Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο συνήθως αναφέρεται απλά ως Πανεπιστήμιο Αθηνών, αποτελεί Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα που δραστηριοποιείται στη Ελληνική πρωτεύουσα. Λειτουργεί αδιαλείπτως από την ίδρυσή του στις 3 Μαΐου 1837. Σήμερα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο της Ελλάδας σε αριθμό φοιτητών (μετά το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), με περισσότερους από 50.000 προπτυχιακούς φοιτητές. Το 2009 κατατάχθηκε στην 177η θέση των 200 καλύτερων πανεπιστημίων στο κόσμο (2008: 200η), σύμφωνα με τον δείκτη του περιοδικού Times Higher Education, ενώ ο δείκτης Academic Ranking of World Universities το κατατάσσει στις θέσεις 200-300 για το 2008.[1][2][3]

Ιστορία του ιδρύματος
Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών σε επιστολικό δελτάριο του 1910

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών ιδρύθηκε στις 3 Μαΐου 1837 από τον τότε Βασιλιά της Ελλάδας Όθωνα και ονομάσθηκε προς τιμή του Οθώνειον Πανεπιστήμιον. Αποτελούσε το πρώτο πανεπιστημιακό ίδρυμα τόσο στο νέο Ελληνικό Κράτος όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσόγειου. Το νεοσύστατο ίδρυμα συναποτελούσαν οι σχολές Θεολογίας, Νομικής, Ιατρικής και Τεχνών (στο γνωστικό πεδίο της οποίας συγκαταλέγονταν οι Eφαρμοσμένες Eπιστήμες και τα Mαθηματικά). Κατά το πρώτο έτος λειτουργίας του, το ίδρυμα στελέχωναν 33 καθηγητές, ενώ μαθήματα παρακολουθούσαν 52 φοιτητές και 75 μη εγγεγραμμένοι ακροατές. Το πανεπιστήμιο στεγάσθηκε αρχικά στην κατοικία του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη στην Πλάκα που σήμερα φιλοξενεί το Μουσείο του ιδρύματος. Το Νοέμβριο του 1841 το ίδρυμα μεταστεγάσθηκε στο Κεντρικό Κτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, ένα κτήριο σχεδιασμένο από το Δανό αρχιτέκτονα Κρίστιαν Χάνσεν και διακοσμημένο από το ζωγράφο Karl Rahl (εικόνα δεξιά), αποτελώντας την περίφημη "αρχιτεκτονική τριλογία της Αθήνας", μαζί με τα κτίρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (αριστερά), και εκείνο της Ακαδημίας Αθηνών (δεξιά).

Το Πανεπιστήμιο διατήρησε την ονομασία Οθώνειο μέχρι το 1862, χρονιά κατά την οποία ο Όθων αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα. Στις 20 Οκτωβρίου 1862 το ίδρυμα μετονομάσθηκε σε Εθνικόν Πανεπιστήμιον.

Το σημερινό του όνομα το Πανεπιστήμιο της ελληνικής πρωτεύουσας έλαβε το 1911 χάρη στον Ηπειρώτη ευεργέτη Ιωάννη Δόμπολη (1769-1850), ο οποίος ήταν ένας πλούσιος έμπορος που ζούσε στη Ρωσία. Διαπνεόμενος από την ιδεολογία της Μεγάλης Ιδέας, η οποία τότε είχε απήχηση στους Έλληνες, διέθεσε όλη του την περιουσία στο ελληνικό Δημόσιο για να ιδρυθεί μετά από 50 χρόνια πανεπιστήμιο στην πρωτεύουσα της Ελλάδας, με τον όρο πως το νέο ίδρυμα θα ονομαζόταν Καποδιστριακό πανεπιστήμιο, προς τιμή του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια. Αποτελούσε ελπίδα του Δόμπολη ότι κατά την εκτέλεση της διαθήκης πρωτεύουσα της Ελλάδας θα είχε πια γίνει η Κωνσταντινούπολη. Το 1911, το Πανεπιστήμιο της Αθήνας (που παρά τους διακαείς πόθους του Δόμπολη παρέμενε πρωτεύουσα της χώρας), για να κληρονομήσει την τεράστια περιουσία του Δόμπολη, διχοτομήθηκε σε δύο τύποις ανεξάρτητες νομικά οντότητες, το Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον (στο οποίο ανήκαν οι θεωρητικές σχολές) και το Εθνικόν Πανεπιστήμιον (στο οποίο ανήκαν οι θετικές σχολές). Τα δύο νομικά πρόσωπα συγχωνεύθηκαν ξανά με τον οργανισμό του 1932 και το ίδρυμα μετονομάστηκε σε Αθήνησι Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον, ονομασία που διατηρεί σχεδόν αναλλοίωτη μέχρι και σήμερα.

