007, Μάχες του Βρονταμά, της Καστάνιτσας και Πολυαράβου
↑ Κτίριο ιδιοκτ. Γ. Γιαννούκου
↑ «Χαρακτηρίζουμε το κτίριο ιδιοκτησίας Γ. Γιαννούκου, που βρίσκεται στη θέση " Ράχη" του οικισμού Ανατολικό, Κοινότητας Κέντρου, Ν. Μεσσηνίας ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με ζώνη προστασίας 20μ. γύρω του. Πρόκειται για κτίσμα που παρουσιάζει όλα τα μορφολογικά και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά των μανιάτικων σπιτιών των προεπαναστατικών χρόνων. Είναι απλό ορθογώνιο μακρόστενο λιθόκτιστο κτίριο σε δύο στάθμες (κατώι και ανώι). Οι τοίχοι είναι διάτρητοι από πολεμίστρες, απλές και δίδυμες. Στην Α. πλευρά του έχει τετράγωνο πρόσκτισμα (λιακό).» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/3531/93/2-2-1996 - ΦΕΚ 116/Β/28-2-1996
↑ Οικία Γκρίτζαλη στο Άνω Ψάρι
↑ «Χαρακτηρίζουμε την οικία Γκρίτζαλη στον οικισμό Άνω Ψάρι, δημοτικού διαμερίσματος Ψαρίου, Δήμου Δωρίου, επ. Τριφυλίας, Ν. Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Πρόκειται για ερειπωμένο κτίσμα, του οποίου οι τοίχοι σώζονται σε μέγιστο ύψος δύο μέτρων περίπου στην ανατολική πλευρά. Στις υπόλοιπες όψεις τα σωζόμενα τοιχία δεν ξεπερνούν το 1,5 μέτρα. Από τα στοιχεία που έχουν διατηρηθεί συνάγεται ότι πρόκειται για τυπικό λαϊκό σπίτι, ορθογωνικής κάτοψης, με τοξωτό παράθυρο στην ανατολική στενή όψη του -το μοναδικό άνοιγμα που σώζεται σήμερα - και ορθογωνικό άνοιγμα πολεμότρυπας στη βόρεια μακρά πλευρά του. Η ανέγερση του κτίσματος ανάγεται στα τέλη της Τουρκοκρατίας και ήταν ενταγμένο στο οχυρωμένο με μάντρα από ξερολιθιά της οποία σώζονται ελάχιστα κατάλοιπα - συγκρότημα των Γκριτζαλαίων του οικισμού του Άνω Ψαριού και αποτελούσε την κατοικία του αγωνιστή του 1821 Γιαννάκη Γκρίτζαλη.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/ΚΗΡ/40615/1259/5-9-2000 - ΦΕΚ 1248/Β/13-10-2000
↑ Πύργος ιδιοκτησίας Γ.Γουδέλη
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.1469/50, το κτίσμα ιδιοκτησίας Γ. Γουδέλη, στην Αράχωβα Καρυοβουνίου Μεσσηνιακής Μάνης, γιατί αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής, σημαντικό για την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής στο συγκεκριμένο χώρο.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3332/52452/12-1-1989 - ΦΕΚ 50/Β/26-1-1989
↑ «Χαρακτηρίζουμε τον Πύργο ιδιοκτησίας Αναστασίου Γουδέλη που βρίσκεται στην Κοινότητα Καρυοβούνι, επαρχίας Καλαμάτας του Νομού Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με ζώνη προστασίας 15 μέτρων γύρω του. Ο τριώροφος πύργος - σήμερα ημιερειπωμένος - έχει τετράγωνη κάτοψη και τοιχοποιία, που συνίσταται από ημιλαξευμένους λίθους, με ίχνη επιχρίσματος και στην εξωτερική πλευρά. Τα παράθυρα είναι τοξωτά με πώρινα πλαίσια και κεραμική ταινία στα τόξα. ( Στο πάχος της τοιχοποιίας σχηματίζονται ερμάρια). Στην επιφάνεια του πύργου διακρίνονται πολεμότρυπες. Σύμφωνα με την αρχιτεκτονική, την τοιχοποιία και τα επί μέρους μορφολογικά του στοιχεία, ο ανωτέρω πύργος χρονολογείται στον 18ο αιώνα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/31184/851/12-7-1996 - ΦΕΚ 645/Β/30-7-1996
↑ Πύργος Δερεζέα στις Θαλαμές
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2039/92 (άρθρο 1, παρ. 1) τον πύργο Δερεζέα στο Δημοτικό Διαμέρισμα Θαλαμών, Δήμου Λεύκτρων, Ν. Μεσσηνίας, ιδιοκτησίας Ευτυχίας Τούμπου - Μάλαμα και Παναγιώτη Μάλαμα, διότι αποτελεί αξιόλογη κατασκευή με επιστημονικό και ιστορικό ενδιαφέρον, σημαντική για τη μελέτη της αρχιτεκτονικής των μανιάτικων πύργων κατά τον 19ο αιώνα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3601/53160/9-11-1999 - ΦΕΚ 2090/Β/30-11-1999
↑ Βάρδια (Παρατηρητήριο) Δημητρέων
↑ «Χαρακτηρίζουμε τη Βάρδια Δημητρέων, που βρίσκεται στην Κοινότητα Καρδαμύλης, επαρχίας Καλαμάτας, νομού Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με ζώνη προστασίας 100 μέτρα γύρω του. Η βάρδια των Δημητρέων χτισμένη σε χαμηλό λόφο, είναι λιθόκτιστη πυργοειδή κατασκευή ορθογωνικής κάτοψης και μικρών διαστάσεων. Η τοιχοποιία της είναι αργολιθοδομή και μόνο οι ακμές του κτίσματος είναι από λαξευμένο πωρόλιθο. Το κτίσμα - που αποτελούσε ένα στρατιωτικό παρατηρητήριο με αμυντικό χαρακτήρα - και εντάσσεται σ' ένα σύστημα (τελωνείο Μούρτζινου, οχυρό Μούρτζινου, βάρδια Πετρέα κ.λ.π.) που προστάτευε την περιοχή, χρονολογείται στον 18ο αιώνα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/46831/1355/24-10-1995 - ΦΕΚ 949/Β/17-11-1995
↑ Αρχαιολογικός χώρος στη θέση Διαλισκάρι
↑ «Κηρύσσουμε την περιοχή «Διαλισκάρι» Μαραθούπολης Δήμου Γαργαλιάνων, Ν. Μεσσηνίας ως αρχαιολογικό χώρο για λόγους προστασίας της εκτεταμένης παράλιας εγκατάστασης που περιλαμβάνει έπαυλη με ψηφιδωτά δάπεδα, συγκρότημα λουτρών και άφθονα επιφανειακά ευρήματα (κεραμεική και διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη) που χρονολογούνται κυρίως στους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους, ενώ σαφείς είναι οι ενδείξεις για την πρωιμότερη χρήση του χώρου.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/54963/3325/19-10-2001 - ΦΕΚ 1527/Β/15-11-2001
↑ Οχυρό Συγκρότημα
↑ «Ανακοινώνεται ότι το Οχυρό Συγκρότημα που βρίσκεται σε αγροτεμάχιο ιδιοκτησίας Αθ. Νικολόπουλου στη θέση " Παλιόπυργος" της κοινότητας Διοδίων, επαρχίας Μεσσήνης νομού Μεσσηνίας είναι αρχαίο, με ζώνη προστασίας 100μ. ακτίνα γύρω από τον εξωτερικό περίβολο του. Ο πυρήνας του συγκροτήματος, αποτελείται από ένα ορθογώνιο διώροφο πύργο, που βρίσκεται στην κορυφή χαμηλού λόφου Περιμετρικά του πύργου, στη βάση του λοφίσκου, σώζεται - σε ικανό μήκος και σε ύψος 2μ. περίπου - τείχος. Το Οχυρό Συγκρότημα, με βάση τα κατασκευαστικά του στοιχεία, μπορεί να αναχθεί στην υστεροβυζαντινή περίοδο.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/20664/632/23-9-1996 - ΦΕΚ 964/Β/18-10-1996
↑ Πύργος Καπετάν Δουράκη
↑ Για Πύργο Δουράκη: […] -Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: «Ἀπὸ τὴν Σέλιτζα ἐπήγαμε εἰς τὴν Μεγάλην Καστανίτζαν, στοῦ καπετὰν Κωνσταντῆ Δουράκη, ὁποὺ ἦτον ἐμπιστευμένος μου, ἐπειδὴ ἐκεῖ πρωτύτερα εἶχα τὴν φαμιλιάν μου καὶ τὸν εἶχα συμπέθερο. Εἶχα ἀρραβωνιάσει μία θυγατέρα μου μὲ ἕνα παιδὶ τοῦ Δουράκη. Ὁ Ἀντωνόμπεης τῆς Μάνης μᾶς ἐκυνηγοῦσε καὶ ἐκεῖνος. Ἀπὸ τοὺς 5 ὅπου εἴμεθα, ἦταν οἱ δύο Μανιάτες, καὶ ἔφυγαν εἰς τὰ σπίτια τους, καὶ ἔμεινα ἐγὼ καὶ ἄλλοι δύο Ρουμελιῶται. Ἐκάθησα κρυμμένος ἕνα μήνα εἰς τὸ σπίτι τοῦ Δουράκη. Ἦλθε ἕνας Νικήτας ἀπὸ τοῦ Τουρκολέκα καὶ μὲ ηὗρε μὲ μία εἰκοσιπενταριά, καὶ τοῦ εἶπα: «Νὰ εὑροῦμε καΐκι καὶ ν᾿ ἀπεράσομε εἰς τὴν Ζάκυνθο». Αὐτὸς ἐνόμιζε, ὅτι δὲν εἶναι πλέον φόβος διὰ νὰ ὑπάγει εἰς τὸ μεσόγειον τοῦ Μορέως, καὶ ἐγύρισε ὀπίσω. Οἱ Τοῦρκοι τοὺς ἐσκότωσαν ὅλους, μόνον ἕνας ἐπιάσθη ζωντανός, ὁ ὁποῖος ἐπῆγεν εἰς τὴν Τριπολιτζάν. Τὸν ἐζήτησε (1) ἐκεῖ ὁ Πασὰς: ἂν ἐσκοτώθηκαν ὅλοι, καὶ αὐτὸς τοῦ ἀπεκρίθη ὅτι ὅλοι ἐχάθηκαν, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Θεοδωράκη τὸν Κολοκοτρώνη. Τότε ὁ Πασὰς ἐθύμωσε καὶ ἔκοψε καμπόσους Τούρκους καὶ Ρωμαίους, ὁποὺ ἐβεβαίωναν, ὅτι ὁ Θεοδωράκης ἦτον χαμένος. Αὐτὴ ἡ φήμη τοῦ χαμοῦ μου ἔκαμε νὰ ἡσυχάσουν τοὺς Τούρκους. Ἀφοῦ τὸ ἔμαθεν ὁ Πασὰς, ὅτι ἐγὼ ζῶ ἀκόμη καὶ εἶμαι εἰς τὴν Μάνη ἔστειλε τὸν Παπάζογλου ἀπὸ τὸν Ἅγιον Πέτρο μὲ 50.000 γρόσια εἰς τὸν Μπέη τῆς Μάνης. Ἀφοῦ ἦλθε ὁ Παπάζογλους εἰς τὴν Μάνη, ἔκραξε τὸν Καπετὰν Κωνσταντή Δουράκη εἰς τὲς Κυτριές. Ἐκεῖ τοῦ εἶπε ὁ Μπέης: «Σοῦ δίδω τόσες χιλιάδες διὰ νὰ δώσεις τὸν Κολοκοτρώνη. Ἔλαβα μία σφικτὴ διαταγή, καὶ μοῦ λέγει, ὅτι ἂν δὲν πιάσω τὸν Κολοκοτρώνη θέλει γράψω εἰς τὸν καπετὰν Πασὰ, νὰ σ᾿ ἐβγάλει ἀπὸ τὸ μπεϊλίκι». Ὁ Δουράκης, σὰν εἶδε τὰ γρόσια, ἔστρεξε νὰ μὲ παραδώσει. Οἱ Μανιᾶται λησμονοῦν ὅλα διὰ τὰ γρόσια. Πρωτύτερα ὁ Δουράκης εἶχε τὴν εἴδηση τοῦ Μπέη, ὅτι ἐγὼ εὑρισκόμουν εἰς τὸ σπίτι του κρυμμένος καὶ τοῦ εἶχε εἰπεῖ, ὅτι: «Κρύψε τον, διατὶ δὲν