Κάστρο Αγίου Γεωργίου (Κεφαλονιά)

Περιφέρεια : Ιόνια νησιά
Νομός : Κεφαλληνίας

Το φρούριο του Αγίου Γεωργίου, ή αλλιώς Κάστρο, όπως λέγεται σήμερα, ήταν η μοναδική πολυάνθρωπη πόλη της Κεφαλονιάς από τον Μεσαίωνα έως το 1757. Στα επίσημα βενετικά αρχεία αναφέρεται ως Città di Cefalonia, δηλαδή Πόλη της Κεφαλονιάς. Η δημιουργία του χρονολογείται στον δωδέκατο αιώνα μ.Χ. Το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου είναι ένα από τα σημαντικά ιστορικά αξιοθέατα στην Κεφαλονιά.[1] Παρ' όλη τη φθορά από το πέρασμα του χρόνου και τις σεισμικές δονήσεις, στέκει επιβλητικό μέχρι και σήμερα.[2]
Ιστορική αναδρομή

Η δημιουργία του χρονολογείται στον δωδέκατο αιώνα μ.Χ. από τους Βυζαντινούς. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του νησιού από τους παλατίνους κόμητες Ορσίνι έγιναν κάποιες αλλαγές, οι οποίες γενικεύτηκαν στα μέσα του 16ου αιώνα, όταν πια βρισκόταν στα χέρια των Βενετών. Το βενετσιάνικο φρούριο κτίστηκε πάνω στα ερείπια του βυζαντινού από τον μηχανικό Νικόλαο Τσιμάρα το 1504.Τα τείχη του με τρεις προμαχώνες, διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση μέχρι σήμερα.Η σημαντικότερη στιγμή της ιστορίας του ήταν η πολιορκία και άλωσή του τα Χριστούγεννα του 1500 από τις ενωμένες χριστιανικές δυνάμεις Βενετών και Ισπανών, υπό τη γενική αρχηγία του Γκονσάλο ντε Κόρδοβα, από τα χέρια των Οθωμανών που είχαν καταλάβει το νησί το 1484. Με τη δημογραφική ανάκαμψη του νησιού πύκνωσαν οι κατοικίες μέσα στο φρούριο που προορίζονταν για τις αρχές και τους ευγενείς (μπόργκο), και σταδιακά αναπτύχθηκε οικισμός (εξώμπουργο, προάστιο) γύρω και κάτω από τα τείχη. Το φρούριο του Αγίου Γεωργίου έχασε την αμυντική του σημασία από τα τέλη κιόλας του 16ου αιώνα. Η άμυνα του νησιού απαιτούσε πλέον την ανέγερση οχυρών κοντά στις θάλασσες και τα λιμάνια. Το κάστρο υπέστη ζημιές από τους σεισμούς το 1636 και 1637. Παρόλο που ο οικισμός του κοντινού Αργοστολίου με τον καιρό ξεπέρασε το Κάστρο σε οικονομική και κοινωνική σημασία, το Κάστρο συνέχισε να είναι η πρωτεύουσα του νησιού μέχρι το 1757. Μόνο τότε μεταφέρθηκε η έδρα των αρχών στο Αργοστόλι. Οι τελευταίοι σεισμοί του 1953 προξένησαν μεγάλες καταστροφές. Σήμερα πολύ λίγα σπίτια βρίσκονται στον ομώνυμο οικισμό εξωτερικά του φρουρίου (εξώμπουργο), και οι κάτοικοι μένουν εκεί για συναισθηματικούς λόγους σε μια περισσότερο κλειστή κοινωνία.[3]
Τοποθεσία του κάστρου
Γενική άποψη του Κάστρου

Το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου είναι χτισμένο σε ένα ύψωμα σε απόσταση 7 χιλιόμετρων από το Αργοστόλι και δεσπόζει στο νότιο τμήμα της Κεφαλονιάς και στον κόλπο του Αργοστολίου. Τα πρώτα σπίτια έξω από τον αρχαιολογικό χώρο άρχισαν να κτίζονται τον προηγούμενο αιώνα, όταν και η περιοχή αναγνωρίστηκε και προστατεύθηκε ως αξιοθέατο, αλλά και σημαντικό ιστορικό μνημείο.[3]
Εσωτερικός και εξωτερικός χώρος

Το φρούριο έχει έκταση περίπου 16.000 τ.μ. και περίμετρο 600 μέτρα. Έχει πολυγωνικό σχήμα. Αποτελείται από το εξωτερικό περιτείχισμα, τον εσωτερικό περίβολο, που έχει σχήμα πετάλου, και μια βραχώδη κορυφή που υψώνεται στο κέντρο περίπου του περιβόλου όπου βρίσκονται τα ερείπια του λεγόμενου Παλαιού Φρουρίου. Διασώζονται εκκλησίες και κτίσματα στο εσωτερικό, καθώς και στο προάστιο (μπόργκο) ανατολικά της εισόδου. Στο μπόργκο του Κάστρου υπάρχει ο μητροπολιτικός ναός Ιερός Ναός της Ευαγγελίστριας, χαρακτηριστικό δείγμα επτανησιακού μπαρόκ. Στο εσωτερικό φυλάσσονται αξιόλογες μεταβυζαντινές εικόνες από τους ερειπωμένους ναούς του Κάστρου. Στα νότια του Κάστρου βρίσκεται η ιστορική Μονή Αγίου Ανδρέα Μηλαπιδιάς. Στο παλαιό καθολικό της λειτουργεί εκκλησιαστικό μουσείο με αξιόλογες εικόνες. Στον περίβολο του φρουρίου, κοντά σε μια μικρή πλατεία, θα δει κάποιος και τα ερείπια της καθολικής εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Μέσα στο κάστρο υπήρχε πλήθος εκκλησιών, των οποίων τα ερείπια σώζονται σήμερα.[3]
Αρχιτεκτονική χώρου