Το 1904 η Σχολή των Τεχνών διασπάστηκε σε δύο επιμέρους Σχολές: τη Σχολή Τεχνών και αυτή των Επιστημών. Στη Σχολή Επιστημών συμπεριλαμβάνονταν αρχικά οι Σχολές Μαθηματικών, Φαρμακευτικής και Φυσικής, ενώ το 1911 προστέθηκε σε αυτές και η Σχολή Οδοντιατρικής. Το 1919 συστάθηκε το τμήμα Χημείας και τρία χρόνια αργότερα, το 1922, η Σχολή Φαρμακευτικής μετέπεσε σε αυτόνομο τμήμα.

Κατά τη δεκαετία του 1960 έγιναν οι πρώτες ενέργειες με σκοπό την μετεγκατάσταση του πανεπιστημίου και τη συγκέντρωση των δραστηριοτήτων του σε ενιαίο χώρο (Πανεπιστημιούπολη) στην περιοχή Ζωγράφου. Σήμερα στην Πανεπιστημιούπολη βρίσκεται η Φιλοσοφική και Θεολογική Σχολή, η Σχολή Θετικών Επιστημών και μία από τις Φοιτητικές Εστίες.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε το Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Σχολές και τμήματα
Το κεντρικό κτήριο του πανεπιστημίου στην οδό Ελ. Βενιζέλου

Η Πανεπιστημιόπολη των Αθηνών είναι εγκατεστημένη στο δήμο Ζωγράφου, κοντά στην Πολυτεχνειόπολη. Συγκοινωνιακά εξυπηρετείται προς το παρόν από τη στάση του μετρό στον «Ευαγγελισμό».

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών χωρίζεται σε Σχολές, Τμήματα και Τομείς ως ακολούθως:

Θεολογική Σχολή
Τμήμα Θεολογίας
Τομέας Ερμηνευτικός
Τομέας Ιστορικός
Τομέας Συστηματικής Θεολογίας
Τομέας Πατερικών Σπουδών, Ιστορίας Δογμάτων και Συμβολικής
Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας
Τομέας Κανονικού Δικαίου και εκκλησιαστικής γραμματείας από του Θ΄ αι.
Τομέας Χριστιανικής Λατρείας, Αγωγής και Διαποίμανσης
Τομέας Βιβλικών Σπουδών και Πολιτιστικού Βίου της Μεσογείου
Τομέας Θρησκειολόγιας, Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας
Σχολή Νομικών Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών (Ν.Ο.Π.Ε.)
Τμήμα Νομικής
Τομέας Α' Ιδιωτικού Δικαίου
Τομέας Β' Ιδιωτικού Δικαίου
Τομέας Δημοσίου Δικαίου
Τομέας Ποινικών Επιστημών
Τομέας Διεθνών Σπουδών
Τομέας Ιστορίας και Θεωρίας του Δικαίου
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών
Τομέας Πολιτικής Οικονομικής
Τομέας Ανάπτυξης και Διεθνούς Οικονομίας
Τομέας Οικονομίας, Πολιτικής και Κράτους
Τομέας Οικονομικής των Επιχειρήσεων και Χρηματοοικονομικής
Τομέας Φιλοσοφίας και Μεθοδολογίας Κοινωνικών Επιστημών - Οικονομική και Κοινωνική Ιστορία
Τομέας Μαθηματικών και Πληροφορικής
Τομέας Ποσοτικών Μεθόδων: Στατιστική και Οικονομετρία
Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης
Τομέας Διοικητικής Επιστήμης
Τομέας Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών
Τομέας Πολιτικής Επιστήμης
Τομέας Κοινωνικής Θεωρίας και Κοινωνιολογίας