συμφέρει νὰ μὴ γλυτώσει κανένας ἀπὸ αὐτὴν τὴν φαμίλια». Ἀλλ᾿ ἀφοῦ εἶδαν τὰ γρόσια τ᾿ ἀλησμόνησαν. Κανένας δὲν μὲ ἤξευρε, παρὰ ὁ ἡγούμενος τοῦ Μοναστηριοῦ καὶ ὁ Δουράκης, καὶ ἐκαθόμουν εἰς τὸν πύργο ἀπάνου. Ἔστειλε καὶ ἐπῆρε ὁ Δουράκης τὸ παιδί του τὸ μεγάλο καὶ τὸν ἡγούμενον καὶ τοὺς ἐπῆρε εἰς τὲς Κυτριές. Μάρτης ἦτον τότε. Τὸ Φεβρουάριον εἶχα πάγει ἐκεῖ. Τοῦ ἡγούμενου τοῦ ὑποσχέθηκαν νὰ τὸν κάμουν Δεσπότη καὶ ἄλλα ταξίματα, διὰ νὰ μὲ παραδώσει ζωντανόν. Ὁ Μπέης μὲ ἔγραψε ἕνα γράμμα καὶ μοῦ ἔλεγε ὅτι νὰ ἔλθεις νὰ μιλήσωμεν καὶ ἐγὼ θέλει γράψω εἰς τὸν Καπετὰν Πασὰ, διὰ νὰ λάβεις τὸ προσκυνοχάρτι καὶ νὰ ἔλθεις μὲ τὸν συμπέθερόν σου τὸν Δουράκη, καὶ ὁ σκοπός του ἦτον νὰ μὲ πιάσει ζωντανόν. Ὅταν ἐπροσκάλεσαν τὸν ἡγούμενον καὶ τὸ παιδὶ τοῦ Δουράκη, ὑποπτεύθηκα ὅτι κάτι τεχνεύονται διὰ ἐμένα, καὶ δὲν ἤξευρα τί ἔτρεχε. Ἔστειλα λοιπὸν ἕνα παιδὶ εἰς τὴν μικρὴ Καστάνιτζα, ἕξι ὧρες μακριὰ ἀπὸ ἐκεῖ ὅπου ἤμουν, (ἐκεῖ ἦτον κλεισμένος ὁ πατέρας μου). Ἔστειλα εἰς τὸν ἀνεψιὸν τοῦ Παναγιώταρου, Βασίλη Βενετζανάκου, καὶ ἦλθε διὰ νυκτὸς μὲ ἄλλους τρεῖς εἰς τὸ μοναστήρι ὅπου εὑρισκόμουνα, τοῦ εἶπα τὰ διατρέχοντα καὶ ὅλας μου τὰς ὑποψίας (1), τοῦ ἐπρόβαλα νὰ ἀναχωρήσωμεν, μοῦ εἶπε, ὅτι: «Νὰ ὑπάγω ὀπίσω νὰ πωλήσω κάτι λάδι καὶ τὸ βράδυ ἔρχομαι». Τὸ βράδυ δὲν ἦλθε· τὸ πρωὶ ἦλθε ὁ συμπέθερός μου μὲ τὸν ἡγούμενον. Ἐπῆγα νὰ τὸν χαιρετήσω τὸν ἡγούμενον, τὸν εἶπα: καλῶς ὅρισε, κι ἐκεῖνος μοῦ εἶπε, νὰ μὴ μὲ εἶχε εὕρει. Τὸν ἐρώτησα νὰ μοῦ εἰπεῖ τίποτε ἄλλο, καὶ δὲν ἠθέλησε. Τὸ βράδυ ἦλθε ὁ συμπέθερός μου μὲ τὸν ἀδελφόν του, δύο συγγενεῖς του, καὶ μοῦ ἔδωκε τὸ γράμμα τοῦ Μπέη. Ὁ ἀδελφός του ὑποπτεύθηκε, καὶ δὲν ἦτον μὲ τὴν γνώμην του. Ἔλαβα τὸ γράμμα, τὸ ἐδιάβασα καὶ ἐκατάλαβα, ὅτι θέλουν νὰ μὲ πάρουν ζωντανόν. Τοὺς εἶπα: «Πῶς θὰ ὑπάγομεν τὴν ἡμέραν, ὅπου θὰ μᾶς ἰδοῦν ὅλος ὁ κόσμος;» Αὐτὸς μοῦ εἶπε, ὅτι: «Ἐνδύνεσαι Μανιάτικα καὶ δὲν σὲ γνωρίζουν». Ὁ ἀδελφός του μοῦ ἔκαμε νόημα νὰ εἶμαι προσεκτικός. Τοὺς ἀπεκρίθηκα ὅτι: «Νὰ συλλογισθῶ ἕως τὸ βράδυ». Ἔκαμα τὸ μεσημέρι τὴν ἀπόκρισιν, ὅτι ἐγὼ εἶμαι ἐδικός σας καὶ ἄλλη φορὰ θέλει ἔλθω νὰ σᾶς προσκυνήσω, καὶ ἐγὼ εἶμαι ἐδικός σου καὶ νὰ μὲ ἔχεις τὴν ἔγνοια μου. Τὸ γράμμα τὸ ἔδωκα εἰς τὸν Δουράκη. Αὐτὸς τὸ ἐπῆρε τὸ γράμμα, τὸ ἄνοιξε, καὶ εἶδε ὅτι δὲν ἤθελα νὰ ὑπάγω, καὶ τότε ἀποφάσισε νὰ βάλει εἰς τὸ κρασὶ ἀφιόνι. Ἡ γυναίκα του καὶ ἡ ἀδελφή του τὸ εἶδαν, καὶ τὸν ἐπῆραν ἀπὸ κοντὰ ἕως τὸν πύργον. Ἕνας ἄνθρωπός μου ἤκουσε τὴν γυναίκα τοῦ Δουράκη νὰ τοῦ λέγει τοῦ ἀνδρός της: «Τί εἶναι αὐτὸ ὁποὺ θὰ κάμεις, δὲν ἐνθυμᾶσαι τὰ καλὰ τοῦ Θεοδωράκη;» Καὶ αὐτὸς τὴν ἔβριζε. Ἐπῆγε μέσα, μὲ ἐπρόσφερε τὸ κρασί· ἐγώ, μὲ ἔδωσεν εἴδησιν ὁ ἄνθρωπος μου, καί, ὅταν μοῦ ἔφερε τὸ κρασί, ἐγὼ ἐκλώτζισα τὸ κανάτι ὁποὺ εἶχε τὸ κρασί, καὶ τὸ ἔχυσα, καὶ τοῦ εἶπα: «Τί θέλω ἐγὼ τώρα κρασί», καὶ τοῦ εἶπα καὶ ὅτι θὰ φύγω. Μὲ ἐπαρακίνησε νὰ ὑπάγωμεν εἰς τὸ σπίτι του νὰ πιοῦμε πρῶτα κρασὶ καὶ ἔπειτα νὰ φύγω. Αὐτὸς ἐπῆγε ὀμπρός, εἰδοποίησε τοὺς ἀνθρώπους νὰ εἶναι ἕτοιμοι νὰ τραβήξουν ἀπάνω μας, ἐνῶ ἐμεῖς ἐπίναμεν τὸ κρασί. Ὁ ἀδελφός του δὲν μᾶς ἄφηκε νὰ πᾶμε, ἐμπόδισε τὰ σκυλιὰ νὰ φωνάξουν, καὶ ἐφύγαμε. Ἀφοῦ τὸ ἔμαθε ὁ Δουράκης αὐτό, ἔκραξε τοὺς χωριανοὺς καὶ τοὺς ἐπρόσταξε νὰ ἐβγοῦν μιὰ ἑκατοστὴ νὰ πιάσουν τοὺς δρόμους. Ἐγὼ ἤξευρα τὸν τόπον καὶ ἔφυγα ἀπὸ ἄλλο μέρος, καὶ ἐπῆγα εἰς τὴν Μικρὴν Καστάνιτσα διὰ νὰ εὕρω τὸν Βασίλη μὲ τὸν ὁποῖον εἶχα συμφωνήσει νὰ φύγουμε. Ἀπὸ ἐκεῖ ἐτραβήξαμεν εἰς τὰ χωριὰ τοῦ Πασαβᾶ, εἰς ἑνὸς ἀδελφοποιτοῦ μου τὸ σπίτι.»[…]. Πηγή:Το κείμενο: «Ντίνος Κονόμος: «Ο Γεώργιος Τερτσέτης και τα Ευρισκόμενα Έργα του», Αγγελος Σ. Βλάχος, Έκδοση Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 1984, απόσπασμα ΙΙΙ: Διηγήσεις Αγωνιστών του Εικοσιένα: 1.Διήγηση Θεόδωρου Κολοκοτρώνη
↑ Πύργος Ντουράκη
↑ Οικισμός της Καστάνιας - Περιγραφή & Οικισμός της Καστάνιας - Πληροφορίες
↑ Πύργος Νότας Νικολοπούλου – Φασέα
↑ «Χαρακτηρίζουμε τον Πύργο της Νότας Νικολοπούλου - Φασέα στο Εξωχώρι Μεσσηνίας ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο λόγω του σημαντικού από ιστορικής απόψεως και αξιόλογου από αρχιτεκτονικής πλευράς ενδιαφέροντος του.»
↑ Κάστρο Ζαρνάτας στο Σταυροπήγιο
↑ «Χαρακτηρίζομεν ως ιστορικόν διατηρητέον μνημείον το Φρούριον Ζαρνάτας εν Μεσσηνία.» 161072/6493/31-12-1957 - ΦΕΚ 12/Β/17-1-1958
↑ Κάστρο Ζαρνάτας - Περιγραφή & Κάστρο Ζαρνάτας - Πληροφορίες
↑ Κάστρο της Ζαρνάτας
↑ Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής
↑ «Για λόγους αποτελεσματικότερης προστασίας των αρχαιοτήτων της περιοχής κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό χώρο τη θέση Θαλάμες Ν. Μεσσηνίας, η οποία ταυτίζεται με την αρχαία πόλη «Θαλάμαι», όπου έχουν εντοπισθεί αρχιτεκτονικά λείψανα κυρίως κλασικών χρόνων.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/38787/2365/23-10-2001 - ΦΕΚ 1470/Β/29-10-2001
↑ Αρχαιολογικός χώρος Θαλαμών - Θαλάμαι
↑ Αρχαιολογικός χώρος Θαλαμών - Πλάτανος
↑ Αρχαιολογικός χώρος Θαλαμών - Σωματιανά
↑ Ανασκαφή Αρχαίας Θουρίας
↑ Ελληνικά Ανθείας - Αρχαία Θουρία - Ιστορικό, Ελληνικά Ανθείας - Αρχαία Θουρία - Περιγραφή & Ελληνικά Ανθείας - Αρχαία Θουρία - Πληροφορίες
↑ Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας - Περιγραφή & Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας - Πληροφορίες και Ιστοσελίδα Δήμου Καλαμάτας: Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας & Εκθέματα
↑ Οχυρώσεις Μεσσήνης - Περιγραφή, Οχυρώσεις Μεσσήνης - Ο χώρος & Οχυρώσεις Μεσσήνης - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικός Χώρος: Αρχαία Μεσσήνη
↑ Οικισμός Μαυρομματίου Ιθώμης - Περιγραφή & Οικισμός Μαυρομματίου Ιθώμης - Πληροφορίες
↑ Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης - Περιγραφή & Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης - Πληροφορίες και Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης
↑ Ιερά στην Ιθώμη - Περιγραφή, Ιερά στην Ιθώμη - Ο χώρος & Ιερά στην Ιθώμη - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικός χώρος στην Ίκλαινα (μεσαιωνικό φρούριο και ρωμαϊκό κτίσμα - βαλανείο)
↑ Αρχαία ακρόπολη στο Κακαλέτρι
↑ «Αποφασίζουμε: Για λόγους αποτελεσματικότερης προστασίας των αρχαιοτήτων της περιοχής κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό χώρο την αρχαία ακρόπολη στο Κακαλέτρι επαρχίας Τριφυλίας, Ν. Μεσσηνίας, όπου έχουν εντοπισθεί λείψανα αρχαίας οχύρωσης και συνοικισμού. Σε χαμηλότερο λοφίσκο δυτικά της οχυρωμένης ακρόπολης σώζονται λείψανα μεγάλου τείχους κτισμένου ισοδομικά, καθώς και θεμέλια μνημειωδών κτιρίων. Μεταξύ του Κακαλετρίου και του γειτονικού χωριού Στάσιμου υπάρχουν αρχαίες εγκαταστάσεις, ενώ στο λόφο Ξεροβούνι του Στάσιμου σώζονται τα λείψανα αρχαίου οχυρωματικού τείχους.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/47151/2482/18-10-1994 - ΦΕΚ 848/Β/15-11-1994
↑ Κάστρο Καλαμάτας - Περιγραφή & Κάστρο Καλαμάτας - Πληροφορίες
↑ Αριθμός Υπουργικής Απόφασης, Αριθμός ΦΕΚ: ΒΔ 25-2-1922, ΦΕΚ 28/Α/26-2-1922 Κάστρο Καλαμών
↑ Αγγελική Αλεβίζου, «Ιστορική Αναδρομή και Πολεοδομική Εξέλιξη της πόλεως της Καλαμάτας», Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών, 164 σελίδες Αθήνα 2012, Ιστορική Αναδρομή και Πολεοδομική Εξέλιξη της πόλεως της Καλαμάτας, σελ. 44-47.
↑ Πηγή: Αναστασία Μιλίτση - Νίκα & Χριστίνα Θεοφιλοπούλου - Στεφανούρη, «Καλαμάτα 1830-1940. Οδοιπορικό σε πλατείες και δρόμους της πόλης μέσα από τα τεκμήρια δημόσιων και ιδιωτικών αρχείων», 196 σελίδες, έκδοση: Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων - Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) Αρχεία Νομού Μεσσηνίας, Καλαμάτα 2010, ISBN 978-960-86137-6-8, Αναστασία Μιλίτση - Νίκα & Χριστίνα Θεοφιλοπούλου - Στεφανούρη «Καλαμάτα. Οδοιπορικό σε πλατείες και δρόμους της πόλης μέσα από τα τεκμήρια δημόσιων και ιδιωτικών αρχείων. 1830-1940», Σελ. 13, 69, 70, 78-80, 86, 172, 173.
