Φιλαΐδες

Ελλάδα

Οι Φιλαΐδες (αρχαία ελληνικά: Φιλαΐδαι), (ο δήμος: Φιλαϊδών) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Αιγηίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας). Με το ίδιο όνομα (Φιλαΐδες) ονομάζονταν οι δημότες του δήμου αυτού, καθώς και μεγάλη οικογένεια της αρχαίας Αθήνας.

Ονομασία

Ο δήμος πήρε το όνομά του από τον μυθικό επώνυμο ήρωα Φίλαιο. Στον δήμο αυτό ανήκε η Βραυρών, από την οποία κατάγονταν οι Πεισιστρατίδες. Ο Φίλαιος ήταν γενάρχης των Φιλαϊδών, στους οποίους ανήκαν ο Μιλτιάδης, ο φιλόσοφος Επίκουρος και άλλοι. Οι Φιλαΐδες είχαν συγγενικούς δεσμούς με τους Κυψελίδες, με διάφορες οικογένειες της αρχαίας Θράκης και με τον Κροίσο.[1]
Τοποθεσία του αρχαίου δήμου

Ο δήμος των Φιλαϊδών, ήταν δήμος της Παραλίας ή των Μεσογείων.[2][3] και βρίσκεται στη τοποθεσία «Kήποι»,[4] στην περιοχή ανάμεσα στο Μαρκόπουλο Μεσογαίας του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας και την Αρτέμιδα (γνωστή και ως Λούτσα) του Δήμου Σπάτων - Αρτέμιδας, πολύ κοντά στην Βραυρώνα, νότια του μικρού ποταμού Ερασινού, ο οποίος εκβάλλει στη θάλασσα της Βραυρώνος. Σύμφωνα με τον John S. Traill το κέντρο αυτού του δήμου βρίσκεται 400 μέτρα δυτικά της χριστιανικής βασιλικής.[5][6]

Από τις έρευνες του αρχαιολόγου Ιωάννη Κ. Παπαδημητρίου προκύπτει ότι: «O πλησιέστερος δήμος των Φιλαϊδών ωνομάσθη εκ του ενταύθα εκ Σαλαμίνος μετοικήσαντος υιού του Aίαντος Φιλαίου, εξ ού κατήγοντο και ο Πεισίστρατος και ο Mιλτιάδης. Λείψανα του δήμου τούτου διεσώθησαν μέχρι σήμερον επί του δυτικώς της προϊστορικής ακροπόλεως λόφου παρά την σημερινήν τοποθεσίαν «Kήποι», νοτίως του μικρού ρεύματος, του εκβάλλοντος εις την θάλασσαν της Bραυρώνος». Ο αρχαιολόγος επικεφαλής των ανασκαφών της Βραυρώνας εκτιμά, ότι : «H ακριβής θέσις της αρχαίας προϊστορικής πόλεως (της Bραυρώνος) καθορίζεται εκ της υπό του Στράβωνος (1 X 398) αριθμήσεως των ανατολικών δήμων της Aττικής: «Σούνιον, Θορικός, Ποταμός, Πρασιά, Στειριά, Bραυρών, Aλαί Aραφηνίδες...» εξ ού εξάγεται ότι η Bραυρών έκειτο βορειότερον μεν των Πρασιών, του σημερινού Πρασά, και της Στειριάς περί τον σημερινόν λιμένα του Πόρτο- Pάφτη, νοτιώτερον δε των Aλών Aραφηνίδων, παρά την σημερινήν Aλυκήν της Λούτσας, νοτίως της Pαφήνας».[7] Δεδομένου ότι η ονομασία προέρχεται από τον Φίλαιο,[8] γιο του Αίαντα τουΤελαμώνιου, ο οποίος είχε μετακομίσει από τη Σαλαμίνα στην Βραυρώνα, είναι πιθανό ότι ο δήμος των Φιλαϊδών, ήταν πιο κοντά στην τελευταία.[9]

