.

Ελλάδα

Ιστορικός χάρτης της Μ. Ασίας

Γενικά

Μία από τις μεγαλύτερες περιοχές της ανατολικής Μικράς Ασίας. Σήμερα αποτελεί τουρκική επαρχία περιλαμβάνουσα τέσσερεις διοικήσεις τη Καισάρεια, Νίγδη, Γκιοζγκάτ και Κιρ-Σεχίρ.

Μέχρι το 1922 οπότε και η ανταλλαγή πληθυσμών οι κάτοικοι της Καππαδοκίας κατά θρήσκευμα και εθνικότητα ήταν α) Μωαμεθανοί Τούρκοι και Κούρδοι απόγονοι των Καρδούχων ορεσίβιοι , Αφσάροι λαός ληστρικός, και Κιρκάσιοι που μετανάστευσαν περί τον ΙΘ’ αι. από Ρωσσία. Β) Χριστιανοί ορθόδοξοι Έλληνες και Γ) Αρμένιοι που μετανάστευσαν τον μεσαίωνα από Αρμενία. Γλώσσες ομιλούμενες ήταν η Ελληνική με πολλές παραφθορές, η Τουρκική, η Αρμενική και η Κουρδική. Κάτοικοι μετά το 1922: 700.000.

Φυσικά όρια της Καππαδοκίας είναι προς Β. ο Εύξεινος Πόντος, προς Α. ο ποτ. Ευφράτης, προς Ν. το όρος Ταύρος και προς Δ. ο ποτ. Άλυς . Χώρες παλαιότερες που συνόρευαν ήταν προς Δ. η Παφλαγονία, η Λυκαονία και η Γαλατία, προς Ν. η Κιλικία και η Συρία και προς Α. η Αρμενία και η Συρία.

Υψηλότερο όρος ο Αργαίος (4000μ.) συνεχώς χιονοσκεπείς και η μεγάλη οροσειρά του Ταύρου. Κύριοι ποταμοί ο Άλυς (εκ του ορυκτού άλατος στις όχθες του), ο Ευφράτης, ο Ίρις και ο Σάρος. Το έδαφος κατά το πλείστον υψίπεδα βοσκότοποι, εύφορα προς Πόντο και Ευφράτη και δασώδη προς οροσειρά.

Οι αρχαίοι Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς διακρίνουν δύο Καππαδοκίες μία προς τον Ταύρο τη Μεγάλη Καππαδοκία με πρωτεύουσα τη Μάζακα , και επί Αλεξανδρινών χρόνων Ευσέβεια, με άλλες μεγάλες πόλεις τη Καισάρεια (τουρκ. Καΐσαρι), τη Μελίτη ή Μελιτινή (σημ. Μαλάτια) τη Τύανα αρχ. Πόλη αργότερα Χριστούπολη που καταστράφηκε τον Η’αι,. τη Κόμανα προς τον αντίταυρο αρχαία πόλη με φημισμένο ιερατείο και Μαντείο παρά το π. Σάρο (σημ. Σερ),και μία προς Πόντο τη Ποντική Καππαδοκία πρωτεύουσά της η Αμισός με άλλες πόλεις τη Φαρνακία αργ. Κερασούς, Τραπεζούντα, Αμάσεια και Κόμανα Ποντική.

Ιστορία

Αρχαία εποχή

Πρώτος που μνημονεύει τη Καππαδοκία ήταν ο Ηρόδοτος και τους κατοίκους της Καππαδόκες που πρέπει να εγκαταστάθηκαν μετά το 1600 πΧ αφού εκεί ήταν το κράτος των Χετταίων με πρωτ. τη Χέτα (σημ. Μπογκάζγκιοϊ) όπου βρέθηκαν και τα περισσότερα μνημεία. Οι Καππαδόκες φαίνεται πως είχαν στρατιωτική οργάνωση με ανώτατο άρχοντα και άλλους δευτερεύοντες ηγεμόνες. Μετά την εγκατάστασή τους δημιούργησαν πολλά μικρότερα κράτη με δυναστείες κληρονομικές υπό του ανωτάτου άρχοντα πάντα του Βασιλέως. Ένα σύστημα – κράτος φεουδαλικό στηριζόμενο στη στρατιωτική αριστοκρατία.