Το κτήριο της Πανεπιστημιακής Λέσχης, που θεμελιώθηκε το 1927. Στο κτήριο λειτουργούν η Υγειονομική Υπηρεσία, το Τμήμα Σίτισης Φοιτητών, τα φοιτητικά αναγνωστήρια και ο Πολιτιστικός Όμιλος Φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΠΟΦΠΑ).[4][5]

Σχολή Επιστημών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής
Τομέας Μορφολειτουργικός
Τομέας Κλινικοεργαστηριακός
Τομέας Παθολογίας
Τομέας Χειρουργικής
Τομέας Υγείας Μητέρας – Παιδιού
Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής – Ψυχιατρικής και Νευρολογίας
Τμήμα Οδοντιατρικής
Τομέας Κοινωνικής Οδοντιατρικής
Τομέας Παθολογίας και Θεραπευτικής
Τομέας Προσθετολογίας
Τομέας Παθολογικής και Χειρουργικής Στόματος
Τομέας Βασικών Επιστημών και Βιολογίας Στόματος
Τμήμα Φαρμακευτικής
Τομέας Φαρμακευτικής Χημείας
Τομέας Φαρμακευτικής Τεχνολογίας
Τομέας Φαρμακογνωσίας
Τμήμα Νοσηλευτικής
Τομέας Βασικών Επιστημών
Τομέας Παθολογικός – Νοσηλευτικός
Τομέας Χειρουργικός – Νοσηλευτικός
Τομέας Δημόσιας Υγείας
Τομέας Ψυχικής Υγείας και Επιστημών Συμπεριφοράς
Φιλοσοφική Σχολή
Τμήμα Φιλολογίας
Τομέας Κλασσικής Φιλολογίας
Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας
Τομέας Νεοελληνικής Φιλολογίας
Τομέας Γλωσσολογίας
Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Τομέας Φιλοσοφίας
Τομέας Ψυχολογίας
Τομέας Παιδαγωγικής
Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας
Τομέας Ιστορίας
Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης
Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας
Τομέας Γλώσσας – Γλωσσολογίας
Τομέας Λογοτεχνίας – Πολιτισμού
Τμήμα Ιταλικής και Γλώσσας και Φιλολογίας
Τμήμα Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας
Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας
Τομέας Γαλλικής Γλώσσας – Γλωσσολογίας
Τομέας Γαλλικής Λογοτεχνίας
Τομέας Ιστορίας του Γαλλικού Πολιτισμού
Τομέας Μετάφρασης - Μεταφρασεολογίας (λειτουργεί προς το παρόν άτυπα)
Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας
Τμήμα Μουσικών Σπουδών
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών
Τμήμα Σλαβικών Σπουδών
Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών
Σχολή Θετικών Επιστημών
Τμήμα Φυσικής
Τομέας Φυσικής Στερεάς Κατάστασης
Τομέας Πυρηνικής Φυσικής και Φυσικής Στοιχειωδών Σωματιδίων
Τομέας Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής
Τομέας Φυσικής Περιβάλλοντος - Μετεωρολογίας
Τομέας Ηλεκτρονικής, Υπολογιστών, Τηλεπικοινωνιών και Αυτοματισμού
Τμήμα Χημείας
Τομέας Θεωρητικής Χημείας – Φυσικοχημείας – Ανόργανης Ανάλυσης – Ενόργανης Ανάλυσης – Οργανολογίας και Χημικής Μηχανικής
Τομέας Οργανικής Χημείας – Οργανικής Χημικής Τεχνολογίας – Χημείας Τροφίμων – Βιομηχανικής και Κλινικής Χημείας