Παλαιότεροι ερευνητές τοποθετούσαν τον δήμο κοντά στο χωριό Φιλιάτι Αττικής[10] (ή Φιλιάτη) το οποίο σήμερα δεν ταυτίζεται με τον αρχαίο δήμο, καθώς το χωριό αυτό ήταν πρώην αρβανίτικος οικισμός, ο οποίος είχε αναπτυχθεί δίπλα σε βυζαντινό προγενέστερο, ο οποίος ήταν με τη σειρά του συνέχεια οικισμού του αρχαίου δήμου του Σφηττού. Ο οικισμός αυτός καταστράφηκε κατά τον έκτο ενετοτουρκικό πόλεμο (1684-1699) και είναι σήμερα τοποθεσία ευρισκόμενη δυτικά της πόλης του Κορωπίου.[11]
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[12] ως μέλος της Αιγηίδας φυλής, συμμετείχε με 3 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν με 3 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι των Φιλαϊδών

Ο δημότης των αρχαίων Φιλαϊδών ονομαζόταν Φιλαΐδης.[13] Στον δήμο ήταν ισχυρή η παρουσία της οικογένειας των απογόνων του Φιλαίου, των Φιλαϊδών, από την οποία κατάγονταν επίσης ο Μιλτιάδης και ο Κίμωνας. Καθώς το μεγαλύτερο τμήμα αυτής της οικογένειας ήταν στις Λακιάδες, κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα γιατί ο Κλεισθένης έδωσε αυτό το όνομα στον δήμο. Υπήρξαν διάφορες θεωρίες, σύμφωνα με τις οποίες πιστευόταν ότι η οικογένεια των Φιλαϊδών στεγαζόταν σε δύο κέντρα, ένα αγροτικό και ένα αστικό (όπως οι Αλκμεωνίδες), ένα για τη συνήθη διαμονή και ένα για να μένουν σε περίπτωση εξορίας, ή ότι αυτή η στρατηγική της διαίρεσης είχε σχεδιαστεί για να μειώσει την εδαφική δύναμη σε μια από τις πιο ισχυρές οικογένειες.
Ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα
Κύριο λήμμα: Βραυρώνα

Το ότι το ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα ήταν στο έδαφός του δήμου ή κοντά στα σύνορα με τον δήμο των Αλών Αραφηνίδων, το επιβεβαιώνει το γεγονός ότι ο Κλεισθένης ποτέ δεν δημιούργησε δήμο, ο οποίος να ονομάζεται δήμος Βραυρώνος, δεδομένου ότι η Βραυρώνα δεν αναφέρεται ως δήμος, αλλά μόνο ως μία από τις δώδεκα πόλεις της Κεκροπίας, οι οποίες στην συνέχεια ενώθηκαν από τον Θησέα, αν και δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να προϋπήρξε δήμος Βραυρώνος πριν τη διοικητική διαίρεση του Κλεισθένη.
Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας
Κύριο λήμμα: Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας

Σε έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Βραυρώνας παρουσιάζεται η ιστορία της Βραυρώνας, η οποία περιλαμβάνει ευρήματα από τους προϊστορικούς οικισμούς και τον αρχαίο δήμο των Φιλαϊδών.[14]
Προσωπικότητες από τις Φιλαΐδες

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από το δήμο των Φιλαϊδών, όπως ο επιμελητής πομπής Γόργις ο Φιλαΐδης γιος του Ξανθίππου, ο γραμματέας Δεινίας ο Φιλαΐδης, ο βουλευτής Διόδωρος ο Φιλαΐδης γιος του Σκαμάνδρου, ο βουλευτής Διονύσιος ο Φιλαΐδης γιος του Ηφαιστίωνος, ο βουλευτής Διότιμος ο Φιλαΐδης γιος του Μελανθίου κ.α.[15] Επίσης γνωστοί ήταν και οι:

Πεισίστρατος, γεννήθηκε το 600 π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο). [16]