Το σύστημα αυτό ήταν βαθιά ριζωμένο στους Καππαδόκες αφού εξακολούθησε και μετά τη υποταγή τους στους Πέρσες, Μακεδόνες, Ρωμαίους. Έτσι μπορεί να ήταν έθνος πολεμικό αλλά όχι πολυπληθές και πολιτισμένο, και αυτό γιατί τάχιστα οι κατακτητές αναμίχθηκαν μ΄ αυτούς και έτσι οι παλαιότεροι Έλληνες αποκαλούν αυτούς Λευκοσύριους ή Συρίους Καππαδόκες.

Περσική εποχή

Περί το 1100 πΧ δέχθηκαν επίθεση των Ασσυρίων επί Βασιλέως αυτών Τιγλατπιλεζάρ Α’(κατάκτηση εφήμερη). Περί το Θ’αι. πΧ μεγάλη επιδρομή των Σκυθών. Τον Η’αι.πΧ την επίθεση των Μήδων και Περσών. Τον δε ΣΤ’αι.πΧ υποτάχθηκαν οριστικά στους Πέρσες. Τη περίοδο αυτή το κράτος διαιρέθηκε σε Σατραπείες με δικούς τους διοικητές γνωστοί στους Έλληνες ως Τύραννοι. Έτσι το φεουδαλικό σύστημα συνεχίζει κάτω από τον Μεγάλο Βασιλέα (των Περσών) και των δικών τους ηγεμόνων. Ένας δε εξ αυτών ο Αριαράθης Α' κατάφερε να ενώσει υπό την εξουσία του όλη τη Καππαδοκία Δ’πΧ αι. την οποία ανέλαβε μετά θάνατο ο γιος του Αριαράθης Β' (επί του οποίου εκστράτευσε ο Αλέξανδρος ο Μέγας). Τη περίοδο αυτή η Καππαδοκία αποτελεί ένα μεγάλο αυτόνομο κράτος μέσα στη Περσία.

Όταν ο Αλέξανδρος ο Μέγας τη κατέλαβε σεβάστηκε την αυτονομία της και διατήρησε αυτή μέχρι το θάνατό του οπότε και οι διάδοχοί του τη κατέλαβαν ολοσχερώς και την έδωσαν στον Ευμένη (322πΧ) Το 315 πΧ καταλήφθηκε από τον Αντίγονο μετά τη μάχη στην Ιψώ όπου και υπάχθηκε στο κράτος των Σελευκιδών. Πολύ γρήγορα όμως ανέκτησε την αυτονομία της από τον Αριαράθη Γ' που κατέλαβε τη Μεγάλη Καππαδοκία και τον Μιθριδάτη που κατέλαβε την άλλη του Πόντου.

Ελληνιστική εποχή

Με την αυτονομία αυτή αρχίζει ιστορικά όπως και ονομάστηκε η Ελληνοκαππαδοκική περίοδος γιατί από την εσωτερική εκπολιτιστική μεταβολή που υπέστει, από ασιατική χώρα έγινε χώρα ελληνική. Παρά ταύτα δεν έλειψαν οι έριδες μεταξύ των ηγεμόνων των δύο Καππαδοκιών για την ένωση σε μία Καππαδοκία. Το επέτυχε τελικά ο Μιθριδάτης Δ' ο Ευπάτωρ αφού εκδίωξε και κακοποίησε τον Αριαράνθη Η' (Α’αι.πΧ). Από τον Αριαράθη Γ' μέχρι του Αριαράθη Η' στη Μ. Καππαδοκία καλλιεργήθηκαν μετά ζήλου τα ελληνικά γράμματα και φιλοσοφία δίδοντας πρώτοι το παράδειγμα αυτοί οι Ηγεμόνες. Ο δε Αριαράθης ΣΤ' είχε έλθει και στην Αθήνα.