Τομέας Ανόργανης Χημείας, Ανόργανης Χημικής Τεχνολογίας
Τμήμα Μαθηματικών
Τομέας Μαθηματικής Ανάλυσης
Τομέας Άλγεβρας και Γεωμετρίας
Τομέας Στατιστικής και Επιχειρησιακής Έρευνας
Τομέας Διδακτικής των Μαθηματικών
Τμήμα Βιολογίας
Τομέας Βιοχημείας και Μοριακής Βιολογίας
Τομέας Βιολογίας Κυττάρου και Βιοφυσικής
Τομέας Οικολογίας και Ταξινομικής
Τομέας Φυσιολογίας Ζώων και Ανθρώπου
Τομέας Ζωολογίας και Θαλάσσιας Βιολογίας
Τομέας Βοτανικής
Τομέας Γενετικής και Βιοτεχνολογίας
Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος
Τομέας Δυναμικής – Τεκτονικής – Εφαρμοσμένης Γεωλογίας
Τομέας Οικονομικής Γεωλογίας – Γεωχημείας
Τομέας Γεωγραφίας – Κλιματολογίας
Τομέας Γεωφυσικής – Γεωθερμίας
Τομέας Ιστορικής Γεωλογίας – Παλαιοντολογίας
Τομέας Ορυκτολογίας – Πετρολογίας
Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών
Τομέας Επικοινωνιών και Επεξεργασίας Σήματος
Τομέας Υπολογιστικών Συστημάτων και Εφαρμογών
Τομέας Θεωρητικής Πληροφορικής
Ανεξάρτητα Τμήματα
Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού
Τομέας Προπονητικών Επιστημών
Τομέας Θεωρητικών Επιστημών
Τομέας Αθλητιατρικής & Βιολογικής Άσκησης
Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
Τομέας Επιστήμων της Αγωγής
Τομέας Ανθρωπιστικών Σπουδών
Τομέας Μαθηματικών & Πληροφορικής
Τομέας Φυσικών Επιστήμων, Τεχνολογίας & Περιβάλλοντος
Τομέας Ειδικής Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας
Μαράσλειο Διδασκαλείο
Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
Διδασκαλείο Νηπιαγωγών Αθηνών
Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης
Τομέας Πολιτισμού, Περιβάλλοντος, Επικοινωνιακών Εφαρμογών & Τεχνολογίας
Τομέας Ψυχολογίας της Επικοινωνίας, Επικοινωνιακών Πρακτικών & Σχεδιασμού
Τομέας Κοινωνικής & Πολιτικής Ανάλυσης της Επικοινωνίας
Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης (Μ.Ι.Θ.Ε.)

Απόφοιτοι του Πανεπιστημίου Αθηνών

Οι απόφοιτοι του Πανεπιστημίου Αθηνών αποτελούν σημαντική συνιστώσα της ιστορίας του αλλά κυρίως της ελληνικής ιστορίας. Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω:
Πολιτικοί

Ελευθέριος Βενιζέλος
Χαρίλαος Τρικούπης

Σε μια προσπάθεια καταγραφής των αποφοίτων, επισκεφθείτε τον αντίστοιχο κατάλογο αποφοίτων
Πανεπιστημιακή έρευνα

Η έρευνα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι στενά συνδεδεμένη με την έρευνα που διεξάγεται σε νοσοκομεία και ερευνητικά κέντρα σε ολόκληρη τη μητροπολιτική περιοχή, όπως για παράδειγμα στο Ινστιτούτο «Δημόκριτος», στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ. Περισσότερο από το 50% των επιστημονικών συγγραμμάτων και μελετών της Ελλάδας προήλθε από την έρευνα που διεξήχθη σε ινστιτούτα και ιδρύματα των Αθηνών το 2004.