↑ Κάστρο Καλαμάτας
↑ Ι. Ναός Παναγίας Καλομάτας
↑ «4) Παναγία Καλομάτα : Στον προμαχώνα του Κάστρου : Μικρός ιδιότυπος ναΐσκος που έχει συνδεθεί με τοπικές παραδόσεις.»ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/13943/307/6-8-1987 - ΦΕΚ 471/Β/28-8-1987
↑ Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου Κάστρου
↑ «3) Άγιος Δημήτριος Κάστρου, κάτω από το ΒΔ προμαχώνα, ανάμεσα στις ιδιοκτησίες Ρούση και Γαλανόπουλου: Ναΐσκος μονόκλιτος με δίρριχτη στέγη και τρίπλευρη εξωτερικά κόγχη ιερού, αναγόμενος στο β ' μισό του 19ου αιώνα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/13943/307/6-8-1987 - ΦΕΚ 471/Β/28-8-1987
↑ Οικία Αγά Αρναούτογλου
↑ Κτίριο ιδιοκτησίας Ν. Αναστασόπουλου (οικία 1)
↑ Οικία επί της οδού Αγίου Ιωάννου 22 (οικία 2)
↑ Οικία σε πάροδο της οδού Αγίου Ιωάννου (οικία 3)
↑ Οικία στους πρόποδες του κάστρου, στην πάροδο Αγίου Ιωάννου (οικία 4)
↑ κία ιδιοκτησίας Ι. Παπαδόπουλου (οικία 5)
↑ «9) Κτίριο ιδιοκτησίας Ν. Αναστασόπουλου (οικία 1), επί της οδού Κυριακού αρ. 2: Χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής των χρόνων της Τουρκοκρατίας.10) Οικία 2, επί της οδού Αγίου Ιωάννου 22, κάτω από το κάστρο: Διώροφο κτίριο, του οποίου ο αρχικός πυρήνας ανάγεται στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.11) Οικία 3, σε πάροδο της οδού Αγίου Ιωάννου: Διώροφο κτίσμα των χρόνων της Τουρκοκρατίας, μοναδικός ίσως τύπος κτιρίου με σαχνισιά που διασώθηκε στην Καλαμάτα.12) Οικία 4, στους πρόποδες του κάστρου, στην πάροδο Αγίου Ιωάννου: Διώροφο κτίριο των χρόνων της Τουρκοκρατίας, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως πολεμίστρες και στρεπτοκίονες. Εσωτερικά διασώζει το μοναδικό περίτεχνο ξυλοτάβανο που υπάρχει στην πόλη της Καλαμάτας.»ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/13943/307/6-8-1987 - ΦΕΚ 471/Β/28-8-1987
↑ Κτίριο ιδιοκτησίας Ν. Αναστασόπουλου (οικία 1)
↑ Νοσοκομείο Αγώνα, ιδ. Μουραφέτη
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο το κτίριο που είναι γνωστό ως "Παλιό Νοσοκομείο του Αγώνα", ιδιοκτησίας Ιωάννη Μουραφέτη, στην Καλαμάτα. Το κτίριο στέγασε κατά την παράδοση το Νοσοκομείο του Αγώνα, ανήκει στα απλά από αρχιτεκτονικής μορφής παραδοσιακά σπίτια του Ελλαδικού χώρου, παρουσιάζει όμως μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον, εφόσον διατηρείται έντονη η παράδοση για τη λειτουργία του μέχρι σήμερα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/15544/384/21-4-1986 - ΦΕΚ 338/Β/15-5-1986
↑ «7) Νοσοκομείο του Αγώνα, ιδιοκτησίας Κ. Μουραφέτη, σε πάροδο της οδού Αγ. Ιωάννη: Οικοδόμημα του τέλους του 18ου αιώνα, που σύμφωνα με την παράδοση, χρησιμοποίηθηκε σαν νοσοκομείο κατά τους πρώτους χρόνους μετά την κήρυξη της επανάστασης του 1821.»ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/13943/307/6-8-1987 - ΦΕΚ 471/Β/28-8-1987
↑ Κτίριο με Στρογγυλό Πύργο
↑ «41) Το διώροφο εκλεκτικιστικό κτίριο με στρογγυλό πύργο (ύψους τριών ορόφων), επί των οδών Ευαγγελιστρίας και Χρυσοστόμου Σμύρνης. Το κτίριο έχει γοτθικά στοιχεία και είναι κτισμένο με εμφανή λιθοδομή. Στο εσωτερικό του στρογγυλού πύργου σώζεται μέρος αξιόλογης υδατογραφίας.»ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1778/31869/5-8-1987 - ΦΕΚ 467/Β/28-8-1987
↑ Κτίριο Διοικητηρίου
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και ως έργο τέχνης, που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 1469/1950, το κτίριο:α) του Διοικητηρίου στην Καλαμάτα επειδή πρόκειται για αξιόλογο στρατιώτικο κτίριο (ειδικής λειτουργίας) των αρχών του αιώνα μας, όπου στέγαστηκε μια στρατιωτική μονάδα με σημαντική δράση για τη στρατιωτική ιστορία της Ελλάδας και παρουσιάζει μεγάλο αρχιτεκτονικό και μορφολογικό ενδιαφέρον με απόλυτη συμμετρία στις όψεις και αυστηρό και λιτό ύφος στα μορφολογικά του στοιχεία.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/259/9141/1-3-1989 - ΦΕΚ 189/Β/14-3-1989
↑ Κτίριο Λόχου 9ου Συντάγματος Πεζικού
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και ως έργο τέχνης, που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 1469/1950, το κτίριο:β) του Λόχου του 9ου Συντάγματος Πεζικού στην Καλαμάτα επειδή πρόκειται για αξιόλογο στρατιώτικο κτίριο (ειδικής λειτουργίας) των αρχών του αιώνα μας, όπου στέγαστηκε μια στρατιωτική μονάδα με σημαντική δράση για τη στρατιωτική ιστορία της Ελλάδας και παρουσιάζει μεγάλο αρχιτεκτονικό και μορφολογικό ενδιαφέρον με απόλυτη συμμετρία στις όψεις και αυστηρό και λιτό ύφος στα μορφολογικά του στοιχεία.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/259/9141/1-3-1989 - ΦΕΚ 189/Β/14-3-1989
↑ Ελαιοχώρι
↑ Αρχαιολογικός χώρος Ελαιοχωρίου - Περιγραφή & Αρχαιολογικός χώρος Ελαιοχωρίου - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικός Χώρος Ελαιοχωρίου
↑ «Για την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής (ερείπια μνημειώδους πολυγωνικού τείχους κ.τ.λ) κηρύσσομε το Ελαιοχώριον Ν. Μεσσηνίας ως αρχαιολογικό χώρο.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43-7/18038/1115/11-5-1998 - ΦΕΚ 592/Β/16-6-1998
↑ Πύργος Καπετάν-Γεωργάκη Καπετανάκη και Βάρδια (Παρατηρητήριο) Πύργου
↑ «Χαρακτηρίζομεν τον εν Χαραυγή Μεσσηνίας ευρισκόμενον ιστορικόν Πύργον Καπετανάκηδων ως ιστορικόν διατηρητέον μνημείον, ένεκα της ιστορικής σημασίας αυτού.» ΥΑ Α/Φ31/44814/3785/6-12-1975 - ΦΕΚ 1585/Β/31-12-1975
↑ Πύργος Καπετανάκη
↑ γος Καπετάν-Γεωργάκη Καπετανάκη και Βάρδια (Παρατηρητήριο) Πύργου
↑ [ http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=19757 Οχυρωμένο συγκρότημα Καπετανάκη - Περιγραφή] & Οχυρωμένο συγκρότημα Καπετανάκη - Πληροφορίες
↑ Πύργος Καπετανάκηδων
↑ Πύργος Καπιτσίνου
↑ «Χαρακτηρίζουμε τον Πύργο Καπιτσίνου που βρίσκεται στο μαχαλά Αλεξιάνων της κοινότητας Λαγκάδας, επαρχίας Καλαμάτας, νομού Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και ορίζουμε ζώνη προστασίας 50μ. γύρω του. Πρόκειται για πενταόροφο πολεμόπυργο που ανάγεται στις αρχές του 19ου αι. και φέρει πολλά από τα χαρακτηριστικά των οχυρωματικών κατασκευών της Μάνης (μικρά τοξωτά παράθυρα, πολεμότρυπες και κυλινδρικοί οχυρωματικοί κλωβοί στις τέσσερις γωνίες του ανωτέρω ορόφου).» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/53483/1452 π.ε./17-1-1997 - ΦΕΚ 222/Β/20-3-1997
↑ Πολεμόπυργος του Καπιτσίνου
↑ Ι. Μ. Καράβελη ή Στριτιτσίου
↑ «Χαρακτηρίζουμε το καθολικό και τα κτίσματα της Ιεράς Μονής Καράβελη ή Στριτιτσίου, που βρίσκεται στην περιοχή και εκτός ορίων του οικισμού Πετροβούνι ή Γούρνιτσα της κοιν. Καρδαμύλης της επ. Καλαμάτας του Ν. Μεσσηνίας, ως ιστορικά, διατηρητέα και ορίζουμε ζώνη προστασίας 100μ. περιμετρικά του περιβόλου και των κτισμάτων της Μονής. Πρόκειται για μια μονόκλιτη και καμαροσκέπαστη βασιλική με τρούλο, που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η εκκλησία είναι κτισμένη κατά το ισόδομο σύστημα με λαξευτούς πωρόλιθους πλην του κατωτέρου τμήματος των τοίχων, που είναι χτισμένο με αργολιθοδομή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πλούσια διακόσμηση του τρούλλου (τυφλά τοξύλια και λιθανάγλυφα όπως πτερωτές κεφαλές και γεωμετρικά μοτίβα). Στη νότια όψη του ναού διακρίνεται επιγραφή με τη χρονολογία 1808. Όλο το συγκρότημα έχει έντονο τον οχυρωματικό χαρακτήρα (οχυρωματικός περίβολος, γωνιακή πολεμίστρα, διώροφο κτίσμα μεγάλων διαστάσεων με τετρακλινή κεραμοσκεπή στέγη στη βόρεια πλευρά του συγκροτήματος κα.). Το σύνολο των κτισμάτων της Μονής, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί και διασώζεται μέχρι σήμερα, φαίνεται πως είναι προϊόν οικοδομικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια των μεταβυζαντινών χρόνων.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/ΚΗΡ/49447/1684/7-11-1997 - ΦΕΚ 1094/Β/10-12-1997
↑ Ι.Ναός Αγίου Σπυρίδωνος
↑ Άγιος Σπυρίδωνας - Περιγραφή & Άγιος Σπυρίδωνας - Πληροφορίες
↑ Αρχαία Ακρόπολη.
↑ «Οριοθετούμε προσωρινά τον αρχαιολογικό χώρο της Καρδαμύλης σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3028/2002 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς», άρθρο 12, παρ. 2, διότι εντός των ορίων του απαντά ένα από τα σημαντικότερα μνημειακά σύνολα της Μεσσηνιακής Μάνης, με αδιάλειπτη συνέχεια από τους αρχαίους έως τους μεταβυζαντινούς και νεώτερους χρόνους.Αναλυτικότερα τα μνημεία που βρίσκονται εντός των ορίων του οικισμού της Καρδαμύλης είναι τα κάτωθι: Μνημεία αρμοδιότητας ΛΗ΄ ΕΠΚΑ: 1. Ελληνιστικοί θαλαμοειδείς τάφοι «Διοσκούρων». 2. Αρχαία Ακρόπολη. 3. Αρχαία Λατομεία. 4. Ελληνιστικοί κιβωτιόσχημοι τάφοι. Μνημεία αρμοδιότητας 26ης ΕΒΑ: Εκκλησιαστικά: 1. Άγιος Σπυρίδωνας (οικογενειακός των Μούρτζινων-Τρουπάκηδων μέσα στο ομώνυμο οχυρωμένο συγκρότημα). 2. Άγιοι Θεόδωροι (κοιμητηριακός κοντά στο οχυρωμένο συγκρότημα των Μούρτζινων-Τρουπάκηδων). 3. Άγιος Νικόλαος (κοντά στο οχυρωμένο συγκρότημα των Μούρτζινων-Τρουπάκηδων). 4. Παναγία (Εννιάμερα). 5. Άγιος Ιωάννης. 6. Άγιος Δημήτριος. 7. Κοίμηση Θεοτόκου (σημερινός ενοριακός). 8. Άγιος Νικόλαος (στη νήσο Μερόπη). 9. Ερειπωμένη εκκλησία στη νήσο Μερόπη. Κοσμικά: Οικίες: 1. Πυργόσπιτο Ιωάννη Τρουπάκη. 2. Πυργόσπιτο Κωστοπούλου. 3. Πυργόσπιτο Λυμπερέα. 4. Πυργόσπιτο Πατριαρχέα. 5. Πυργόσπιτο Φουντέα. 6. Οικία Πατριαρχέα (Καταραχέα). 7. Οικία Μωκέα 8. Πύργοι και πυργόσπιτα των Μούρτζινων-Τρουπάκηδων. «Βιοτεχνικά»: 1. Ασβεστοκάμινο βόρεια του Αγ. Σπυρίδωνα. Άλλα: 1. Κρήνη Μούρτζινων. 2. Τμήματα καλντεριμιού ανατολικά του Αγ. Νικολάου, 3. Κτίσμα τελωνείου και βάρδια Δημητρέα στο Λιμάνι, 4.Βάρδια Πετρέα απέναντι από το οχυρωμένο συγκρότημα Μούρτζινων-Τρουπάκηδων. Οχυρωμένα Συγκροτήματα: 1.Οχυρωμένο συγκρότημα Μούρτζινων-Τρουπάκηδωνμαζί με τα κτίσματα του εσωτερικού του. 2. Οχυρωμένο συγκρότημα νήσου Μερόπης.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/Φ45/537/4/30-12-2008 - ΦΕΚ 12ΑΑΠ/20-1-2009
↑ Περιοχή Καρδαμύλης
↑ «Χαρακτηρίζουμε την περιοχή της Καρδαμύλης στη Μεσσηνιακή Μάνη, από την παραλία και το μικρό λιμάνι, μέχρι τις δύο βάρδιες (ξεμόνια), όπως αυτή ορίζεται στο τοπογραφικό διάγραμμα υπό κλίμακα 1: 2.000 του τοπογράφου Μηχανικού Ε. Παινέση της 20-4-1974 και με στοιχεία ΑΒΓΔΕΖΑ που έχει κατατεθεί στο σχετικό φάκελο (συνοπτικό αντίτυπο του τοπογραφικού τούτου διαγράμματος δημοσιεύεται μαζί με την παρούσα απόφαση): α) ως τοπίο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, γιατί αποτελεί ένα αξιόλογο φυσικό τοπίο με πλούσια βλάστηση, μέσα στο οποίο εντάσσονται χαρακτηριστικά δείγματα της εξέλιξης της μανιάτικης κατοικίας και β) ως ιστορικό τόπο, λόγω της σημασίας που έχει για την ιστορία της αρχιτεκτονικής και γενικότερα για την Ελληνική ιστορία, επειδή η γη της, κατοικούμενη από τα Προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα, είναι πλούσια σε μνημεία όλων των εποχών και η ιστορία της πλούσια σε γεγονότα.»ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2415/63854/21-10-1980 - ΦΕΚ 1103/Β/3-11-1980
↑ Αρχαιολογικός Χώρος Καρδαμύλης
↑ Αρχαία Λατομεία
↑ Ελληνιστικοί θαλαμοειδείς τάφοι «Διοσκούρων»
↑ Ασβεστοκάμινος
↑ Ελληνιστικοί κιβωτιόσχημοι τάφοι.