Οι δε ηγεμόνες εκείνης του Πόντου συνετέλεσαν πολύ ώστε να καταστήσουν τη χώρα τους κέντρο ελληνισμού. Όταν ένωσαν σε μία τη χώρα εξέτειναν το κράτος προς τη Κριμαία το Καύκασο τη Κολχίδα και τη Συρία. Αργότερα ο Μιθριδάτης Δ' ο Ευπάτωρ απείλησε την Ελλάδα ακόμη και τη Ρώμη. Προς το σκοπό αυτό έκανε τρεις πολέμους με σπουδαιότερο το πρώτο (88-85πΧ) όπου νικήθηκε στη Χαιρώνεια από τον Σύλλα και υποχρεώθηκε με τη Συνθήκη της Δαρδάνου να πληρώση μεγάλη πολεμική αποζημίωση, και το τρίτο (74-65 πΧ) που με σύμμαχο το γαμπρό του Τιγράνη, Βασιλεύς των Αρμενίων, προσπάθησε να κατακτήσει τη Βιθυνία αλλά νικηθείς από τον 'Λούκουλο' και μετά από τον 'Πομπήϊο' κατέφυγε στη Κριμαία όπου και δολοφονήθηκε.

Οι Ρωμαίοι τότε κατέλυσαν τη Καππαδοκία μεταβάλλοντάς τη σε ρωμαϊκή επαρχία. Το 70πΧ επανιδρύουν το κράτος της Καππαδοκίας υπό τον Αριοβαρζάνη, θανόντος δε αυτού άνευ απογόνων ο Μάρκος Αντώνιος έδωσε την Αρχή στον Καππαδόκη Αρχέλαο, λόγιος και συγγραφέας, τον οποίο και κάλεσε στη Ρώμη όπου και πέθανε το 17 μΧ άνευ διαδόχου. Τότε η Καππαδοκία χωρίσθηκε σε 3 επαρχίες.

Χριστιανική εποχή

Κατά τη περίοδο αυτή Καππαδοκία νοείται πλέον μόνο η Μεγάλη Καππαδοκία ενώ εκείνη προς τον Πόντο έχει πλέον καθιερωθεί με το όνομα Πόντος. Πόλεις ονομαστές αυτή τη περίοδο είναι οι Αριαθάμια (επί του Σάρου ποτ.), Τάβια (νυν Γκιοζγκάτ), Νύσσα, Μωκισσός (επί του Άλυος ποτ.), Αραβισσός, Κολώνεια, Ηράκλεια και Ναζιανζός.

Τον Α’ μ.Χ. αι. ο εξελληνισμός της περιοχής αυτής είναι πλήρης. Και ακόμη κάποιες εβραϊκές κοινότητες ομιλούν και γράφουν ελληνικά. Αυτό βοήθησε τα μέγιστα στη εξάπλωση του Χριστιανισμού. Έτσι εδώ δημιουργούνται αξιόλογα κέντρα του χριστιανισμού όπως η Καισάρεια η πρώτη Μητρόπολη της νέας Θρησκείας. Τον Γ, Δ, και Ε αι. ακμάζουν η παιδεία και η φιλολογία. Οι μεγάλοι πατέρες της Εκκλησίας Φερμελιανός ο Καισαρείας, Γρηγόριος ο Νεοκαισαρείας, Λεόντιος και Ευσέβιος οι Καισαρείας, Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος Ναζιανζηνός και Γρηγόριος Νύσσης (του Βασιλείου αδελφός) από εδώ διακρίνονται.

Ιδίως η δύναμη και η επιβολή που είχαν οι Μητροπολίτες της Καισαρείας ήταν τόση που πρωτοστατούσαν σε κάθε πολιτική και θρησκευτική κίνηση. Σκοπός του κάθε Μητροπολίτη ήταν η προαγωγή των γραμμάτων και των ευαγών ιδρυμάτων με συνέπεια όλη η Καππαδοκία να γίνει γρήγορα κέντρο κάθε θρησκευτικής και εκπαιδευτικής δράσης διατηρούμενο για αιώνες.