Οι Βενετοί μόλις κατέλαβαν το νησί φρόντισαν για την ενίσχυση του φρουρίου προκειμένου να προστατευτεί και από τις επιθέσεις πειρατών που την περίοδο εκείνη λυμαίνονταν τις θάλασσες. Το 1504 κατασκευάστηκε ένα νέο εξωτερικό περιτείχισμα, που σώζεται μέχρι σήμερα. Στο εξής προσθήκες και βελτιώσεις γίνονταιν ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Φαίνεται ότι οι Βενετοί ενίσχυσαν ιδιαίτερα το βορειοανατολικό μέρος του τείχους, καθώς και το τμήμα που βρίσκεται απέναντι από το Προάστιο, απ' όπου το έδαφος είναι ομαλότερο και οι επιθέσεις θα ήταν ευκολότερες, γιατί από την πλευρά του Προαστίου ανοικοδομήθηκε ο ισχυρότερος προμαχώνας, ενώ στην πρόσοψη που είναι στραμμένη προς το Αργοστόλι υπάρχουν επιχωματώσεις ύψους 1,70 μ. και πάνω σ' αυτές επάλξεις πλάτους 2 μ.

Το νοτιοδυτικό μέρος του τείχους ήταν ασθενέστερα εξοπλισμένο. Η θωράκιση του φρουρίου από την πλευρά αυτή ήταν φυσική, γιατί το έδαφος είναι δύσβατο, βραχώδες και απότομο, έτσι ώστε να μη προσφέρεται για επίθεση και ανάπτυξη του πεζικού με τα δεδομένα της εποχής εκείνης. Μέσα στο φρούριο υπήρχαν κτήρια δημόσια και ιδιωτικά, ναοί, αποθήκες τροφίμων και πυρομαχικών, στρατώνες, νοσοκομεία, φυλακές, δεξαμενές νερού. Ακόμη υπάρχουν πληροφορίες ότι πάνω σε πολλά κτήρια ήταν εντοιχισμένα οικόσημα ευγενών.
Το Κάστρο σήμερα

Τελευταία γίνονται προσπάθειες αναστήλωσης κτηρίων και μνημείων που επλήγησαν από το σεισμό, αλλά και γενικότερης διαμόρφωσης μέσα από το χαρακτηρισμό του ως παραδοσιακού και διατηρητέου οικισμού. Στο Κάστρο του Αγίου Γεωργίου μπορεί να φτάσει κανείς από το Αργοστόλι με λεωφορείο ή με αυτοκίνητο, η απόσταση είναι 8 χλμ. Στη διαδρομή από το Αργοστόλι περνάει από την περιοχή της Κρανιάς, σε ένα δρόμο που πρόσφατα έχει αποκτήσει οικιστική ανάπτυξη, αλλοιώνοντας το καθαρά αγροτικό στοιχείο της περιοχής. Μπαίνοντας στο χωριό Περατάτα υπάρχει δρόμος που ανεβαίνει στον λόφο απ' όπου εμφανώς ο επισκέπτης θα αντικρίσει το μεγαλοπρεπές κάστρο. Λίγο πριν φτάσει σε αυτό υπάρχει στα αριστερά δρόμος που οδηγεί στο χωριό Τρωιανάτα, αλλά και σε ένα εκκλησάκι που πρόσφατα αναστηλώθηκε σε ανάμνηση της παλιάς εκκλησίας του προσεισμικού οικισμού.
Παραπομπές

Αριθμός Υπουργικής Απόφασης, Αριθμός ΦΕΚ: ΒΔ 25-2-1922, ΦΕΚ 28/Α/26-2-1922, ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ31/54322/1176 π.ε./25-2-1991, ΦΕΚ 114/Δ/14-3-1991, ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ31/54322/1176 π.ε./25-2-1991, ΦΕΚ 664/Δ/7-7-1992, Κάστρο Αγίου Γεωργίου. Καθορισμός ζωνών προστασίας και όρων δόμησης
«Κάστρο Αγίου Γεωργίου - Οδυσσεύς, ΥΠΠΟ».

«Κάστρο Αγίου Γεωργίου, Κεφαλλονιά - Terrabook».

Πηγές

Ν. Γ. Μοσχονάς. «Το "Κάστρο του Αγίου Γεωργίου": σπουδαίο στρατιωτικό και πολιτικό κέντρο, πρωτεύουσα του νησιού έως τον 18ο αιώνα». Επτά Ημέρες (ένθετο εφημερίδας Καθημερινή), 10 Δεκ. 1995, σ. 7-8. http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1995/12/10121995.pdf