↑ Πύργος Κιτρινιάρη
↑ «Χαρακτηρίζουμε τον Πύργο Κιτρινιάρη, που βρίσκεται στο φαράγγι του Φονέα της κοινότητας Εξωχωρίου της επαρχίας Καλαμάτας του νομού Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και ορίζουμε ζώνη προστασίας 150μ. γύρω του. Πρόκειται για οχυρό πολεμόπυργο, κτισμένο σε βράχο, το οποίο δεσπόζει στο φαράγγι του Φονέα, ανάμεσα στις κοινότητες Εξωχωρίου και Σαϊδόνας, ελέγχοντας το δρόμο από την Καστάνιτσα προς την περιοχή του Λεύκτρου. Ο Πύργος είναι κτισμένος με αργούς λίθους από το ντόπιο πέτρωμα της περιοχής με μετρική χρήση ημιλαξευμένων λίθων στα ανοίγματα. Στη σημερινή του μορφή αποτελείται από έναν τετράγωνης σχεδόν κάτοψης τριώροφο πύργο και ένα ορθογωνικής κάτοψης διώροφο πρόσκτισμα. Διαθέτει χαρακτηριστικά της οχυρής κατοικίας της περιοχής (μικρά και ακανόνιστα διαταγμένα ανοίγματα στις όψεις, στέγη με στηθαίο και πολεμίστρες κλπ.). Τα πατώματα ανάμεσα στους ορόφους ήταν ξύλινα, ενώ η κάλυψη γινόταν με ξύλινη δίρριχτη στέγη, η οποία δεν σώζεται σήμερα. Ο Πύργος του Κιτρινιάρη αποτελεί ενδιαφέρον δείγμα της προεπαναστατικής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής της περιοχής.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/ΚΗΡ/49478/1686/7-11-1997 - ΦΕΚ 1142/Β/22-12-1997
↑ Για Πύργο Κιτρινιάρη: «[…]- Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: «Ὅταν εἴμεθα ἀρματολοί, τὰ παιδιά μας ἦταν εἰς τὴν Μάνην, εἰς τὴν Καστανιὰ τὴν μεγάλην. Εἰς τὴν Μάνην ἐπηγαίναμε εἰς τὲς σημαντικὲς ἡμέρες, ὅταν εἴμεθα ἀρματολοί. Εἰς τὴν Μάνην πάντοτε ἐπηγαίναμεν βοήθεια εἰς τὸν Μπέη Κουμουντουράκη, εἰς τὲς χρεῖες τους, καὶ ἐβοηθούσαμε τὸ μέρος τους. Ὁ Καπετάνιος Κωνσταντὴς Δουράκης, φίλος τοῦ πατρός μου, καὶ οἱ Κιτρινιαραῖοι ἀνοίγουν πολέμους. Ἡμεῖς μεντάτι. Εἴχαμε κλεισμένον μίαν φορὰν τὸν Νικόλαο Κιτρινιάρη, τὸν πολιορκήσαμεν, καὶ σὰν ἐτρώγονταν ἀδελφοξάδελφα, ἔρριχναν τουφέκια εἰς τὸν ἀέρα. Οἱ Μανιάτες τὸν στενοχώρησαν καὶ ὁμίλησε νὰ παραδοθεῖ, καὶ ἐζήτησε ἐμέ. Δὲν ἦτον νὰ παραδοθεῖ, ἀλλὰ νὰ μὲ σκοτώσει μὲ ἀπιστιά. Ἐβγῆκε ἔξω εἰς τοῦ πύργου τὴν πόρτα, καὶ εἶχε βάλει τοὺς ἀνθρώπους μέσα, νὰ παραδοθεῖ. Οἱ ἄνθρωποί του μὲ ἄδειασαν ἕξι τουφέκια. Ἐγὼ ἤμουν κοφτὰ καὶ δὲν μ᾿ ἐπῆραν, ἔπεσα ἀποκάτω ἀπὸ τὸν θόλον τῆς πόρτας τοῦ πύργου,' οἱ δικοί μου ἐνόμισαν ὅτι μὲ σκότωσαν καὶ ἤθελαν νὰ σκοτώσουν τοὺς συγγενεῖς τοῦ Κιτρινιάρη... ἄλλοι λέγουν, «Ὄχι, νὰ πάρομε τὸν Θεόδωρον». Ἦλθεν ὁ ἀδελφὸς τοῦ Κιτρινιάρη, καὶ τὸν πῆρα εἰς τὸν ὦμον, κι ἐπροφυλάχθηκα, καὶ τὴν νύκτα ἔβαλα φωτιὰ εἰς τὸν πύργον καὶ ἐπαραδόθηκαν. Ὁ ἀδελφός του ἦτον μὲ ἡμᾶς. Τότε τὰ ἀδέλφια τους μὲ εἶπαν: Νὰ κάμω ὅ,τι θέλω εἰς ἐκείνους διὰ τὴν ἀπιστιά. Ἐγὼ εἶπα, ὅτι ἐὰν ὁ Θεὸς μ᾿ ἐφύλαξε, τοὺς χαρίζω τὴν ζωήν. Ὁ Ζαχαριᾶς ἐβοηθοῦσε τοὺς ἄλλους, ἐπολεμούσαμε καὶ ἔπειτα ἐσμίγαμεν ἔξω. Ἐγὼ ὑπεστήριζον τὸν Μπέη. Ὁ Μούρτζινος ἀντιφέρετο μὲ τὸν Μπέην καὶ μὲ τὸν Καπετάνιο τὸν φίλον μου. Ἕνα ἢ δύο μῆνες τὸ καλοκαίρι ἔπρεπε νὰ βοηθήσω τοὺς δικούς μου.»[…]. Πηγή:Το κείμενο: «Ντίνος Κονόμος: «Ο Γεώργιος Τερτσέτης και τα Ευρισκόμενα Έργα του», Αγγελος Σ. Βλάχος, Έκδοση Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 1984, απόσπασμα ΙΙΙ: Διηγήσεις Αγωνιστών του Εικοσιένα: 1.Διήγηση Θεόδωρου Κολοκοτρώνη
↑ Πύργος ιδιοκτησίας Π. Ξανθέα
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο τον Πύργο ιδιοκτησίας Πέτρου Ξανθέα που βρίσκεται στην Κοινότητα Εξωχωρίου της Επαρχίας Καλαμών του Νομού Μεσσηνίας, επειδή αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα οχυρωμένης κατοικίας του 18ου - 19ου αιώνα.»ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/36868/858/21-10-1987 - ΦΕΚ 617/Β/18-11-1987
↑ Νιχώρια
↑ Νιχώρια - Καρποφόρα - Περιγραφή & Νιχώρια - Καρποφόρα - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικός χώρος Νιχωρίων – Καρποφόρας
↑ Τάφοι περιοχής Νιχωρίου - Καρποφόρας
↑ «Κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό χώρο την περιοχή Νιχωρίου - Καρποφόρας Μεσσηνίας για λόγους προστασίας των ακόλουθων αρχαιολογικών θέσεων: α) Εκτεταμένων λειψάνων οικισμού, ο οποίος οργανώθηκε στην Μεσοελλαδική Εποχή και είχε αδιάσπαστη συνέχεια ζωής μέχρι τα τέλη της Μυκηναϊκής περιόδου (τελ. 13ου αι. π.Χ.), οπότε και εγκαταλείφθηκε. Η ακρόπολη ξαναχρησιμοποιήθηκε στα τέλη της ΥΕ ΙΙΙ περιόδου, συνέχισε μέχρι την Πρωτογεωμετρική Εποχή και χρονολογείται από το 1050 - 750 π.Χ. Η κατοίκηση στο λόφο συνεχίστηκε περιοδικά στην Αρχαϊκή, Κλασσική και Ελληνιστική Εποχή μέχρι τους Βυζαντινούς χρόνους. β) Αξιόλογου αριθμού τάφων (μικρός Ταφικός κύκλος, φρέαρ αλληλοδιαδόχων ταφών (ΥΕΙΙ - ΙΙΙΑ), θολωτός τάφος με ταφές δαπέδου (ΥΕΙΙΙΑ2 - Β περίοδο) και ομάδα μυκηναϊκών τάφων στις θέσεις "Τουρκοκούβουρα Ακόνες και Λακκούλες" ΒΔ του υψιπέδου των Νιχωρίων. Τόσο η μορφή των αποκαλυφθέντων μνημείων (κτιστοί θολωτοί ή θολοειδείς αψιδωτοί λακκοειδείς και ταφικοί πίθοι) με χρονολογική διάρκεια από την ΥΕΙ ως το 1000 π.Χ., όσο και τα ποικίλα ευρήματα αναδεικνύουν το Μυκηναϊκό Οικιστικό Κέντρο - που ανήκε στο Βασίλειο της Πύλου και φέρεται ως το επικρατέστερο από τους ειδικούς για να ταυτιστεί με την πόλη "ΤΙ-ΜΙ-ΤΟ- Α- ΚΕ-Ε" των πινακίδων της γραμμικής Β. Η κηρυσσόμενη περιοχή βρίσκεται σε απόσταση 2,5 περίπου χιλιομέτρων από τη ΒΔ γωνία του Μεσσηνιακού Κόλπου στη συμβολή των οδών Πύλου - Καλαμάτας (χωριό Ριζόμυλος) και Ριζομύλου Κορώνης, Βόρεια του χωρίου Καρποφόρα σε λοφοσειρά μήκους 500μ. (ΒΔ - ΝΑ) και πλάτους 100μ. (θέση Νιχώρια).» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/5671/273/15-3-1995 - ΦΕΚ 247/Β/3-4-1995
↑ Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας - Περιγραφή & Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας - Πληροφορίες και Ιστοσελίδα Δήμου Καλαμάτας: Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας & Εκθέματα
↑ Πύργος Κετσέα στους Κάτω Δολούς
↑ «Χαρακτηρίζουμε τον Πύργο Κετσέα, που βρίσκεται στον οικισμό Κάτω Δολών, Δ.Δ. Δολών, Δήμου Αβίας, επαρχίας Καλαμάτας, Νομού Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Πρόκειται για σχεδόν τετράγωνο πολεμόπυργο, του οποίου σήμερα σώζεται μόνο η βάση. Η τοιχοποιία του Πύργου αποτελείται από αργούς λίθους με συνδετικό ασβεστοκονίαμα, ενώ σποραδικά παρεμβάλλονται θραύσματα κεραμιδιών. Στις ακμές του κτίσματος έχουν χρησιμοποιηθεί λαξευμένοι λίθοι, ενώ περισσότερο επιμελημένη είναι η νότια όψη, στην τοιχοποιία της οποίας έχουν χρησιμοποιηθεί ημιλαξευτοί λίθοι. Τον Πύργο Κετσέα επισκέφθηκε η γαλλική Επιστημονική Αποστολή του Μορέως, ενώ σύμφωνα με την προφορική παράδοση των κατοίκων εκεί είχε επίσης φιλοξενηθεί πριν την Επανάσταση ο Χριστόφορος Περραιβός, απεσταλμένος της Φιλικής Εταιρείας. Ο προαναφερόμενος πολεμόπυργος, κτίσμα του τέλους της Τουρκοκρατίας, αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ιστορίας του οικισμού των Δολών κατά την προεπαναστατική περίοδο.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/ΚΗΡ/37318/1135/25-8-2000 - ΦΕΚ 1166/Β/20-9-2000
↑ Ι. Ναός Αγίου Νικολάου
↑ «Χαρακτηρίζουμε τον Ι. Ναό Αγίου Νικολάου Κάτω Δολών, Κοινότητας Κάτω Δολών, Νομού Μεσσηνίας ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με ζώνη προστασίας τα όρια της ιδιοκτησίας. Ο ναός περικλείεται εντός του περιβόλου παλαιού πύργου Αγωνιστή Γρηγορίου Κετσέα, απόγονοι του οποίου είναι τα μέλη της οικογένειας Καμαρινέα, στην ιδιοκτησία των οποίων ανήκει η εκκλησία σήμερα. Πρόκειται για μονόχωρο ναό, μεγάλων σχετικά διαστάσεων, ξυλόστεγο με δίρριχτη στέγη και τρίπλευρη αψίδα. Η τοιχοποιία του αποτελείται από αργολιθοδομή με αραιή χρήση κεραμιδιού. Ο ναός ήταν κατάγραφος και σώζονται οι τοιχογραφίες του ιερού και ορισμένα τμήματα στο Β. και Ν. τοίχο. Χρονολογούνται στα τέλη του 18ου αιώνα. Υπήρχε κτητορική επιγραφή δημοσιευμένη, που δεν είναι πια εμφανής, που χρονολογεί το ναό το 1785.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/3540/97/1-2-1996 - ΦΕΚ 116/Β/28-2-1996
↑ Κτιριακό συγκρότημα στους Δολούς, ιδ. οικογένειας Κετσέα
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 1469/1950, το κτιριακό συγκρότημα ιδιοκτησίας οικογένειας Κετσέα, στους Δολούς Δήμου Αβίας Ν. Μεσσηνίας, μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο στα όρια της ιδιοκτησίας, όπως ορίζεται από τη λίθινη περίφραξη, επειδή συνδέεται με την οικογένεια Κετσέα, στην οποία περιλαμβάνονται αξιόλογα πρόσωπα της νεότερης Ελληνικής ιστορίας με σημαντική προσφορά σε όλους τους πολέμους της Ελλάδας κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Επίσης, αποτελεί ενδιαφέρον δείγμα αρχιτεκτονικής της Μεσσηνιακής Μάνης του 19ου αιώνα, που δεσπόζει του οικισμού με τον επιβλητικό του όγκο». ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1047/54219/16-10-2001 - ΦΕΚ 1354/Β/17-10-2001
↑ Αρχαιολογικός Χώρος (Λείψανα Ακροπόλεως Αρχαίας Κορώνης)
↑ «Κηρύσσουμε την περιοχή που ορίζεται με διακεκομμένη γραμμή στο τοπογραφικό διάγραμμα που δημοσιεύεται και βρίσκεται στην περιοχή του Πεταλιδίου Μεσσηνίας, ως αρχαιολογικό χώρο, επειδή περιλαμβάνει σημαντικότατα λείψανα της ακροπόλεως της αρχαίας Κορώνης που κινδυνεύουν καθημερινά να καταστραφούν είτε με εκχερσώσεις, είτε με απόπειρες οικοδομήσεων.» ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α1/Φ07/46224/1552/17-9-1981 - ΦΕΚ 780/Β/29-12-1981
↑ Αρχαιολογικός Χώρος Πεταλιδίου. Αποχαρακτηρισμός.