Δείτε επίσης

Αρχαία Αθήνα
Αιγηίδα φυλή
Βραυρώνα

Παραπομπές - σημειώσεις

[...] "Φιλαΐδαι: Δήμος της αρχαίας Αττικής, που ανήκε στην Αιγηίδα φυλή και ονομάστηκε από τον Aττικό ήρωα Φίλαιο. Στον δήμο αυτό ανήκε η Βραυρών, από την οποία κατάγονταν οι Πεισιστρατίδες. Ο Φίλαιος ήταν γενάρχης των Φιλαϊδών, στους οποίους ανήκαν ο Μιλτιάδης, ο φιλόσοφος Επίκουρος και άλλοι. Οι Φιλαΐδες συγγένευαν με τους Κυψελίδες, με οικογένειες της Θράκης και με τον Κροίσο". [...], Φιλαΐδαι
[...] "Philaidae: (Φιλαΐδαι; Philaïdai). Attican deme. P. was an Attic mesogeia deme of the Aigeis phyle with three bouleutaí on the east coast of Attica. The shrine of Artemis at Brauron was on its territory. Peisistratus [4] came from P. (Pl. Hipparch. 228b; Plut. Solon 10,2). It is unsubstantiated that Cleisthenes [2] did not therefore name the deme Brauron [4. 11 with fn. 30, 24 with fn. 83]. The location of the deme centre of P. to the west of the early Christian basilica of Brauron". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Philaidae
[...] "Φιλαΐδες: οι / Φιλαΐδαι, ΝΑ, δήμος της Αττικής που ανήκε στην Αιγηίδα φυλή, βρισκόταν στην περιοχή της Μεσογαίας και σε αυτόν ανήκε το ιερό της Βραυρώνος". [...], Φιλαΐδες
Πηγή: Το άρθρο της αρχαιολόγου Βασιλικής Σκαράκη με τίτλο "Βραυρώνα", στην ιστοσελίδα: «Οδυσσεύς», του Υπουργείου Πολιτισμού.
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 127.
John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0, p. 41.
Ιωάννης Κ. Παπαδημητρίου, "Βραυρώνα Αρχειοθετήθηκε 2016-04-10 στο Wayback Machine."
Παυσανίας, «Ελλάδος Περιήγησις», «Αττικά» 1.35.2. [...] "Σαλαμὶς δὲ κατὰ Ἐλευσῖνα κειμένη παρήκει καὶ ἐς τὴν Μεγαρικήν. πρῶτον δὲ [ἐν] τῇ νήσῳ <τὸ ὄνομα> θέσθαι τοῦτο[ν] <Κυχρέα> ἀπὸ τῆς μητρὸς Σαλαμῖνος τῆς Ἀσωποῦ, καὶ ὕστερον Αἰγινήτας τοὺς σὺν Τελαμῶνι ἐποικῆσαι• Φίλαιον δὲ τὸν Εὐρυσάκους τοῦ Αἴαντος παραδοῦναι λέγουσιν Ἀθηναίοις τὴν νῆσον, γενόμενον ὑπ᾽ αὐτῶν Ἀθηναῖον".
Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι», Σόλων, 10.2.: [...] "αὐτοὶ δ' Ἀθηναῖοι ταῦτα μὲν οἴονται φλυαρίαν εἶναι, τὸν δὲ Σόλωνά φασιν ἀποδεῖξαι τοῖς δικασταῖς ὅτι Φιλαῖος καὶ Εὐρυσάκης, Αἴαντος υἱοί, Ἀθήνησι πολιτείας μεταλαβόντες παρέδοσαν τὴν νῆσον αὐτοῖς, καὶ κατῴκησαν ὁ μὲν ἐν Βραυρῶνι τῆς Ἀττικῆς, ὁ δὲ ἐν Μελίτῃ: καὶ δῆμον ἐπώνυμον Φιλαίου τῶν Φιλαϊδῶν ἔχουσιν, ὅθεν ἦν Πεισίστρατος". [...]
Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, "Τα Ελληνικά, ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος. Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, εις τρεις τόμους. Ων ο Α' διαλαμβάνει την Στερεάν, Ανατολικήν και Δυτικήν Ελλάδα, ο Β' την Πελοπόννησον και ο Γ' τας νήσους τας τε ελευθέρας και μη, και τον πίνακα, και εκδοθείσα υπό Κωνσταντίνου Αντωνιάδου."... τόμοι 1-3, Εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου. Εν Αθήναις 1853-1854, Ta Hellenkika: etoi perigraphe, geographike, historike, archaiologike, kai statistike tes archaias kai neas Hellados, Iakobos R. Rankabes, Ek tou typ. K. Antoniadou, 1853, Τόμος 1, σελ. 276: [...] "Φιλαΐδαι, δήμος φυλής Αιγηίδος• οι δημόται Φιλαΐδαι (5 = Ιδ. Βραυρών). Επί της κατωφερείας του Υμηττού, ολίγον ανατολικώτερον της προς Αθήνας οδού κείται ήδη το χωρίον Φιλιάτι και ο Στουάρτος (6 = Στουαρτ. Αρχαιοτ. Αθην. 3. σ, 16) θεωρεί ως την θέσιν τών Φιλαϊδών• ο Γκελλ εύρεν ενταύθα παρά τινα μονήν ερείπια δήμου, και εν τη εκκλησία επτά Ιωνικούς κίονας (7 = Γκελλ σ. 71)". [...]
Φιλίατι (Φιλιάτη)
Φιλαιδ Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
«Φιλαΐδαι, δήμος της Αιγηίδος φυλής, από Φιλαίου του Αίαντος υιού και Λυσίδης της Κορωνού του Λαπίθου. ο δημότης Φιλαΐδης. το τοπικόν εκ Φιλαϊδών, εις Φιλαϊδών, εν Φιλαϊδών.» Στέφανος Βυζάντιος, «Εθνικών», Έκδοση 1839: Stephanus (Byzantius), Anton Westermann: “Stephani Byzantii Ethnikōn quae supersunt”, Sumptibus et typis B.G. Teubneri, Λειψία 1839. Σελ 298.
Πηγή: Το άρθρο της αρχαιολόγου Βασιλικής Σκαράκη με τίτλο "Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας", στην ιστοσελίδα: «Οδυσσεύς», του Υπουργείου Πολιτισμού.
Δημότες των Φιλαϊδών Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): FILAIDHS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Ηρόδοτος, «Ηροδότου Ιστορίαι», Βιβλίο ΣΤ΄ (Ερατώ), 35.1: [...] "1 ἐν δὲ τῇσι Ἀθήνῃσι τηνικαῦτα εἶχε μὲν τὸ πᾶν κράτος Πεισίστρατος, ἀτὰρ ἐδυνάστευέ γε καὶ Μιλτιάδης ὁ Κυψέλου ἐὼν οἰκίης τεθριπποτρόφου, τὰ μὲν ἀνέκαθεν ἀπ᾽ Αἰακοῦ τε καὶ Αἰγίνης γεγονώς, τὰ δὲ νεώτερα Ἀθηναῖος, Φιλαίου τοῦ Αἴαντος παιδὸς γενομένου πρώτου τῆς οἰκίης ταύτης Ἀθηναίου". [...]