Επί Μεγάλου Κωνσταντίνου η Καππαδοκία ενώθηκε με τον Πόντο και αποτέλεσε μικρό ίδιο κράτος υπό του ανεψιού του Αννιβαλιανού. Αλλά επί διαδόχων αυτού φονευθέντος του Αννιβαβιανού έγινε πάλι επαρχία του Βυζαντίου δεχόμενη επιδρομές από πέριξ λαούς.

Οι Αυτοκράτορες του Βυζαντίου διαπιστώνοντας τη σπουδαιότητα της χώρας στην αντιμετώπιση των Περσών και αργότερα Αράβων και Τούρκων κατέστησαν αυτή μεγάλο στρατιωτικό κέντρο. Και εις μεν τον Ταύρο και Αντίταυρο κατασκεύασαν πολλά αμυντικά οχυρωματικά έργα καλούμενα «Κλεισούρες» εις δε τα πεδινά συγκέντρωναν το στρατό για προετοιμασία επιθέσεων. Στη Καππαδοκία συγκέντρωσε το στρατό του ο Ιουστινιανός κατά των Περσών, και ο Ηράκλειτος όταν νίκησε τον Χοσρόη Β’ (623) τελικά όμως υπέκυψε κάτω από το βάρος των επαναλαμβανόμενων επιθέσεων των Αράβων οι οποίοι κατέλυσαν οριστικά τη πέραν του Αντιταύρου χώρα.

Τουρκική περίοδος

Στα τέλη του ΙΑ’αι. τη Καππαδοκία υπέταξαν οι Σελτζούκοι Σουλτάνοι και μετά τη διαίρεση του μεγάλου σελτζουκικού κράτους απετέλεσε μέρος του κράτους του Ικονίου ή Ρουμ (Ρωμανία). Τον ΙΓ αι. μετά τη διάλυση και αυτού του κράτους, έγινε αυτόνομη χώρα επί μικρόν ΙΔ – ΙΕ αι. υπό τη Δυναστεία Καραμάν εξ ου και Καραμανία το όνομά της. Μετά την κατάλυση και αυτού από τους Οθωμανούς Τούρκους λίγο μετά τη κατάλυση της Κωνσταντινούπολης περιήλθε όλη η Καππαδοκία στους Τούρκους όπου και διατελεί σήμερα επαρχία.

Εκκλησιαστικά

Εκκλησιαστικά εξετάζοντας τη Καππαδοκία διακρίνουμε δύο περιόδους: τη πρώτη μέχρι της Δ Οικουμενικής Συνόδου (451) και τη δεύτερη από του 451 και εφεξής μέχρι σήμερα.

Κατά τη πρώτη η Καππαδοκία αποτελούσε μία Εκκλησία υπό τον Μητροπολίτη και Πατριάρχη Καισαρείας στον οποίο υπαγόταν και η Αρμενία. Κατά δε τη δεύτερη περίοδο αφενός αποσπάσθηκαν τα Τύανα και αποτέλεσαν ίδια Εκκλησία υπαγχθείσα αργότερα στην Εκκλησία Ικονίου, αφετέρου δε με απόφαση της Δ Οικουμενικής Συνόδου στη Χαλκηδόνα υπάχθηκε ο ανεξάρτητος θρόνος της Καισαρείας υπό τον Αρχιεπίσκοπο της Κωνσταντινούπολης.

Έκτοτε και μέχρι σήμερα ο Καισαρείας τάχθηκε Πρωτόθρονος υπό τον Οικουμενικό Θρόνο Μητροπολίτης, Υπέρτιμος των υπερτίμων προς διάκριση των άλλων που καλούνται απλώς Υπέρτιμοι.