↑ «Προσωρινή αναοριοθέτηση αρχαιολογικού χώρου Πεταλιδίου (αρχαία Κορώνη), Δήμου Πεταλιδίου, Νομού Μεσσηνίας: Εντός του ως άνω αρχαιολογικού χώρου εντοπίζεται η αρχαία πόλη της Κορώνης, με μεταξύ άλλων τμήματα της οχύρωσης της, τον αρχαίο μώλο, νεκροταφείο, οικιστικά κατάλοιπα και μεγάλο λουτρικό συγκρότημα στη θέση «Λουτρό», χρονολογούμενα κυρίως στους ελληνιστικούς, ρωμαϊκούς, υστερορωμαϊκούς και μεσαιωνικούς χρόνους.»ΥΑ ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/28818/1033/26-07-2010 - ΦΕΚ 321/ΑΑΠ/06-08-2010
↑ Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας - Περιγραφή & Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας - Πληροφορίες και Ιστοσελίδα Δήμου Καλαμάτας: Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας & Εκθέματα
↑ Αριθμός Υπουργικής Απόφασης, Αριθμός ΦΕΚ: ΒΔ 25-2-1922, ΦΕΚ 28/Α/26-2-1922 Κάστρο Κορώνης
↑ Κάστρο Κορώνης - Ιστορικό, Κάστρο Κορώνης - Περιγραφή & Κάστρο Κορώνης - Πληροφορίες
↑ Κάστρο Κορώνης
↑ Υδραγωγείο
↑ Ι.Ν. Αγίου Χαραλάμπους
↑ «Χαρακτηρίζουμε τον Ι.Ν. Αγίου Χαραλάμπους στο Κάστρο Κορώνης, επαρχίας Πυλίας, Νομού Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Πρόκειται για μονόχωρο, ξυλόστεγο, μεγάλων διαστάσεων ναό που βρίσκεται μέσα στο κάστρο της Κορώνης. Στον γυναικωνίτη υπάρχει εντοιχισμένη επιγραφή μαρμάρινη (αναθηματική) στον Άγιο Ρόκο για την απαλλαγή της πόλης από την επιδημία πανούκλας στα τέλη του 17ου αιώνα. Ο ναός που ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Ρόκο χτίστηκε στα χρόνια της δεύτερης Ενετοκρατίας και ήταν η καθολική Μητρόπολη. Μετά τα 1715 μετατράπηκε από τους Τούρκους σε τζαμί και μέχρι σήμερα σώζεται στη δυτική η βάση του μιναρέ. Στον 19ο αιώνα η εκκλησία μετατράπηκε πάλι σε ορθόδοξη και αφιερώθηκε στον Άγιο Χαράλαμπο.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/60560/1375/8-6-1995 - ΦΕΚ 570/Β/29-6-1995
↑ Κουκουνάρα
↑ Κάστρο Κρέπενης
↑ «Ανακοινώνεται ότι το Κάστρο της Κρέπενης είναι αρχαίο μνημείο και βρίσκεται στο λόφο του Αγίου Δημητρίου, στην Κοινότητα Κάτω Μέλπειας, της επαρχίας Μεσσήνης του Νομού Μεσσηνίας, με ζώνη προστασίας 200μ. γύρω από τον σωζόμενο τετράγωνο Πύργο. Πρόκειται για φρουριακό συγκρότημα που διασώζει, σε ερείπια, τείχη, πύργους και κτίσματα, επιφανείας 5 περίπου εκταρίων. Χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα με βάση τα αρχαιολογικά και ιστορικά στοιχεία.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/29948/536/13-8-1992 - ΦΕΚ 535/Β/21-8-1992
↑ Πυργόσπιτο Κωστοπούλου
↑ ς ιδιοκτησίας Ελένης Οικονομέα
↑ «Χαρακτηρίζουμε τον πύργο ιδιοκτησίας Ελένης Οικονομέα στον οικισμό Λαγκάδα της Μεσσηνιακής Μάνης, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με ζώνη προστασίας 5μ. γύρω του, διότι αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της κυριαρχίας των πύργων στη Μάνη και της τοπικής μανιάτικης αρχιτεκτονικής. Ο Πύργος είναι τετράπλευρος και τριώροφος. Οι τοίχοι του είναι διάτρητοι από πολεμότρυπες. Παράθυρα με τοξωτά πλαίσια βρίσκονταν κυρίως στον πάνω όροφο. στη Δυτική πλευρά υπάρχει λιακωτό με πέτρινη σκάλα που οδηγεί στο εσωτερικό του πύργου μέσω μιας μικρής τοξωτής πόρτας. Πάνω από την πόρτα εισόδου υπάρχει επιγραφή με ημερομηνία 1757.» ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/38733/807/20-7-1984 - ΦΕΚ 846/Β/29-11-1984
↑ Αρχαιολογικός χώρος αρχαίου Λεύκτρου
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως αρχαιολογικό χώρο την περιοχή του αρχαίου Λεύκτρου που ταυτίζεται με το σημερινό χωριό Στούπα στα νότια της Καρδαμύλης για λόγους προστασίας των λειψάνων οικισμού και οχυρώσεως της αρχαίας πόλης.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/46170/2674/23-10-1995 - ΦΕΚ 926/Β/10-11-1995
↑ Κάστρο Λεύκτρου - Περιγραφή & Κάστρο Λεύκτρου - Πληροφορίες
↑ Κάστρο Λεύκτρου
↑ «Ανακοινώνουμε ότι το Κάστρο Λεύκτρου που βρίσκεται στην κοινότητα Νεοχωρίου, της επαρχίας Καλαμάτας του Νομού Μεσσηνίας και τα πέριξ αυτού σύγχρονα λείψανα οικοδομημάτων (που περιλαμβάνονται στον πίνακα συντεταγμένων) είναι αρχαίο μνημείο. Το Κάστρο του Λεύκτρου κτίστηκε από τον Γουλλιέλμο Βιλλεαρδουίνο το 1248 - 1249. Ο περίβολος του Κάστρου ακολουθεί τη μορφολογία του εδάφους με προσανατολισμό ΒΑ - ΝΔ. Από το τείχος διατηρείται πύργος τετράγωνης διατομής με την κινστέρνα, καθώς και λείψανα εσωτερικού εγκαρσίου τείχους που χώριζε στα δύο τμήματα το χώρο του Κάστρου. Εκτός του περιβόλου του Κάστρου, εντοπίστηκαν ερείπια κτισμάτων, τα οποία με βάση την τοιχοποιία τους θεωρούνται σύγχρονα του Κάστρου.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/46829/1356/24-10-1995 - ΦΕΚ 965/Β/22-11-1995
↑ Κάστρο Λεύκτρου
↑ Πυργόσπιτο Λυμπερέα
↑ Μάλθη
↑ Ακρόπολη Μάλθης (αρχαίο Δώριον)
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως αρχαιολογικό χώρο, περιοχή στο ύψωμα που βρίσκεται στο βόρειο άκρο του λόφου Ραμοβούνι, όπου διασώζονται: α) εκτεταμένα λείψανα οχύρωσης που περικλείουν και ερείπια κατοικιών και ταυτίζονται με την αρχαία πόλη Δώριον.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ07/48864/2353/27-12-1990 - ΦΕΚ 55/Β/14-2-1991
↑ Μάλθη - Ιστορικό & Μάλθη - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας
↑ Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας - Περιγραφή & Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας - Πληροφορίες
↑ Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας - Περιγραφή & Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας - Πληροφορίες και Ιστοσελίδα Δήμου Καλαμάτας: Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλαμάτας & Εκθέματα
↑ "Ταμπούρια" θέσις
↑ «Χαρακτηρίζομεν ως ιστορικόν τόπον την θέσιν " Ταμπούρια " Μανιακίου Μεσσηνίας, ένθα έλαβε χώραν, η ιστορική μάχη κατά τον αγώνα των Ελλήνων υπέρ της απελευθερώσεως των εκ του ξενικού ζυγού.»ΥΑ Α/Φ31/12503/1158/25-5-1974 - ΦΕΚ 613/Β/19-6-1974
↑ Πύργος Μαυρίκου
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο τον Πύργο Μαυρίκου, που βρίσκεται στον οικισμό Μάλτας της Κοινότητας Σταυροπηγίου, της Επαρχίας Καλαμών, του Νομού Μεσσηνίας, με ζώνη προστασίας 30μ. γύρω του. Πρόκειται για οχυρό πυργόσπιτο που κτίσθηκε το 1814 από τον προεστό της Μάλτας Μαυρίκο.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/49412/994/1-12-1992 - ΦΕΚ 740/Β/24-12-1992
↑ Αρχαιολογικός Χώρος Μεθώνης
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως αρχαιολογικό χώρο εμπρός από το Κάστρο της Μεθώνης Πυλίας Μεσσηνίας, με τα εξής όρια, όπως αυτά σημειώνονται στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα προς Ν. τα τείχη του Φρουρίου, προς Α. και προς Δ. τη θάλασσα, προς Β. την οδό Ανδρ. Μιαούλη καθόλο το μήκος της και κατά τη νοητή προέκτασή της προς Δ. μέχρι τη θάλασσα. ΥΑ ΥΠΠΕ/Φ30/3715/84/15-2-1985 - ΦΕΚ 163/Β/28-3-1985
↑ Κάστρο Μεθώνης - Ιστορικό, - Περιγραφή & Κάστρο Μεθώνης - Πληροφορίες
↑ Αριθμός Υπουργικής Απόφασης, Αριθμός ΦΕΚ: ΒΔ 25-2-1922, ΦΕΚ 28/Α/26-2-1922 Κάστρο Μεθώνης
↑ Μεθώνης
↑ Κάστρο Μεθώνης - Ιστορικό, - Περιγραφή & Κάστρο Μεθώνης - Πληροφορίες
↑ Θαλάσσιος Αρχαιολογικός Χώρος Όρμου Μεθώνης
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως αρχαιολογικό χώρο τη θαλάσσια περιοχή όρμου Μεθώνης Νομού Μεσσηνίας που περικλείεται από τα σημεία Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Α όπου Ζ - Α ακολουθεί τη γραμμή αιγιαλού τα δε Α έως Ζ έχουν συντεταγμένες που αναφέρονται στα συνημμένα διαγράμματα κλίμακας 1: 5000 της Γ.Υ.Σ. με αριθμούς 7264 - 8 και 7295 - 7. Η κήρυξη γίνεται για την αποτελεσματικότερη προστασία του προϊστορικού (Μεσοελλαδικού) οικισμού, των καταλοίπων ναυαγίων πλοίων ιστορικών χρόνων και του παράλιου κτιστού μεσαιωνικού αγωγού τα οποία εντοπίστηκαν στην περιοχή και περικλείονται στον παραπάνω θαλάσσιο χώρο.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/13044/638/14-3-1996 - ΦΕΚ 212/Β/2-4-1996
↑ «Συμπληρώνουμε την υπ' αρ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/13044/ 638/14.3.96 Υ.Α. (ΦΕΚ 212/τ.Β/2.4.96) με την οποία κηρύχθηκε η παραλιακή και θαλάσσια έκταση του Όρμου Μεθώνης ως αρχαιολογικός χώρος και επεκτείνουμε τα όρια του. Εντός της περιοχής του αρχαιολογικού χώρου συμπεριλαμβάνονται ο καταποντισμένος προϊστορικός (μεσοελλαδικός οικισμός) ο αρχαίος και μεσαιωνικός λιμενοβραχίονας, τα κατάλοιπα ξύλινης πασσαλόπηκτης προβλήτας, τα ναυάγια μεσαιωνικών χρόνων, διάσπαρτα μεμονωμένα αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία υπάρχουν στην περιοχή, καθώς και το θαλάσσιο περιβάλλον του αρχαιολογικού χώρου του κηρυγμένου (ΦΕΚ 163/τ.Β/28.3.1985) Φρουρίου της Μεθώνης.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/49184/3564π.ε./5-2-2002 - ΦΕΚ 183/Β/20-2-2002
↑ Οικία Ι. Μελέα
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο το κτηριακό συγκρότημα ιδιοκτησίας Ι. Μελέα στις Θαλάμες Μεσσηνίας, γιατί με την ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική του μορφολογία (τυπική μανιάτικη κατοικία, οικονομικά και κοινωνικά αυτόνομη και αμυντικά απρόσβλητη) αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα πυργόσπιτου του ιδιόμορφου μανιάτικου χώρου, σημαντικό τόσο για την Ιστορία της Αρχιτεκτονικής, όσο και για την κοινωνικοοικονομική ιστορία της Μάνης.»ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/41025/1845/16-7-1979 - ΦΕΚ 750/Β/6-9-1979
↑ Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Μελέ Αρτεμησίας
↑ Άγιος Ιωάννης Μελέ - Περιγραφή & Άγιος Ιωάννης Μελέ - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικός χώρος στο ύψωμα Πετρούλα στον Άγιο Ηλία Άνω Μέλπειας
↑ «Για την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής (αρχαίο ναϊκό οικοδόμημα κ.λπ.), κηρύσουμε ως αρχαιολογικό χώρο το ύψωμα "Πετρούλα" στον Άγιο Ηλία Άνω Μέλπειας Νομού Μεσσηνίας.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43-7/18433/1128/11-5-1998 - ΦΕΚ 565/Β/5-6-1998
↑ Αρχαιολογικός χώρος Κάτω Μέλπειας
↑ «Για λόγους αμέσου προστασίας των οικιστικών λειψάνων κλασσικών και ελληνιστικών χρόνων που σώζονται στη θέση "Κρεμπενή" στην Κάτω Μέλπεια Μεσσηνίας, χαρακτηρίζουμε ως αρχαιολογικό χώρο την περιοχή.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/30859/1596/4-7-1996 - ΦΕΚ 645/Β/30-7-1996