Πηγές – βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

Ηρόδοτος, «Ηροδότου Ιστορίαι», Βιβλίο ΣΤ΄ (Ερατώ), 35.1.
Παυσανίας, «Ελλάδος Περιήγησις», «Αττικά» 1.35.2.
Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι», Σόλων, 10.2.
Ελληνικές επιγραφές - IG Φιλαιδ Attica (IG I-III).

Δευτερογενείς πηγές

Philaidae, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
Ουίλλιαμ Σμιθ, Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα:
(Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Attica - 99 (Philaidae)». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Attica - 99 (Philaidae)
John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 127.
Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ > Στη Βραυρώνα > Ναός Αρτέμιδος, στην ιστοσελίδα: www.markopoulo.gr του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας.
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ > Στη Βραυρώνα > Μουσείο Βραυρώνας, στην ιστοσελίδα: www.markopoulo.gr του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας.
Ιστορία Αρχειοθετήθηκε 2016-11-02 στο Wayback Machine., στην ιστοσελίδα: spata-artemis.gr του Δήμου Σπάτων - Αρτέμιδος.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

«Philaidai». www.ancientworlds.net. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2014.[νεκρός σύνδεσμος]
Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας, στην ιστοσελίδα: www.markopoulo.gr του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας.
Δήμος Σπάτων - Αρτέμιδος, στην ιστοσελίδα: spata-artemis.gr του Δήμου Σπάτων - Αρτέμιδος.
Traill, J. «Places: 580075 (Philaidai)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2017.
Traill, J. «Places: 579879 (Artemis Brauronia, T.)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2017.
Philaidai, Brauron, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.

Δήμοι της Αιγηίδας φυλής
Τριττύς των Μεσογείων

Γαργηττός Ερχία Ικάριον Ιωνίδαι Κυδαντίδαι Μυρρινούττα Πλώθεια Τείθρας

Τριττύς της Παραλίας
Αλαί αι Αραφηνίδες Αραφήν Οτρύνη Φηγαία Φιλαΐδαι
Τριττύς του Άστεως
Καθύπερθεν Αγκύλη Υπένερθεν Αγκύλη Βατή Διόμεια Ερίκεια Εστιαία Κολλυτός Κολωνός

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License