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών συγκαταλέγεται μεταξύ των 500 καλυτέρων Πανεπιστημίων του κόσμου,ωστόσο σε χαμηλή θέση,σύμφωνα με την κατάταξη του Ινστιτούτου Ανώτατης Εκπαίδευσης της Σαγκάης [6]
Πανεπιστημιακός αθλητισμός

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών διοργανώνει κάθε έτος (σε συνεργασία με τη γραμματεία του Πανεπιστημιακού γυμναστηρίου των Ιλισίων) πρωταθλήματα ποδοσφαίρου και μπάσκετ μπολ, στα οποία λαμβάνουν μέρος αντιπροσωπευτικές ομάδες αθλητών-φοιτητών, από τις σχολές και τα τμήματα που ανήκουν στο δυναμικό του ΕΚΠΑ.
Πανεπιστημιακό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου
Πρωταθλήτριες ομάδες της δεκαετίας του 1980

1983-84: Θεολογική
1984-85: Θεολογική
1985-86: Νομική
1986-87: Φαρμακευτική
1987-88: Οδοντιατρική
1988-89: Γεωλογικό
1989-90: Χημικό
1990-91: Μαθηματικό

Φάση από τον Τελικό αγώνα του 1988, μεταξύ Οδοντιατρικής (με τα κόκκινα-άσπρα) και Μαθηματικού (1-0 υπέρ της πρώτης) που διεξήχθη στο γήπεδο Νήαρ-Ήστ

Το Πανεπιστημιακό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου είναι αθλητική διοργάνωση υπό την αιγίδα του ΕΚΠΑ σε συνεργασία με το Πανεπιστημιακό γυμναστήριο, το οποίο φέρει την ευθύνη της διεξαγωγής του.

Δικαίωμα να λάβουν μέρος έχουν μόνο εν ενεργεία φοιτητές των πανεπιστημιακών σχολών και τμημάτων, στους οποίους παρέχονται αγωνιστικά δελτία σφραγισμένα και υπογεγραμμένα από τη γραμματεία του γυμναστηρίου. Η τελευταία φέρει και το βάρος του καθορισμού του προγράμματος αγώνων, εξασφάλισης αγωνιστικών χώρων και διαιτητών, οι οποίοι επίσης προέρχονται από την φοιτητική ή ακαδημαϊκή κοινότητα.
Παραπομπές

↑ Times Higher Education-QS World University Rankings 2009
↑ Top 500 World Universities (201-302)
↑ O δείκτης Academic Ranking of World Universities μετά τα πρώτα 100 πανεπιστήμια, ταξινομεί τα υπόλοιπα ανά εκατοντάδα, ενώ τα αποτελέσματα για το 2009 δεν έχουν ακόμα εκδοθεί.
↑ "Πανεπιστημιακή Λέσχη 80 χρόνια προσφοράς στους φοιτητές". Το Καποδιστριακό (kapodistriako.uoa.gr). 2002-04-15.
↑ Παροχές και Δραστηριότητες. uoa.gr. Ανακτήθηκε την 2010-12-23.
↑ Εφ. Καποδιστριακό 14/2/2004

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιο Αθηνών
Παναγιώτης Κιμουρτζής, Άννα Μανδυλαρά, «ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΡΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ Τελετές του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά την οθωνική περίοδο»
Ενιαίος διαδικτυακός τόπος για την ιστορία του Ε.Κ.Π.Α.
170 χρόνια λειτουργίας και προσφοράς του Πανεπιστημίου Αθηνών(1837-2007)

Μνημειώδη κτίρια Αθήνας