↑ Οχυρώσεις Μεσσήνης - Περιγραφή, Οχυρώσεις Μεσσήνης - Ο χώρος & Οχυρώσεις Μεσσήνης - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικός Χώρος: Αρχαία Μεσσήνη
↑ Αρχαία Μεσσήνη - Περιγραφή, Αρχαία Μεσσήνη - Τα Μνημεία του Χώρου & Αρχαία Μεσσήνη - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικός χώρος αρχαίας Μεσσήνης
↑ «Αποφασίζουμε για την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής, κηρύσσουμε ως ενιαίο αρχαιολογικό χώρο τα λείψανα της αρχαίας Μεσσήνης - στάδιο και θέατρο, καθώς και σημαντικότατα οικοδομήματα και ιερά του 4ου αιώνα π.Χ και τον ευρύτερο χώρο που περικλείεται εντός του οχυρωματικού τείχους, το οποίο σώζει και σήμερα λείψανα των πυλών του προς την Αρκαδία και Λακωνία.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ7/48861/2354/27-12-1990 - ΦΕΚ 73/Β/14-2-1991
↑ Οικισμός Μαυρομματίου Ιθώμης - Περιγραφή & Οικισμός Μαυρομματίου Ιθώμης - Πληροφορίες
↑ Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης - Περιγραφή & Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης - Πληροφορίες και Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης
↑ Θέατρο Μεσσήνης - Περιγραφή, Θέατρο Μεσσήνης - Ο χώρος & Θέατρο Μεσσήνης - Πληροφορίες
↑ Κάστρο Μίλα - Περιγραφή & Κάστρο Μίλα - Πληροφορίες
↑ Κάστρο του Μίλα Μεσσηνίας
↑ Κάστρο Μίλα
↑ Πύργος "Γουλά" Μιχαλιτσιάνων στη Λαγκάδα
↑ «Χαρακτηρίζουμε τον πύργο «Γουλά» Μιχαλιτσιάνων, κοιν. Λαγκάδας, επαρχίας Καλαμάτας, Ν. Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με περιβάλλοντα χώρο ακτίνας 10 μ. γύρω του. Πρόκειται για στρογγυλό πύργο, κτίσμα της όψιμης Τουρκοκρατίας που αποτελεί σημαντικό στοιχείο της οργάνωσης του οικιστικού ιστού της Λαγκάδας, όπως αυτός διαμορφώθηκε στα προεπαναστατικά χρόνια, όπου κυριαρχούσαν οι οικογένειες των Μιχαλιτσιάνων και των Αλεξιάνων. Το μεγαλύτερο μέρος του έχει καταρρεύσει, ώστε σήμερα να είναι ορατό τμήμα της βάσης του, ύψους μέχρι περίπου 3,5 μ. Εξωτερικά εκτός από κάποιες ντουφεκότρυπες, ορθογωνικής διατομής ο πύργος δεν σώζει ανοίγματα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/ΚΗΡ/10943/325/15-6-2001 - ΦΕΚ 849/Β/4-7-2001
↑ Αρχαιολογικός χώρος στο λόφο Ελληνικό Μουριατάδας
↑ «Αποφασίζουμε: Για λόγους αποτελεσματικότερης προστασίας των αρχαιοτήτων της περιοχής κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό Χώρο το λόφο "Ελληνικό" Μουριατάδος Τριφυλίας Ν. Μεσσηνίας, όπου έχουν αποκαλυφθεί ερείπια εκτεταμένης και οχυρωμένης εγκατάστασης της ύστερης εποχής του χαλκού (ΥΕ ΙΙΙ Β - Γ περιόδου), όπου εξέχουσα θέση κατέχει μεγάλο κτίριο με διάταξη χώρων ανακτορικού τύπου. Σε χαμηλότερη (νότια) πλαγιά του λόφου αποκαλύφθηκε κοντά σε πύργο της οχύρωσης " μέγαρον " που έσωζε τέσσερις βάσεις κιόνων, ενώ στη νότια πλαγιά παρακείμενου λόφου και 200 μ. ΒΑ των προηγούμενων εγκαταστάσεων αποκαλύφθηκε θολωτός μυκηναϊκός τάφος της ΥΕ ΙΙΙΒ περιόδου.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/47150/2481/18-10-1994 - ΦΕΚ 839/Β/11-11-1994
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία: Α) τη διώροφη οικία με ελαιοτριβείο που περιλαμβάνεται στο οχυρωμένο συγκρότημα των Τρουπάκιδων - Μούρτζινων στην πάνω Καρδαμύλη Μάνης, ιδιοκτησίας κ. Νικολάου και Σπυρίδωνος Πετρέα με ακτίνα προστασίας στα όρια της ιδιοκτησίας των παραπάνω ιδιοκτητών και ο μηχανικός εξοπλισμός τους εφ' όσον υπάρχει, διότι αποτελούν σημαντικά δείγματα για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής της προβιομηχανικής Μεσσηνιακής Μάνης και Β) το τριώροφο πυργόσπιτο που περιλαμβάνεται στο οχυρωμένο συγκρότημα των Τρουπάκιδων Μούρτζινων στην πάνω Καρδαμύλη Μάνης, ιδιοκτησίας κ. Νικολάου και Σπυρίδωνος Πετρέα με ακτίνα προστασίας στα όρια της ιδιοκτησίας των παραπάνω ιδιοκτητών και ο μηχανικός εξοπλισμός τους εφ' όσον υπάρχει, διότι αποτελούν σημαντικά δείγματα για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής της προβιομηχανικής Μεσσηνιακής Μάνης.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/104/6447/20-2-1990 - ΦΕΚ 150/Β/14-3-1990
↑ Οικία στο συγκρότημα Τρουπάκιδων - Μούρτζινων
↑ Πυργόσπιτο
↑ Πύργος και Οχυρό Συγκρότημα Μούρτζινου (Μουρτζιναίϊκα)
↑ «Αποφασίζουμε τον χαρακτηρισμό του Πύργου και του οχυρού συγκροτήματος Μούρτζινου στην Κοιν. Καρδαμύλης, επαρχ. Καλαμάτας του Ν. Μεσσηνίας, ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου. Τα Μουρτζιναίϊκα, όπως ονομάζεται το συγκρότημα, αποτελούνται από τον Πύργο, τον οντά με τα παράσπιτά του και το κτίριο με ελαιοτριβείο και το σταύλο. Τα κτίσματα του συγκροτήματος συνδέονται μεταξύ τους με καμαροσκεπή γέφυρα. Ολόκληρο το σύνολο αναπτύσσεται μέσα σε ιδιαίτερο οχυρωματικό περίβολο. Ο πύργος αποτελείται από τέσσερα επίπεδα με στέρνα στην σκαρπωτή βάση του, πολεμίστρα στον πρώτο όροφο και φρουριακή ανωδομή. Η ανακατασκευή του χρονολογείται στα 1808. Ο οντάς αποτελείται από ένα ισόγειο και δύο ορόφους και τα υπόλοιπα κτίρια είναι μακρόστενα, διώροφα ή απλά μονόχωρα. Η αρχική φάση του συγκροτήματος ανάγεται στον 17ο αιώνα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/21404/445/26-5-1994 - ΦΕΚ 446/Β/14-6-1994
↑ Συγκρότημα Τρουπάκηδων - Μούρτζινων - Περιγραφή & Συγκρότημα Τρουπάκηδων - Μούρτζινων - Πληροφορίες
↑ Οικία Ιωάννη Τρουπάκη
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.1469/50, την οικία του Ιωάννη Τρουπάκη στην Καρδαμύλη Μεσσηνίας, γιατί αποτελεί τυπικό δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των αρχοντικών της Μάνης, σημαντικό για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής στο συγκεκριμένο χώρο.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/76/4195/21-1-1988 - ΦΕΚ 40/Β/1-2-1988
↑ Πύργοι και πυργόσπιτα των Μούρτζινων-Τρουπάκηδων
↑ Πύργος Μούρτζινου
↑ Πύργος Μούρτζινων - Μουσείο/ σταθμός ενημέρωσης του Δικτύου Μουσείων Μάνης - Ιστορικό, Πύργος Μούρτζινων - Μουσείο/ σταθμός ενημέρωσης του Δικτύου Μουσείων Μάνης - Περιγραφή, Πύργος Μούρτζινων - Μουσείο/ σταθμός ενημέρωσης του Δικτύου Μουσείων Μάνης - Εκθέσεις & Πύργος Μούρτζινων - Μουσείο/ σταθμός ενημέρωσης του Δικτύου Μουσείων Μάνης - Πληροφορίες
↑ […] «Η περιοχή όπου βρίσκεται η σημερινή πλατεία Μαυρομιχάλη παρέμενε μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα ιδιοκτησία των Μπενάκηδων. Συγκεκριμένα, ανήκε στους γιούς της Παντζεχρούλας Λυμπέριο και Παναγιώτη. Εδώ το 18ο αιώνα είχε κτήματα, κυρίως «φυτείες» με ελιές και μουριές, ο Παναγιώτης Μπενάκης, ο πρωτεργάτης της Ορλωφικής επανάστασης, γι' αυτό και η προσωνυμία Μικρή Φυτεία. Στη βόρεια πλευρά της δέσποζε ο ιστορικός «πύργος» του Καλαματιανού άρχοντα, εξ ου και το τοπωνύμιο Παλιόπυργος (=παλαιός πύργος), ενώ στη δυτική της πλευρά υπήρχε ο ιδιόκτητος μικρός ναός της οικογένειας, οι Ταξιάρχες, που σήμερα είναι μετόχι της Ιεράς Μονής Βελανιδιάς. Το 19ο αιώνα, στο σημείο όπου υπήρχε ο «πύργος», δηλαδή το βόρειο της σημερινής πλατείας και οδού Μαυρομιχάλη τμήμα, περιήλθε ως προίκα στους Μαυρομιχαλαίους, συγκεκριμένα στον Αντώνη Μαυρομιχάλη (αδελφό του Πετρόμπεη και πατέρα του μετέπειτα δημάρχου Καλαμάτας Πέτρου Μαυρομιχάλη), ο οποίος νυμφεύτηκε τη Μαρίτσα, εγγονή του Παναγιώτη Μπενάκη και κόρη της Παντζεχρούλας Μπενάκη. Το Σχέδιο πόλης του 1905 προέβλεπε τη χάραξη πλατείας στη συγκεκριμένη θέση. Το 1925 και 1926, σύμφωνα με τα Πρακτικά του δήμου, ρυθμίστηκαν θέματα ιδιοκτησιών που αφορούσαν τη διάνοιξη και οριοθέτησή της. Οι ρυθμίσεις αυτές συνεχίστηκαν και κατά τα έτη 1935-1937, ενώ οι πρώτες καλλωπιστικές παρεμβάσεις έγιναν τα αμέσως επόμενα έτη 1939-1940.» […]Πηγή: Αναστασία Μιλίτση – Νίκα & Χριστίνα Θεοφιλοπούλου - Στεφανούρη, «Καλαμάτα 1830-1940. Οδοιπορικό σε πλατείες και δρόμους της πόλης μέσα από τα τεκμήρια δημόσιων και ιδιωτικών αρχείων», 196 σελίδες, έκδοση: Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων - Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) Αρχεία Νομού Μεσσηνίας, Καλαμάτα 2010, ISBN 978-960-86137-6-8, Αναστασία Μιλίτση - Νίκα & Χριστίνα Θεοφιλοπούλου - Στεφανούρη «Καλαμάτα. Οδοιπορικό σε πλατείες και δρόμους της πόλης μέσα από τα τεκμήρια δημόσιων και ιδιωτικών αρχείων. 1830-1940», σελ. 96, χαλκογραφία του Πύργου Μπενάκη (εικ. 77) στη σελ. 98.
↑ Μικροί Ταξιάρχες - Περιγραφή & Μικροί Ταξιάρχες - Πληροφορίες
↑ Μυρσινοχώρι
↑ «Ανακοινώνεται ότι είναι αρχαίο το Κάστρο Παλαιοναυαρίνου, γνωστό και ως Παλιόκαστρο ή Παλιοναυαρίνο που βρίσκεται στη χερσόνησο Κορυφασίου, της Επαρχίας Πυλίας του νομού Μεσσηνίας και καταλαμβάνει την κορυφή της χερσονήσου του Κορυφασίου πάνω από τον όρμο της Βοϊδοκοιλιάς και κοντά στο θολωτό μυκηναϊκό τάφο του Θρασυμήδη. Ζώνη προστασίας ορίζουμε όλο το λόφο της χερσονήσου. Πρόκειται για κάστρο βυζαντινών χρόνων, του οποίου η κατασκευή ανάγεται στο 1278 και αποδίδεται στον Νικόλαο Β' DΕ SΑΙΝΤ ΟΜΕR, που το ίδρυσε για τον Νικόλαο Γ ', Βαΐλλο Αχαΐας.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/32772/606/14-8-1992 - ΦΕΚ 534/Β/21-8-1992
↑ Παλαιό Ναυαρίνο - Περιγραφή & Παλαιό Ναυαρίνο - Πληροφορίες
↑ Παλαιόκαστρο
↑ Κάστρο Ναυαρίνου ή Πύλου ή "Νιόκαστρο"
↑ Νιόκαστρο - Περιγραφή & Νιόκαστρο - Πληροφορίες
↑ Νιόκαστρο
↑ Υδραγωγείο Κάστρου Πύλου
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και με ζώνη προστασίας ακτίνας 100μ. γύρω του, το υδραγωγείο, γνωστό ως "Καμάρες" του Κάστρου της Πύλου (Νιόκαστρο), που διατηρείται από το νεκροταφείο του Αγ. Αντωνίου και κατά μήκος του δρόμου Πύλου - Μεθώνης, καθώς και τα τμήματα αυτού που σώζονται στη θέση " Βράχος ", έξω από την πόλη της Πύλου.» ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/47846/1061/2-10-1984 - ΦΕΚ 891/Β/20-12-1984
↑ Υδραγωγείο Νιόκαστρου Πύλου - Περιγραφή & Υδραγωγείο Νιόκαστρου Πύλου - Πληροφορίες
↑ Ι. Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος (εν τω Φρουρίω Πύλου)
↑ «Χαρακτηρίζομεν ως Ιστορικόν διατηρητέον μνημείον τον εν τω Φρουρίω της Πύλου κείμενον Ι. Ναόν της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.»ΥΑ 10179/332/9-2-1948 - ΦΕΚ 29/Β/23-2-1948
↑ Αρχαιολογικός χώρος Ανακτόρων Νέστορος. Καθορισμός Ζώνης Προστασίας Α - Χρήσεις γης Ζώνης Α.