Σημειώσεις

Α) Μετά τη κατάληψη από τους Οθωμανούς και εκ του γεγονότος ότι η χώρα δεν ήταν και τόσο εύφορη άρχισε η μετανάστευση των χριστιανών με διεξόδους τρεις κυρίως δρόμους ο προς τη Μερσίνη κι από κει στην Αλεξάνδρεια, ο προς τη Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη και ο τρίτος προς Αμισό. Με το χρόνο και με την ανάπτυξη της συγκοινωνίας στη Μικρά Ασία άρχισαν να δημιουργούνται σειρά παροικιών κατά μήκος των παραπάνω οδών που πολύ αναπτύχθηκαν, εξ ων και πλείστοι μεγαλέμποροι, τραπεζίτες ακόμη και κυβερνητικοί υπάλληλοι, οι γνωστοί Καϊσερλήδες.

Έτσι το ΙΘ αι. άρχισε νέα ακμή του ελληνοχριστιανικού στοιχείου και των ελληνικών γραμμάτων στη Καππαδοκία, ιδίως από του 1870 που ανυψώθηκε στο μητροπολιτικό Θρόνο της Καισαρείας ο πρώην Διευθυντής της Μεγάλης του Γένους Σχολής Ευστάθιος (κ.κ. Κλεόβουλος) Αυτός συνετέλεσε στην ίδρυση Καππαδοκικής Αδελφότητας στη Κωνσταντινούπολη για συλλογή χρημάτων και ίδρυση σχολείων. Το 1882 ο διαμένων στη Μασσαλία ομογενής Θεόδωρος Ροδοκανάκης έθετε στη διάθεση του Πατριαρχείου κατ΄ έτος 5.000 φράγκα προς ίδρυση και συντήρηση Ιερατικής Σχολής που άρχισε να λειτουργεί το χειμώνα του 1882 στη Μονή Προδρόμου στο Ζιντζί-ντερε της Καισαρείας και της οποίας α’ δάσκαλος ήταν ο εξ Ανδρονικείου Σεραπίων Ιωάννου. Χάριν αυτής αργότερα φτιάχτηκε και οικοτροφείο στη Μονή.

Το 1904 ο από Κωνσταντινούπολη ομογενής Καππαδόκης Συμεών Σιντόσογλου ανοικοδόμησε λαμπρό διδακτήριο όπου και λειτουργούσε η Ιερατική Σχολή μέχρι το 1916-1917 οπότε κλείστηκε οριστικά από τους Τούρκους. Ο παραπάνω ομογενής είχε ιδρύσει και προικίσει δύο ακόμη ορφανοτροφεία (1 αρρ. και 1 Θηλ.). Η κατά Καισάρεια Ιερατική Σχολή λειτούργησε επί 35 έτη με 100 μαθητές ετησίως

Β) Καππαδοκικά ιδιώματα λέγονται μέχρι σήμερα ιδιώματα που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι της περιοχής και που είναι ένας κατακερματισμός ελληνικών λέξεων μέσα σε τουρκικά ιδιώματα και ήταν πολύ φυσικό αυτό να συμβεί αφού δεν υπήρχαν συμπαγείς ελληνικές ομάδες που να τα ομιλούν. Μεγάλη αναστάτωση είχε προκληθεί πριν δέκα χρόνια όταν κάποιοι τουρίστες Έλληνες και περαστικοί οδηγοί από την περιοχή της Καππαδοκίας δήλωναν επιστρέφοντας σε ιδιαίτερες κρατικές υπηρεσίες ότι άκουσαν κάποιους να ομιλούν σπαστά «ελληνικά» συνδυάζοντάς τους με αγνοούμενους της Κύπρου

Εξωτερικές συνδέσεις

Ντοκιμαντέρ: Οδοιπορικό στην Καππαδοκία Α΄ Μέρος (προβολή) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Ντοκιμαντέρ: Οδοιπορικό στην Καππαδοκία Β΄ Μέρος (προβολή) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Καππαδοκία

* http://www.kappadokes.gr

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License