↑ Ανάκτορο του Νέστορος
↑ Άνω Εγκλιανός Μεσηνίας - Ιστορικό, Άνω Εγκλιανός Μεσηνίας - Περιγραφή & Άνω Εγκλιανός Μεσηνίας - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικό Μουσείο Χώρας - Περιγραφή και Αρχαιολογικό Μουσείο Χώρας
↑ Θολωτός Τάφος, κάτω από το εξωκκλήσι του Προφήτη Ηλία
↑ Κόλπος Βοϊδοκοιλιάς
↑ Μυκηναϊκός Τάφος (Θρασυμήδους)
↑ Οικισμός νεολιθικών ή μεσοελλαδικών χρόνων
↑ «Κηρύσσουμε για αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων α) ως αρχαιολογικό χώρο το βόρειο βραχώδη βραχίονα του όρμου της Βοϊδοκοιλιάς, όπου υπάρχουν τα εξής μνημεία: 1) μυκηναϊκός θολωτός τάφος, γνωστός σαν τάφος Θρασυμήδους, κτισμένος στο κέντρο μεσοελλαδικού τύμβου με ταφές σε πίθους, 2) μεταξύ του θολωτού τάφου και του εξωκκλησιού του Προφήτη Ηλία, οικισμός νεολιθικών ή μεσοελλαδικών χρόνων από ορατά λείψανα τοίχων και επιφανειακά όστρακα, στο ΒΑ δε μέρος υπάρχει πιθανώτατα ΠΕ νεκροταφείο, 3) κάτω από το εξωκκλήσι του Προφήτη Ηλία υπάρχει κατά τους μελετητές θολωτός τάφος και β) ως τοπίο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους το βόρειο βραχίονα μαζί με ολόκληρο τον όρμο της Βοϊδοκοιλιάς (όπως φαίνεται στα δημοσιευόμενα τοπογραφικά διαγράμματα), διότι η περιοχή παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον για την προϊστορία της Πύλου και του Ελλαδικού χώρου γενικώτερα και για τα αρχαία που διασώζει μέσα σε εξόχου κάλλους φυσικό περιβάλλον.» ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α1/Φ07/29727/1193/8-7-1980 - ΦΕΚ 853/Β/4-9-1980
↑ Πύργος Πατριαρχέα στο Προάστιο
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1469/ 50, τον "Πύργο Πατριαρχέα", στην Κοινότητα Προαστίου Επαρχίας Καλαμάτας του Ν. Μεσσηνίας, ιδιοκτησίας Γ. Μαντέα, Γ. Περδικέα και Φ. Στρατηγουλέα, διότι αντιπροσωπεύει την αρχιτεκτονική των πυργόσπιτων της δυτικής Μάνης και μαζί με τα εφαπτόμενα σπίτια στη νότια πλευρά του είναι μάρτυρας της μετεπαναστατικής ιστορίας του τόπου. Επίσης ορίζουμε ζώνη προστασίας 50μ. περιμετρικά του κτιρίου για την προστασία και ανάδειξη του μνημείου.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/4796/1284/9-1-1998 - ΦΕΚ 164/Β/25-2-1998
↑ Πύργος Γ. Πατριαρχέα στο Προσήλιο
↑ «Αποφασίζομεν όπως χαρακτηρισθή ο Πύργος του Γ. Πατριαρχέα, κείμενος εις Προσήλιον Καρδαμύλης (Μάνη), ως Ιστορικόν Διατηρητέον Μνημείον, καθ' όσον είναι ιστορικώς ενδιαφέρον και διατηρείται εις καλήν κατάστασιν.»ΥΑ 13569/5-6-1969 - ΦΕΚ 394/Β/17-6-1969
↑ «Ορίζουμε περιβάλλοντα χώρο προστασίας ακτίνας 25μ., γύρω από τον Πύργο Πατριαρχέα, κηρυγμένο ιστορικό διατηρητέο μνημείο που βρίσκεται στην κοινότητα Προσηλίου, επαρχίας Καλαμάτας, Νομού Μεσσηνίας.»ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/ΚΗΡ/52912/2066/11-12-1998 - ΦΕΚ 1302/Β/31-12-1998
↑ Οικία Πατριαρχέα (Καταραχέα)
↑ Πυργόσπιτο Πατριαρχέα
↑ Κάστρο Πέρα - Περιγραφή & Κάστρο Πέρα - Πληροφορίες
↑ Κάστρο του Πέρα
↑ Αρχαιολογικός χώρος στο λόφο Περιστεριάς
↑ «Για την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό χώρο τον λόφο της Περιστεριάς, που αποτελεί μια από τις σημαντικότερες Μυκηναϊκές Ακροπόλεις της Μεσσηνίας, με λείψανα τεσσάρων θολωτών τάφων, οχυρωματικού περιβόλου και οικιστικά κατάλοιπα, καθώς και τους παρακείμενους λοφίσκους Κοκοράκου, Κλησούλι, Βιγλατούρι, Καράγενη, με τους οποίους αποτελεί μια πολιτιστική ενότητα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ7/48862/2354/7-1-1991 - ΦΕΚ 104/Β/28-2-1991
↑ Περιστεριά
↑ «Η Περιστεριά είχε αποκληθεί από τον Σπύρο Μαρινάτο (που την ανέσκαψε με διάδοχό του τον καθηγητή Γεώργιο Σ. Kορρέ) "Μυκήνες της Δυτικής Πελοποννήσου". Ο αρχαιολογικός χώρος της Περιστεριάς περιλαμβάνει τέσσερις θολωτούς τάφους, μέγαρο και οικίες.» Πηγή: Η ιστορία της Μεσσηνίας
↑ Πυργόσπιτο Πετρέα
↑ «Χαρακτηρίζουμε το Πυργόσπιτο με το βοηθητικό του κτίσμα στην Επάνω Καρδαμύλη Μεσσηνιακής Μάνης, ιδιοκτησίας Χρήστου και Ανδρέα Πετρέα, ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, γιατί αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της οχυρωμένης Μανιάτικης κατοικίας.»ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2185/61984/6-10-1979 - ΦΕΚ 1011/Β/5-11-1979
↑ [ http://odysseus.culture.gr/h/3/gh352.jsp?obj_id=19745 Κάστρο Πηδήματος - Περιγραφή] & Κάστρο Πηδήματος - Πληροφορίες
↑ Κάστρο Πηδήματος
↑ Αρχαιολογικός χώρος σε λόφο Στυλάρι στο Κοπανάκι
↑ «Αποφασίζουμε: Κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό χώρο το λόφο "Στυλάρι" Κοπανακίου Ν. Μεσσηνίας για λόγους αποτελεσματικότερης προστασίας της αρχαίας οχύρωσης του 4ου πιθανότατα αιω. π.Χ. και των αρχαίων οικοδομικών λειψάνων. (Ο Μ.Ν. VΑLΜΙΝ ταυτίζει το Στυλάρι με την Πολίχνη, που μνημονεύεται στον Παυσανία ΙV, 33, 6).» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/47149/2480/18-10-1994 - ΦΕΚ 838/Β/11-11-1994
↑ Οικία ιδιοκτησίας Γ. Πουλουπάτη
↑ «Χαρακτηρίζεται η οικία ιδιοκτησίας Γ. Πουλουπάτη, που βρίσκεται στην Κοινότητα Αρτεμισίας, επαρχίας Καλαμάτας Ν. Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, κατά την εισήγηση της Εφορείας. Τον αρχικό πυρήνα του κτίσματος, αποτελεί ο τριώροφος, ορθογώνιος πύργος με τρίρριχτη στέγη. Η είσοδος είναι τοξωτή με περίτεχνο περιθύρωμα, τυπική της νεώτερης λαϊκής αρχιτεκτονικής.Στην αυλή υπάρχει υπόγεια στέρνα. Ο πύργος μπορεί να χρονολογηθεί το 18ο αιώνα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/63665/1288/17-12-1993 - ΦΕΚ 12/Β/14-1-1994
↑ «Για την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής συμπληρώνουμε την αριθ. Υ.Α. Α1/Φ07/36582/1257/4-8-81 (Φ.Ε.Κ 691/Β/12-11-81) κήρυξη, σύμφωνα με την οποία κηρύχθηκε ως αρχαιολογικός χώρος και τοπίο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους ο βόρειος βραχίονας του όρμου της Βοϊδοκοιλιάς μαζί με ολόκληρο τον όρμο, όπου περιλαμβάνεται και ο νότιος βραχίονας με τα θεμέλια κτηρίων ελληνιστικών χρόνων και το αποκαλούμενο "Σπήλαιο του Νέστορος" - σημειώνεται με διακεκομμένη γραμμή στο χάρτη που συνοδεύει την Απόφαση - και κηρύσσουμε τον υγροβιότοπο Διβάρι ως αρχαιολογικό χώρο, μαζί με τον βραχώδη όγκο που εκτείνεται βόρεια της Σφακτηρίας, όπου και το κηρυγμένο βυζαντινό κάστρο "Παλιόκαστρο", καθώς και το ύψωμα "Κούκουρας" περιοχής κοινότητας Πετροχωρίου, που εκτείνεται βόρεια του υψώματος του Προφήτη Ηλία, διότι αποτελούν ως σύνολο χώρο αρχαιολογικής - ιστορικής σπουδαιότητας με χρονολογική αδιάσπαστη πολιτισμική παρουσία από την 3η χιλιετία Π.Χ. μέχρι και την ύστερη ρωμαιοκρατία και τους βυζαντινούς χρόνους.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ07/36856/1641/9-10-1987 - ΦΕΚ 587/Β/4-11-1987
↑ Αρχαιολογικός χώρος όρμου Βοϊδοκοιλιάς και Κορυφασίου ("Παλαιοκάστρου")
↑ Αρχαιολογικός χώρος στο Διβάρι
↑ Ύψωμα " Κούκουρας " βόρεια του υψώματος του Προφήτη Ηλία
↑ Μυκηναϊκή εγκατάσταση στο Κορυφάσιο, θέση Πόρτες
↑ Μυκηναϊκός θολωτός τάφος στο Κορυφάσιο, θέση Χαρατσάρι
↑ «Χαρακτηρίζουμε ως Αρχαιολογικό Χώρο περιοχή στα Νοτιοδυτικά του χωριού Κορυφάσιο Πύλου (πρώην Οσμάναγα) όπου σώζονται ένας από τους παλαιότερους Μυκηναϊκούς Θολωτούς Τάφους στη θέση "Χαρατσάρι" και σε απόσταση 250μ. περίπου στα Β.Δ. αυτού [Μυκηναϊκού Θολωτού Τάφου στη θέση Χαρατσάρι*], στη θέση "Πόρτες", λείψανα Μυκηναϊκής εγκατάστασης.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/18851/908/3-5-2000 - ΦΕΚ 635/Β/16-5-2000
↑ Φρυκτωρία στο όρος Άγιος Νικόλαος
↑ «Κηρύσσουμε ως αρχαίο μνημείο την φρυκτωρία που βρίσκεται στην βόρεια απόληξη του υψώματος του Αγίου Νικολάου του δήμου Πύλου, επαρχίας Πυλίας, νομού Μεσσηνίας, με περιβάλλοντα χώρο ακτίνας 500 μ., Πρόκειται για κυκλικό οικοδόμημα το οποίο σώζεται σε ύψος ενός μέτρου και είναι κατασκευασμένο από ημίεργους λίθους και ασβεστοκονίαμα. Βάσει των στοιχείων που προέκυψαν από την εξέτασή του, το μνημείο χρονολογείται στους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους. Πολύ κοντά στην φρυκτωρία διακρίνονται και άλλα λείψανα τοιχοποιίας, τα οποία προς το παρόν δεν έχουν ταυτιστεί.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/29428/922/22-6-2001 - ΦΕΚ 855/Β/4-7-2001
↑ κατοικία στις Θαλάμες, ιδ. Φ. Πυρένη
↑ «Χαρακτηρίζουμε την πυργοκατοικία, φερομένης ιδιοκτησίας Φιλάνθης Πυρένη, που βρίσκεται στο Δημ. Διαμ. Θαλαμών, Δήμου Λεύκτρου, επαρχ. Καλαμάτας, Ν. Μεσσηνίας ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με περιβάλλοντα χώρο τον περίβολό της, επειδή, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα οχυρωμένης κατοικίας στην περιοχή, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για τον οικισμό των Θαλαμών. Πρόκειται για τετραώροφη πυργοκατοικία ορθογώνιας κάτοψης. Η πρόσβαση στο εσωτερικό του κτίσματος γίνεται από τρεις εισόδους, μια σε κάθε πλευρά πλην της ανατολικής. Στην τελευταία στάθμη έχουν κατασκευαστεί «πετρομάχοι» μικρές καταχύστρες, χαρακτηριστικά στοιχεία των οχυρωμένων κατοικιών της περιοχής. Στην ανατολική όψη πλίνθινη επιγραφή χρονολογεί το κτίσμα στο 1829.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/ΚΗΡ/16596/589/5-4-2002 - ΦΕΚ 474/Β/17-4-2002
↑ Ι. Μονή Σαμουήλ
↑ «Χαρακτηρίζουμε την Ιερά Μονή Σαμουήλ που βρίσκεται στην κοινότητα Σαϊδόνας της επαρχίας Καλαμάτας του Νομού Μεσσηνίας ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και ορίζουμε ζώνη προστασίας 100 μέτρων περιμετρικά του περιβόλου και των κτισμάτων της Μονής. Πρόκειται για ένα μικρό ναό σε σχήμα ελεύθερου σταυρού τύπου ιδιαίτερα διαδεδομένου σε καθολικά μονών της Μάνης. Οι όψεις του είναι ακόσμητες από εμφανή αργολιθοδομή. Αξονικά στη δυτική όψη φύεται χαμηλό τοξωτό κωδωνοστάσιο. Εσωτερικά είναι κατάγραφος και σύμφωνα με επιγραφή ο ναός ιστορήθηκε το 1633. Από τα βοηθητικά κτίσματα της μονής σε καλή κατάσταση σώζεται μόνο ο πύργος βόρεια του καθολικού του οποίου η κάλυψη γίνεται με ημικυλινδρικό θόλο. Ένα δεύτερο κτίσμα υπάρχει στη νότια γωνία του περιβόλου. Τα υπόλοιπα κτίσματα έχουν ορθογωνική κάτοψη και ήταν μονόροφα ή διώροφα. Ορισμένα εξ' αυτών είχαν στο ισόγειο ημικυλινδρικό θόλο ενώ στις τοιχοποιίες είναι εμφανείς οι δοκοθήκες των μεσοπατωμάτων. Η στέγαση όλων των κτισμάτων γινόταν με σχιστόπλακες. Όλο το συγκρότημα χρονολογείται στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/ΚΗΡ/33041/923/7-11-1997 - ΦΕΚ 1094/Β/10-12-1997
↑ Μονή Σαμουήλ - Περιγραφή & Μονή Σαμουήλ - Πληροφορίες
↑ Μονή Σαμουήλ
↑ Κάστρο Παλαιόκαστρο στο Λαντζουνάτο
↑ «Ανακοινώνουμε ότι το Παλαιόκαστρο, που βρίσκεται στην κοινότητα Λαντζουνάτου της επαρχίας Τριφυλίας του Νομού Μεσσηνίας είναι αρχαίο μνημείο με περιβάλλοντα χώρο 500μ. γύρω του. Το Κάστρο εκτείνεται σε δύο επίπεδα, εκ των οποίων το δεύτερο, ο εσωτερικός περίβολος, που σώζεται σε καλύτερη κατάσταση, είναι τετράπλευρης κάτοψης με τέσσερις ορθογώνιους πύργους. Είναι κτισμένο με αργολιθοδομή χωρίς την παρεμβολή πλίνθων. Στο εσωτερικό του διατηρείται θολοσκέπαστο μακρό κτίριο, πιθανώς άλλοτε διώροφο. Ο εξωτερικός περίβολος του κάστρου έχει καταρρεύσει στο μεγαλύτερο τμήμα του. Σε γενικές γραμμές το Παλαιόκαστρο παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με το Κάστρο του Μίλα, και φαίνεται ότι αποτελούσε παρατηρητήριο - φυλάκιο το οποίο έλεγχε το πέρασμα από την Κυπαρισσία. Ο Α. Βon το αναφέρει με το όνομα Σαφλαούρο, Σαμφλαούρο και το ταυτίζει με το Κάστρο του Σαουλάουρου, που περιλαμβάνεται στα εδάφη τα οποία παραδόθηκαν στον Κων/νο Παλαιολόγο στα 1428.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/6025/178/20-2-1998 - ΦΕΚ 228/Β/11-3-1998
↑ Κάστρο Σαφλαούρου
↑ Ιστορία Σιδηροκάστρου Μεσσηνίας]
↑ Κάστρο Σπιταλίου
↑ Αρχαιολογικός Χώρος θέσεως " Στόμιον "
↑ «Αποφασίζουμε για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της θέσεως "Στόμιον" Φιλιατρών Νομού Μεσσηνίας, όπου διαπιστώθηκε εγκατάσταση της πρώιμης εποχής του Χαλκού, με διάρκεια στην Μεσοελλαδική εποχή και χρήση και κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους, κηρύσσουμε τη θέση "Στόμιον" Φιλιατρών ως αρχαιολογικό χώρο.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ07/41120/1980/8-11-1990 - ΦΕΚ 771/Β/5-12-1990
↑ Ταξιάρχης - Περιγραφή & Ταξιάρχης - Πληροφορίες
↑ […]«Το 1878 στην οικία Τζάνε στεγάζονταν οι φυλακές των ελαφρόποινων καταδίκων και επιστάτης τους είχε διορισθεί ο Αντώνιος Αντωνακάκης Το κτήριο ήταν ο προεπαναστατικός πύργος του Αθανάσιου Τζάνε (Αρχείο Οικογένειας Αντωνακάκη-Αργυροπούλου, ΓΑΚ - Αρχεία Ν. Μεσσηνίας).»[…] Πηγή: Αναστασία Μιλίτση – Νίκα & Χριστίνα Θεοφιλοπούλου - Στεφανούρη, «Καλαμάτα 1830-1940. Οδοιπορικό σε πλατείες και δρόμους της πόλης μέσα από τα τεκμήρια δημόσιων και ιδιωτικών αρχείων», 196 σελίδες, έκδοση: Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων - Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) Αρχεία Νομού Μεσσηνίας, Καλαμάτα 2010, ISBN 978-960-86137-6-8, Αναστασία Μιλίτση - Νίκα & Χριστίνα Θεοφιλοπούλου - Στεφανούρη «Καλαμάτα. Οδοιπορικό σε πλατείες και δρόμους της πόλης μέσα από τα τεκμήρια δημόσιων και ιδιωτικών αρχείων. 1830-1940», σελ. 192 (σημείωση: 97).
↑ Τραγάνα
↑ Λόφος "Κάστρο" στα Τσουκαλαίικα
↑ «Για την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής κηρύσσουμε το λόφο "Κάστρο" στα Τσουκαλαίικα Ν. Μεσσηνίας ως Αρχαιολογικό Χώρο.»
↑ «Κηρύσσουμε σαν αρχαιολογικούς χώρους τις θέσεις " Άγιο Χριστόφορο" και "Καστράκι", περιοχής Φιλιατρών, Επαρχίας Τριφυλίας Νομού Μεσσηνίας, για λόγους προστασίας του Μυκηναϊκού Οικισμού και του εκτεταμένου προϊστορικού νεκροταφείου των Τύμβων που βρίσκονται σ' αυτές.»ΥΑ ΥΠΠΕ/Α1/Φ07/51977/1966/23-10-1985 - ΦΕΚ 746/Β/12-12-1985
↑ Μυκηναϊκός Οικισμός - Νεκροταφείο Τύμβων, " Αγιος Χριστόφορος "
↑ Μυκηναϊκός Οικισμός - Νεκροταφείο Τύμβων, " Καστράκι "
↑ Πυργόσπιτο Φουντέα
↑ Χαλκιάς - Περιγραφή & Χαλκιάς - Πληροφορίες
↑ Χαλκιάς
↑ Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας
↑ Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας - Περιγραφή & Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας - Πληροφορίες
↑ Πυργοκατοικία στο Προάστιο, Μεσσηνίας ιδ. Δ. Χουσέα
↑ «Χαρακτηρίζουμε την πυργοκατοικία, φερόμενης ιδιοκτησίας Διονυσίου Χουσέα, που βρίσκεται στο Δημοτικό Διαμέρισμα Προαστίου, Δήμου Λεύκτρου, επαρχίας Καλαμάτας, Ν. Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, επειδή πρόκειται για χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής του οικισμού, των αρχών του 19ου αιώνα. Πρόκειται για πυργοκατοικία ορθογώνιας κάτοψης, η οποία διακρίνεται σε δύο καθ' ύψος στάθμες και στεγάζεται με τετράρριχτη ξύλινη στέγη. Το ισόγειο καλύπτεται με ημικυλινδρικό θόλο. Η τοιχοποιία συνίσταται από ορθογώνιους δόμους από τοπικό πωρόλιθο κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα. Μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο του κτίσματος αποτελεί λαϊκής τέχνης λιθανάγλυφο με πτερωτή κεφαλή, πάνω από το παράθυρο της βόρειας όψης, το οποίο συναντάται σε πολλά μνημεία της περιοχής, κοσμικά και θρησκευτικά, τα οποία χρονολογούνται από τις αρχές τους 19ου αιώνα μέχρι την απελευθέρωση, χρονική περίοδο στην οποία τοποθετείται η ανέγερση της πυργοκατοικίας.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/ΚΗΡ/8996/303/22-3-2002 - ΦΕΚ 408/Β/4-4-2002
↑ Πύργος Χρηστέα
↑ «Χαρακτηρίζεται ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο ο οχυρός πύργος Χρηστέα στον οικισμό Αγίου Δημητρίου της Κοινότητας Αγίου Νικολάου Καλαμών, του νομού Μεσσηνίας, με ζώνη προστασίας 20μ. γύρω του. Πρόκειται για πυργόσπιτο του Καπετάνιου Χρηστέα της Πλάτσας Μάνης που κτίσθηκε στην περίοδο των δύο δεκαετιών πριν από την Ελληνική Επανάσταση.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/49413/993/1-12-1992 - ΦΕΚ 740/Β/24-12-1992
↑ [ http://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=xristea Πύργος καπετάν Χριστέα]
↑ Αρχαιολογικός τόπος Κοινότητας Χώρας Τριφυλίας Ν. Μεσσηνίας
↑ Ψάρι
↑ Ψάρι - Περιγραφή & Ψάρι - Πληροφορίες
↑ Αρχαιολογικός χώρος υψώματος Μετσικίου
↑ «Για την αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της περιοχής κηρύσσομε ως αρχαιολογικό χώρο το ύψωμα Μετσίκι στο Ψάρι Τριφυλίας, δεδομένου ότι σ' ολόκληρο το ύψωμα υπάρχουν διάσπαρτες ενδείξεις για χρήση του κατά την διάρκεια της Ύστερης Εποχής του Χαλκού και είναι βέβαιο ότι αποτελούσε μιαν ακόμη μυκηναϊκή επαρχία με Ακρόπολη, που ήλεγχε την πεδιάδα του Σουλιμά και βρισκόταν σε άμεση σχέση με την Ακρόπολη του αρχαίου Δωρίου και της Περιστεριάς νοτιότερα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ07/41161/1972/27-12-1990 - ΦΕΚ 18/Β/23-1-1991
↑ Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας
↑ Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας - Περιγραφή & Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας - Πληροφορίες
↑ Ι. Ναός Αγίου Νικολάου και Οχυρό Συγκρότημα
↑ «Χαρακτηρίζουμε τον Ι. Ναό Αγίου Νικολάου, που είναι ευρύτερα γνωστός ως Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου και το οχυρό συγκρότημα που βρίσκονται στη νήσο Μερόπη της Κοινότητας Καρδαμύλης, επαρχίας Καλαμάτας, νομού Μεσσηνίας, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με ζώνη προστασίας όλη τη νήσο. Ο Ι. Ναός του Αγίου Νικολάου ή η Κοίμηση της Θεοτόκου είναι μονόκλιτος, θολοσκέπαστος, λιθόκτιστος. Σε επαφή με την εκκλησία εκτείνεται δύο ορόφων λιθόκτιστο κτίσμα μεγάλων διαστάσεων. Η εξωτερική πλευρά του κτίσματος καθώς και η εξωτερική πλευρά του Αγίου Νικολάου αποτελούν μέρος του τείχους, το οποίο προστατεύει τη νησίδα. Το οχυρό συγκρότημα τοποθετείται χρονολογικά στον 18ο αιώνα.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/46830/1357/24-10-1995 - ΦΕΚ 949/Β/17-11-1995
↑ Αρχαιολογικός χώρος Νησίδας Πάνω ή Μεγάλο Νησακούλι
↑ «Κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό χώρο: α) την νησίδα Πάνω ή Μεγάλο Νησακούλι (το βορειότερο νησί της περιοχής) του ακρωτηρίου Πυργάκι, καθώς και β) την απέναντι χερσαία περιοχή γνωστή ως «Λίμνη του Παπά», μέχρι τον ορμίσκο Πυργάκι, του Δήμου Μεθώνης επαρχίας Πυλίας του νομού Μεσσηνίας. Α) Στην ανατολική ακτή της νησίδας Πάνω ή Μεγάλο Νησακούλι (το βορειότερο νησί) υφίστανται λείψανα κτισμάτων που χρονολογούνται στους μεταβυζαντινούς χρόνους. Στην περιοχή όπου υπάρχει φυσικό φρέαρ με γλυφό νερό το οποίο χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα, εντοπίζονται επίσης προϊστορικά όστρακα και λίθινα εργαλεία. Β) Στο υψηλότερο σημείο του ακρωτηρίου «Πυργάκι» που διαμορφώνεται νότια από την «Λίμνη του Παπά» σώζεται σε ύψος 2.5 μέτρων φρυκτωρία, η οποία χρονολογείται στους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους. Πρόκειται για κυκλικό κτίσμα από ημίεργους λίθους και ασβεστοκονίαμα, με παρεμβολή οστράκων. Ο χώρος είναι διάσπαρτος από όστρακα κεραμικής προηγούμενων περιόδων (προϊστορικά, ελληνιστικά, ρωμαϊκά)." ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/29426/924/22-6-2001 - ΦΕΚ 876/Β/9-7-2001
↑ «Κηρύσσεται ως αρχαιολογικός χώρος η θαλάσσια περιοχή "Λίμνη του Παππά" Νομού Μεσσηνίας για την αποτελεσματικότερη προστασία δύο αρχαίων ναυαγίων ελληνιστικών - ρωμαϊκών χρόνων και την τεκμηρίωση αρχαίας γεωμορφολογίας των ακτών που υπάρχουν στην περιοχή. Ο κηρυσσόμενος χώρος περικλείεται από τα σημεία Α, Β, Γ, Α όπου η Γ - Α ακολουθεί τη γραμμή αιγιαλού και τη γραμμή αιγιαλού της περιεχομένης νήσου Ν. Νησακούλι.» ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/15360/769/4-4-1996 - ΦΕΚ 287/Β/29-4-1996
↑ Αρχαιολογικός χώρος στην περιοχή "Λίμνη του Παπά"
↑ Αρχαιολογικός χώρος στην περιοχή "Λίμνη του Παπά"
↑ «Κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό χώρο: α) την νησίδα Πάνω ή Μεγάλο Νησακούλι (το βορειότερο νησί της περιοχής) του ακρωτηρίου Πυργάκι, καθώς και β) την απέναντι χερσαία περιοχή γνωστή ως «Λίμνη του Παπά», μέχρι τον ορμίσκο Πυργάκι, του Δήμου Μεθώνης επαρχίας Πυλίας του νομού Μεσσηνίας. Α) Στην ανατολική ακτή της νησίδας Πάνω ή Μεγάλο Νησακούλι (το βορειότερο νησί) υφίστανται λείψανα κτισμάτων που χρονολογούνται στους μεταβυζαντινούς χρόνους. Στην περιοχή όπου υπάρχει φυσικό φρέαρ με γλυφό νερό το οποίο χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα, εντοπίζονται επίσης προϊστορικά όστρακα και λίθινα εργαλεία. Β) Στο υψηλότερο σημείο του ακρωτηρίου «Πυργάκι» που διαμορφώνεται νότια από την «Λίμνη του Παπά» σώζεται σε ύψος 2.5 μέτρων φρυκτωρία, η οποία χρονολογείται στους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους. Πρόκειται για κυκλικό κτίσμα από ημίεργους λίθους και ασβεστοκονίαμα, με παρεμβολή οστράκων. Ο χώρος είναι διάσπαρτος από όστρακα κεραμικής προηγούμενων περιόδων (προϊστορικά, ελληνιστικά, ρωμαϊκά)." ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/29426/924/22-6-2001 - ΦΕΚ 876/Β/9-7-2001
↑ Πάντως σήμερα το νησάκι Πρώτη Μεσσηνίας έχει σπουδαία αρχαιολογική σημασία: Σ' αυτό σώζονται ερείπια ακροπόλεως μυκηναϊκής ή προκλασικής εποχής με τείχος και κυκλοτερή πυργίσκο, καθώς και ευχές για καλό κατευόδιο των πλοίων που είναι σκαλισμένες στους βράχους. Μαρτίνης Δ. Θ., «Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος - Η τριφυλιακή νήσος Πρώτη», Τόμ. 13, Αρ. 13 (1934), σελ. 185 – 200).
↑ Νήσος Σφακτηρία
↑ «Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την νήσον Σφακτηρίαν.»
↑ Νήσος Σφακτηρία
↑ «Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την νήσον Σφακτηρίαν.»

Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος